6-сынып. Қазақстан тарихы. ТЖБ 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Алтын Орда

Моғолстан

Айырмашылығы

Ұқсастығы

Айырмашылығы

1

1

1

2

Мемлекеттер

Территориясы

Мемлекет орталығы

Негізін салған

Ақ Орда

Әбілхайыр хандығы

Моғолстан

Тапсырма

Авторлар

Қазақ сөзі Каспий маңы және сақ тайпаларының бірігуінен пайда болған деп тұжырымдайды.

«қазақ» сөзінің бірінші бөлігі – «қаз», «қас» – Орал, Алтай, Кавказ, т.б. түркі тілдер тобында «еркін», «ер», «жігіт», «кісі» деген мағынаны білдіретінін дәлелдеген. 

«Алтын тас», «Күлтегін», «Тоныкөк» түркі жазуларында кездесетін «қазғану», «қазғандук», «қазған тұтқын», «қазғанмасар» деген етістіктер «қажырлы, қайрат жұмсау», «күресу», «талпыну», «еркіндікке ұмтылу», «ерлік істеу», «табысқа қол жеткізу» деген мағынада деп түсіндіреді. 

«қазақ» сөзінің мағынасы өз алдында ел болып, еркін жүрген халық деп толықтырып жазды. 

тапсырма

Жауап

Балл

Қосымша ақпарат

1

Алтын Орда және Моғолстан мемлекеттердің басқару жүйесіндегі айырмашылық пен ұқсастықтары.

1. Сұлтандар - ханнанкейінгіәлеуметтікбасқарудыңеңжоғарғытобы

2. Мемлекеттің әкімшілік басқару жүйесі әскери-демократиялық тұрғыда.

1. Ұлыстық басқаружүйесінің сақталуы.

2. Ислам діні мемлекеттік діні деп

жариялауы.

4

Әр жауапқа бір балл

2

Әбілқайыр хандығы қыпшақ, қарлұқ және түркілеген монғол тайпалары құрады. ХIV-XV ғасырдың бірінші жартысында бұл тайпалар ортақ «өзбектер» атауымен белгілі болды.

1

Әр жауапқа бір балл

Моғолстанның этникалық құрамы Ақ Орда мен Әбілқайыр хандығы сияқты түркі және түркіленген монғол тайпаларынан тұрды.

1

3

1.Жайық өзенінен Ертіске, Батыс Сібір ойпатынан Сырдың орта шеніне дейін. Орталығы- Сығанақ қаласы. Негізін салған Орда Ежен хан

2.Батыста Жайықтан бастап шығысында Балқаш көліне дейін, оңтүстігінде Сырдарияның төменгі жағы мен Арал өңірінен солтүстігінде Тобылдың орта ағысымен Ертіске дейін.

Орталығы - Сығанақ. Негізін салған Әбілхайыр хан

Жайықтың сол жағасынан, солтүстік-шығыста Батыс Сібір ойпатына дейін, сотүстік-батыста Қазанға дейін, оңтүстік-батыста Арал Каспий теңізіне дейін. Орталығы – Сарайшық. Негізін салған Едіге

9

Әр жауапқа бір балл

4

А. Бернштам. Қазақ сөзі Каспий маңы және сақ тайпаларының бірігуінен пайда болған деп тұжырымдайды.

Т. Жанұзақов. «қазақ» сөзінің бірінші бөлігі – «қаз», «қас» – Орал, Алтай, Кавказ, т.б. түркі тілдер тобында «еркін», «ер», «жігіт», «кісі» деген мағынаны білдіретінін дәлелдеген. 

Н. Мыңжнұлы. «Алтын тас», «Күлтегін», «Тоныкөк» түркі жазуларында кездесетін «қазғану», «қазғандук», «қазған тұтқын», «қазғанмасар» деген етістіктер «қажырлы, қайрат жұмсау», «күресу», «талпыну», «еркіндікке ұмтылу», «ерлік істеу», «табысқа қол жеткізу» деген мағынада деп түсіндіреді. 

Ш. Құдайбердіұлы. «қазақ» сөзінің мағынасы өз алдында ел болып, еркін жүрген халық деп толықтырып жазды. 

1

1

1

1

Әр жауапқа бір балл

5

Қазақ хандығының құрылуының тарихи маңызы

Қазақ хандығының құрылуында хандардың ролінің маңызы болды менің ойымша қазақ хандығының құрылуы –Қазақстан тарихындағы ұлттық сипаттағы мемлекет пен этносты тарих төріне шығарған аса маңызды оқиғалардың бірі. 

Себебі Керей мен Жәнібектің Әбілқайыр ханнан бөлініп, Моғолстанның батысындағы Шу өңіріне келуі және Керейдің хан болып сайлануы жатады.
Қазақ хандығының құрылуы мен нығайуы

1-ші дәлел ішкі феодалдық қырқыстар мен талас – тартысты тоқтатты. 2-ші ел ішінде тыныштық берік орнап, береке – бірлік кең өріс алды. Шаруалар дер кезінде өріс-қонысқа, жайлау мен қыстауға көшіп – қонды. Бейбіт өмір, мамыражай заман орнады. Қазақ хандығының іргесі бекіп күш-қуаты мен беделі артты.

Керей мен Жәнібек хан құрған Қазақ хандығының жалғасы – бүгінгі қазақ елі

6

Жалпы балл

25