Бөлім:

«Заттардың тасымалдануы»

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы: 8 «а,б»

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Жүрек - қантамырлар жүйесі аурулары (гипертония, инфаркт, тахикардия, ишемиялық ауру, атеросклероз, инсульт).Аурудың себептері: тұқым қуалайтын ауруларға бейімділік, салауатты өмір салтын дұрыс ұстанбау, т.б.

БЖБ (20-мин) §24. Жүрек-қан тамырлары жүйесінің аурулары.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

8.1.3.12- қан-тамыр жүйесі ауруларының себептері мен ауру белгілерін сипаттау;

Сабақтың мақсаты:

қан-тамыр жүйесі ауруларының себептері мен ауру белгілерін сипаттайды және заттардың тасымалдануы бөлімі бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларын орындайды;

Сабақ кезеңі

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Бұрынғы білімін еске түсіру

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сынып тәртібін қадағалау.

«Бір қадам алға..» әдісі арқылы өткен материалды және үй жұмысын пысықтау мақсатында тапсырма беру.

Денешынықтыру жаттығулары жүрек жұмысына қалай әсер етеді?

Оқушылар амандасады, сынып тәртібін сақтайды.

Оқушылар үй жұмысы бойынша өткен білімдерін еске түсіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Дескриптор:

- Сұрақтың дұрыс жауабы үшін -2 балл;

Интерактивті панель, презентация

Оқушылардың назарын аудару

Дәйек сөз немесе цитата:

"Салауатты өмір сүру – жүрекке жасалған ең үздік сыйлық."

«Ой қозғау» әдісі

«Гипотония» және «Гипертония»

«Тонометр» және «ЭКГ»

«Қызықты деректер»

- Тақырыпқа байланысты қызықты фактілер, оқиғалар немесе нақты өмірден алынған мысалдар оқушылардың назарын аударуға көмектеседі және олардың материалды жақсырақ есте сақтауына ықпал етеді.

Тарихтағы алғашқы жүрек операциясы:

1938 жылы американдық дәрігер Роберт Гросс тарихта алғаш рет жүрекке ашық операция жасады. Бұл оқиға медицинада жаңа дәуірдің бастамасы болды. Оның жаңашылдығы жүрек-қантамыр жүйесінің емдеу тәсілдерін түбегейлі өзгертті.

Гипертонияның үнсіз жауы:

Жоғары қан қысымы немесе гипертонияны жиі "үнсіз жау" деп атайды, себебі ол ұзақ уақыт бойы ешқандай белгі бермеуі мүмкін. Бұл ауру әлемдегі өлім себептері арасында жетекші орында тұр.

10 000 қадам ережесі:

Ғалымдар күніне 10 000 қадам жүру жүрек ауруларының алдын алуға және қан қысымын тұрақты ұстауға көмектесетінін дәлелдеген. Бұл қарапайым әрекет салауатты өмір салтын ұстанудың жеңіл әрі тиімді тәсілдерінің бірі.

Алма жеу:

"Күніне бір алма жесеңіз, дәрігер қажет емес" деген ағылшын мақалы бар. Ғалымдар алма құрамындағы антиоксиданттар мен талшықтардың жүрек ауруларының қаупін азайтуға көмектесетінін дәлелдеді.

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Дескриптор:

- кілт сөздердің айырмашылықтарын сипаттағаны үшін -2 балл;

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың мақсатын таныстыру

8.1.3.12- қан-тамыр жүйесі ауруларының себептері мен ауру белгілерін сипаттау;

Оқу мақсаты бойынша

Дәйек сөз немесе цитата:

"Ауруды емдегеннен гөрі, оның алдын алған оңай."

— Әбу Насыр әл-Фараби

Кілт сөздер (жұп/топ бөлу үшін):

Гипертония

Инфаркт

Тахикардия

Ишемиялық ауру

Атеросклероз

Инсульт

Жаңа сабақтың оқу мақсатын жазады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Биология 8-сынып,Автор: А.Соловьева, Б.Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2018ж

Құндылық:

«жасампаздық және жаңашылдық»

Теориялық білім: қан-тамыр жүйесі ауруларының себептері мен ауру белгілерін сипаттайды; Практикалық дағдылар: қан-тамыр жүйесі ауруларының себептері мен ауру белгілерін зерттейді; Функционалдық сауаттылық: қан-тамыр жүйесі ауруларының себептері мен ауру белгілерін түсіндіреді;

Сабақтың оқу мақсатымен байланысты басты құндылықтармен танысады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты таныстыру

«Бейнетүсіндіру» әдісі. мұғалім жаңа сабақты бейне сурет, кесте арқылы түсіндіру.

Оқушылар жаңа сабақ бойынша дайын кестені дәптерге түртіп жазады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Оқушыларға бағыт бағдар беру

«Проблемалық оқыту әдісі»

Мақсаты: Оқушылардың нақты өмірлік жағдайларды шешуге қабілетін арттыру.

Тапсырма-1:

Мәселе:

Мектеп оқушысының ата-анасы гипертония мен атеросклерозға шалдыққан. Оқушы бұл аурулардың өзіне әсер ету қаупінен алаңдайды және оларды болдырмау үшін қандай шаралар қабылдау керектігін білгісі келеді.

Сұрақтар:

1.Гипертония мен атеросклероздың негізгі себептері қандай?

2.Осы аурулардың алдын алу үшін қандай шаралар қолдануға болады?

3.Егер бұл аурулар тұқым қуалаушылыққа байланысты болса, денсаулықты қалай қорғауға болады?

Жауабы:

1.Гипертония мен атеросклероздың негізгі себептері:

Тұқым қуалау ықтималдығы жоғары.

Майлы және тұзды тағамдарды көп тұтыну.

Физикалық белсенділіктің төмендігі.

Артық салмақ пен жоғары холестерин деңгейі.

Стресс және дұрыс демалмау.

2.Алдын алу шаралары:

Дұрыс тамақтану: Майлы тағамдарды азайтып, көкөніс, жеміс-жидек, жаңғақтарды көбейту.

Физикалық белсенділік: Жаяу жүру, күнделікті жаттығулар.

Зиянды әдеттерден бас тарту: Темекі мен алкогольді тұтынуды шектеу.

Қан қысымын бақылау: Дәрігерге қаралып, тұрақты тексерістен өту.

Күн тәртібі: Жеткілікті ұйықтау және стрессті басқару.

3.Тұқым қуалау ықтималдығы болса:

Қалыпты салмақты сақтау.

Ерте жастан дұрыс әдеттерді қалыптастыру.

Жыл сайын дәрігерге қаралып, холестерин мен қан қысымын бақылау.

Дескриптор:

-тапсырманың әр дұрыс жауабы үшін -1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Биология 8-сынып,Автор: А.Соловьева, Б.Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2018ж

Практикалық тапсырмалар беру.

«Деректермен жұмыс әдісі»

Мақсаты: Графиктерді, диаграммаларды, карталарды, және басқа визуализация құралдарын талдау қабілетін дамыту.

Тапсырма-2:

Оқушыларға төмендегі деректер беріледі:

Деректер:

1.Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметінше, жыл сайын шамамен 17,9 миллион адам жүрек-қантамыр жүйесі ауруларынан қайтыс болады.

2.Жүрек ауруларының 85%-ы инфаркт пен инсультке байланысты.

3.Жоғары қан қысымы әлемдегі ересек адамдардың 20%-ынан астамында кездеседі.

4.Салауатты өмір салтын ұстану арқылы жүрек-қантамыр ауруларының 80%-ын алдын алуға болады.

5.Темекі шегу жүрек-қантамыр ауруларының даму қаупін 2 есе арттырады.

Сұрақтар:

1.Деректерді талдай отырып, жүрек-қантамыр ауруларының таралуының негізгі себептерін атаңыз.

2.Берілген мәліметтерді пайдаланып, жүрек ауруларының алдын алу шараларын жоспарлаңыз.

3.Салауатты өмір салтына көшу қаншалықты маңызды екенін дәлелдеп көрсетіңіз.

«STEM тәсілі»

Мақсаты: Жаратылыстану ғылымдарын технологиямен, инженериямен және математиканы біріктіре отырып қолдану.

Тапсырма-3:

Мәселе: Қан-тамыр жүйесі ауруларының белгілерін анықтау үшін қарапайым өлшеу әдістерін қолданып, физикалық белсенділіктің аурудың алдын алудағы рөлін зерттеңіз.

Тапсырма бөліктері:

1. Science (Ғылым):

Қан-тамыр жүйесінің негізгі аурулары (гипертония, атеросклероз, инфаркт, т.б.) туралы қысқаша теориялық ақпарат жинаңыз.

Себептері:

Тұқым қуалаушылық

Жоғары қан қысымы

Семіздік

Стресс

Қан құрамындағы холестериннің жоғарылауы

Белгілері:

Бас айналу

Қан қысымының жоғарылауы

Кеуде тұсындағы ауырсыну

Тыныс алудың қиындауы

2.Technology (Технология):

Қан қысымын өлшейтін тонометрді немесе жүрек соғу жиілігін өлшейтін смарт құрылғыны пайдаланыңыз.

Өлшеу қадамдары:

Физикалық белсенділік алдында қан қысымы мен жүрек соғу жиілігін анықтаңыз.

Белгілі бір физикалық жүктемеден кейін қайта өлшеу жүргізіңіз.

3.Engineering (Инженерия):

Деректерді визуализациялау үшін график немесе кесте жасаңыз:

X осі – өлшеу уақыты (жаттығуға дейін, жаттығудан кейін).

Y осі – жүрек соғысы мен қан қысымы деңгейі.

График жаттығудың қан-тамыр жүйесіне әсерін көрсетуі керек.

4.Mathematics (Математика):

Алынған деректер бойынша өзгеріс көрсеткіштерін есептеңіз:

Жаттығу кезінде жүрек соғысы мен қан қысымының орташа өзгерісі.

Деректерді пайыздық қатынаста көрсетіңіз.

Жауабы:

1. Жүрек-қантамыр ауруларының таралу себептері:

Жоғары қан қысымы (20%-дан астамында).

Темекі шегу (ауру қаупін 2 есе арттырады).

Инфаркт пен инсульт (жүрек ауруларының 85%-ы).

Салауатты өмір салтын ұстанбау.

2.Алдын алу шаралары:

Темекіден бас тарту.

Жүрекке пайдалы тағамдарды тұтыну (аз майлы тағамдар, көкөністер, жаңғақтар).

Күнделікті физикалық белсенділікті арттыру (күніне кемінде 30 минут жаяу жүру).

Жыл сайын қан қысымы мен холестерин деңгейін тексерту.

Стресті басқару және жеткілікті ұйықтау.

3.Салауатты өмір салтының маңыздылығы:

Берілген деректер көрсеткендей, жүрек ауруларының 80%-ы алдын алуға болады. Бұл темекіден бас тарту, дұрыс тамақтану және белсенді өмір сүрудің жүрек-қантамыр жүйесіне оң әсер ететінін дәлелдейді. Мысалы, жоғары қан қысымы мен холестерин деңгейін бақылау жүрекке түсетін жүктемені азайтып, инфаркт пен инсульттің қаупін төмендетеді.

Жауабы:

Тәжірибе нәтижесі:

Алдын ала өлшеу: Қан қысымы – 120/80 мм сын. бағ., Жүрек соғысы – 72 рет/мин.

Физикалық жүктеме (10 минут жүгіру):

Қан қысымы – 135/85 мм сын. бағ.

Жүрек соғысы – 90 рет/мин.

10 минут демалғаннан кейін:

Қан қысымы – 122/81 мм сын. бағ.

Жүрек соғысы – 75 рет/мин.

График:

Өлшеу нәтижелерін кестеге түсіріп, график сызыңыз. Жаттығудан кейін жүрек соғысының жиілеуі және қан қысымының уақытша артуы байқалады, бірақ 10 минут ішінде көрсеткіштер қалыпқа келеді.

Қорытынды:

Физикалық белсенділік қан-тамыр жүйесін жақсартады. Жаттығудан кейін жүрек жұмысы белсенді болып, қан айналым жақсарады. Дер кезінде демалу жүрек-қантамыр ауруларының алдын алуға көмектеседі.

Дескриптор:

-тапсырманың әр дұрыс жауабы үшін -1 балл;

Интерактивті панель

Презентация

Биология 8-сынып,Автор: А.Соловьева, Б.Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2018ж

Бағалау

«Бөлім бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары»

Мақсаты: Оқушылардың бөлім бойынша алған білімдерін қорытындылау дағдыларын дамыту.

Оқушылар бөлім бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларын орындайды. Ой қозғау жүзеге асады.

Дескриптор:

-тапсырманың әр дұрыс жауабы үшін -1 балл;

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың соңы

Кері байланыс беру

1,2-«Бүгін сабақта зерттедім»

3- «Бүгінгі сабақта маған түсіну қиынға соқты»

4-«Менің жеңісім»

Білім алушылар өздері зерттеген, қиынға соқтырған және өз жеңісін жазады, кері байланыс береді.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель

Презентация

Білімді игеруді жақсарту және оны тәжірибеге көшіру

Шығармашылық жұмыс. Тірек сызба

§25. Газ алмасу.

Білім алушылар келесі тақырыптың тақырыбымен және тірек сызба сызады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Жұмыс дәптері

Биология 8-сынып,Автор: А.Соловьева, Б.Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2018ж

№

Атауы

Себептері

Ауру белгілері

Алдын алу жолдары

1

Гипертония (жоғары қан қысымы)

- Тұқым қуалаушылық
- Қан тамырларының тарылуы
- Тұзды тағамдарды шамадан тыс тұтыну
- Стресс
- Семіздік

- Бас айналу
- Құлақтағы шу
- Тыныс алудың қиындауы
- Бастың ауырсынуы

- Тұзды тұтынуды шектеу
- Физикалық белсенділік
- Стресті бақылау
- Артық салмақтан арылу

2

Инфаркт

- Атеросклероз
- Қан айналымының бұзылуы
- Жоғары холестерин
- Шылым шегу

- Кеуде тұсындағы ауырсыну
- Тыныс алу қиындығы
- Терлеу
- Әлсіздік

- Дұрыс тамақтану
- Холестерин деңгейін бақылау
- Темекіден бас тарту
- Дәрігерге тұрақты тексерілу

3

Тахикардия (жүрек қағысының жиілеуі)

- Қалқанша безінің аурулары
- Қан аздық
- Дәрі-дәрмектердің жанама әсерлері
- Стресс

- Жүрек қағысының жиілеуі
- Тыныс алудың қиындауы
- Қысқа мерзімді бас айналу

- Стрессті болдырмау
- Денсаулыққа зиянсыз дәрі-дәрмек қолдану

4

Ишемиялық жүрек ауруы

- Атеросклероз
- Холестерин деңгейінің жоғары болуы
- Қан айналымының бұзылуы

- Кеуде ауырсынуы
- Тыныс алудың қиындығы
- Қарқынды физикалық жүктемеде шаршау

- Физикалық белсенділік
- Дұрыс тамақтану
- Дәрігерге уақтылы қаралу

5

Атеросклероз

- Майлы тағамдарды көп тұтыну
- Жоғары холестерин
- Тұқым қуалаушылық
- Темекі шегу

- Қан айналымының бұзылуы
- Аяқ-қолдың жансыздануы
- Шаршау және әлсіздік

- Майлы тағамнан бас тарту
- Жақсы тамақтану тәртібі
- Физикалық белсенділік

6

Инсульт

- Қан қысымының жоғары болуы
- Қан айналымының бұзылуы
- Атеросклероз
- Тромбоз

- Қол-аяқтың жансыздануы
- Сөйлеу қабілетінің жоғалуы
- Беттің қисайып қалуы
- Бас айналу, есінен тану

- Гипертонияны бақылау
- Темекі мен алкогольден бас тарту
- Дұрыс өмір салтын ұстану

Қан жасушалары

Мөлшері 1мм³

Түзілетін орны

Қызметтері

Эритроциттер

Лейкоциттр

Жілік кемігінде,лимфа түйінінде,айырша безде,көкбауырда

Тромбоциттер

180-400мың

Қанның ұюына қатысады

Әр түрлі паразиттер

сәйкестендір

Жұқпалы аурудың түрі

1

Қарапайымдар

a.күл(дифтерия)

2

Саңырауқұлақтар

b.лейшманиоз

3

Бактериялар

c.герпес

4

Вирустар

d.фитофтороз

е.тырысқақ (холера)

f.амеба дизентериясы

Қан тамырлары

Қан тамыр атаулары

Вена

Қан тамырлардың құрлысы

Жануарларлар класы

Қан айналу түрлері

Жүрек құрылысы

Қосжақтаулы ұлулар

2 жүрекше,1 қарынша

Бунақденелілер

ашық

Сүтқоректілер

2 жүрекше,2 қарынша

Бағалау критерийі

Тапсырма №

Дескриптор

Балл

Білім алушы

8.1.3.5- лимфа жүйесін және қан, ұлпа сұйықтығы мен лимфа арасындағы өзара байланысты сипаттау;

1

Ағзаның ішкі сұйық ортасын анықтайды;

1

8.1.3.1 - қан құрамы мен қызметін сипаттау;

2

Лейкоциттер мөлшерін анықтайды;

1

Эритроциттердің түзілетін орнын жазады;

1

Эритроциттердің қызметін сипаттайды;

1

Тромбоциттердің түзілетін орнын анықтайды;

1

Лейкоциттердің қызметін сипаттайды;

1

Эритроциттердің мөлшерін жазады;

1

8.1.3.3 - лейкоциттердің түрлі типтерінің қызметтерін сипаттау;

3

Түйіршікті және түйіршіксіз лейкоциттерді сипаттайды;

1

8.4.3.1- қарапайымдылар, саңырауқұлақтар, бактериялар мен вирустар қоздыратынмен туындайтын аурулардың ерекшеліктерін сипаттау және алдын алу шараларын сипаттау;

4

Қарапайымдылардан туындайтын ауруды анықтайды;

1

Саңырауқұлақтан туындайтын ауруларды атайды;

1

Бактериялық ауруларды дұрыс жазады;

1

Вирустық ауруларды дұрыс жазады;

1

8.1.3.9- қантамыр қабырғасының құрылысы мен олардың қызметі арасындағы байланысты орнату;

8.1.3.10 - жануарлардың қантамырлар жүйесі түрлерін сипаттау;

5

Артерия қантамырын дұрыс жазады;

1

Капилляр қан тамырын дұрыс жазады;

1

6

Сыртқы қабат дәнекер ұлпасын дұрыс белгілейді;

1

Ортаңғы қабаты бірыңғай бұлшық ет талшықтарынан тұратынын табады;

1

Ішкі қабат жалпақ эпителийден туратынын анықтайды;

1

7

Қосжақтаулы ұлулардың қан таралуын жазады;

1

Бунақденелілер жүрек құрылысын анықтайды;

1

Сүтқоректілердің қан айналу жүйесін дұрыс жазады;

1

Жалпы балл саны

20