3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР «Әлемді өзгерткен өнертабыстар» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

№ 2 БЖБ қазақ тілі жаратылыстану бағыты 11-сынып ЖМБ

Оқу мақсаты

11.2.5.1 мәтіндегі негізгі ойды анықтау, берілген мәліметтер мен пікірлерді өңдеу және

толықтыру;

10.4.4.1 мәтін нормаларын сақтап жазу (мәтін құрылымы, абзац, мәтін бөліктері, тақырып).

Бағалау критерийі Білім алушы

• мәтіндегі негізгі ойды анықтап, берілген мәліметтер мен пікірлерді өңдейді және толықтырады; ;

• мәтін нормаларын сақтап жазады.

Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану

Орындау уақыты 15-20 минут

1-тапсырма. Мәтінді мұқият оқыңыз. Негізгі тірек сөздердің, астын сызыңыз.

Өзі тербелетін бесік

Астаналық өнертапқыш Серікбол Шәймардан өздігінен тербелетін бесік ойлап тапты. Баланың дауысына қарай қозғалатын құрылғы дене қызуы мен жаялық дымқылдығын өлшеп тұрады.

Баланың жылаған дауысына қарай өздігінен тербелетін, 12 вольттық батарейкамен-ақ қозғала беретін бесік ойлап тапқан астаналық жас өнертапқыш көпшілік жас қазақ отбасыларының мұқтаждығын дөп басқандай.

23 жастағы Серікбол Шәймардан – Қытайдың Алтай өлкесінің тумасы. Қазақстанға 2007 жылы көшіп келген. Орта мектепті Өскемен қаласында бітіріп, 2009 жылы Астанадағы Еуразия ұлттық университетінің физика-техникалық факультетіне оқуға түседі. Қазір осы оқу орнында магистратурада оқиды. Ол тербелетін бесік жасап шығуға 6 жыл уақытын жұмсаған. Өзінің айтуынша, Қытайда оқып жүргенде физикадан мектепаралық өнертапқыштар жарысы өтіп, жасап апарған бесігінің алғашқы нұсқасы үшін жүлделі орын алады.

«Smart Бесік ұзындығы – 100, ені – 40, биіктігі – 60 сантиметр болатын, стандарт бесіктің сыртына кигізілетін қалып немесе бесікті орнататын жиналмалы тұғыр. Қалыпқа арнайы Қытайда тапсырыспен жасалған қондырғы қойылады. Ал бесіктің өзіне магнит орналастырылады. Соның арқасында бесік 5 режим бойынша ақырын я жылдам тербеледі. Тербетілу уақытын 90 минутқа дейін созуға болады» деп сипаттады ол құрылғысын Азаттық тілшісіне.

Серікболдың бесігінде баланың күйінен хабар беретін бірнеше құрылғы бар екені байқалады. Оның бірі бөбектің дене қызуын бақыласа, екіншісі жөргектің ылғалдығын анықтайды. Егер баланың қызуы бөлме температурасынан түсіп не асып кетсе: «Балаңыз тоңып қалды» немесе «Балаңыз ауырып қалды» деген дыбысты ескерту айтылады. Бесік тербетілгенде қондырғыға енгізілген «Бесік жырын» ойнатып қоюға болады.

«Smart Бесік ата-анаға тек көмекші емес, сонымен бірге тәрбие құралы болса деймін. Алдағы уақытта қондырғы жадындағы «Бесік жырларының» санын арттыруды ойлап жүрмін. Ол үшін бірнеше әншінің келісімін алдым» дейді өнертапқыш.

2-тапсырма. Мәтіннен негізгі ойға қатысты сөйлемдерді іріктеп жазыңыз. Анықталған сөйлемдердегі негізгі ойға өз пікіріңізді білдіріңіз.

3-тапсырма. «Өнерде ақыл мен фантазия одақтасуы керек» деген пікірмен келісесіңдер ме? Ойларыңды жинақтап, құрылымы мен азатжолдарын сақтап, мәтін дайындаңдар (сөз саны 70-80)

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

Ықтимал жауаптар

1-тапсырма. Мәтінді мұқият оқыңыз. Негізгі тірек сөздердің, астын сызыңыз.

Өзі тербелетін бесік

Астаналық өнертапқыш Серікбол Шәймардан өздігінен тербелетін бесік ойлап тапты. Баланың дауысына қарай қозғалатын құрылғы дене қызуы мен жаялық дымқылдығын өлшеп тұрады.

Баланың жылаған дауысына қарай өздігінен тербелетін, 12 вольттық батарейкамен-ақ қозғала беретін бесік ойлап тапқан астаналық жас өнертапқыш көпшілік жас қазақ отбасыларының мұқтаждығын дөп басқандай.

23 жастағы Серікбол Шәймардан – Қытайдың Алтай өлкесінің тумасы. Қазақстанға 2007 жылы көшіп келген. Орта мектепті Өскемен қаласында бітіріп, 2009 жылы Астанадағы Еуразия ұлттық университетінің физика-техникалық факультетіне оқуға түседі. Қазір осы оқу орнында магистратурада оқиды. Ол тербелетін бесік жасап шығуға 6 жыл уақытын жұмсаған. Өзінің айтуынша, Қытайда оқып жүргенде физикадан мектепаралық өнертапқыштар жарысы өтіп, жасап апарған бесігінің алғашқы нұсқасы үшін жүлделі орын алады.

«Smart Бесік ұзындығы – 100, ені – 40, биіктігі – 60 сантиметр болатын, стандарт бесіктің сыртына кигізілетін қалып немесе бесікті орнататын жиналмалы тұғыр. Қалыпқа арнайы Қытайда тапсырыспен жасалған қондырғы қойылады. Ал бесіктің өзіне магнит орналастырылады. Соның арқасында бесік 5 режим бойынша ақырын я жылдам тербеледі. Тербетілу уақытын 90 минутқа дейін созуға болады» деп сипаттады ол құрылғысын Азаттық тілшісіне.

Серікболдың бесігінде баланың күйінен хабар беретін бірнеше құрылғы бар екені байқалады. Оның бірі бөбектің дене қызуын бақыласа, екіншісі жөргектің ылғалдығын анықтайды. Егер баланың қызуы бөлме температурасынан түсіп не асып кетсе: «Балаңыз тоңып қалды» немесе «Балаңыз ауырып қалды» деген дыбысты ескерту айтылады. Бесік тербетілгенде қондырғыға енгізілген «Бесік жырын» ойнатып қоюға болады.

«Smart Бесік ата-анаға тек көмекші емес, сонымен бірге тәрбие құралы болса деймін. Алдағы уақытта қондырғы жадындағы «Бесік жырларының» санын арттыруды ойлап жүрмін. Ол үшін бірнеше әншінің келісімін алдым» дейді өнертапқыш.

2-тапсырма. Мәтіннен негізгі ойға қатысты сөйлемдерді іріктеп жазыңыз. Анықталған сөйлемдердегі негізгі ойға өз пікіріңізді білдіріңіз.

3-тапсырма. «Өнерде ақыл мен фантазия одақтасуы керек» деген пікірмен келісесіңдер ме? Ойларыңды жинақтап, құрылымы мен азатжолдарын сақтап, мәтін дайындаңдар (сөз саны 70-80)

Фантазия - бұл әр түрлі мүмкіндіктерді зерттейтін адамның ақыл-ойы, бұл кем дегенде ғылыми зерттеулер сияқты маңызды, бәрі жаңа нәрселерге әкеледі

Қиял - бұл нәрсені жүзеге асыратын немесе жаңа түсініктер беретін құрал. Қиял оған «қанат» беру үшін қиялды қажет етпейді, бірақ қиял қиялды қажет етеді немесе ол ешқашан жерден түспейді.

Қиял - бұл идеяны шындыққа айналдыратын құрал. Фантазия - шындықпен шектелмеген қиял. Қиял прогресске әкелетін немесе қандай-да бір өнертабысқа әкелетін тұқымды отырғыза алады, бірақ бұл шын мәнінде тек ұшқын. Бір нәрсені шындыққа айналдыру үшін қиял мен қисын қажет. Адам бастаған кезде ұшуды армандайды , бұл нақты арманды тудырған қиял емес еді. Бұл құсқа қарап тұрды. Бұл оның қиялы мен сол кішкентай шындықты түсіндіру қабілеті еді оны мүмкіндікке айналдырды . Ол, сөзсіз, ұша аламын деп қиялдады, бірақ логикалық үрдіс шындықты (құсты) бақылаудан және адамның ұшуына мүмкіндік беру үшін сол шындықты қалай бейімдеу керектігін елестетуден келді.