Білім беру ұйымының атауы

Бөлім:

10.1А Молекулалық биология және биохимия

Педагогтің Т.А. Ә

Күні:

Сынып:

Сабақтың тақырыбы:

Нәруыздарды құрамы (жай, күрделі) және қызметі бойынша жіктеу. Нәруыздардың құрылымдық дең-гейлері мен құрылысы.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

10.4.1.5 - нәруыздарды олардың құрылымы, құрамы, атқаратын қызметтері бойынша жіктеу

Сабақтың мақсаты

Нәруыздың құрамы мен құрылымын жіктеу

Нәруыздың сипаттамасы бойынша қызметін анықтау

Құндылыққа баулу

Сыйластық: оқушылар сабақ барысында өзіне және өзгелерге кедергі келтірмейді, өзгенің ойын соңына дейін тыңдайды.

Мұғалім әркімнің пікірін тыңдап, өз ойын білдіреді.

Академиялық шыншылдық: өзара бағалау мен өзіндік бағалауда шыншылдық таныту.

Өмір бойы оқу: оқушы деңгейіне сәйкес өз бетімен тапсырмаларды орындау үшін тапсырманы орындау стратегиясын жоспарлайды. Орындаған тапсырмаға өзіндік рефлексия жасайды.

Ынтымақтастық: әркімнің ойы құнды қағидасын ұстану; өзара оқыту ортасын құру.

Патриоттық және азаматтық позиция өз өңірінде таралған ағзалар түрлерін ажыратып, атауларын атай алады.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің іс - әрекеті

Оқушының іс - әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин

3-5 мин

5-12 мин

1. Ұйымдастыру кезеңі:

Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

2. Психологиялық жағымды ахуал қалыптастыру: «Жылы лебіз» әдісі арқылы.

Оқушылар бір – біріне жақсы сөздер арқылы бүгінгі күнге сәттілік тілейді.

3. Топқа бөлу: қағаз қиындыларындағы сұрақтар арқылы 3 топқа бөлінеді.

1 топ: Ферменттер

2 топ: Гормондар

3 топ: Нәруыздар

4. Алдыңғы білімді пысықтау: қосымша1 тест тапсырасын ұсыну. Өткен сабақтағы білімдерін анықтау.

.

Оқушылар сабаққа дайындалады.

Оқушылар дөңгелек шеңбер болып, «Сен білімдісің!» , «Сен көшбасшысың!» секілді жақсы сөздермен бір – бірінің көңілдерін көтереді, сабаққа деген қызығушылықтары артады.

Оқушылар 3 топқа бөлінеді.

Үй тапсырмасы бойынша оқушылар ішкі және сыртқы шеңбер құрып, бір- біріне сұрақтар қояды.

Жақсы!

ҚБ. «Жақсы»,

«Талпын» мұғалім тарапынан бағалау

Биология оқулығы, кестелер, сызба қағаздар

Сұрақтар жазылған стикерлер

Сабақтың ортасы

12-35 мин

Функционалдық сауаттылығын арттыратын тапсырмалар

Суретті сөйлет әдісі

Жаңа тақырыпты анықтау үшін оқушыларға суреттер ұсынылады.

1 .Берілген суреттен нені байқадың?

2.Сыртқы пішініне қарай нәруыздарды ажыраңыздар?

3.Неліктен нәруыз молекулаларының пішіндері әртүрлі?

Фибриллярлық нәруыздар - ......................................................................................................

.............................................................................................................

Глобулярлық нәруыздар - ......................................................................................................

1-тарпсырма Нәруыздарды жіктеңіздер

Қарапайым нәруыздар неден тұрады

Коллаген

Кератин

Эластин

2-тапсырма Күрделі нәруыздарды сипаттаңыздар

1-суреттен қандай нәруыз құрылымы көрсетілген. Атын атап, сипатап беріңіздер?

2 -суреттен нені байқадың қай күрделі нәруыз процесі деп ойлайсың

Жасша мембранасындағы....................

3-суреттен нәруыз компаненттерін ажыратып көрсетіңіздер

Екі түрін анықтап табиғатта таралуын сипаттаңыздар

3-тапсырма атқаратын қызметтері бойынша нәруыздарды жіктеңіздер.Кестеге дұрыс анықтамаға сәйкестігін қойыңыздар

Нәруыздар туралы алғашқы мәліметтер: 1-топ тапсырамалары

20-ғасырдың 30-шы жылдарында кристалды түрдегі алғашқы нәруыздар алынды. Нәруыздардың қарапайым құрамы туралы алғашқы мәліметтерді голланд химигі және дәрігері Г.Я.Мульдер жариялады.

19-ғасырдың соңында нәруыздардан оннан артық амин қышқылдары бөлініп адынды. 1888 жылы орыс ғалымы Даниелевский нәруыздардағы пептидті байланысты анықтады. 1902 жылы неміс ғалымы химик Э.Фишер нәруызды молекулалардың пептидті теориясын ұсынды.

Нәруызды молекулалардың құрамы:

• 50-51% көміртегі

• 6,5-7,3% сутегі

• 16% азот

• 0,3-2,5% күкірт

• 0-10% фосфор бар.

Нәруыздың құрам мен қызметтері 2-топ тапсырмалары

Нәруыздар молекуласының сыртқы пішініне, құрамына, қызметіне байланысты жіктеледі. Нәруыз молекулалары сыртқы пішініне байланысты фибриллярлы нәруыздар және глобулалы нәруыздар деп жіктеледі. Нәруыздар құрылымы бойынша екі топқа жіктеледі: қарапайым және күрделі нәруыздар. Қарапайым нәруыздар тек қана аминқышқылдарының қалдықтарынан тұрады, құрамына басқа химиялық қосылыстар енбейді. Күрделі нәруыздардың құрамына полипептидтік тізбектермен қатар,басқа да химиялық құрылымдар енеді.Нәруыздар құрылымдық, қоректі катализаторлық,қорғаныштық, рецепторлық және қор жинаушы, тасымалдаушы, реттеуші қызметтер атқарады.

1. А суреті бойынша берілген нәруыз молекуласының пішіні A) фибриллярлы

B) эластин C) гистон

D) глобулалы E) коллаген

2. Ұзын жіп тәрізді молекулалы нәруыз (Б суреті бойынша) A) родопсин

B) фибриллярлы C) миоглобин

D) гемоглобин E) глобулалы

3. Астық тұқымдастардың дәндерінде қорға жинақталатын нәруыздар A) коллаген

B) кератин C) эластин

D) миоглобин E) гистон

4. Нәруыздың атқаратын қызметі A) эндогенді

B) құрылымдық C) қорғаныш

D) гормон түзу E) энергетикалық

5. Жасуша мембранасының құрамында кездесетін күрделі нәруыз A) фибрион

B) глютелин

C) липопротеин D) металлопротеин E) хромопротеин

Оқушылар тақырыпты анықтау үшін берілген суреттерді сипаттап, сұрақтарға жауап береді

Берілген термин сөздердің анықтамасын жазады

Берліген тапсырманы жұптасып орындайды, суреттегі құбылысты атайды

Металлопротеиндерге түсініктеме айтады

Хромопротейиндердің кездесетін жерін сипаттайды

Оқушылар нәруыздардың қызметін анықтау үшін кестені толтырады

Кілтті сөздер:

Құрылыс

Қоректік

Энергиялық

Қор жинаушы

Тасымалдау

Қозғалыс

Қорғаныштық

Ферменттік

Реттеуші

Оқушылар мәтінмен жұмыс жасап тапсыомаларды орындайды

Тест тапсырмасын дұрыс белгілейді

Дескриптор:

Суреттегі құрылымдарды атайды

-анықтамасын жазады

Мұғалімнің бағалауы

Дескриптор:

Жүктеу

ЖИ арқылы жасау

ЖИ арқылы жасау

Бөлісу

1 - айлық

Материал тарифі

-96% жеңілдік

00

05

00

ҚМЖ

Ашық сабақ

Тәрбие сағаты

Презентация

БЖБ, ТЖБ тесттер

Көрнекіліктер

Балабақшаға арнарлған құжаттар

Мақала, Эссе

Дидактикалық ойындар

және тағы басқа 400 000 материал

Барлық 400 000 материалдарды шексіз
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз

1 990 ₸ 49 000₸

1 айға қосылу

Таңдау

Материалға шағымдану

Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз

Жариялаған:

Күшенбаева Гульмира Талғатбекқызы

18 Қырқүйек 2023

997

Шағым жылдам қаралу үшін барынша толық ақпарат жіберіңіз

Шағымды қалдыру

10 сынып Нәруыздар ЖМБ

Тақырып бойынша 11 материал табылды

10 сынып Нәруыздар ЖМБ

Материал туралы қысқаша түсінік

Тақырыпқа 3 қымж Қосымшасымен

Материалды жүктеу

Материалдың қысқаша нұсқасы

Білім беру ұйымының атауы
Бөлім:	10.1А Молекулалық биология және биохимия
Педагогтің Т.А. Ә
Күні:
Сынып:
Сабақтың тақырыбы:	Нәруыздарды құрамы (жай, күрделі) және қызметі бойынша жіктеу. Нәруыздардың құрылымдық дең-гейлері мен құрылысы.
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	10.4.1.5 - нәруыздарды олардың құрылымы, құрамы, атқаратын қызметтері бойынша жіктеу
Сабақтың мақсаты	Нәруыздың құрамы мен құрылымын жіктеу Нәруыздың сипаттамасы бойынша қызметін анықтау
Құндылыққа баулу	Сыйластық: оқушылар сабақ барысында өзіне және өзгелерге кедергі келтірмейді, өзгенің ойын соңына дейін тыңдайды. Мұғалім әркімнің пікірін тыңдап, өз ойын білдіреді. Академиялық шыншылдық: өзара бағалау мен өзіндік бағалауда шыншылдық таныту. Өмір бойы оқу: оқушы деңгейіне сәйкес өз бетімен тапсырмаларды орындау үшін тапсырманы орындау стратегиясын жоспарлайды. Орындаған тапсырмаға өзіндік рефлексия жасайды. Ынтымақтастық: әркімнің ойы құнды қағидасын ұстану; өзара оқыту ортасын құру. Патриоттық және азаматтық позиция өз өңірінде таралған ағзалар түрлерін ажыратып, атауларын атай алады.

Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтің іс - әрекеті	Оқушының іс - әрекеті	Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы 0-3 мин 3-5 мин 5-12 мин	Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. Психологиялық жағымды ахуал қалыптастыру: «Жылы лебіз» әдісі арқылы. Оқушылар бір – біріне жақсы сөздер арқылы бүгінгі күнге сәттілік тілейді. Топқа бөлу: қағаз қиындыларындағы сұрақтар арқылы 3 топқа бөлінеді. 1 топ: Ферменттер 2 топ: Гормондар 3 топ: Нәруыздар Алдыңғы білімді пысықтау: қосымша1 тест тапсырасын ұсыну. Өткен сабақтағы білімдерін анықтау. .	Оқушылар сабаққа дайындалады. Оқушылар дөңгелек шеңбер болып, «Сен білімдісің!» , «Сен көшбасшысың!» секілді жақсы сөздермен бір – бірінің көңілдерін көтереді, сабаққа деген қызығушылықтары артады. Оқушылар 3 топқа бөлінеді. Үй тапсырмасы бойынша оқушылар ішкі және сыртқы шеңбер құрып, бір- біріне сұрақтар қояды.	Жақсы! ҚБ. «Жақсы», «Талпын» мұғалім тарапынан бағалау	Биология оқулығы, кестелер, сызба қағаздар Сұрақтар жазылған стикерлер
Сабақтың ортасы 12-35 мин Функционалдық сауаттылығын арттыратын тапсырмалар	Суретті сөйлет әдісі Жаңа тақырыпты анықтау үшін оқушыларға суреттер ұсынылады. 1 .Берілген суреттен нені байқадың? 2.Сыртқы пішініне қарай нәруыздарды ажыраңыздар? 3.Неліктен нәруыз молекулаларының пішіндері әртүрлі? Фибриллярлық нәруыздар - ...................................................................................................... ............................................................................................................. Глобулярлық нәруыздар - ...................................................................................................... 1-тарпсырма Нәруыздарды жіктеңіздер Қарапайым нәруыздар неден тұрады Коллаген Кератин Эластин 2-тапсырма Күрделі нәруыздарды сипаттаңыздар 1-суреттен қандай нәруыз құрылымы көрсетілген. Атын атап, сипатап беріңіздер? 2 -суреттен нені байқадың қай күрделі нәруыз процесі деп ойлайсың Жасша мембранасындағы.................... 3-суреттен нәруыз компаненттерін ажыратып көрсетіңіздер Екі түрін анықтап табиғатта таралуын сипаттаңыздар 3-тапсырма атқаратын қызметтері бойынша нәруыздарды жіктеңіздер.Кестеге дұрыс анықтамаға сәйкестігін қойыңыздар Сипаттамалары Қызметі Жасуша мен цитоплазма органоидтерінің мембраналары нәруыз молекулаларынан тұрады. Гемоглобин нәруызы өкпеден сіңіріп алған оттекті дененің барлық ұлпалары мен мүшелеріне тасымалдап, оларды оттекпен қамтамасыз етедіде, ыдырау өнімі — СО2-шығарылады Бұлшық еттің талшығы мен ұлпалардың түрлі жиырылғыштық жүйесіне әсер ететін арнайы нәруыздар катысады. Мұндай нәруыздар жасушаның ішіндегі протоплазманың козғалысына да әсер етеді. Нөруыздар организмді әр түрлі жұқпалы аурулардан қорғайды. Егер жануарлардың немесе адамның организміне зиянды нәруыздар (токсиндер) енетін болса, оған қарсы туратын нәруыздар — антиденелер түзіледі. Антиденелер бөгде денелермен күресіп денені зарарсыздандырады. аурумен ауырғаннан кейін организмде иммунитет пайда болады. Организмдегі заттардың өзін-өзі жаңартуы ферменттердін әсерімен жүзеге асырылады. Орыс ғалымы И.П.Павлов ферментті «тіршіліктің қоздырғышы» деп атады, өйткені ол организмдегі зат алмасуды реттейтін көптеген реакцияларды тездетеді. Өсуді, көбеюді т.б өмірге қажетті барлық процесті реттейді. Мысалы, инсулин қандағы глюкозаның деңгейін реттейді. Адам мен жануар үшін аминқышқылының көзі. Мысалы, казеин сүтқоректілердің балалары үшін аминқышқылының көзі. 1г нәруыз ыдырағанда 17,6 кДж энергия бөлінеді. Альбумин суды қорға жинайды, ферритин темірді, миоглобин бұлшықет талшықтарында оттегіні қорға жинайды. Нәруыздар туралы алғашқы мәліметтер: 1-топ тапсырамалары 20-ғасырдың 30-шы жылдарында кристалды түрдегі алғашқы нәруыздар алынды. Нәруыздардың қарапайым құрамы туралы алғашқы мәліметтерді голланд химигі және дәрігері Г.Я.Мульдер жариялады. 19-ғасырдың соңында нәруыздардан оннан артық амин қышқылдары бөлініп адынды. 1888 жылы орыс ғалымы Даниелевский нәруыздардағы пептидті байланысты анықтады. 1902 жылы неміс ғалымы химик Э.Фишер нәруызды молекулалардың пептидті теориясын ұсынды. Нәруызды молекулалардың құрамы: 50-51% көміртегі 6,5-7,3% сутегі 16% азот 0,3-2,5% күкірт 0-10% фосфор бар. Нәруыздың құрам мен қызметтері 2-топ тапсырмалары Нәруыздар молекуласының сыртқы пішініне, құрамына, қызметіне байланысты жіктеледі. Нәруыз молекулалары сыртқы пішініне байланысты фибриллярлы нәруыздар және глобулалы нәруыздар деп жіктеледі. Нәруыздар құрылымы бойынша екі топқа жіктеледі: қарапайым және күрделі нәруыздар. Қарапайым нәруыздар тек қана аминқышқылдарының қалдықтарынан тұрады, құрамына басқа химиялық қосылыстар енбейді. Күрделі нәруыздардың құрамына полипептидтік тізбектермен қатар,басқа да химиялық құрылымдар енеді.Нәруыздар құрылымдық, қоректі катализаторлық,қорғаныштық, рецепторлық және қор жинаушы, тасымалдаушы, реттеуші қызметтер атқарады. 1. А суреті бойынша берілген нәруыз молекуласының пішіні A) фибриллярлы B) эластин C) гистон D) глобулалы E) коллаген 2. Ұзын жіп тәрізді молекулалы нәруыз (Б суреті бойынша) A) родопсин B) фибриллярлы C) миоглобин D) гемоглобин E) глобулалы 3. Астық тұқымдастардың дәндерінде қорға жинақталатын нәруыздар A) коллаген B) кератин C) эластин D) миоглобин E) гистон 4. Нәруыздың атқаратын қызметі A) эндогенді B) құрылымдық C) қорғаныш D) гормон түзу E) энергетикалық 5. Жасуша мембранасының құрамында кездесетін күрделі нәруыз A) фибрион B) глютелин C) липопротеин D) металлопротеин E) хромопротеин	Оқушылар тақырыпты анықтау үшін берілген суреттерді сипаттап, сұрақтарға жауап береді Берілген термин сөздердің анықтамасын жазады Берліген тапсырманы жұптасып орындайды, суреттегі құбылысты атайды Металлопротеиндерге түсініктеме айтады Хромопротейиндердің кездесетін жерін сипаттайды Оқушылар нәруыздардың қызметін анықтау үшін кестені толтырады Кілтті сөздер: Құрылыс Қоректік Энергиялық Қор жинаушы Тасымалдау Қозғалыс Қорғаныштық Ферменттік Реттеуші Оқушылар мәтінмен жұмыс жасап тапсыомаларды орындайды Тест тапсырмасын дұрыс белгілейді	Дескриптор: Суреттегі құрылымдарды атайды -анықтамасын жазады Мұғалімнің бағалауы Дескриптор: Материалды жүктеу Жүктеу Сақтау Бөлісу ЖИ арқылы жасау Файл форматы: docx Биология Ашық сабақ 10 сынып 18.00.2023 997 Жүктеу Сақтау ЖИ арқылы жасау Жариялаған: Күшенбаева Гульмира Талғатбекқызы Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз, шағым қалдыра аласыз Қазақстандағы ең үлкен материалдар базасынан іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде керек материалды іздеп, жүктеп алып сабағыңызға қолдана аласыз Іздеу Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз! Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі. Толығырақ Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз! Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз! Жариялау Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз! Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз! Жариялау Министірлікпен келісілген курстар тізімі Химия пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Тарих пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Биология пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Ағылшын тілі пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ География пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Информатика пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Мектепке дейінгі білім беру бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ «Қазақ тілі» жəне «Қазақ əдебиеті» бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Дене шынықтыру пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Білім алушылардың білім сапасын арттыру мақсатында сабақта цифрлық технологияларды қолдану 80/108 сағат Толығырақ Инклюзивті білім беру жүйесінде ерекше білім беру қажеттілігі бар білім алушыға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету бойынша педагогтердің кәсіби және пәндік құзыреттіліктерін дамыту 80/108 сағат Толығырақ