10-11 сынып оқушыларына арналған "Халық жүрегіндегі жазушылар" тақырыбындағы авторлық бағдарлама

Түсіндірме жазба

"Халық жүрегіндегі жазушылар" элективті курсы қазақ тілі бойынша базалық білім алған 10-11 сынып оқушыларына арналған.

Бағдарлама ХІХ ғасырдан ХХ ғасырға дейінгі қазақстандық ақындар мен жазушылар туралы оқушылардың білімін толықтыруға және тереңдетуге, қазақ әдебиетіндегі тұлғаның рөлін түсінуге, сондай-ақ оқушыларды ұлттық бірыңғай тестілеуге дайындауға бағытталған.

Қазақстандық жазушылар мен ақындар туралы материалды зерделеу кезінде оқушыларға қазақ әдебиетінің өмірбаянымен, шығармашылығымен және дамуына қосқан үлесімен танысу пайдалы болады.

Оқу материалы бейіндік оқытудың жаратылыстану – математикалық бағытындағы 10-11 сынып оқушылары үшін 34 сағатқа есептелген (аптасына 1 сағат).

Курстың мақсаты: қазақ әдебиетін дамытудағы қазақстандық жазушылардың рөлін түсіну және хабардар болу.

Тапсырмалар:

1) оқушылардың қазақстандық жазушылар мен ақындар туралы білімдерін кеңейту және тереңдету;

2) оқушыларды мемлекет тарихының әртүрлі кезеңіндегі қазақстандық жазушылар мен ақындардың қызметіне қатысты әртүрлі көзқарастармен таныстыру;

3) көркем, анықтамалық, энциклопедиялық әдебиеттермен өз бетінше жұмыс істеу, шығармашылық міндеттерді шешу қабілетін дамыту;

4) өткен оқиғалар мен тұлғаларға қатысты өз ұстанымын тұжырымдау және негізді қорғау, пікірталас жүргізу қабілетін жетілдіру, бұл оқушыларға ҰБТ тапсыруға дайындалуға мүмкіндік береді;

5) қазақ әдебиетін зерттеуге тұрақты қызығушылықты тәрбиелеуге;

6) патриоттық сезімдерді тәрбиелеу.

Курстың тақырыбы мен сипаты оны зерттеудің келесі ерекшеліктерін анықтайды:

• проблемалық презентация және материалды зерттеу (негізгі мәселелерді бөліп көрсету, проблемалық, оларды қарастырудың эвристикалық сипаты);

• ашық, проблемалық, танымдық жағдайлар жасау;

• уақыттың көп бөлігі оқушылардың өз бетінше ізденуіне, шығармашылық жұмысына бөлінеді;

• курсты оқу барысында бұрын зерттелген материал өзектендіріледі.

Күтілетін нәтижелер:

Курсты оқыған оқушылар қазақ әдебиеті бойынша терең білім алады. Ақпарат көздерімен үнемі жұмыс істеу, топтарда жұмыс істеу жауапкершілік пен тәуелсіздікті қалыптастыруға мүмкіндік береді. Тест тапсырмаларын шешу оқушыларға ҰБТ тапсыруға тиімді дайындалуға көмектеседі. Тақырыпқа деген қызығушылық артады.

Оқушылар білуі керек:

• ХІХ-ХХ ғасырлардағы қазақстандық ақындар мен жазушылардың өмірі мен қызметінің ерекшеліктері;

• қазақ әдебиетінің дамуына әсер еткен және орасан зор рөл атқарған қазақстандық ақындар мен жазушыларға қатысты фактілерді жариялау;

Оқушылар білуі керек:

• әртүрлі ақпарат көздерімен жұмыс істеу;

• қажетті материалды өз бетінше іріктеу, жазушылар мен ақындарға сипаттама жасау;

• қазақ әдебиетінің дамуындағы олардың орны мен рөлін анықтау;

• электрондық тасымалдағыштармен жұмыс істеу;

• компьютерде жұмыс істеу.

Оқыту әдістері мен формалары:

Оқытуда жетекші орын іздеу және зерттеу сипатындағы әдістерге, оқытудың интерактивті әдістеріне беріледі:

• әр түрлі ақпарат көздерімен оқушылардың өзіндік жұмысы (топтарда және жеке);

• рефераттар, жазбаша және ауызша хабарламалар дайындау, көп деңгейлі сұрақтармен тесттер мен тапсырмаларды өз бетінше құрастыру, эссе жазу;

• тақырыптарға презентация жасау;

Оқыту формалары: дәріс, семинар, семинар, конференция, пікірталас, дөңгелек үстел және басқалар.

Оқушылардың жетістіктерін бақылау.

Ағымдағы:

- сабақтарда және оларға дайындық кезінде, тақырыптарды талқылау және хабарламаларды дайындау кезінде оқушылардың белсенділігін бақылау, тақырыптарға қосымша материал іздеу және таныстыру;

- шығармашылық, зерттеу жұмыстарын талдау;

- тестілеу.

Қорытынды:

- сынақ тестілеу;

- оқушының портфолиосы, яғни өз бетінше орындалған жұмыстар-рефераттар, презентациялар, зерттеулер туралы есептер, оқушылар құрастырған тесттер және басқалар.

10-11 сынып оқушыларына арналған "Халық жүрегіндегі жазушылар" тақырыбындағы авторлық бағдарлама

І бөлім. Кіріспе (1 сағат)

Кіріспе. Курстың мақсаты мен міндеттері (1 сағат).

II бөлім. ХІХ ғасырдағы қазақ жазушылары мен ақындары (18 сағат)

Кіріспе сабақ. Абай Құнанбаев-қазақ халқының ұлы ақыны (1 сағат) . Абай Қонабаевтың өмірі мен шығармашылығы. Абай Құнанбаевтың данышпандығы. Абай Құнабаев-қазақтардың тұңғыш ақыны және жазушысы, қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаушы, ойшыл және философ, композитор және ақын, қазақ даласының қоғам қайраткері.

Абай Құнанбаев - ұлы ойшыл. А.Құнанбаевтың ақын, ойшыл, қоғам қайраткері ретіндегі қызметі. Абай Құнанбаева - қазақ даласының ақыны. ақынның ең танымал шығармалары. "Қара сөздері".

Ұлы Абай мұрасы. Абай шығармашылығының мазмұндық және көркемдік мәні. Абай шығармашылығының әдебиет пен музыкалық өнердің дамуына әсері. Қазақ әдеби тілін жасаушы, ақын-философ, аудармашы, ақын.

Шәкәрім Құдайбердіұлы және оның шығармашылығы. Шәкәрім Құдайбердіұлының өмірі мен шығармашылығы. Шәкәрім Құдайбердіұлының еңбектері. Шәкәрім Құдайбердіұлының сенімділікке, адалдыққа, әдептілікке шақыруы. Ақын, ағартушының идеялары.

Мәшһүр Жүсіп Көпеев- алтын жердің түйіршігі. Мәшһүр Жүсіп Көпеұлы шығармашылығының қазақ әдебиетіндегі орны мен маңызы. Мәшһүр Жүсіп Көпеұлы-қазақ ақыны, ойшыл, тарихшы, этнограф, шығыстанушы және қазақ халқының ауызша халық шығармашылығын жинаушы.

Әлихан Бөкейханов. "Алаш" басшысының өмірбаяны. Әлихан Бөкейхановтың өмірі. Әлихан Бөкейханов: Ұлы даланың ұлы және көшбасшысы. Марксизмнен ұлттық демократияға дейін. Халық депутаты. Қазақ баспасөзінің бастауында.

Әлихан Бөкейханов- қазақ жерін жинаушы. Әлихан Бөкейхановтың қазақ халқының ұлттық мақтанышына айналған патриот, биік азамат ретіндегі тұлғасының тарихи маңызы. А. Бөкейханов-ағартушы, ғалым, этнолог, журналист, "Алаш" партиясының көшбасшысы.

Ахмет Байтұрсынов-ақын, ғалым, публицист. Ахмет Байтұрсыновтың өмірі мен шығармашылығы. Байтұрсыновтың өмірбаянының фактілері. Ахмет Байтұрсыновтың шығармашылық мұрасы. А. Байтұрсынов-қазақ қоғам қайраткері, ақын, ғалым, педагог. Әдеби және ғылыми қызмет. Қазақ ағартушысының қоғамдық қызметі.

Ахмет Байтұрсынов - қазақтардың ұлы ақыны. Ахмет Байтұрсыновтың өмірбаяны. Ахмет Байтұрсынов- адамгершілік пен білім себуші, редактор, саясаткер, ақын, аудармашы, көптеген оқулықтардың авторы, қазақ тіл білімінің негізін қалаушы, түркітанушы ғалым.А. Байтұрсынов- алғашқы қазақ әріптерінің авторы. "Ұлт мұғалімі".

Мағжан Жұмабаев- ақынның өмір жолы мен шығармашылық мұрасы. Мағжан Жұмабаевтың өмір жолы. Мағжан Жұмабаевтың шығармашылық қызметі. Мағжан Жұмабаев- қазақ Пушкин. Қоғамдық өмірге қатысу. Мағжан Жұмабаевтың еңбектері. Ақын өмірінің соңғы жылдары.

Мағжан Жұмабаев- "Өз сөзіме тағзым етемін". М. Жұмабаевтың шығармаларындағы Отанға деген сүйіспеншілік, адамгершілік, руханият.

М. Жұмабаевтың оқытушылық қызметі. Мағжанның поэтикалық келбеті. "Мен өз сөзіме табынамын". Ақын поэзиясының шынайы және жоғары кәсібі.

Қазақтың көрнекті ақыны- жерлесі М. Жұмабаевтың шығармалары бойынша терең лиризмге, жоғары патриотизмге және даналыққа толы М.Жұмабаевтың өлеңдері бойынша "Мен күннен тудым". Ақынның замандастарының рухани өміріндегі және мәдени мұрадағы рөлі. Қатаңдық, зорлық-зомбылық, әділетсіздік көріністеріне төзбеушілік. Өз халқының бақыты үшін күресуші.

Ілияс Жансүгіров - қазақтың ұлы ақыны және ағартушысы. Ілияс Жансүгіров: өмірбаяны мен мұрасы. Ілияс Жансүгіровтың шығармашылығы және оның қазақ халық әдебиетінің қалыптасуындағы маңызы. Ілияс Жансүгіров - жазушы және ойшыл, жаңа қазақ әдебиетінің классигі. Ақынның ерте сөнген жұлдызы.

Ілияс Жансүгіров- қиын тағдырдың ақыны. И. Жансүгіров шығармашылығындағы өнер тақырыбы. Тарих және қазіргі заман, өнер тақырыбы- Ілияс Жансүгіров шығармашылығының негізгі тақырыптары. Ілияс Жансүгіров- қазақ ақынының ұлы құпиясы.

Мұхтар Әуезов-жаңа заманның данышпаны. М. Әуезовтің шығармашылығы. М. Әуезов-қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі. Қазақ әдебиетінің "алтын қорының" атауы мен шығармалары. М. Әуезов-қазақ халқының мақтанышы, біздің өміріміздің ұлы символы, адам-аңыз, жаңа заманның данышпаны, нағыз ақын және адам.

Мұхтар Әуезов-ғалым, жазушы, педагог, ағартушы. Білім беру қызметі. М. Әуезов жас ұрпақты тәрбиелеу туралы. Әдебиеттанушы ғалым. Педагог-патриот. М. Әуезовтің Ана тілі мен әдебиетін дамытуға қосқан үлесі. Ғалым-педагог. Іске және оқушыларға деген сүйіспеншілік немесе мұғалімнің рөлі.

Шығармашылық. Презентацияларды қорғау.

Эссе жазу.

III бөлім. ХХ ғасырдағы қазақ жазушылары мен ақындары (15 сағат)

Сәбит Мұқановтың өмірі мен шығармашылығы. Балалық шақ және отбасы. Турбулентті жастар. Жазушылық мансап. Сәбит Мұқановтың Шығармашылығы. Сәбит Мұқанов-қазақ әдебиетінің классигі.

Сабақ-портрет "Мен сізге жүректі қалдырамын..."(С. Мұқановтың шығармашылығы бойынша). Шығармашылықтың басталуы поэзиядан жол. Табиғат туралы өлеңдер. "Ақ аққу" романтикалық поэмасы (Попанин батырлары туралы, Арктиканың дамуы туралы). "Сұлушаш" өлеңдеріндегі роман. "Шоқан Уәлиханов" пьесасы.

Сәбит Мұқанов. Өмір жолы. Өмірбаяндық роман трилогиясы. Жазушының жеке басының қалыптасуы туралы. "Өмір мектебі" трилогиясының тарихи тұлғалары.

Ғабит Мүсірепов. Жазушының өмірбаяны және шығармашылық мұрасы. Ғабит Мүсірепов-көп қырлы талант, қазақ кеңес жазушысы, сыншы және драматург, аудармашы, қоғам қайраткері. Жазушының өмірбаяны және шығармашылығы. Әдебиеттегі алғашқы қадамдар. Драмалық шығармалар. Таланттың жетілуі.

Ғабит Мүсіреповтің әңгімелеріндегі әйелдер тақырыбы. Ана болу мәселесі, әйелдің отбасы тағдырындағы рөлі. Әйел бейнелерінің ішкі мәні. Жазушының әңгімелеріндегі кейіпкерлердің кейіпкерлері. Жазушы шығармаларындағы ана тақырыбы. Ананың батылдығы.

Ғабиден Мұстафин. Жұмысшыдан академик жазушыға дейінгі жол. Ғабиден Мұстафиннің Өмірбаяны. "Туған жерінде". Еңбек қызметі. Журналистика-шығармашылықтың бастауы. Романдағы шахтер. Қарағанды. Жаңа жүйенің қалыптасуы туралы трилогия. Академиктің жазушыға дейінгі жолы.

Ғабиден Мұстафин- дала университеттерінің дана тәрбиеленушісі". Үлкен жазушының шығармашылық мұрасы. Көркем сөз шебері. Ғабиден Мұстафин- Қазақстанның халық жазушысы. Ғабиден Мұстафин және адамгершілік. Жазушылар, достар және замандастар.

Дихан Әбілев. Майдангер жазушы. "Мен Отан үшін күрескенмін!». Жазушының өмірбаяны. Ақын, драматург, прозашы, публицист, аудармашы, Қазақстанның Халық жазушысы. Дихан Әбілев-соғысқа қатысушы. Д. Әбілевтің аударма қызметі-үлкен, өшпес Таланттың жарқын айғағы.

Ғали Орманов. Біз ұлы ақынды мақтан тұтамыз. Жазушының өмірбаяны. Өмір Шығармашылық. Ғали Орманов — қазақ ақыны, жазушы, журналист және аудармашы, КСРО Жазушылар Одағының мүшесі. Ғали Ормановтың аударма қызметі.

Ади Шәріпов. Жазушының өмірбаяны. Ади Шәріпов-педагог, Қазақ КСР еңбек сіңірген мұғалімі, жазушы, филология ғылымдарының докторы, Ұлы Отан соғысының қатысушысы. А. Шәріповтың шығармалары. "Саша-қазақ" - Беларусь партизандарының аңызы.

Сафуан Шаймерденов. Жазушының өмір жолы мен рухани мұрасы. С. Шаймерденовтің азаматтық батылдығы-көптеген ұрпақ үшін үлгі. Сафуан Шаймерденов - көркем сөздің шебері. Жазушының аударма қызметі.

Әзілхан Нұршайықов. Жазушының өмірбаяны. Нұршайхов Әзілхан-жазушы, Ұлы Отан соғысының қатысушысы. Журналистика-шығармашылықтың бастауы. Нұршайхов Әзілханның Шығармалары. Жастар туралы лирикалық әңгімелер- Отан соғысы жылдарындағы жауынгерлердің батылдығы туралы. А.Нұршайховтың мерзімді басылымдар мен жинақтардағы жарияланымдары.

Музафар Әлімбаев. Музафар Әлімбаев: өмірбаяны мен шығармашылығы, өмір фактілері. Поэзия. Музафар Әлімбаев-фольклор жинаушы, қазақ ақыны және аудармашысы, әдебиеттанушы, балалар жазушысы. Музафар Әлімбаев - "Балдырған" балалар журналының бас редакторы.

Шығармашылық. Презентацияларды қорғау.

Эссе жазу.

Орыс тілінде оқытатын 10-11 сынып оқушыларына арналған "Халық жүрегіндегі жазушылар" тақырыбындағы "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәні бойынша элективті курсты күнтізбелік - тақырыптық жоспарлау

(Аптасына 1 сағат, бір жылда 34 сағат)