Тәуке ханның билік құруы және оның заңдары

1 слайд
Тақырыбы: Тәуке ханның билік құруы және оның заңдары

1 слайд

2 слайд
Білім Тәуке ханға дейінгі қазақ хандығының саяси жағдайын еске түсіреді; Тәукенің хан тағына отырғанын түсіндіреді; Хандық билікті нығайтуға бағытталған тың өзгерістерді түсінеді; Түсінік Үш жүздің басын қосып қазақ хандығын нығайтуда «Билер кеңесінің» рөлі зор болғанын түсінеді; Қазақ хандығы жоңғар феодалдары тарапынан төнген қауіпті орыс мемлекетімен байланыс орнату арқылы шешуінің себебін түсіндіреді; Қолданыс Жоңғарлардың Тәуке хан билігі кезіндегі қазақ жеріне жасаған шабуылдарын танытады; Жеті жарғы заңдар жинағының ережелерін көрсетеді; Анализ Жеті жарғының жасалу жолдарына назар аударады Синтез XVII ғ екінші жартысында әлсіреген қазақ хандығын нығайтып, сыртқы жауға қарсы күрес жүргізуде Ұлы билердің қосқан үлестері туралы бөлшектеп қарастырады; Баға Тәуке хан билік құрған кезді «Қой үстіне боз торғай жұмыртқалаған заман», «Алтын ғасыр» болған деп бағалайды;

2 слайд

3 слайд
Тақырып жоспары: •1. Тәукенің хан тағына отыруы •2.Тәуке хан кезіндегі Қазақ хандығының саяси жағдайы • 3. «Жеті жарғы» және Ұлы билер

3 слайд

4 слайд
Тәукенің хан тағына отыруы «...Тәуке хан асқан ақыл- парасатымен, қара қылды қақ жарған әділеттілігімен халықты өзіне бағындыра білді» Орыс тарихшысы А.И.Левшин Тәуке жас кезінен билікке араласқан. Хан тағына отырған соң, Қазақ хандығының асқынған ішкі феодалдық талас- тартыс пен бытыраңқылықты жоюға тырысты. Тәуке хан (1680-1715(1718жж.) көреген саясаткер, ақылды дипломат, құдіреті күшті хан болды. Ханның қасында кеңесте билер негізгі рөлді атқарды. Қазақ хандығын нығайтуда «Билер кеңесінің» рөлі өте зор болды.

4 слайд

5 слайд
Тәуке хан кезіндегі Қазақ хандығының ішкі жағдайы •Бейбіт заман орнады. •Заңдар қатаң сақталды. •Жауынгерлік қабілеті күшейді. •Егіншілік,қолөнершілік кәсіппен айналысты. •Ішкі ауызбірліктің арқасында елдің орасан зор аумағының тұтастығы сақталды

5 слайд

6 слайд
Тәуке хан кезіндегі сыртқы жағдай •1681-1685 жылдары жоңғар феодалдары Оңтүстік Қазақстанға бірнеше рет шабуыл жасады. Сайрам қаласын қиратып, егіншілікпен айналысқан аудандарды күйретті.Қазақ хандығы жоңғар феодалдары тарапынан төнген қауіпті ескеріп, орыс мемлекетімен экономикалық және саяси- дипломатиялық байланыс орнатуға тырысты. • 1694 жылы Тәуке хан I Петрмен елші Аталықов арқылы сауда байланысын күшейту туралы келісім жасады. Қазақ хандығының Ресеймен жақындасуында жоңғарларға қарсы күрес мүддесі негізге алынды.

6 слайд

7 слайд
Тың өзгерістер енгізді «Хандық кеңестің» және «билік кеңестің» рөлін арттырды Хан мен билер ғана соттық мансапты атқаруға тиіс болды Билер жергілікті атқарушы өкіметке айналды Тәуке хан Феодалдық талас- тартыс пен бытыраңқылықты жойып, бір орталыққа бағынған қуатты Қазақ хандығын құруға күш салды Тәуке ханның хандық билікті нығайтуы

7 слайд

8 слайд
«Жеті жарғы» заң жинағы •Әз Тәукенің «Жеті Жарғысына» дейін «Қасым салған қасқа жол», « Есім ханның ескі жолы» деп аталатын басқару ісінде қолданылған әдет- ғұрып заңдары болған. •«Жеті жарғыны» жасауға Тәуке ханға қазақтың ең таңдаулы жеті биі қатықан. Қазақша «жарғы» деген сөз әділдік деген ұғымды білдірген. Тәуке ханның «Жеті жарғысы» қазақ елінің бірігуіне жағдай жасады. •«Жеті жарғыда» мынадай мәселелер қарастырылған: •Жер дауы •Үй іші мен бала тәрбиелеу •Ұрлық-қарлық, барымта •Бір халық пен басқа ру арасындағы дау •Ұлтын жаудан қорғау •Құн дауы •Жер дауы •Қаралатын мәселелер билер кеңесі арқылы шешілді

8 слайд

9 слайд
Ұлы билер XVII ғасырдың екінші жартысында әлсіреген Қазақ хандығын нығайтып, сыртқы жауға қарсы күрес жүргізуде Ұлы билердің қосқан үлестері зор болды. Олар Әйтеке би, Қазыбек би, Төле би Төле Әлібекұлы (1663-1756жж.) Қаз дауысты Қазбек би (1667-1764жж.) Әйтеке би (1682-1766жж.) Жамбыл облысы Шу ауданы Жайсаң жайлауында дүниеге келген.Ұлы жүздің биі Сырдария жағалауындағы бір ауылда туып, жастық шағын Қаратау, Ұлытау атырабында өткізген.Орта жүздің биі Кіші жүздің биі

9 слайд