1желтоқсан Спидке қарсы күн

1 желтоқсан спидке қарсы күн тәрбие сағаты(Бүкіл әлемдік СПИД-ке   қарсы күрес күні)

 Адамзатқа төнген қауіпті дерт
  Сабақтың мақсаты 
Оқушыларға  темекі, арақ, есірткі, СПИД-тің қазіргі таңдағы адамзаттың басты проблемасы екенін, оның зиянды жақтарын түсіндіру, ғасыр дертіне айналып отырған кеселдердің залалын жан-жақты меңгерту, зиянды заттардан барынша аулақ болуға шақыру, сана-сезімдерін дамыта түсу.
Оқушыларға СПИД ауруының адам өмірі ұшін қатерлі, жұқпалы екенін және одан сақтану жолдарын түсіндіру.
Оқушыларды  ЖИТС  (жүре  п.б.  иммундық  тапшылық  синдромы)  немесе  ЖЖБА-дан  сақтану  әдістерін  үйрету,  төтенше  жағдай  кезінде  дұрыс  шешім  қабылдай  білу  қабілеттілігін  дамытатын  қажетті  білім,  білік,дағды  /ББД/  қалыптастыру. 
Сабақтың негізі: :   Елбасының «Қазақстан – 2030» Жолдауы негізінде салауатты өмір салтын қалыптастыру және осы тәрбиені ұрпақ боййына сіңіру ұстаздар алдында тұрған үлкен мәселе. 
Бұл сабақта қазіргі таңда елімізде де таралып бара жатқан, Қазақстан Республикасының әрбір азаматын ойландыратын СПИД дерті жайлы сөз болмақ.
 Онда СПИД-тің пайда болуын, таралу жолдарын, зиян екенін түсіндіру, нашақорлықтан бойларын аулақ ұстауға үйрету көзделді.
  Сабақта берілген нәтижелер арқылы оқушылар шылым шегудің физиологиялық зардабын және тірі ағзаға әсерін сипаттай алуы қажет.
 Қолданылатын әдістер: Конференция түрінде өткен сабақта пікірталас,  сұрақ-жауап,  әңгімелесу,топтастыру әдістері қолданылды.
 Көрнекіліктері:  Конференцияда  «Ойлануға арналған бұрыш» («Сенің қалауың» кітапшасы, СПИД дертінің жұғу жолдары бейнеленген плакаттар), баяндама,оқушылардың өзіндік жұмыстары,салған  суреттері «нақыл сөздер көрнекілікке алынды.Және көрме ұйымдастырылады.
І ұйымдастыру кезеңі:
1.    Оқушыларды түгелдеу
2.    Сабаққа дайындау
3.    Топқа бөлу
Сабақ мазмұны:
 Мұғалім. Бүгін біз «Адамзатқа төнген қауіпті дерт» деген тәрбие сағатымызды бастағалы отырмыз. Бастамас бұрын, мына сөздерге көңіл аударайық:
Темекі
Алкоголь
Есірткі
-Жарайды, өте жақсы. Олай болса, осының әрқайсысына да көңіл аударсақ, бұлар бір-бірімен тығыз байланысты. (Әрбіреуіне жеке-жеке байланыстырып тоқталу.)
-Балалар, сендердің жастарың нешеде?
-13-14-те, яғни сендір қазір жасөспірімсіңдер. Жасөспірімдік кезең – сендердің адам болып қалыптасуына септігін тигізетін негізгі даму кезеңі.
-Ал, балалар, сендер өздеріңнің есейіп жатқандарыңды байқайсыңдар ма?
-Сендердің айналаға қарап киінуге, жақсы жүруге талпынатын кезеңдерің.
-Ал, сендер үлкендерге ұқсағыларың келе ме?
-Әрине, ата-ана, ұстаздың көзінше бала бұларды мойындағысы келмейді. Ал кейбір жасөспірімдердің негізгі ойлары: темекі шегу – ересек болып көріну. Темекі шексе, өзін-өзі үлкен сезініп, өзіне-өзінің сенімі артып, үйге кіруге әлі Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауында «Жалпы адамдар неліктен өз денсаулықтарын құртып, оны улайтындарға төзіммен қарауға тиіс? Мен барлықтарыңызды шылым шегушілерге ымырасыз болуға шақырамын», - деп есірткі, шылым, ішімдік сияқты денсаулыққа зиян келтіретін әдеттерге қарсы күрес бар екенін айтқан. Сол бағдарламаға орай бүгінгі өткізілетін «1Желтоқсан- Бүкіл әлемдік СПИД-ке қарсы күрес күніне байланысты жиынды ашық деп жариялаймыз.
2-жүргізуші:
Адам алғаш рет темекі тартқанда уланады, басы айналады, жүрегі қағады, құсады, қол-аяғы дірілдейді. Темекі тыныс алу мүшелерінің бәріне зиянды әсер етеді. Никотин тыныс алу жолдарының сілемейлі қабықшасын тітіркендіріп, оны қабындырады. Никотин қан тамырларын тарылтады. Бұл ауа тамыр және өкпе, рак ауруларына шалдықтырады. Шылым шегетіндердің 97%өкпе рагымен ауырады. Темекі түтіні өкпе тарамдарымен тыныс жолдарын бітеп, адам ағзасына қажетті оттекті мөлшерімен қамтамасыз ете алмайды. Радиоактивті заттар да бар. Күніне 1 қорап темекі тартқан адам жылына өкпесіне 1 литр қара май жинайды. Бейбарыс  сен не айтасын? Шылым туралы?
(Бейбарыс)   Қор болған темекіге қайран жігіт,
    Тұрады-ау танауынан түтін шығып,
    Сасығы ық жағынан жүргізбейді,
    Жағымсыз көңірсіген исі шірік.
3-жүргізуші :
Өкпенің қатерлі ісігімен ауыратындардың 80% темекі тартатындар. Бүкіл дүние жүзінде 1 миллиард адам темекі тартады. Темекі зардабынан жылына 25 мың адам қайтыс болады. Жүрек ауруына шалдыққандардың өлімі 20% .  Қатерлі ісік  ауруынан болатын өлім 30%, өкпе рагы 90% темекі зардабынан болады. Арайлым сен не айтасын? Шылым туралы

1-жүргізуші:
Бұл тыңдағандарыңыз шылым шегудің зияны туралы әннің бір шумағы. Бүгінгі әңгімеміз осы қоғамдық құбылыс туралы болмақ. Темекі шегу сәнге берілу ме, әдет пе, әлде ауру ма? Сол туралы болмақ. Темекі шегу біздің тұрмысымызға ғана кіріп қойған жоқ, мәдениетімізге де кірді. Бір кезде ой-өрісі дамыған, мәдениетті адамға шылым шегу жараспаған. Ал кісі өліміне апаратын жаман әдет қайдан келген? Ол туралы бізге сыныбымыздың тарихшысы  Гулдана айтып береді.
2-жүргізуші: 
Мен мынадай сұрақ қойғым келіп тұр. Темекі шегудің аяғы жайсыз жағдайға соқтыратынын біле тұра неге адамдар темекі шегеді? Бұл туралы сыныбымыздың социологы  Нұрлан  не ақпарат берер екен, соны тыңдайық.
3-жүргізуші: Замира: 
Біздің ағзамызға темекі шегу қауіпті ме? Осы сұраққа жауап беру үшін химик ретінде Айдана зерттеу жүргізген
1-жүргізуші:
 Арақты үнемі ішу адамгершілікке де үлкен зиян. Отбасында ұрыс-керіс, жанжалдар, балаларды оқытып-тәрбиелеудің бірқалыпты жағдайлардың болмауы сияқты арақ ішу әсерін тигізеді. Маскүнемдердің 20 % кезінде арақты өздерінің ата-аналарымен бірге отырып ішкендер. Көптеген құқық бұзушылық та осы арақ ішуге байланысты. Ұрлық пен тонаушылықтың 80 % мас болған жағдайда жасалынады. Өз денсаулығына да әсер етеді.
3-жүргізуші:  
ЖИТС  (СПИД) – жүре  пайда  болатын  иммунитет тапшылығын  синдромы.  ЖИТС – ауру  емес,  ол  тек  басқа  жұқпалы  аурулардың  жұғуына  жағдай  жасайды.  Яғни  адамның  қорғаныш  қабілетін  төмендетеді. ЖҚТБ-ның төртінші  сатысына Қуаныш тоқталып өтеді
 2  жүргізуші:  
1981  жылы  Америкада  (Атланта) ауруды  бақылау  комитетінің  баяндауы  бойынша  гомосексуалистер  арасында  өкпе  қабынуынан  және сирек  болатын  жаңа түзінді  /денеде/ сияқты  бұрын  таралмаған  түсініксіз  аурулардың көбеюі үреймен  баяндалған. 
3-жүргізуші:  
Бұл  аурудағы  иммундық  жүйені  толық  жоятындығынан  бұл  вирус  АИВ (адамның  иммунитет  тапшылық  вирусы)  деп  белгіленеді. 
1-жүргізуші:
ЖИТС – бірте-бірте  дамитын,  кейде  5  жылға  созылып,  адамды  ақыры  өлімге  жеткізетін  кесел. ЖИТС-пен  ауру-өлім  жазасына  кесілгенмен  бірдей.  Себебі дүние  жүзінде осы  уақытқа  дейін  әлі  оны  толық  жазатын  емжоқ.  Тек  қана  бірақ  жол-ол  сақтану, алдын алу.
2  жүргізуші:  
Ғасыр індеттерінің бірі нашақорлық бұдан былай да адамзат тұрған жерде жойылмақ емес деген шешімге келген шетелдік ғалымдар мұны өркениетпен бірге жүретін қара құрт деп отыр.
Қорыта келе ситуациялық сұраққа тоқталайық:
-сіздің қаңсырап жатқан адамға бірінші көмек көрсетуіңіз қажет. Сіз не істейсіз?
АҚТҚ төменде көрсетілген жағдайда жұқпайды
Жауаптары
    Қол алысып, құшақтасқанда. 
    Ыдыс-аяқтан, тамақтан,дәретхана заттарынан.
    Төсек жабдықтары мен киімнен.
    Темір және қағаз ақшадан 
    Су мен ауадан.
    Ойыншықтардан, қолданыстағы заттардан.
    Есік тұтқасы мен көліктегі ұстағыштан.
    Жәндіктердің шағуынан. 
    Моншада, саунада, бассейінде.
    Бой жазу.
    Менің саған берер кеңестерім 
    -Бөтен адамның қаны көзіңе, әсіресе жарақаттанған теріге жағылып кетуінен сақ бол.
    -Көшеде жатқан шприц пен инелерге тиме.
    -Есіңде болсын, барлық медициналық дәрі егу(укол( бір реттік пайдаланатын құралдармен жасалуы тиіс