Ла – ла – ла Айдос жақсы бала. Ыз – ыз – ыз Анар бестік қыз. Ға – ға – ға Атқа тақты таға. Ға – ға – ға Болсын таза жаға. Ға – ға – ға Болсын аман аға. Ға – ға – ға Бүгінгі ай доға. Ра – ра – ра Айжан шашыңды тара. Ра – ра – ра Гүлге қонды ара. Ра – ра – ра Қозыға қара. Ра – ра – ра Жан – жағыңа қара. Та – та – та Ата, берші бата. Та – та – та Анам әкелді мата Ос – ос – ос Құстар бізге дос. Ос – ос – ос Екіге екіні қос. Үз – үз – үз Суда еркін жүз. Үз – үз – үз Алтын, сары күз. Із – із –із Жеңіп шықтық біз. Із – із – із Апа, берші біз.

1.Балаңызбен көбірек сөйлесіңіз. Жасаған әрекеттерді, айналадағы көргенді сөзбен айтып отырыңыз (тамақ ішу, киіну, шомылу). Сөздерді нақты, анық, шыдамдылықпен, мейірімділікпен айту қажет. 2.Логопедтің жұмысын қорытындылау үшін, сіздің балаңыз үй тапсырмасын қажетсінеді. 3.Күн тәртібінде 15-20 минут үйде сабақ қарауды енгізу керек. Күнделікті сабаққа дайындалу, балаңыздың күнделікті материалды жақсы меңгеруіне көмектеседі.

Р-дыбысы дауыссыз, үнді дыбыс. Бұл дыбысты айтарда алдымен аузымызды ашып, тіліміздің ұшын жоғарғы тіске көтеріп., дем шыққанда ұшында діріл пайда болғандай етіп айтып көрейік. Қаттырақ дауыс шығаруды ұмытпа. Р дыбысын айтылуы қиын дыбыстардың бірі. Оны айту үшін артикуляциялық аппараттарды көп қимылдатып, көбірек қозғалысқа түсіруді қажет етеді.

Сөйлеу тілі тек адамға ғана тән ең манызды психикалық процесс қарым-қатынас қызметінің негізі болып табылады. «Тілі байдың-ойы бай» дегеңдей тіл оймен, ойлаумен тікелей байланысты. Адам ойын тіл арқылы жеткізеді, жүзеге асырады. Тіл-тек қарым-қатынас құралы ғана емес ол-ойлау, қабылдау, елестеу, есте сақтау қабілеттерін дамытатын, білім алуға дағдыларды арттыруға мүмкіншілік беретін құрал

Қатты нөсер Қатты нөсер басылды (жаймен тырсылдатады) Күн жарқырай ашылды (қолдарымен күн жасайды) Көктен төмен әдемi кемпiрқосақ шашылды (жарты доға жасайды) Тәулiк бойы тынбайтын, Болайықшы ақ жаңбыр (ақырын жауған жауын тырсылын жасайды) Астан-кестен жауатын Өткiншi ендi бiз жаңбыр (тез-тез жауған жаңбыр тырсылын келтiредi)

Артикууляциялық жаттығулардың негізгі мақсаты тіл дыбыстарын дұрыс айтуға керекті сөйлеу мүшелерінің қимыл-қозғалыстарын толық жетілдіруне әр жаттығудың өзіндік аты бар және сол аттарын балалар есіне сақтап білу қажет. Біріншіден атаулар балаларды жаттығу жасауға қызықтырады, екіншіден жұмыс барысында уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді.

Осыған байланысты тіл мүкістіктерінің бұзылуының бірнеше түрлерін ажыратып кетуге болады. Дислалия –сөйлеу тіліндегі ең көп таралған мүкістіктер. Мұнда тек дыбыстардын айтылуы ғана бұзылады. Дизартрия –сөйлеу тіл аппаратындағы ағзалармен тілдердін нервпен қамтамасыз етілуінің органикалық жеткіліксіздігінен сөйлеу тілінің дыбыстарды айту жағынаң бұзылуын көрсетеді. Ринолалия-ең алдымен сөйлеу тіл аппаратының анатомия-физиалогиялық құрлысы бұзылады, ал оның зардабынвң дауыстың рені мен әуезділігі және дыбыстардын айтылуы бұзылады.

Дислалия гректің dis –бұзылу, logos сөйлеу деген сөздерінен құралған. Қазіргі уақытта дислалия дегеніміз есту қабілеті дұрыс және сөйлеу тілі аппаратының иннервациясы сақталған қалпында сөйлеу тіліндегі дыбыстардың айтылуының бұзылуы. Этиологиялық себептері бойынша дислалия механикалық /органикалық/ және функционалдық болып екі түрге бөлінеді. Механикалық /органикалық/ дислалия дегеніміз сөйлеу тілі аппаратының сыртқы органикалық, оның сүйегі мен бұлшық еттері құрылысы ақаулықтарының салдарынан сөйлеу тіліндегі дыбыстарының дұрыс айтылмауы. Тіл астындағы сіңірдің қысқалығы механикалық дислалияның біршама жиі кездесетін себептеріне жатады.

Адам өмірінден ауызша сөйлеу үлкен рөл атқарылатындықтан қарым-қатынастың маңызды бір бөлігі. Жас ұрпақты өзінің ана тілінде еркін, мүдірмей сөйлетіп үйрету үшін оқыту әдістемесін жетілдіре түсіну- бүгінгі күннің аса маңызды мәселесі. Сөйлеу тілінің көмегімен оның танымдық әрекеті ойлау қабілеттері қалыптасады. Бала дүниеге келген сәтпен айғайлап дыбыс шығарады, бұл оның дыбыс реакциясы. Баланың жылауы мен айғайлауы сөйлеу аппаратының артикуляциялық дауыс шығару және тыныс алу бөлімдерін жетілдіреді. Бесік жыры- баланың тілдесудің алғашқы қадамдары.

Қорғаныштық режимін қалыптастыру,алдағы сабаққа ынталандыру.Дұрыс тыныс алуын қалыптастырып,сөйлеу ережесін, сөйлеу тілін қалыптастыру.Еркін сөйлеуге үйрету. Дамытушылық мақсаты: Сөйлеу мүшелерінің қимылқозғалысын белсендіру.Дененің бұлшықеттерін және артикуляциялық аппаратты ерікті түрде меңгеру біліктеріне үйрету. Сөйлеудегі дем алуды, әртүрлі дауыс ырғағын және дауыс кірісін қалыптастыру. Тәрбиелік мақсаты: Сабырлы болуға және денені шынықтыруға баулу.