5 қазақ сыныбы қазақ тілі саяхат және туриз бөлімі бойынша жұмыс парағы

Оқушыны ___________________ Қазақ тілінен жұмыс парағы

Бөлім: САЯХАТ ЖӘНЕ ТУРИЗМ Сабақтың тақырыбы: Оңтүстік Қазақстанға саяхат

1-тапсырма. Сұрақтардың жауабын мәтінді тыңдай отырып тап.

1. Оңтүстік Қазақстан өңірінде нелер бар?

2. Тарихи кесенелер қайда орналасқан?

3. Облыс аумағынан не өткен?

4. Қызылорда облысы туралы не айтылған?

Оңтүстік Қазақстан

Оңтүстік Қазақстан – Алматы, Жетісу, Жамбыл, Түркістан және Қызылорда облыстарын қамтиды. Алматы облысын осы өлкедегі басты өзендердің санына қарай «Жетісу» деп те атайды. Басты өзендері – Сырдария, Шу, Іле, Қаратал, Ақсу, Лепсі. Ең ірі көлдері – Арал теңізі, Балқаш, Алакөл және Сасықкөл. Ең таулы аймақтар – Жоңғар қырқасы мен Іле Алатауы да осында жатыр.

Егер сіз Жамбыл облысына келсеңіз, Тараз қаласына тақау тұрған Айша Бибі кесенесіне баруыңызға болады. Аңыздардың бірінде айтылғандай, оны өзінің сүйіктісіне ескерткіш ретінде қаланың билеушісі Қарахан салғызған.

Ерте замандарда Түркістан облысы аумағымен Ұлы Жібек жолы өткен. Бұл өлкені ежелгі қалалар елі деп батыл айтуға болады.

Қызылорда облысы – әйгілі Қызылқұм шөлі мен Арал теңізі орналасқан аймақ. Бір кездерде теңіз балыққа бай еді. Соңғы жылдары ол қатты тартылып, кішірейіп, саяздап кетті. Сосын бұл облыста Байқоңыр ғарыш айлағы бар. Ол 1955 жылы салына бастаған. Біздің ғаламшардың тарихындағы тұңғыш жасанды Жер серігі осы Байқоңырдан ұшырылды.

«Қазақстан елімен сиқырлы саяхат» энциклопедиясынан

2-тапсырма. Тыңдалым мәтінін негізге алып, Оңтүстік Қазақстан туралы ой бөлісіңдер.

3-тапсырма. Мәтін мазмұнына сай тақырып қой.

______________________________

Алматы – Іле Алатауының етегіне салынған әсем қала. Ақбас Алатау баурайында адамдар өте ертеден тұрып келеді. Оған қала аумағынан табылған сақ дәуірінің қоныстары мен обалар куә.

1929 жылдан 1997 жылға дейін Қазақстанның астанасы Алматы болған. Ол – еліміздегі ең үлкен қала. Онда бір жарым миллионға жуық адам тұрады. Мұндағы тау биігінен орын тепкен «Медеу» мұзайдынын шетел азаматтары да жақсы біледі. Көктөбеде Қазақстандағы ең биік телемұнара орналасқан.

Бұл жер – ежелгі мәдениеттің мекені. Түркістанда Қожа Ахмет Ясауи, Таразда Айша Бибі, Қарахан, Бабажа хатун кесенелері, Жетісуда сақтардың бірегей мазарлары бар. Оңтүстік өңір – «Байқоңыр» ғарыш орталығы орналасқан жер.

«Қазақстан елімен сиқырлы саяхат» энциклопедиясын

ТІЛДІК БАҒДАР

Төл сөз бен автор сөзінің тыныс белгілері

Төл сөз автор сөзінің ортасына орналасса, автор сөзінен кейін қос нүкте қойылып, төл сөздің алдынан не сызықша қойылады, не төл сөз тырнақшаға алынады да, төл сөзден кейін не үтір, не сұрақ белгісі, не леп белгісі қойылады. Мысалы: Әйтілес қарт:

– Аттың құлағында ойнайтын жас кезіміз, – деп бастады әңгімесін.

Немесе

Әйтілес қарт: «Аттың құлағында ойнайтын жас кезіміз», – деп бастады әңгімесін.

4-тапсырма. Тілдік бағдарды ескере отырып, берілген сөйлемге автор сөзін қосып жаз.

Үлгі: Мұғалім бізге: «Байқоңыр ғарышайлағы – Қызылорда облысының басты көрнекі орны, бүкіл әлемнен туристерді тартатын жер», – деді.

Байқоңыр ғарышайлағы – Қызылорда облысының басты көрнекі орны, бүкіл әлемнен туристерді тартатын жер. Оңтүстік өңір – «Байқоңыр» ғарыш орталығы орналасқан жер. Алматы облысын осы өлкедегі басты өзендердің санына қарай «Жетісу» деп те атайды.

5-тапсырма. Берілген мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыр.

1-мәтін
   – Ееее, достым, сен білесің бе, Оңтүстік Қазақстан – тарихи және мәдени мұра ескерткіштері шоғырланған аумақ қой! Жылда атаммен бірге саяхаттап қайтамын. Ұзақ жыл бойы осы жерлермен Қытайдан Еуропа мен Таяу Шығысқа Ұлы Жібек жолы арқылы керуендер өтіп тұрған екен.

2-мәтін
    Оңтүстік Қазақстан –  тарихи және мәдени мұра ескерткіштері шоғырланған аумақ. Бұл жерде ежелгі қалалар, кесенелер, ғибадат орындары орналасқан. Ғасырлар бойы осы жерлермен Қытайдан Еуропа мен Таяу Шығысқа, атақты Жібек жолы арқылы керуен жолдары өтіп тұрған.