Сабақтың тақырыбы:

15 қараша – Ұлттық валюта – теңге күні

«Ұлттық валюта-теңге»

Қауіпсіздік сабағы (10 минут)

№ 10-САБАҚ

7 – сыныптар: «Менің негізгі құқықтарым мен міндеттерім1

Күні

11.11.2024 ж

Сынып жетекші:

Кашкинбаева Г.К.

Сынып:

7 «Ә»

Сабақтың мақсаты:

1. Тәуелсіз еліміздің ең бірінші айрықша белгісі – теңгемен тереңірек таныстыру, өзге мемлекеттің валюталары туралы түсінік беру

Қауіпсіздік мақсаты :

Сабақтың мақсаты: оқушыларды негізгі құқықтары мен міндеттерімен таныстыру.

Қауіпсіздік міндеті

Негізгі міндеттер: 1. Оқушыларды жасөспірімдердің негізгі құқықтарымен таныстыру. 2. Сақталуы керек ережелерді түсіндіріңіз. 3. Құқықтар бұзылған кезде әрекет ету алгоритмін жасаңыз.

Дәйексөз

2-апта дәйексөзі: Тура биде туған жоқ!

Құндылық

• Құндылық: тәуелсіздік және отаншылдық

• Ұлттық банкнотта мемлекеттің тарихи оқиғалары, елдің мәдениеті мен тарихына елеулі үлес қосқан саяси-тарихи тұлғалардың бейнесі әрі мемлекеттің басты мәдени жетістіктері бейнеленеді. Сонымен бірге, бүгінде ұлттық валюта барша мемлекеттер мен халықтар үшін өте ыңғайлы және экономикалық негізі бар қаржы құралы.Уақыт пен қаржыны тиімді жоспарлау.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі

Ұйымдастыру кезеңі

Психологиялық ахуал

Әртүрлі қима-қағаздар арқылы топқа бөлінеміз.

1-топқа «», ал екіншісін таңдағандарды 2-топқа «» тобына бөлемін.

Ой қозғау

1-топ. Ақша теңге деген не?

2-топ.Ақша не үшін қажет?

3-топ.Ақша қайдан келеді?

-Теңге тиыннан өсер, Жылқы құлыннан өсер деген мақалды түсіндіріп берсеңдер.

Оқушылар мұғаліммен амандасады,түгенделеді.

Психологиялық ахуал

Оқушылар

дың пікірі тыңдалады

Компьютер

Сабақ басы

ҚАУІПСІЗДІК САБАҒЫ

№ 10 САБАҚ. «МЕНІҢ НЕГІЗГІ ҚҰҚЫҚТАРЫМ МЕН МІНДЕТТЕРІМ»

Материалдар мен ресурстар: - Құқықтар мен міндеттердің мысалдарымен таныстыру. - Құқықтары мен міндеттері бар үлестірме материалдар (жадынама). Сабақтың барысы 1. Кіріспе (2 минутқа дейін) - Құқықтар мен міндеттер деген не екенін талқылау. - Жасөспірімдердің негізгі құқықтарының мысалы (білім алу құқығы, қорғау құқығы және т.б.). Баланың қандай құқықтары бар? Баланың өмір сүруге, қорғауға, денсаулығын қорғауға, тұрғын үйге, білім алуға, даралық және оны сақтау құқығына, мемлекеттік көмекке құқығы бар. Қазақстан Республикасындағы балалардың құқықтары. Қазақстан Республикасының 2002 жылы 8 тамыздағы №345 «Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары туралы» заңы (бұдан әрі – заң мәтіні бойынша) кәмелетке толмағандардың негізгі құқықтары мен міндеттерін айқындайды, сондай-ақ олардың құқықтары бұзылған жағдайда жүгіну тәртібін регламенттейді. Баланың өмір сүруге, қорғауға, денсаулығын қорғауға, тұрғын үйге, білім алуға, даралық және оны сақтау құқығына, мемлекеттік көмекке құқығы бар. «Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары туралы» Қазақстан Республикасының 2002 жылы 8 тамыздағы №345 Заңы №15, 16, 16-1, 17, 19, 20, 35, 36, 37, 38, 39-1 баптар.

«ҚазақстанРеспубликасындағыБала құқықтары туралы» Қазақстан

Республикасының 2002 жылы 8 тамыздағы№ 345 Заңы

15-бап Баланың білім алу құқығы

16-бап Баланың еңбек бостандығына құқығы

16-1-бап Баланың экономикалық қанаудан қорғалу құқығы

17-бап Баланың мемлекеттiк көмекке құқығы

19-бап Баланың дем алуға және бос уақытын пайдалануға құқығы

20-бап Баланың мiндеттерi

2. Негізгі бөлім (6 минутқа дейін) - Құқықтар мен міндеттердің мысалдарымен презентация көрсету.

- Сақталуы қажет ережелерді талқылау (мектеп ережелерін сақтау, басқаларға құрмет көрсету және т.б.). - Құқықтар бұзылған жағдайда әрекет ету алгоритмін әзірлеу (презентация қорытындысы бойынша әзірлейміз):

- Ересектерге немесе педагогтерге хабарлаңыз.

- Көмек алу үшін тиісті органдарға хабарласыңыз.

3. Қорытынды (2 минутқа дейін): Сабақты қорытындылау. Негізгі құқықтары мен міндеттері бар жадынамалар тарату.

Оқушылар тыңдайды

Сонымен қатар баланыңнегізгі нақты құқықтары анықталған:

➢ отбасында өмір сүружәне тәрбиелеу;

➢ оның ата-анасы кім екенін білу;

➢ ата-аналарымен бірге тұруға (бұл оның мүдделеріне қайшы келетін жағдайларды қоспағанда), олардың тарапынан қамқорлыққа алу;

➢ ата-аналардың тәрбиесіне, ал олар болмаған немесе ата-ана құқықтарынан айырылған жағдайда қорғаншының, қамқоршының немесе балалар мекемесінің тәрбиесіне;

➢ жан-жақты даму; адамның қадір қасиетін құрметтеу;

➢ ата-анасымен, әжесімен, атасымен, ағаларымен, әпкелерімен және басқа туыстарымен қарым-қатынас жасау;

➢ өз пікірін білдіруге арналған өтініш; тегі, аты, әкесінің атын алуға өтініш.

Оқушылар пікір алмасады

суреттер

Пайдалы сілтеме:https://youtu.be/JIwsVsEjArI?si=xbL7GHdhPNRspR1K

Ортасы

Қазақстан өз төл ақшасын шығару үшін 1990 жыл теңгенің алғашқы үлгісін жасайтын арнайы жұмысшы тобын құрды. Тәуелсіз елдің ұлттық валютасын жасап шығарған Тимур Сүлейменов, Меңдібай Әлин, Ағымсалы Дүзелханов, Хайролла Ғабжәлеловтер еді. Олар жұмыстарын Қазақстан мәдениетінің тарихи даму аспектілерін зерттеуден бастаған.

Әбу-Насыр –әл –Фараби

Ол Отырарда дүниеге келген. Арабтар бұл қаланы Фараб деп атаған.Әл- Фараби орта бойлы,мығым денелі, батыл болып өседі.Бала күнінен атқа шапқыштығымен,мергендігімен көзге түседі.Түркі,парсы,араб тілдерін мүлтіксіз сөйлейді.Грек,латын тілдерін жақсы білген. Ол дүние жүзінде Аристотельден кейінгі екінші ұстаз. Әл- Фараби 150 жуық еңбек жазған.

Сүйінбай. Алматы облысы,Жамбыл ауданында дүниеге келген.Балалық шағында кедейшілік,жоқшылық көреді.Соған қарамастан 14-15 жасынан бастап ақындық өнерге машықтана бастайды.Сүйінбай келе-келе нағыз суырып салма,айтыстың ақиық ақынына айналады.

Сүйінбай халық мұңын мұңдап,үстем тап өкілінің әділетсіздігін бетіне басып,әшкерелеп отырған батыл да әділ ақын. Оның өлеңдерінде адамның мінез-құлқы,адамгершілігіне, жақсы-жаман қасиеттеріне көңіл бөлінеді.

Құрманғазы. Құрманғазы – қазақтың күйші, сазгері,домбырашысы.Күй өнерінің классигі.Оның әнге әуестігі жастайынан байқалады. Алты жасында әкесі байдың қозысын бағуға жібереді.Зейінді туған бала әке-шешесінің жағдайын түсініп, олардың айтқанына қарсы келмейді. Жалғыз серігі қолдан жасалған домбырасын йығынан тастамайды.

Құрманғазы қуғын-сүргінді көп көрді.1880 жылдардың бас кезінде Астрахань жаққа қоныс аударды.

Ортаға 10,20,50,100 теңге кейіпкерлері шығады.

Шоқан Уәлиханов. Ол өте ақылды,көреген,өз заманының білімді адамы болды. Орысшаға қоса бірнеше шығыс тілін білген. Шоқан әуелінде қазақ мектебінде оқиды.Мұнда арабша оқумен сурет салуды үйренді.Шығыс әдебиетімен танысады.Араб,парсы,ұйғыр тілдерін меңгерген.1853 жылы Кадет корпусын бітіреді.Сол мамандығы бойынша қызметте істейді. Шоқан ғалым, саясатшы,географ, суретші,әдебиетші,тарихшы.

Абай Құнанбаев. Абай - қазақтың ұлы ақыны,сазгер,философ, қазақ әдебиетінің негізін салушы.Ол әуелде ауыл молдасынан оқиды.10 жасқа толғанда әкесі оны Семейге медресеге оқуға жібереді.Мұнда араб,парсы,шағатай тілдерін меңгереді.Науаи,Низами,Фирдауси сияқты оқымыстылардың шығармаларын құныға оқиды. Орысшасын өз бетінше жетілдіре түседі.

Абай өлеңдері татулықты, достықты уағыздайды.Оның елуге жуық қара сөздері бар. Көлемі қысқа,мағынасы терең.

Ұлттық валюта-төл теңге

Қазақстан Республикасы – егеменді, тәуелсіз демократиялық мемлекет. Оның өз Ата Заңы, мемлекеттік рәміздері, ұлттық валютасы бар.

Тәуелсіздік алған елдің ең бірінші айрықша белгісі – ұлттық валюта. Ол – Қазақстан Республикасы көлемінде пайдаланылатын заңды төлем құралы. Ақша – асыл қазына, халық байлығы.

Халқымыз теңгені бұрын да пайдаланған. Ерте замандарда теңгелерді Түркістан, Тараз қалаларындағы арнаулы шеберханаларда жасаған.

1. «Әр елде — өз валютасы »

«Табыс» « Теңге» « Тиын»

Қырғызстанда-/сом/ Ресейде -/рубль/ Германияда — /марка/

Америкада — / доллар/ Ұлыбританияда-/фунт/ Украинада — /гривна/

/ стерлинг/ /карбовенец/

Қытайда — / юань/ Тәжікстанда — /манат/ Өзбекстанда — /сум/

Түркияда -/ лира / Латвияда - / лат / Кореяда — / йена /

Мақал - мәтелдегі бос орынға төмендегі сөзді жазу.

( дүние, көз, дария, теңге, санап, шашу, есеп, ақшасы, судың, құлып)

1. _____ тиыннан өсер.

Жылқы құлыннан өсер.

2. Есепсіз ______ жоқ.

3. Алтын тапсаң _______ ал.

4. Ақша кетуге тырысады,

_________ ұстауға тырысады.

5. Тамшыдан тама берсе _______ болар.

6.______ оңай, жинау қиын.

7. Ақша ашпайтын _________ жоқ.

Бесжолдық өлең.

1.Теңге ( тақырып, 1 сөз)
2.Құнды, сиқырлы (екі сын есім)
3.Арнаулы шеберханада жасалған( қимыл, іс-әрекет,3 сөз)

4.Туған елімнің айрықша белгісі( сезім, 4 сөз)
5.Қазына.( синоним, 1 сөз)

Соңы

• Ақша сақтайтын мекеме? (Банк)

• Төл теңгеміздің туған күні?(1993 15 қараша)

• Жеке есепшоты бар төлем-қағазы?(карточка )

• Төлемді растайтын қағаз?(чек)

• Біздің елімізде қандай қалаларда «Теңге сарайлары » бар? (Өскемен Алматы)

«Менің сабақтан кейінгі әсерім» кестесін толтыр.

Сұрақтарға жауап береді

Рефлексия жасайды.

Сабақтан кейін қандай әсер алғанын, не сезінгенін, не ұнағанын айтып, алған әсерімен бөліседі

презентация