Бөлім:

Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы: 6 «А»

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Өлі табиғаттағы үдерістер. §31.Табиғи үдерістерді модельдеу.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

6.4.1.1 өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістерді модельдеу (таудың жасалу, мүжілу үдерістері, табиғатта заттардың айналымы);

Сабақтың мақсаты:

өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістерді модельдейді; (таудың жасалу, мүжілу үдерістері, табиғатта заттардың айналымы);

Сабақ кезеңі

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Бұрынғы білімін еске түсіру

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сынып тәртібін қадағалау.

"Сәйкестендіру" әдісі

Мақсаты: Оқушыларға пайдалы қазбалардың өндірілуі мен өңделінуінің қоршаған ортаға әсерін түсіндіріп, олардың түсінгендерін ұғымдар бойынша сәйкестендіруге бағыттау.

Тапсырма: Оқушылар берілген сөздерді немесе ұғымдарды сәйкестендіруі керек.

Мысал:

Қазба байлықтардың өндірілуі –

Пайдалы қазбаларды өңдеу -

Қоршаған ортаға әсер -

Оқушылар амандасады, сынып тәртібін сақтайды.

Оқушылар үй жұмысы бойынша өткен білімдерін еске түсіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Жауап

Қазба байлықтардың өндірілуі - Экологиялық бұзылулар

Пайдалы қазбаларды өңдеу - Ауаның ластануы

Қоршаған ортаға әсер - Табиғаттың өзгеруі

Дескриптор:

Ұғымдарды дұрыс сәйкестендірді — 3 балл

Әр сәйкестендіруді нақты түсіндірді — 2 балл

Қорытынды жасады және түсінік берді — 1 балл

Интерактивті панель, презентация

Оқушылардың назарын аудару

Ой қозғау» әдісі

Әдіс: "Не үшін?"

Мақсаты: Өлі табиғаттағы үдерістердің (таудың жасалуы, мүжілуі, заттардың айналымы) рөлін түсіну және олардың табиғаттағы тепе-теңдікке әсерін зерттеу.

"Егер өлі табиғаттағы үдерістер тоқтап қалса, Жер бетінің келбеті мен тіршілікке қандай әсері болар еді?"

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

"Өлі табиғаттағы үдерістер тоқтаса, таулардың мүжілуі мен жаңа құрылымдардың пайда болуы тоқтап, табиғаттағы тепе-теңдік бұзылып, экожүйелердегі тіршілікке кері әсер етер еді."

Дескриптор:

Өлі табиғаттағы үдерістердің маңыздылығын түсіндіреді – 1 балл

Жауап табиғаттың тепе-теңдігімен және тіршілікке әсерімен байланысты – 1 балл

Жауап логикалық тұрғыда негізделген және нақты – 1 балл

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың мақсатын таныстыру

6.4.1.1 өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістерді модельдеу (таудың жасалу, мүжілу үдерістері, табиғатта заттардың айналымы);

(Көрнекілік үшін)

Дәйек сөз немесе цитата:

«Табиғаттың өзара байланысқан жүйелері бір-біріне әсер етіп, үнемі өзгеріп отырады.»

«Қызықты деректер»

- Тақырыпқа байланысты қызықты фактілер, оқиғалар немесе нақты өмірден алынған мысалдар оқушылардың назарын аударуға көмектеседі және олардың материалды жақсырақ есте сақтауына ықпал етеді.

Тау түзілу үдерісі:

Гималай таулары әлі күнге дейін жылына шамамен 1 см-ге көтеріледі. Бұл Үнді және Еуразия плиталарының соқтығысуынан пайда болады.

Мүжілу үдерісі:

Бір ғана тамшы су мықты гранит тасын бірнеше ғасырлар бойы жарықтарға айналдыра алады. Бұл үдеріс "суық мүжілу" деп аталады.

Табиғаттағы заттар айналымы:

Бір литр су мұздақтан мұхитқа дейін және атмосфера арқылы қайта айналуы үшін орта есеппен 3000 жыл қажет болады.

Үгілу процестері:

Құмды шөлдердегі жел мүжілуі ғалымдарға Марстағы бедерлерді түсінуге көмектеседі.

Жер қабатының қозғалысы:

Африкалық және Еуропалық тектоникалық плиталар баяу жақындасуда, бұл болашақта Жерорта теңізінің жоғалуына әкелуі мүмкін.

Кілт сөздер (жұп/топ бөлу үшін):

Табиғи үдерістер

Таудың жасалуы

Мүжілу

Заттардың айналымы

Модельдеу

Экожүйе

Жаңа сабақтың оқу мақсатын жазады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық. Авторлары: Әбдіманапов Б., Нүркенова С., Әбілғазиев А., Әуезова Г.

Құндылық:

«жасампаздық және жаңашылдық»

Теориялық білім: Өлі табиғаттағы үдерістер мен олардың табиғаттағы рөлін түсіну, табиғи үдерістерді модельдеудің маңызын білу.

Практикалық дағдылар: Табиғи үдерістерді модельдеу әдістерін қолдану және зерттеу.

Функционалдық сауаттылық: Табиғи үдерістердің моделін құра отырып, олардың тіршілік үшін маңыздылығын бағалау.

Сабақтың оқу мақсатымен байланысты басты құндылықтармен танысады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты таныстыру

«Бейнетүсіндіру» әдісі. мұғалім жаңа сабақты бейне сурет, кесте арқылы түсіндіру.

Оқушылар жаңа сабақ бойынша дайын кестені дәптерге түртіп жазады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Оқушыларға бағыт бағдар беру

«STEM тәсілі»

Мақсаты: Жаратылыстану ғылымдарын технологиямен, инженериямен және математиканы біріктіре отырып қолдану.

Мәселелі сұрақ: STEM тәсілін қолдана отырып, таудың жасалу және мүжілу үдерістерін модельдеуде геология, физика, математика және информатика пәндерін қалай қолдануға болады?

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Жауап:

Геология: Таудың жасалу және мүжілу үдерістерін зерттеу үшін геология пәні тау жоталарының қалыптасу себептері мен эрозия процестерін түсіндіреді.

Физика: Физика заңдары жердің қозғалысын, атмосфера мен жер бетіндегі күштердің әсерін модельдеуге көмектеседі.

Математика: Математикалық модельдер мен дифференциалдық теңдеулер таудың жасалу үдерістерін және мүжілу жылдамдығын есептеуге мүмкіндік береді.

Информатика: Компьютерлік модельдеу және симуляция бағдарламалары геологиялық және физикалық мәліметтерді өңдеуге және табиғи үдерістерді болжауға көмектеседі.

Дескриптор:

Әр пәннің рөлі нақты түсіндірілген - 3 балл.

Математика, физика және информатика пәндерін біріктірген нақты тәсілдер келтірілген - 2 балл.

Қысқаша әрі түсінікті жауап берілген - 1 балл.

Интерактивті панель

Презентация

Практикалық тапсырмалар беру

"Модель құру" әдісі

Мақсаты: Оқушыларға табиғи үдерістердің қалай жүретінін түсіндіріп, оларды модельдеу арқылы осы үдерістерді жақсырақ түсінуге ынталандыру.

Тапсырма:

Оқушыларға тау жасаудың, мүжілу процесінің немесе табиғаттағы заттардың айналымының бір үдерісін көрсету үшін модель жасау тапсырмасы беріледі.

Оқушыларға табиғаттағы осы үдерістерді көрсететін қарапайым модельді құрастыру керек. Мысалы, тау жасаудың, мүжілу процесінің немесе заттардың айналымының қалай жүретінін көрсететін модельдер жасау ұсынылады.

Жауап:

Модель құру:

Оқушылар тау жасауды немесе мүжілу үдерісін көрсететін модельдер құрады.

Мысалдар:

Тау жасаудың үлгісі: Оқушылар жердің тектоникалық қозғалысын көрсететін модельді құрастырады. Олар тау жыныстарының қозғалысын немесе соқтығысуын бейнелейтін материалдар пайдаланады.

Мүжілу үдерісін көрсету: Оқушылар табиғи материалдардан (мысалы, құм, тастар) мүжілу процесін көрсету үшін қарапайым модель жасап, оған судың немесе желдің әсерін көрсете алады.

Дескриптор:

Үдерісті модельдеуде шығармашылықты көрсетті — 3 балл

Модельдің дәлдігі мен нақты тұжырымдамасын көрсетті — 2 балл

Үдерісті толық түсіндірді және талдады — 1 балл

Интерактивті панель

Презентация

Құралдар:

Қағаз, картон, табиғи материалдар (тастар, құм), су, жел генераторы (желдің әсерін көрсету үшін), бояулар.

Бағалау

Әдіс атауы: "Сәйкестендіру"

Мақсаты:

Оқушыларға өлі табиғаттағы табиғи үдерістерді түсіндіру және модельдеуде геология, физика, математика сияқты пәндер арасындағы байланысты айқындау.

Сәйкестендіру тапсырмасы:

Табиғи үдерістерді модельдеу тақырыбы бойынша келесі ұғымдарды сәйкестендіріңіз:

Таудың жасалу үдерісі →

Мүжілу үдерісі →

Заттардың айналымы →

Математикалық модельдеу →

Геологиялық процестер →

Эрозия →

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Жауабы:

Таудың жасалу үдерісі → Геологиялық процестер

Мүжілу үдерісі → Эрозия

Заттардың айналымы → Табиғатта заттардың айналымы

Математикалық модельдеу → Табиғи үдерістерді есептеу

Геологиялық процестер → Таудың жасалуы мен мүжілуі

Эрозия → Мүжілу үдерісі

Дескриптор:

Ұғымдар дұрыс сәйкестендірілген - 3 балл

Қосымша түсініктеме немесе нақтылау берілген - 2 балл

Жауаптың қысқалығы мен нақтылығы - 1 балл

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптерлері

Үлестірме парақтар

Сабақтың соңы

Кері байланыс беру

Әдіс: "Табиғаттың үнін тыңда"

Мақсаты: Оқушылардың тақырыпты қалай түсінгенін бағалау.

Оқушылар бүгінгі сабақты қорытындылап, табиғаттың бір үдерісі туралы қысқаша рефлексия жазады, мысалы: "Мен таудың қалай жасалатынын түсіндім, бұл үдеріс бірнеше кезеңдерден өтеді…"

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель

Презентация

Білімді игеруді жақсарту және оны тәжірибеге көшіру

Шығармашылық жұмыс.

§31.Табиғи үдерістерді модельдеу.

Білім алушылар келесі тақырыптың тақырыбымен және тірек сызба сызады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Жұмыс дәптері

Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық. Авторлары: Әбдіманапов Б., Нүркенова С., Әбілғазиев А., Әуезова Г.

Тақырып

Мазмұны

Тау жасау үдерістері

Себептері: тектоникалық қозғалыстар, жер қыртысындағы жарықтар мен жарылыстар.
Процесс: тау жоталарының түзілуі, жер қыртысының көтерілуі.
Моделдеу: тау құрылымдарының қалыптасуын көрсету үшін модельдер, қысым мен температураның әсерін қарастыру.

Мүжілу үдерістері

Себептері: физикалық (механикалық) және химиялық мүжілу, температураның өзгеруі, су мен желдің әсері.
Процесс: тау жыныстарының бұзылуы мен үгілуі.
Моделдеу: табиғи ортадағы мүжілу үдерісінің мысалдарын көрсету, табиғаттағы өзгерістерді түрлі модельдермен көрсету.

Заттардың айналымы

Себептері: органикалық және бейорганикалық заттардың жер бетінде және атмосферада айналымы.
Процесс: көміртек, азот, су, оттегі сияқты элементтердің табиғи циклдары.
Моделдеу: заттардың айналымын сызбалар мен диаграммалар арқылы көрсету, әрбір циклдің кезеңдерін талқылау.

Өлі табиғаттағы үдерістерді модельдеу

Табиғаттағы физикалық және химиялық үдерістерді моделдеу, табиғаттағы өзгерістер мен заңдылықтарды визуализациялау үшін түрлі физикалық немесе компьютерлік модельдерді пайдалану.