#1 слайд

1 слайд

#2 слайд
Сабақтың тақырыбы:Сабақтың тақырыбы: Түр,түрдің пайда болуы.Түр,түрдің пайда болуы. Түр-эвалюцияның негізгі кезеңі, Түр-эвалюцияның негізгі кезеңі, түр критерийлері түр критерийлері Сабақтың мақсатыСабақтың мақсаты: 1.Түр ,түр критерийлері туралы теориялық білім : 1.Түр ,түр критерийлері туралы теориялық білім беру. беру. 2.Түр 2.Түр , ,түрдің қасиеттері мен ерекшеліктері түрдің қасиеттері мен ерекшеліктері туралы білуге ұмтылдыру. туралы білуге ұмтылдыру. 3. Түр,түрдің пайда болуы тақырыбын дамыта 3. Түр,түрдің пайда болуы тақырыбын дамыта оқыту. оқыту. Сабақтың көрнекілігі:Сабақтың көрнекілігі: Жалпы биология кестелері, кеппешөптер, Жалпы биология кестелері, кеппешөптер, жануарларлар коллекциясы ,бейімделушілік жануарларлар коллекциясы ,бейімделушілік түрлері және түр түзілу кестелері түрлері және түр түзілу кестелері Сабақтың әдістері:Сабақтың әдістері: ойын, тірек сызба, тәжірибе, көрнекілік. ойын, тірек сызба, тәжірибе, көрнекілік. Сабақтың түрі: Сабақтың түрі: дамыта оқытудамыта оқыту..

2 слайд

#3 слайд
Сабақтың барысы: Сабақтың барысы: І. Кіріктірілген бөлім. І. Кіріктірілген бөлім. Бағдарлау- мотивациялық кезең Бағдарлау- мотивациялық кезең 1. 1. Қызығушылығын оятуға арналған сұрақтар. Қызығушылығын оятуға арналған сұрақтар. 1тапсырма 5 ұпай1тапсырма 5 ұпай 1.Суреттегі өсімдіктер мен жануар түрлерінің тіршілігі туралы не білесіңдер? 1.Суреттегі өсімдіктер мен жануар түрлерінің тіршілігі туралы не білесіңдер?   2.Бір түр даралары бірінен-бірі несімен ерекшеленеді?2.Бір түр даралары бірінен-бірі несімен ерекшеленеді?  3.Әр алуан түрлердің (мүмкін жақын туыстылардың) дарақтары бірінен-бірі несімен 3.Әр алуан түрлердің (мүмкін жақын туыстылардың) дарақтары бірінен-бірі несімен ерекшеленеді?ерекшеленеді?  4.Түр деген не?4.Түр деген не?  5.Сендер бұл түр ұғымын ең алғаш қашан кездестірдіңдер?5.Сендер бұл түр ұғымын ең алғаш қашан кездестірдіңдер?

3 слайд

#4 слайд
2тапсырма 4ұпай 2тапсырма 4ұпай Мәтінмен жұмысМәтінмен жұмыс Екі сыныпта мәтінді оқып,төмендегі сұрақтарға жауап береді:Екі сыныпта мәтінді оқып,төмендегі сұрақтарға жауап береді:  «Түр» ұғымын ғылымға кім енгізді? «Түр» ұғымын ғылымға кім енгізді? ____________________________________________________  Түр – эвалюция әрекетінің сапалы Түр – эвалюция әрекетінің сапалы кезеңі дегенді қалай түсінесің? кезеңі дегенді қалай түсінесің? __________________________________________________________________ ____Түр деген не? ____Түр деген не? __________________________________________________________________ ________

4 слайд

#5 слайд
IIII.. . Сараланған бөлім. . Сараланған бөлім. Операциялық – орындаушылық кезеңОперациялық – орындаушылық кезең 1.Қанә, ойланайық!(пікір алмасу1.Қанә, ойланайық!(пікір алмасу)) 1тапсырма 1тапсырма 2ұпай2ұпай  9кл.Берілген сұрақтарға жауап береді9кл.Берілген сұрақтарға жауап береді..  1.Түрге бүгінге дейін бір 1.Түрге бүгінге дейін бір мағыналы анықтама мағыналы анықтама берілуі неліктен?берілуі неліктен?  2.Бір өлшем бойынша 2.Бір өлшем бойынша түрді анықтап,пікір түрді анықтап,пікір айтуға бола ма?айтуға бола ма?  11кл.Деректер бойынша өз пікірлерін 11кл.Деректер бойынша өз пікірлерін ауызша айтады.ауызша айтады.  Ч.Дарвин «Түрлердің Ч.Дарвин «Түрлердің тегі»,«Біздің заманымыз дан тегі»,«Біздің заманымыз дан мыңдаған жылдар бұрын мыңдаған жылдар бұрын дүниенің көптеген елдерінде дүниенің көптеген елдерінде Кептерлер қолға үйретілген. Кептерлер қолға үйретілген. Кептерлердің өте ертеден келе Кептерлердің өте ертеден келе жатқандығы жөнінде мәлімет жатқандығы жөнінде мәлімет бар.Ешпеттің 5династиясынан,бар.Ешпеттің 5династиясынан, яғни шамамен біздің яғни шамамен біздің жылсанауымызғажылсанауымызға дейінгі 3000жылдардан белгілі. дейінгі 3000жылдардан белгілі. Плинейдің айтуына қарағанда Плинейдің айтуына қарағанда ертедегі римдіктерде кептердің ертедегі римдіктерде кептердің бағасы өте қымбат бағасы өте қымбат болған.Индияда 1600жылдар болған.Индияда 1600жылдар шамасында Ақбархан кептерді шамасында Ақбархан кептерді өте бағалы санаған және 20000 өте бағалы санаған және 20000 шамасындай құс қайда барса да шамасындай құс қайда барса да оның маңында болған.Ол өзі оның маңында болған.Ол өзі қажет санаған қауырсынды қажет санаған қауырсынды 3жылдың ішінде шығара 3жылдың ішінде шығара алады,ал кептердің басын алады,ал кептердің басын немесе тұмсығын өзгерту үшін немесе тұмсығын өзгерту үшін 6жыл керек»6жыл керек»

5 слайд

#6 слайд
2.тапсырма 6ұпай:2.тапсырма 6ұпай: Кестемен жұмыс Кестемен жұмыс Оқулықтан тақырыпты оқып отырып, түр критерилерін Оқулықтан тақырыпты оқып отырып, түр критерилерін салыстырып кестені салыстырып кестені толтыру.салыстырып кестені салыстырып кестені толтыру. Түр критерилері.Түр критерилері. МорфоМорфо логиялықлогиялық ФизиолоФизиоло гиялықгиялық ГенетикаГенетика лықлық БиохимБиохим иялықиялық ЭкологияЭкология лықлық ГеограГеогра фиялықфиялық АнықтаАнықта масымасы МысалМысал дарыдары

6 слайд

#7 слайд
3.тапсырма 3ұпай3.тапсырма 3ұпай: : Сызба нұсқамен жұмысСызба нұсқамен жұмыс  Төмендегі ғалымдар пікірі бойынша «түр» Төмендегі ғалымдар пікірі бойынша «түр» ұғымына салыстырмалы сипаттама беріңдерұғымына салыстырмалы сипаттама беріңдер К.ЛиннейК.Линней Ж.Б.Ламарк Ж.Б.ЛамаркЧ.ДарвинЧ.Дарвин ______________________ _________ ____________ _________ ____________ ______________________ __________ __________ ________________________ ______________________ __________ __________ ________________________

7 слайд

#8 слайд
4.тапсырма 5ұпай :4.тапсырма 5ұпай :Тәжірибе алаңыТәжірибе алаңы Зертханалық жұмыс: Өсімдіктердің әр түрінің морфологиялық Зертханалық жұмыс: Өсімдіктердің әр түрінің морфологиялық ерекшеліктерін анықтау.ерекшеліктерін анықтау. Жұмыс барысы:Жұмыс барысы: 1.Бір туыстың өсімдіктерін анықтап қарап қарау 1.Бір туыстың өсімдіктерін анықтап қарап қарау 2.Кестеде көрсетілген белгілер бойынша зерттеліп отырған өсәмдәктерге қысқаша 2.Кестеде көрсетілген белгілер бойынша зерттеліп отырған өсәмдәктерге қысқаша сипаттама беру:сипаттама беру: БелгілеріБелгілері 11 22 ГүлдеріГүлдері ЖемістеріЖемістері ЖапырағыЖапырағы Сабағы Сабағы Тамыры Тамыры Гүлдену мерзіміГүлдену мерзімі Тіршілік ортасы,ұзақтығыТіршілік ортасы,ұзақтығы

8 слайд

#9 слайд
99кл кл Қосжарнақтылар Қосжарнақтылар класыкласы 11сынып11сынып Даражарнақтылар Даражарнақтылар класыкласы

9 слайд

#10 слайд
Ой тұжырымОй тұжырым • Түр деп құрылысы ұқсас, шығу тегі бір , өзара еркін шағылысып, өсімтал ұрпақ Түр деп құрылысы ұқсас, шығу тегі бір , өзара еркін шағылысып, өсімтал ұрпақ бере алатын даралар жиынтығын айтады. Табиғатта өсімдіктер мен бере алатын даралар жиынтығын айтады. Табиғатта өсімдіктер мен жануарлардың сан алуан түрлері тіршілік етеді.жануарлардың сан алуан түрлері тіршілік етеді. •Кез келген түр даралары басқа түрлерден тек өздеріне тән белгілері және Кез келген түр даралары басқа түрлерден тек өздеріне тән белгілері және қасиеттері арқылы ерекшеленеді. Бұл ерекшеліктер критерийлер деп аталады. қасиеттері арқылы ерекшеленеді. Бұл ерекшеліктер критерийлер деп аталады. Олардың бірі-морфологиялық критерий бір түрге жататын даралардың ішкі Олардың бірі-морфологиялық критерий бір түрге жататын даралардың ішкі және сыртқы құрылысының ұқсастығын сипаттайды.және сыртқы құрылысының ұқсастығын сипаттайды. • Физиологиялық критерий-бір түр дараларының барлық тіршілік әрекеттерінің Физиологиялық критерий-бір түр дараларының барлық тіршілік әрекеттерінің ұқсастығын көрсетеді.ұқсастығын көрсетеді. • Биологиялық критерий-кез келген түр дараларының жасушаларында Биологиялық критерий-кез келген түр дараларының жасушаларында олардың өздеріне ғана тән арнайы нәруыздар синтезделетінін анықтайды. Ол олардың өздеріне ғана тән арнайы нәруыздар синтезделетінін анықтайды. Ол нәруыздар туралы ақпарат жазылған ДНҚ-ныңнәруыздар туралы ақпарат жазылған ДНҚ-ның •құрылысы да ерекше.құрылысы да ерекше. • Генетикалық критерий-әр түрдің өзіне ғана тән хромосомалар жиынтығын Генетикалық критерий-әр түрдің өзіне ғана тән хромосомалар жиынтығын және ДНҚ-дағы нуклеотидтер құрамын сипаттайды. Мысалы, асбұршақта-және ДНҚ-дағы нуклеотидтер құрамын сипаттайды. Мысалы, асбұршақта- 14 ,дрозофила шыбынында – 8, адамда-4614 ,дрозофила шыбынында – 8, адамда-46 •хромосома бар.хромосома бар. •Экологиялық- географиялық критерий – түрдің тіршілік еткен аумағын Экологиялық- географиялық критерий – түрдің тіршілік еткен аумағын анықтайды.анықтайды.

10 слайд

#11 слайд
ІІІ. Кіріктірілген бөлім ІІІ. Кіріктірілген бөлім Рефлекциялық-бағалау Рефлекциялық-бағалау кезеңікезеңі •1тапсырма3ұпай1тапсырма3ұпай «Сиқырлы қоржын»«Сиқырлы қоржын» •Оқушылар мәтінді жақсылап оқып, Оқушылар мәтінді жақсылап оқып, сұрақтар дайындап қоржынға сұрақтар дайындап қоржынға салады(екі сынып түгел) да алмасып, салады(екі сынып түгел) да алмасып, сол сұрақтарға жауап береді.сол сұрақтарға жауап береді.

11 слайд

#12 слайд
ӨЗІН-ӨЗІ БАҒАЛАУ ПАРАҒЫӨЗІН-ӨЗІ БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ 9-сынып9-сынып ретіреті тапсырмалартапсырмалар Мұғалім бағасыМұғалім бағасыОқушы Оқушы бағасыбағасы бағабаға ІІ-1-1 Қызығушылығын оятуҚызығушылығын ояту 55 I-2I-2 Мәтінмен жұмысМәтінмен жұмыс 44 II-1II-1 Кәне,ойнайықКәне,ойнайық 22 II-2II-2 Кестемен жұмысКестемен жұмыс 66 II-3II-3 Сызбанұсқа Сызбанұсқа 33 II-4II-4 Тәжірибе алаңы Тәжірибе алаңы 55 III-1III-1 Сиқырлы қоржын Сиқырлы қоржын 33 барлығыбарлығы 2828

12 слайд

#13 слайд
ӨЗІН-ӨЗІ БАҒАЛАУ ПАРАҒЫӨЗІН-ӨЗІ БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ 1111-сынып-сынып ретіреті тапсырмалартапсырмалар Мұғалім бағасыМұғалім бағасыОқушы Оқушы бағасыбағасы бағабаға ІІ-1-1 Қызығушылығын оятуҚызығушылығын ояту 55 I-2I-2 Мәтінмен жұмысМәтінмен жұмыс 44 II-1II-1 Пікіралмасу Пікіралмасу 22 II-2II-2 Кестемен жұмысКестемен жұмыс 66 II-3II-3 Сызбанұсқа Сызбанұсқа 33 II-4II-4 Тәжірибе алаңы Тәжірибе алаңы 55 III-1III-1 Сиқырлы қоржын Сиқырлы қоржын 33 барлығыбарлығы 2828

13 слайд

#14 слайд
Бағалау критерийі: 9-11сынып 28- 23 ұпай - «5», 23- 18 ұпай - «4», 18- 10 ұпай - «3».

14 слайд

#15 слайд
Үйге тапсырма: •9сынып §22 •11сынып §1

15 слайд

#16 слайд

16 слайд