3 – ТОҚСАН ТЖБ қазақ тілі 7-сынып

«Қазақ тілі» пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Ғаламтор ғаламаты. Морфология

Қазақстандағы ұлттар достастығы. Морфология

Дұрыс тамақтану. Морфология

Тыңдалым мен айтылым

2-НҰСҚА

Тапсырма

1. Мәтінді оқып, онда көтерілген басты мәселені өз сөзіңізбен түсіндіріңіз.

2. Мәтіннен 2 факті мен 2 автордың көзқарасын білдіретін ақпаратты табыңыз және себебін түсіндіріңіз.[10]

Мәтіндер

1-мәтін

Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев: «Қиындық атаулыны жеңетін бір – ақ күш бар, ол – бірлік, ендеше жеріңді қорғау үшін бірлік қаншалықты қажет болса, тәуелсіздік жемістерін, бүгінгі қол жеткізген табыстарымызды сақтап қалу үшін ол сондай қажет».Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында өзге Республикаларында қантөгістер мен қақтығыстар болып жатқанда, татулық пен бірліктің арқасында жас мемлекетімізді жасақтап, өтпелі кезеңнен шығынсыз өттік емес пе?, Қазақстанның болашағы тек қана халықтардың ынтымағында» – деген бағдар сілтеді.

Елдегі ұлтаралық келісім мен жарастық мәселелеріне үлкен ықпалын тигізіп келе жатқан ұйымдарының бірі – Қазақстан халқы Ассамблеясы болып табылады. Он бес жылдан бері қызмет атқарып келе жатқан осы қоғамдық институт халықтар мен ұлттардың біртұтастығын сақтауды қамтамасыз етудегі басты міндеттерді тиімді түрде шешіп келеді. Бұл ұйымның алдына қойған мақсат-міндеттерінің бірі – нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге қатысына, қандай әлеуметтік топқа жататындығына қарамастан республика азаматтарының құқықтары мен бостандықтарының теңдігін, халықтар достығы мен ұлтаралық келісімді нығайту мен сақтау болса, бұл міндеттер табысты түрде іске асып келеді.

2-мәтін

Сүттен жасалатын қазақта құрт, қатық ,қымыз шұбат, сүт көже, сүзбе, көбік, ежігей тағы да басқа тағамдар баршылық. Және ол тағамдардың басым бөлігінің қалай әзірленетіні халыққа белгілі. Алайда таныс емес қазақ тағамдар да қаншама. Мысалы, өзім жақында ғана ежігей деген тағамды білдім. Осы тағамның қалай және неден әзірленетіні маған осы уақытқа дейін беймәлім еді. Ұлттық тағамдар туралы жазылған үш кітапты оқығанмын. Бірақ, ол кітаптарда ежігей туралы кезіктірмеппін. Кітаптарда жазылмаған ас түрін мен ғаламтордан бірден таптым. Ежігей - қой сүтінен дайындалған тағам. Ол қайнатылған қатық пен сары ірімшіктің қоспасынан әзірленетін дәмі тәтті, өзі жұмсақ болатын ас екен. Бұдан да басқа біз білмейтін ұлттық тағам түрлері көп деп ойлаймын. Негізінен бізде ұлттық тағамдардың ұмыт болып бара жатқаны шындық. Ал, бұған себеп, түрлі тағамдардың, соның ішінде, басқа елден келген астардың көбеюі. Бірақ, бұл тағамдардың пайдасынан зияны басым екенін зерттеушілердің өзі дәлелдеп отыр. Мәселен, барлық дүкендерде сатылатын американдықтардың жылдам әзірленетін гамбургер, чизбургер, хот- дог секілді тағамдары денсаулыққа зиян. Және де адамның тез толысуына себепші болады. Міне, осы секілді басқа елден келген астардың көпшілігінің пайдасынан зияны басым болса да, барлық дүкендерде осы тағамдар сатылады, ал өзіміздің ұлттық тағамдарымызды еш дүкеннен таба алмайсың. Тек құртты ғана санаулы дүкендерден табуға болады. Бұлай кете берсе, ұлттық тағамдарымыз жойылып кете ме деп қауіптенемін. (https://massaget.kz/kyizdarga/kulinariya/708)

Балл қою кестесі

Тыңдалым және айтылым

Оқылым

2-НҰСҚА.

Тапсырма

1. Мәтінді оқып, олардың тақырыбы мен құрылымын салыстырыңыз.[5]

А мәтіні

Уақыт өзгеріп, қоғам дамыған сайын жүктелер міндет пен орындалуға тиісті мақсаттың арта түсетіні сөзсіз. Елімізде 4 бағыт бойынша жүзеге асатын «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы – мемлекет дамуының негізгі көрсеткіші. Елбасы тапсырмасынан туындаған міндеттер бүгінде Жамбыл өңірінде қызу іске асырылуда.

Жамбыл облысы әкімдігінде облыс әкімі Асқар Мырзахметовтің қатысуымен өңірлік жобалық басқару офисінің жұмысы және «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасының облыс аясында жүзеге асуы бойынша жиын өтті. Жиында өңірдегі білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, қызмет көрсету және өзге де салаларды цифрландыру бағытындағы атқарылып жатқан іс-шаралар талқыланды. Облыстық инвесторларға қызмет көрсету, жобалық басқару және цифрландыру орталығының директоры Дамир Сегізбаев күн тәртібіндегі мәселе бойынша баяндама жасап, жемісті жұмыстар жөнінде әңгімеледі.

Ә мәтіні

Арал теңізінде туып өссем де дәл... осы Жарма бойындағы нар қамыстай қамысты көрген емеспін. Жапониядағы Бамбук орманын көрген жоқпыз. Ал, Фенимор Купер романдарындағы кітап бетінен кісі үрейі ұшып отыратын ну қамыстар ғана осындай болар-ау деп ойлайсың. Жармадан жүзіп өткен сайын, тап бірі ертеректерде ұшырасатын хикаялы дүниенің құпия сырына кіріп бара жатқандай боласың. Қалың қамыстың әрқайсысы кісі білегіндей және көкке шаншылған қамыс басына көзің жетпейді. Осындай ну қамысты бір қайық сыйғандай каналмен қақ жарып келе жатасың. Нар қамыстың арасына қалыңдап кірген сайын саған өзің де, қайығың да, қасыңдағы кісілер де қораштанып кішірейіп баратады. Мынау ертегі дүниелердегі жалғыз көзді дәудің мекені емес екенін білесің. Адам жейтін алып жыртқыштың бір қалтарыста болмаса бір қалтарыста қалыңды тосып андып тұрмағанын білесің де, бір ғажабы, қашан Сырдарияға жеткенше ну қамыстың көз жетпей қарауытып түксиіп тұрған арасына үрейлене қарап, жазатайым болмашы бірдеңе сытырласа да шошып кетесің. Сол кезде сен көзін алдына қадап тігіп алған қайықшының мына ну қамыс арасынан жаңылыспай жол тауып, жарық дүниеге алып шығатынына да күмәнданасың. Жо-жоқ, мына Жарма бар ма, Арал табиғатының оқшау біткен бір ғажап дүниесі!

2. Әр мәтін бойынша екі проблемалық сұрақ құрастырыңыз.

Балл қою кестесі

Оқылым

Жазылым

2-НҰСҚА

Төменде берілген тақырыптардың бірін таңдап, жанрлы және стильдік ерекшеліктерін сай әңгіме құрастырып жазыңыз. Әңгімеде кейіпкерлер арасындағы диалогтің болуын ескеріңіз, онда одағай сөздерді қолданыңыз.

[10]

1. Осыдан бірнеше жыл бұрын ұялы телефонды тек қана ақшасы көп адамдардың қолынан байқайтын болсақ, қазіргі таңда балалардың қолындағы ойыншығына айналып бара жатыр.Осындай күнделікті өмірдегі жағдайларды негізге алып, «Телефоннан келген дерт» тақырыбында әңгіме құрастырыңыз.

2. Табиғи таза өнім күннен-күнге гендік өзгеріске ұшырап, өзінің қасиетін жоғалтуда. Табиғи өнімдердің пайдасын насихаттайтын, гендік өзгеріске ұшырғана тағамдардың зиянына оқырманның көзін жеткізетіндей, ой салатын әңгіме құрастырыңыз.

3. Қазақстан – көпұлтты мемлекет. Ұлтаралық достық туралы ойдан немесе шынайы өмірден алынған оқиғаға негізделген әңгіме құрастырыңыз.