Материалдар / §19.Бүйрек қызметіне әсер ететін факторлар.

§19.Бүйрек қызметіне әсер ететін факторлар.

Материал туралы қысқаша түсінік

9.1.5.3 - бүйректің жұмысына әсер ететін факторларды сипаттау;

Тезекбаева Карлыгаш Толешовна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

27 Қазан 2024

629

2 рет жүктелген

Биология Сабақ жоспары 9 сынып

450 ₸

Бүгін алсаңыз
+23 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +23 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

9 сынып №20

ДӘІЖО___________

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
«» КММ
(білім беру ұйымының атауы)
Қысқа мерзімді (сабақ) жоспары
Бүйрек жұмысына әсер ететін факторлар: тамақтану рационы, дене температурасының күрт түсуі, дәрілік препараттар, созылмалы және инфекциялық аурулар(кариес, іріңді ангина т.б.) §19.Бүйрек қызметіне әсер ететін факторлар.

(Сабақ тақырыбы)

Бөлім:	«Бөліп шығару»
Педагогтің аты-жөні:
Күні:
Сыныбы: 9 «а,ә,б»	Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:	Бүйрек жұмысына әсер ететін факторлар: тамақтану рационы, дене температурасының күрт түсуі, дәрілік препараттар, созылмалы және инфекциялық аурулар(кариес, іріңді ангина т.б.) §19.Бүйрек қызметіне әсер ететін факторлар.
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты	9.1.5.3 - бүйректің жұмысына әсер ететін факторларды сипаттау;
Сабақтың мақсаты:	бүйректің жұмысына әсер ететін факторларды сипаттайды;

Сабақтың барысы:

Сабақ кезеңі

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Бұрынғы білімін еске түсіру

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сынып тәртібін қадағалау.

Бос орындарды толтырыңыз:

1.Нефрон __ негізгі функционалдық бірлігі болып табылады.

2.Боуман капсуласы мен қан капиллярлары __ түзеді.

3.Зәр түзілу үдерісінің бірінші кезеңі __ деп аталады.

4.Проксимальды түтікшеде __ үдерісі жүреді.

5.Дистальды түтікшеде __ үдерісі жүреді.

Кілт сөздер: бүйректің, реабсорбция, секреция, гломерула, фильтрация

Оқушылар амандасады, сынып тәртібін сақтайды.

Бос орындарға тиісті кілт сөздерді жазады.

Жауабы:

Бос орындарды толтырыңыз:

1.бүйректің

2.гломерула

3.фильтрация

4.реабсорбция

5.секреция

Дескриптор:

- Бос орындарға тиісті кілт сөздерді жазады -3 балл;

Интерактивті панель, презентация

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж

Оқушылардың назарын аудару

«Айырмашылығы неде?»

Оқушыларға екі түрлі мəтін немесе екі түрлі сурет көрсету. Екеуінің арасындағы айырмашылықты анықтауды сұрау. Жауаптарын дəлелдеп отыру.

Берілген суреттің айырмашылығын сипаттайды.

Кері байланыс:

«Мадақтау» әдісі

«Жарайсың!»

«Тамаша жауап»

т.б

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың мақсатын таныстыру

9.1.5.3 - бүйректің жұмысына әсер ететін факторларды сипаттау;

Жаңа сабақтың оқу мақсатын жазады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж

Жаңа тақырыпты таныстыру

«Мәтінмен жұмыс»

Мұғалім сабақ басында жаңа тақырып бойынша тақтада шағын мәтінмен түсіндірме жұмысын жасайды.

Білім алушылар мәтінді мұқият тыңдай отырып ой қозғау жүзеге асады. Өз ойлары мен пікірлерін білдіреді.

Дескриптор:

- мәтінді оқиды және өз түсінгенін сипаттайды -1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж

Сабақтың ортасы

Оқушыларға бағыт бағдар беру

«Кинометафора» әдісі.

Мақсаты: Оқушының ой-өрісін, ойлау қабілетін дамыту.

Бір мәселе бойынша бейнесюжеттен үзінді көрсету арқылы баланың өз ойын, ой-пікірлерін білуге болады.

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді.

Дескриптор:

- бейнефильмнен өз түсінгенін сипаттайды -1 балл;

Интерактивті панель

бейнефильм

https://www.youtube.com/watch?v=gdGB9Wb6N5k

Практикалық тапсырмалар беру

Топтық жұмыс

«Зерттеудің алты қадамы» әдісі.

1. Тапсырманы анықтау.

2. Ақпараттың орналасқан орнын нақтылау.

3. Тиісті ресурстарды таңдау.

4. Ақпаратты ұйымдастыру.

5. Идеяларды ұсыну.

6. Соңғы өнімді бағамдау.

Топқа арналған тақырыптар:

➢ Бүйректің атқаратын қызметін сипаттау.

➢ Тамақтану және салқын тиюдің бүйрекке әсерін түсіндіру.

➢ Бүйрекке тұздың тұрақты құрамы қанша болу керектігін анықтау.

➢ Дәрілік препараттардың бүйрекке әсерін салыстыру.

➢ Тіс жегісі, іріңді баспа т.б. созылмалы және жұқпалы аурулардың бүйрекке әсерін атау.

Оқушылар тапсырманы анықтайды. Ақпараттың орналасқан орнын сипаттайды. Тиісті ресурстарды таңдайды. Ақпаратты ұйымдастырады. Идеяларды ұсынады. Соңғы өнімді бағамдайды.

Дескриптор:

- бүйректің атқаратын қызметін сипаттайды – 6 балл;

- тамақтану және салқын тиюдің бүйрекке әсерін түсіндіру – 6 балл;

- бүйрекке тұздың тұрақты құрамы қанша болу керектігін анықтайды – 6 балл;

- дәрілік препараттардың бүйрекке әсерін салыстырады – 6 балл;

- тіс жегісі, іріңді баспа т.б. созылмалы және жұқпалы аурулардың бүйрекке әсерін атайды – 6 балл;

Интерактивті панель, презентация

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж

Бағалау

Жеке жұмыс.

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы ҚМЖ қосымшасында орналасқан.

Білім алушылар ҚБ тапсырмаларын орындайды. Ой қозғау жүзеге асады.

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасының дескрипторы ҚМЖ қосымшасында орналасқан.

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптері

Жеке жұмысқа арналған үлестірме парақтар.

Сабақтың соңы

Кері байланыс беру

1,2-«Бүгін сабақта зерттедім»

3- «Бүгінгі сабақта маған түсіну қиынға соқты»

4-«Менің жеңісім»

Білім алушылар өздері зерттеген, қиынға соқтырған және өз жеңісін жазады, кері байланыс береді.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Білімді игеруді жақсарту және оны тәжірибеге көшіру

Шығармашылық жұмыс.

§20.Бөліп шығару жүйесінің гигиенасы.

Берілген тақырып бойынша тірек сызба жасайды.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж

ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ ЖОСПАРҒА ҚОСЫМША

«Айырмашылығы неде?»

Мәтінмен жұмыс

• Бүйрек қызметіне әсер ететін факторлар:

➢ Тамақтану рационы

➢ Тұз құрамы

➢ Салқын тию

➢ Дәрілік препараттар

➢ Тіс жегісі, іріңді баспа т.б. созылмалы және жұқпалы ауралар

• Тамақтану рационы – бүйрекке, бүкіл ағзаның жұмысына тікелей әсер етеді

• Жүректің оңтайлы артериялық қысымды сақтау қабілетін төмендетеді: Қанның тұтқырлығы

• Тұздың тұрақты құрамын сақтауды 1-ші кезекте жүзеге асырады: Бүйректер

• Бүйрек қызметіне кері әсер етеді: Тұзды және ащы тамақ

• Салқын тию – бүйрек қызметіне ғана емес, барлық бөліп шығару жүйесіне де жағымсыз әсер ететін тағы бір фактор

• Бүйрек қызметіне жағымсыз әсер етеді: Дәрілік препараттар

• Бүкіл ағзаны улайды: Тіс жегісі, іріңді баспа т.б. созылмалы және жұқпалы аурулар

Топтық жұмыс:

«Зерттеудің алты қадамы» әдісі.

1. Тапсырманы анықтау: Мен нені анықтауым керек? Мен не істеймін? Мен қазір не білемін? Маған қандай лексика керек? Мен өз жұмысымды қалай таныстырамын?

2. Ақпараттың орналасқан орны: Мен ақпаратты қайдан таба аламын? Маған кім көмектесе алады?

3. Тиісті ресурстарды таңдау: Бұл ақпарат пайдалы ма? Мен нені сақтауым

керек? Маған нені өшіріп тастау керек? Ресурстар қаншалықты сенімді болып табылады?

4. Ақпаратты ұйымдастыру: Мен жазбаларды өз сөзіммен жаза аламын ба?

Мен оларды қалай ұйымдастырамын? Мен ақпараттың қайдан алынғанын белгіледім бе? Мен жеткілікті ақпарат алдым ба?

5. Идеяларды ұсыну: Менен өз жұмысымды қалай таныстыруды сұрады? Мен оны қалай құрылымдауым керек? Мен өз жұмысымды кімдерге таныстыратын боламын? Мен тез тіл табысқышпын ба?

6. Соңғы өнімді бағамдау: Мен бірдемені қалдырып кеттім бе? Менің жұмысымның мәні бар ма? Мен орфографиялық және грамматикалық нормалардың сақталуын тексердім бе? Мен өз жұмысымды оқыған адамның алдында мақтаныш сезіне аламын ба? Мен не үйрендім?

Топқа арналған тақырыптар:

➢ Бүйректің атқаратын қызметін сипаттау.

➢ Тамақтану және салқын тиюдің бүйрекке әсерін түсіндіру.

➢ Бүйрекке тұздың тұрақты құрамы қанша болу керектігін анықтау.

➢ Дәрілік препараттардың бүйрекке әсерін салыстыру.

➢ Тіс жегісі, іріңді баспа т.б. созылмалы және жұқпалы аурулардың бүйрекке әсерін атау.

ҚАЛЫПТАСТЫРУШЫ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАР

Оқушының аты-жөні: _____________________________________________сыныбы___________

Бүйрек жұмысына әсер ететін факторлар туралы мәтінге негізделген сұрақтар:

Бір өмірмен байланысты сұрақ: Бүйрек жұмысына әсер ететін тамақтану рационын қалай өзгерту керек?
Көп таңдауы бар тапсырма: Төмендегі факторлардың қайсысы бүйрек жұмысына тікелей әсер етеді?
- A) Дене температурасының күрт түсуі
- B) Спортпен айналысу
- C) Күннің жарығы
- D) Суды көп ішу
Салыстыру тапсырмасы: Тамақтану рационы мен дәрілік препараттардың бүйрек жұмысына әсерін салыстырыңыз. Екеуі де қалай әсер етеді?
Сәйкестендіру тапсырмасы: Төмендегі ауруларды бүйрек жұмысына әсер ететін факторлармен сәйкестендіріңіз:
- A) Кариес
- B) Іріңді ангина
- C) Грипп
- D) Диабет
Шындық немесе жалған тапсырмасы: "Созылмалы аурулар бүйрек жұмысына әсер етпейді." Бұл мәлімдеме шындық па, әлде жалған ба?
Дұрыс реттілікті анықтау тапсырмасы: Бүйрек жұмысына әсер ететін факторларды дұрыс реттілікпен орналастырыңыз:
- A) Дене температурасының күрт түсуі
- B) Созылмалы аурулар
- C) Дәрілік препараттар
- D) Тамақтану рационы
Бір дұрыс жауабы бар тапсырма: Бүйрек қызметіне әсер ететін факторлардың ішінен қайсысы ең маңызды болып табылады?
- A) Дене температурасының күрт түсуі
- B) Тамақтану рационы
- C) Ластанған ауа
- D) Стресс
Бір өмірмен байланысты сұрақ: Бүйрек қызметінің нашарлауы кезінде қандай белгілер пайда болуы мүмкін?
Көп таңдауы бар тапсырма: Төмендегі факторлардың қайсысы бүйрек жұмысына кері әсер етуі мүмкін?
- A) Спорт
- B) Тұзды тағамдардың көп болуы
- C) Сусыздық
- D) Витаминдер
Шындық немесе жалған тапсырмасы: "Бүйрек жұмысына әсер ететін факторлар тек медициналық препараттармен шектеледі." Бұл мәлімдеме шындық па, әлде жалған ба?

Жауаптар кілті:

Жауаптар студенттердің жауаптарына байланысты.
A
Тамақтану рационы бүйрек үшін қажетті қоректік заттарды қамтамасыз етеді, дәрілік препараттар болса, олардың әсері мен жанама әсерлері арқылы бүйрек жұмысына ықпал етеді.
A - Дәрілік препараттар, B - Дәрілік препараттар, C - Жоқ, D - Жоқ
Жалған
D, B, A, C
B
Мысалы, ісіну, зәр шығару проблемалары, шаршау.
B, C
Жалған

ҚАЛЫПТАСТЫРУШЫ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАР

Оқушының аты-жөні: _____________________________________________сыныбы___________

Сәйкестендіру кестесі. Суреттегі ауру белгілерімен олардың себеп салдарын сәйкестендіріңіз.

https://xn----8sbgb1akenlbgoh7a.xn--p1ai/lechenie-boleznei-pochek-v-orenburge

Бүйрек кисталары – бүйректің сұйықтық түзілуі – ауру бүйректегі ұзақ және созылмалы процестің нәтижесі: созылмалы пиелонефрит, гломерулонефрит, уролития, қуық асты безі және қуық аурулары.
Бүйректің поликистозы – туа біткен бүйрек ауруы, әдетте бүйректің фильтрация функциясы бұзылған.
Бүйрек тастары көп факторлы, жүре пайда болатын ауру. Бұл бүйрек ауруының көптеген асқынулары мен нәтижелері ауыр және сауатты емдеуге лайық.
Пиелонефрит – бүйректің қабыну ауруы, әртүрлі себептері.
Бүйректің ангио-, мио- және липомалары әдетте қатерсіз процесс болып табылады және сирек асқынуларға әкеледі.
Бүйректің жиырылуы – бүйрек қызметінің бұзылуы, бүйректің «өлуі». Бұл процеске көптеген себептер әкеледі: созылмалы пиелонефрит, дәрі-дәрмектерді қабылдау, өткен жұқпалы аурулар және т.б.
Бүйректің іріңдеуі (пионефроз) созылмалы аурулардың нәтижесі болып табылады. Шұғыл хирургиялық шараларды қажет ететін өте ауыр жағдай.
Бүйрек ісігі – қорқынышты ауру. Хирургиялық емдеуді қажет етеді.

Жауабы:

A. Бүйрек кисталары – бүйректің сұйықтық түзілуі – ауру бүйректегі ұзақ және созылмалы процестің нәтижесі: созылмалы пиелонефрит, гломерулонефрит, уролития, қуық асты безі және қуық аурулары.

Б. Бүйректің поликистозы – туа біткен бүйрек ауруы, әдетте бүйректің фильтрация функциясы бұзылған.

B. Бүйрек тастары көп факторлы, жүре пайда болатын ауру. Бұл бүйрек ауруының көптеген асқынулары мен нәтижелері ауыр және сауатты емдеуге лайық.

Г.Пиелонефрит – бүйректің қабыну ауруы, әртүрлі себептері.

D. Бүйректің ангио-, мио- және липомалары әдетте қатерсіз процесс болып табылады және сирек асқынуларға әкеледі.

E. Бүйректің жиырылуы – бүйрек қызметінің бұзылуы, бүйректің «өлуі». Бұл процеске көптеген себептер әкеледі: созылмалы пиелонефрит, дәрі-дәрмектерді қабылдау, өткен жұқпалы аурулар және т.б.

Ж. Бүйректің іріңдеуі (пионефроз) созылмалы аурулардың нәтижесі болып табылады. Шұғыл хирургиялық шараларды қажет ететін өте ауыр жағдай.

З.Бүйрек ісігі – қорқынышты ауру. Хирургиялық емдеуді қажет етеді.

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!