10 сынып ҚГБ. «Бөліп шығару тарауына жиынтық бағалау» БЖБ №3

10.1.5.1 - су мөлшерін бақы-лаудағы антидиуретикалық гормонның (АДГ) ролін түсіндіру

10.1.5.2 - диализ механизмін түсіндіру

10.1.5.3 - бүйрек трансплан-тациясы мен диализдің артықшылықтары мен кемшіліктерін талқылау

Ойлау дағдыларының деңгейі: Білу, түсіну. Қолдану. Жоғары деңгейлі дағдылар.

Орындау уақыты: 20 минут

Тапсырма Бір жауапты тест [3]

1. АДГ (антидиуретикалық гормон) қандай жағдайда артады?

a) Су тапшылығы кезінде
b) Су жеткілікті болғанда
c) Қан қысымы жоғары болғанда
d) Қан қысымы төмен болғанда

2. Минералокортикоидтар қандай рөл атқарады?

a) Қанның тұз құрамын реттейді
b) Бүйректе су мен натрийдің қайта сіңірілуін арттырады
c) Зәрдің түзілуін арттырады
d) Қанның қышқылдылығын төмендетеді

3. Ренин қандай жағдайда бөлінеді?

a) Су жеткілікті болғанда
b) Қан қысымы төмендегенде
c) Ағзада су тапшылығы болмаған кезде
d) Су мөлшері көп болғанда

Тапсырма 2 . Перитонеальды диализ бен Гемодиализ: Сәйкестік тесті

Тапсырма 3 . Бүйрек трансплантациясы – мүшелерді трансплантациялау үшін кеңінен қолданылады. Бүйрек трансплантациясының диализді құрылғыға қарағанда 3 артықшылықтарын сипаттаңыз.

Тапсырма 4 . Бүйрек трансплантациясы – мүшелерді трансплантациялау үшін кеңінен қолданылады.

Бүйрек трансплантациясының диализді құрылғыға қарағанда 3 кемшіліктерін сипаттаңыз.

Жауаптар:

1. a) Су тапшылығы кезінде АДГ деңгейі артады. Бұл зәр түзілуін азайтып, ағзада су сақтауға әсер етеді.

2. b) Минералокортикоидтар, әсіресе альдостерон, бүйректе натрийдің қайта сіңірілуін арттырады, сонымен қатар су сақталады.

3. b) Ренин қан қысымы төмендегенде бөлінеді, ол ренин-ангиотензин жүйесін іске қосып, қан қысымын қалпына келтіреді.

Бүйрек трансплантациясының диализге қарағанда артықшылықтары:

1. Құрылғыға тәуелділіктің болмауы:
   Диализді пайдалану үшін арнайы құрылғылар мен үнемі медициналық процедуралар қажет. Бүйрек трансплантациясы кезінде пациенттің өз бүйрегі жұмыс істегендей, ағза қалыпты жұмыс істейді, және науқас үнемі диализге баруға мәжбүр емес.

2. Өмір сүру сапасының жақсаруы:
   Бүйрек трансплантациясынан кейін пациенттің өмір сапасы жоғарылайды, өйткені бүйрек функциясы қалыпқа келеді. Диализде ағзаға шектеулер қойылып, пациенттің энергия деңгейі төмендеп, өмір сүру ұзақтығы да қысқарады.

3. Диализдің уақытша және қаржылық шығындары:
   Диализ үнемі жасалатын процедура, ал бүйрек трансплантациясынан кейін науқасқа тек медициналық бақылау және кейде дәрілер қажет болады. Бұл диализге қарағанда уақыт пен қаржылық шығындарды айтарлықтай азайтады.

Бүйрек трансплантациясының диализге қарағанда кемшіліктері:

1. Иммундық қабылдамау қаупі:
   Бүйрек трансплантациясынан кейін ағза трансплантацияланған мүшені қабылдамауы мүмкін. Иммундық жүйе жаңа бүйректі бөтен орган ретінде қабылдап, оны жоюға әрекет етуі мүмкін. Бұл жағдайды болдырмау үшін пациент өмір бойы иммундық жүйені басатын дәрілерді қабылдауы керек.

2. Трансплантация үшін донор қажет:
   Бүйрек трансплантациясы үшін сәйкес донор қажет, бұл әрдайым қолжетімді бола бермейді. Сонымен қатар, донорлық органның сәйкестігі мен дайын болуы ұзақ уақыт талап етіледі, бұл трансплантация процесінің кешігуіне әкелуі мүмкін.

3. Операциялық және постоперациялық тәуекелдер:
   Бүйрек трансплантациясы – күрделі хирургиялық операция, және ол белгілі бір тәуекелдерді қамтиды, мысалы, инфекциялар, қан кетулер немесе операциядан кейінгі асқынулар. Сонымен қатар, трансплантациядан кейінгі кезеңде пациенттің иммундық жүйесі әлсіреп, басқа ауруларға бейім болуы мүмкін.