"Таңғажайып мекенім" «Эколидер» байқауы

1 слайд
«Т аңғажайып мекенім» Авторы: Маңғыстау облысы,Маңғыстау ауданы, Тұщықұдық ауылы, С.Жаңғабылов атындағы орта мектебінің 9-сынып оқушылары Жұмағұлова Ақсындар Орынбай Фарида

2 слайд
Зерттеудің мақсаты: Ауылымызға қарасты жақын маңдардағы жеті кереметке жатқызуға болатын ғажайып аңызы, ерекше орны бар жерлердің тізімін шығару, шығу-тегі туралы деректер жазу.

3 слайд
Айдар Ишан ата мешіті

4 слайд
Айдар Ишан Шайқыисламұлы Жары Назардың Тастемір тақтасынан. Ол 1848 жылы туып,1921 жылы дүниеден өткен. Киелі Маңғыстау өлкесінде өзінің һәм рухани ағартушылығымен, жоғарғы діни сауаттылығымен, ерекше қасиеттілігімен, бүтін болмысымен, кесек кемеңгерлігімен танымал болған Айдар Ишан атаның құрметіне арнап Тұщықұдық ауылында 2014 жылы қызыл құм етегінде мешіт салынды. Іргесініен суы тұщы, шипасы мол, іш, асқазан ауруларына емдік қасиетті құдық бар. Заманында ұстаздық етіп, ем –домын жасаған атамыздың рухына тек жақын маңнан емес, алыс жақын шет елдерден зиарат етуге келушілердің саны көп. Қазіргі уақытта ол мешітте Айдар ишан атаның шөбересі қызмет етеді.

5 слайд

6 слайд
Мешіт жанындағы құдық

7 слайд

8 слайд

9 слайд
Айдар Ишан Ата атындағы руханият үйі

10 слайд
Қарақұдық

11 слайд
Жату тереңдігі 5-8 метр. Қалыңдығы 10-метрге жететін тұщы су қоры. Көп уақытқа дейін осы төңректің Ақшымырау, Қызан, Шебір, Тиген құдықтың суын ауыз су үшін тасып пайдаланған. Бұл құдықтың екінші атауы – бақажан құдық деп те атайды.

12 слайд
Көккүмбет қорымы

13 слайд
Көккүмбет — Бозащы түпте, Тұщықұдық ауылынан шығыста 4 км жердегі көне кесене. Салыну әдісі мен формасына қарап, кесененің салыну уақыты XIV ғасырлар делінеді .

14 слайд
Жергілікті жұрт көлеңкесіне алтын көмілген деп аңыз қылған Көккүмбет кесенесі. Кесене қабырғаларына сол заманғы ғұламалары, қари хафиздардың есімдері жазылған. Мұның өзі топырақтағы білім тарихтары тым тереңде жатқанын айқындайды .

15 слайд

16 слайд

17 слайд

18 слайд
Қосүйек

19 слайд
Ауыл арасындағы аңыз бойынша, Қосүйек маңындағы үңгір. Бұл үңгір – кезінде зындан болған.

20 слайд
Қосүйек – төбе. Атау қос(зат есім) және уйік(зат есім) сөздерінің бірігуі арқылы жасалған. Мағынасы: «екі дөңесті немесе екі тас үйіндісі бар төбе».Қосүйекте қолмен үйілген белгінің теп-тегіс жердегі арасы 300-400 метрдей. Аңыз бойынша кезінде сақ тайпасының жауынгерлері жаудан қорғану үшін жасалған биіктік деп айтады.

21 слайд
Нарбиік құмы

22 слайд
Бұл ауыл – бұйрат – бұйрат, сусып – сыңсыған құмның ішінде отырған ауыл. Айналасының бәрі құм. Уақ, Бекше, Ақша, Қауынды, Теппе, Жыланды, Ақ ит... Құм аттары жалғаса береді. Құмдардың бәрі осы ауылдың территориясына жатады. Ұзындығы 30-35 шм, ені 5-8 шақырымдай.

23 слайд
Сонғы жылдары құм көшкіні күшейіп кетті. Өйткені тамыры тереңге кететін қайратты шөптер - жүзген, жантақ, шағыр жоғалып кетті. 2010 жылы ауылда құм тоқтатудың ғылыми қолданбалы жобасын жасалды. Зерттеліп жер телімдері қоршалып, қоршаудың ішіне псамофиттік өсімдіктер отырғызылды.

24 слайд
Құм арасынан табылған ерекше заттар

25 слайд
Досан батыр қауымы 1870 жылғы Маңғыстаудағы Иса- Досан бастаған шаруалар көтерілісі – қазақ тарихындағы ірі көтерілістердің бірі. Сол көтеріліс қолбасшыларының бірі Досан Тәжіұлы –қолбасшы, ерліктің үлгісі. Досан орыс үкіметінің 1868 жылғы «Уақытша ережесіне» әділетсіздік деп бағалап, халықты көтеріліске үндеген.

26 слайд
Абыл Тілеуұлы Тұщықұдық ауылынан 30 шақырым жердегі Қаратөбе зиаратында Маңғыстау елі арасында өз дәуіріндегі бес жүйріктің бірегейі Абыл Тілеуұлы Өтембетов қауымы орналасқан. Абыл Тілеуұлы суырыпсалма ақындығымен бүкіл батыс аймағына танылған тұлға. Қазтуған, Шалкиіз, Жиембет дәстүрлерін жалғастырушы. Өлең–жырлары Қарақалпақыстан, Түркіменстан, Иран, Ауғаныстан, Түркиядағы қазақтардың арасында кеңінен таралған. Шығармалары республикалық басылымдарға шығарылған.

27 слайд
Сәттіғұл Жаңғабылұлы 1876 жылы Маңғыстау ауданы Бозащы түбегі қазіргі Тұщықұдық ауылында дүниеге келіп, тоқсан жасында дүние салды. Сәттіғұл Абыл мен Нұрым, Қалнияз бен Қашаған ақындардың дәстүрін жалғастырды. Сәттіғұл Жанғабылов – өлке тарихын, ата тарихын жақсы білетін шежірешілігімен қоса ислам тарихының да білгірі.