3 – ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ
БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
10 сынып. ҚҒБ. Жасушалық
цикл бөлімі бойынша жиынтық
Оқу
мақсаттары:
10.2.2.1 өсімдіктер мен
жануарлардағы гаметалардың қалыптасу ерекшелігін
түсіндіру
10.2.2.2 жасушалардың
бақылауға бағынбайтын бөлінуі нәтижесінде обырдың түзілуін
түсіндіру
10.2.4.1 - модификациялық
өзгергіштіктің заңдылықтарын зерттеу
10.2.4.2 - дигибридті
будандастыру; жыныспен тіркескен тұқым қуалаудың цитологиялық
негіздерін есептер шығаруда қолдану
10.2.4.4 - хромосомалар
санының ауытқуымен байланысты адамның хромосомдық ауруларын
(аутосомдық және жыныстық) сипаттау
Ойлау
дағдылары: Қолдану Жоғары деңгей
дағдылары
1
А
тапсырма. Гаметогенез және жануарлардың
ұрықтануы берілген.
Д
В
С
Өсу
аймағы А және С аралығында
жүреді.
В құрылымы орналасқан аймағында
жүретін үдерістерді
сипаттаңыз.
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2
V...................................
М..................................
тапсырма. Қазіргі
кезде онкологиялық патологиялардың мутациялық пайда болу теориясы
кеңінен таралған. Ағза жасушаларының бақылаусыз көбеюінің пайда
болу себептерін әр түрлі көзқарас тұрғысынан түсіндіретін бірқатар
теориялары бар. Берілген суретте қандай теориялар
көрсетілген.
V
М
і. М теориясын
сипаттаңыз......................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
3 тапсырма.
Сәйкестендір?
-
Өзгергіштік
|
А. Өзгергіштіктің бұл типінде
гендер өзгермейді
|
-
Модификациялық
өзгергіштік
|
В.
Организмдерде белгілердің дамуын анықтайтын басты
фактор
|
-
Тұқым қуалайтын
өзгергіштік
|
С. организм мен сыртқы ортаның
қарым-қатынасын көрсететін күрделі процесс
|
-
Комбинативтік
өзгергіштік
|
Д. организмде жаңа
генотиптердің пайда болуы нәтижесінде фенотипте өзгерістің
байқалуы
|
-
Генотип
|
Е.
гендердің,
хромосомалардың,
генотиптің өзгеруіне байланыссыз,
қоршаған орта факторларының әсерінен белгілі бір гендердің
көрінуін, осылай фенотиптің өзгеруі
|
4
тапсырма. Есептеп
шығар?
Сабағының биіктігі мен гүлінің
түсімен айырмашылығы бар гетерозиготалы өсімдіктерді
будандастырғандағы фенотиптік ажырауын (Пеннет торын құру
арқыл
ы) көрсетіңіз. Фенотип жəне
генотип бойынша факторлардың тəуелсіз комбинациялану заңына
сүйеніңіз:
5
тапсырма. Хромосомалық мутация түрлерін
анықтап сипаттама бер.
|
Бағалау
критерийлері
|
Тапсырма
№
|
Дескриптор
|
Балл
|
|
Білім
алушы
|
|
Өсімдіктер мен
жануарлардағы гаметалардың қалыптасуының ерекшелігін
анықтайды
|
1
|
Өсімдіктер мен жануарлардың
гаметаларының қалыптасу кезіндегі басты процестерді
анықтайды
|
3
|
|
Жасушалардың
бақылауға бағынбайтын бөлінуі нәтижесінде обырдың түзілуін
түсіндіреді
|
2
|
Ағза жасушаларының бақылаусыз
көбеюінің тероияларын
түсіндіреді
|
2
|
|
і
|
М теориясын
сипайттайды
|
1
|
|
Модификациялық
өзгергіштік. Белгілердің өзгеруіндегі вариациялық
қатарлар.
|
3
|
Өзгергіштіктің
сипаттамаларын
сәйкестендіреді.
|
5
|
|
Белгілердің тұқымқуалауындағы
цитологиялық негіздер
Дигибридті будандастыру
кезіндегі хромосомалардың
тәуелсіз
ажырауы
|
4
|
Дигибридті
будандастыруға есеп шығара
алады.
|
5
|
|
Мутациялар олардың түрлері .
Гендік, хромосомалық, геномдық
мутациялар.
|
5
|
Хромосомалық
мутацияны анықтайды
|
2
|
|
Барлығы
|
|
|
17
|
3 – ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ
БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
10 сынып.
ҚҒБ.
Жауаптары
1 тапсырма.
митоз бен мейоз аралығындағы
интерфаза кезеңі, бұл кезеңде ДНҚ матрицалық жолмен өздігінен
көшірмелену әдісімен екі еселенеді. Осы фаза соңында әрбір
диплоидты жасуша бөлінуге дайын, яғни екі хроматидтен тұратын
хромосомалар болады.
2 тапсырма.
V.....
радиациялық
теория, М.....
Химиялық
теория
і.
Химиялық теория- қатерлі
ісіктің дамуын химиялық заттардың әсерімен
байланыстырады.
3
тапсырма. 1-С, 2-Е, 3-Д, 4-А,
5-В
4
тапсырма.
ШЫҒАРЫЛУЫ:
1. 1а кестесін қолдана отырып,
гендерді əріптермен жазамыз:
А –биік өсімдіктер
а –аласа өсімдіктер
В –қызыл гүлдер
в –ақ гүлдер
–гетерозиготалы өсімдіктердің
генотипі
1.Сызбаны толтырамыз:
3. Фенотип бойынша ажырауды анықтаймыз: биік,
қызыл –9; биік, ақ –3; аласа, қызыл –3; аласа, ақ
–1.
5
тапсырма.
