Оқушының аты-жөні:

Сыныбы:

§43. Грамм оң және грамм теріс бактериялар және олардың құрылыс ерекшеліктері.

11.4.3.2 -грамм оң және грамм теріс бактерияларды салыстыру;

1-тапсырма.

Сұрақ: Грам оң және Грам теріс бактериялардың антибиотикке төзімділігін ғылыми тұрғыдан дәлелдеу үшін қандай факторларды зерттеу маңызды?

☐ Ауруханалардағы науқастардың қандай тағам жегенін зерттеу.

☐ Бактерия жасушасының қабырғасының құрылымын микроскоппен зерттеу.

☐ Адамдар көбінесе қандай антибиотиктерді қолданатынын анықтау.

☐ Грам оң және Грам теріс бактериялардың антибиотикке төзімділігін салыстыру.

☐ Науқастардың антибиотикке қалай жауап бергенін бақылау.

✅ Дұрыс жауаптар: Жасуша қабырғасының құрылымын зерттеу, антибиотикке төзімділігін салыстыру.

2-тапсырма.

Сұрақ: Грам оң және Грам теріс бактериялардың антибиотикке төзімділігі неге әртүрлі?

☐ Грам оң бактерияларда пептидогликан қабаты қалың болғандықтан, кейбір антибиотиктер оларды оңай жояды.

☐ Грам теріс бактериялардың жасуша қабырғасы антибиотиктерді өзіне сіңіреді.

☐ Грам теріс бактерияларда сыртқы мембрана бар, ол антибиотиктердің жасушаға кіруін қиындатады.

☐ Грам оң бактериялар антибиотиктерге төзімдірек.

✅ Дұрыс жауаптар: Грам оң бактерияларда пептидогликан қабаты қалың, ал Грам теріс бактерияларда сыртқы мембрана антибиотиктердің енуіне кедергі жасайды.

3-тапсырма.

Сұрақ: Егер ауруханада Грам теріс бактериялар (мысалы, Escherichia coli) таралып кетсе, бұл қандай қауіпті салдарға әкелуі мүмкін?

☐ Ауру жеңіл өтеді, себебі Грам теріс бактериялар зиянсыз.

☐ Антибиотиктер кейбір жағдайларда әсер етпей, инфекцияны емдеу қиынға соғады.

☐ Грам теріс бактериялар тек жануарларда кездеседі.

☐ Бактериялар тез өледі, себебі олар пептидогликан қабатын жоғалтады.

✅ Дұрыс жауап: Антибиотиктер кейбір Грам теріс бактерияларға әсер етпейді, сондықтан олардан туындайтын инфекцияларды емдеу қиындайды.

4-тапсырма.

Сұрақ: Егер ауруханада Грам теріс бактериялардың таралу жылдамдығы сағатына 10% болса және бастапқыда 200 бактерия болса, 4 сағаттан кейін бактериялардың саны қанша болады?

✅ Дұрыс жауап:

1-сағат: 200 × 1.1 = 220

2-сағат: 220 × 1.1 = 242

3-сағат: 242 × 1.1 = 266

4-сағат: 266 × 1.1 = 292.6 ≈ 293 бактерия

5-тапсырма.

Сұрақ: Грам теріс бактериялардың сыртқы мембранасында порин белоктары бар, олар арқылы кейбір заттар өтеді. Егер порин диаметрі 1.2 нм болса, ал антибиотик молекуласының диаметрі 1.5 нм болса, антибиотик бактерияның ішіне өте ала ма?

✅ Дұрыс жауап:

Антибиотиктің диаметрі 1.5 нм, ал порин белогының диаметрі 1.2 нм.

Антибиотик молекуласы порин арқылы өте алмайды, сондықтан бактерия оған төзімді болады.

6-тапсырма.

Сұрақ: Грам теріс бактериялардың сыртқы мембранасында фосфолипидтер бар. Егер фосфолипид молекуласы суда ерімейтін болса, бұл антибиотиктің әсеріне қалай ықпал етеді?

✅ Дұрыс жауап:

Фосфолипидтер гидрофобты (суда ерімейтін), сондықтан су негізіндегі антибиотиктер жасушаға ене алмайды.

Бұл Грам теріс бактерияларды кейбір антибиотиктерге төзімді етеді.

7-тапсырма.

Медина Грам теріс бактериялардың антибиотикке төзімділігін ескере отырып, дәрігерге екі түрлі антибиотикті ұсынды:

• Пенициллин – тек пептидогликан қабатына әсер етеді (Грам оң бактерияларға тиімді).

• Полимиксин – бактерияның сыртқы мембранасын бұза алады (Грам теріс бактерияларға тиімді).

Сұрақ: Қай антибиотик Грам теріс бактерияларға тиімдірек? Жауабыңызды ғылыми тұрғыдан негіздеңіз.

✅ Дұрыс жауап:

Пенициллин тек пептидогликанға әсер ететіндіктен, Грам теріс бактерияларға тиімді емес.

Полимиксин сыртқы мембранаға әсер етеді, сондықтан Грам теріс бактерияларды жоюға қабілетті.

Тақырып: Бактериялардың грам оң және грам теріс түрлері, олардың антибиотикке төзімділігі.

Медина – медициналық университеттің 2-курс студенті. Ол ауруханада тәжірибеден өтіп жүргенде дәрігерден бактериялардың кейбір антибиотиктерге төзімділігі неге әртүрлі болатынын сұрады. Дәрігер оған бактериялардың Грам оң және Грам теріс болып бөлінетінін және олардың жасуша қабырғасының құрылымында айырмашылық бар екенін түсіндірді.

Медина ауруханадан екі түрлі науқастың анализ нәтижелерін көрді:

1-ші науқаста – Грам оң бактериялар (Staphylococcus aureus) анықталды.

2-ші науқаста – Грам теріс бактериялар (Escherichia coli) анықталды.

Дәрігер Грам теріс бактериялар кейбір антибиотиктерге төзімді болатынын және бұл олардың жасуша қабырғасының ерекшеліктеріне байланысты екенін айтты. Медина бұл айырмашылықтарды зерттеуді шешті.

№

Критерий

Балл

1

Ғылыми дәлелдерге негізделген факторларды дұрыс таңдады

1

2

Грам оң және Грам теріс бактериялардың айырмашылығын дұрыс түсіндірді

1

3

Инфекция таралуының қаупін дұрыс сипаттады

1

4

Бактериялардың көбею жылдамдығын дұрыс есептеді

1

5

Антибиотиктің жасушаға енуін физикалық тұрғыдан түсіндірді

1

6

Фосфолипид мембранасының антибиотикке әсерін дұрыс сипаттады

1

7

Логикалық тапсырманы ғылыми тұрғыдан негіздеді

2

Жалпы балл:

Максимум

8