Міне, интерьерді безендіру үшін өз қолыңызбен жасауға болатын дәнді дақылдардан жасалған панельдер мен картиналардың үлгілерінің таңдауы (фотосуретті оңға жылжытыңыз).

Материалдар:

• Түрлі түсті бұршақтар, дәнді дақылдар, тұқымдар, макарон өнімдері;

• PVA желім және желім щеткасы;

• Қалың және берік картон (балаларға арналған қосымшалар үшін), зембілдегі фанер немесе кенептің бір бөлігі («ересектерге арналған» суреттер үшін);

• Эскиз салу;

• Бояулар мен қылқаламдар.

Мастер-класс:

1. Суреттің фонын қажетті түске бояңыз.

2. Таңдалған үлгінің түсіне сәйкес келетін жармаларды алыңыз және оларды табақтарға бөліңіз.

3. Қолмен сызыңыз немесе эскизді картонға ауыстырыңыз, мысалы, көміртекті қағаз арқылы немесе дайын / үйде жасалған трафарет арқылы.

1. Суреттің кішкене бөлігіне желімнің жұқа қабатын жағыңыз және оған осы аймақтағы суретке сәйкес келетін түстің ұнтақтарын дереу себіңіз. Аймақ аздап құрғаған кезде, артық ұнтақтарды алып тастаңыз және желім кептіруге уақыт болмас үшін суретті бөліктерге «сызуды» жалғастырыңыз.

• ПВА желімінің шамамен 2 сағат ішінде толық кебетінін есте сақтаңыз.

Идея 3. Жақтаудың декоры

Дәнді дақылдардың көмегімен сіз фотосуретке, суретке немесе айнаға арналған қарапайым жақтауды түрлендіруге болады. Сіз түрлі-түсті бұршақтардың ою-өрнегін бүктеуге немесе жарма себілген бетіне рельеф беруге болады.

Қажет болса, жақтаудың өзі және жарма бүріккіш бояумен бояуға болады.

Дәл осы принцип бойынша сіз астық дақылдарымен тек жақтауды ғана емес, сонымен қатар төмендегі фотодағыдай ішкі әріпті де безендіре аласыз. Мұндай хатты жасау үшін мыналар пайдаланылды: бұршақ, бүріккіш банкадағы күлгін бояу және фанерден кесілген В әрпі түріндегі дайындама.

Міне, балаларға арналған дәнді дақылдардан жасалған қолөнер идеясы - түрлі-түсті бұршақтардың ою-өрнегі бар тоңазытқыш магнитінің жақтауы.

Осындай сүйкімді фото жиектеме жасау үшін сізге картоннан жақтауды кесіп алып, оны мозаикалық принцип бойынша түрлі-түсті бұршақтармен безендіріп, ішкі жағына бірнеше магнитті желімдеу керек.

Идея 6. Мүсіншелер түріндегі құстардың жемі

Сүйкімді мүсіншелер түріндегі қоректендіргіштер құс үйлеріне ерекше балама болып табылады.

Дәнді дақылдар мен тұқымдардан мұндай қолөнер жасау өте оңай, балалар мұны ересектердің көмегінсіз жасай алады.

Материалдар:

• 3/4 кесе құс тағамы;

• 1 қап желатин;

• 1/4 кесе су;

• Печенье кескіштер (үлкен және орташа өлшемді);

• Жіп немесе таспа;

• сабан;

• пісіру қағазы;

• Үлкен ыдыс;

• қазан;

• Қасық.

Мастер-класс:

1-қадам. Кәстрөлде суды қайнатыңыз және желатин қосыңыз. Алынған қоспаны орташа отта шамамен 5 минут ұстаңыз (желатин толығымен ерігенше), оны үнемі қасықпен араластырыңыз.

2-қадам Қоспаны ыстықтан шығарып, шамамен 1 минут суытыңыз. Үлкен ыдыста желатин мен құс тағамын (3/4 кесе немесе одан көп) қасықпен немесе қолыңызбен араластырыңыз. Бұл жұмысты балаларға ғана сеніп тапсыруға болады.

Қадам 3. Үстелге пісіру қағазының бір бөлігін қойып, оған печенье кескіштерін қойыңыз. Қалыптардың жартысын құс азығы мен желатин қоспасымен толтырып, оны қатайтыңыз.

4-қадам. Сәйкес ұзындықтағы шпагат ілмектерін жасаңыз және олардың түйіндерін қоспамен әр қалыптың ішіне сәл тереңдетіңіз.

Қадам 5. Қалыптарды ең жоғарғы жағына дейін толтырыңыз.

6-қадам Барлық фигураларды мұздатқышқа 20 минутқа қойыңыз, содан кейін оларды түнде немесе бір күн бойы кептіру үшін қалдырыңыз.

Қадам 7. Формалардан фигураларды алып тастап, ағаштарға іліп, алғашқы қонақтарды күтіңіз!

Сабақтың тақырыбы: Ұсақ моншақтардан панно жасау.

Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларға бисердің шығу тарихы туралы мағлұмат беру, жапсырмалау әдісін уйрету.

2. Сәндік қолөнерге қызығушылығын арттыру, эстетикалық талғамын дамыту.

3. Өз бетімен жұмыс жасауға, өнерді бағалауға, ұқыптылыққа, еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, сарамандық

Көрнекіліктер: моншақтан жасалған панно, журнал.

Сабақтың жоспары:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Жаңа тақырыпты меңгеру

3. Сараманадық жұмыс

4. Алған білімдерін тексеріу /тест/

5. Үйге тапсырма

Сабақтың барысы.

Бүгінгі сабағымызды сөзжұмбақпен бастайық:

1. Ұлттық баскиім /Бөрік/

2. Қыз баланың моншақты баскиімі /Тақия/

3. Сырып тігілетін төсеніш /Сырмақ/

4. Кесе салатын қалта /Кесеқап/

5. Жүнді иіретін құрал / Ұршық/

Бисер деген не? Оларды пайдаланып не жасауға болады?

Бисер – ұсақ, түрлі –түсті моншақтар. Ежелгі Египет, Үнді елінен шығып, кеңінен қолданылған Ресейдің атақты ғалымы М.Ломоносов осы заттарды пайдаланып, тәжірбиелер жасаудың арқасында түрлі сумоншақтарды шығарған. Осы әдемі шыны моншақтарды пайдаланып, әшекейлер жасап қолданған. Бисер сөзінің түп төркіні «бусра», «жалған маржан» сөзінен шығып отыр. Египеттіктер «бусра» деп айтса, бізге келіп «бисер- ұсақ моншақ» деп аталды. Ресей патшасы Екатеринаға Жәңгір хан бисерден және әсем тастардан әшекейленген керемет сәнді сәукелені сыйға тартқан екен. Осы кезге дейін сәукеле Ресейдегі мұражайда сақтаулы. Күннің көзінен сақтап, көрмеге көп шығарылмайды, өйткені күн сәулесінен тастар үгітіліп қалуы мүмкін.

Бүгінгі сабақта қолданатын жаңа әдісіміз - бисерді жапсырмалау.

Қауіпсіздік ережесі.

1.Бисерді ауызға апаруға болмайды.

2.Инені тістеп отыруға болмайдыү

3.Желімді көзге жақын ұстама.

Сарамандық жұмыс.

Бисердің түс ерекшелігіне көңіл бөлеміз, яғни гүлді қызыл түс қылып, ал гүлдің жапырақтарына жасыл түс алайық.

Оқушылар білімі тест арқылы тексеріледі.

1.Бисер қандай заттан жасалған?

б) ағаштан б) шыныдан

2. Египетте бисерді алғашқыда қалай атаған?

а) бусер б) бисер

3. Ресейде бисерді өз тәжірбиесімен жасаған кім?

а) А.С. Пушкин б) М.Ломоносов

Сабақты өлеңмен аяқтау.

Не білдім? Нені үйрендім? Не білгім келеді?

Сабақты бағалау, қортынды жасау.

Тақырыбы: Сумоншақтан бұйым дайындау

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға бисерден бұйым жасау әдістері туралы түсінік беру, үйрету;

2.Бисермен бұйым жасау арқылы қол икемділігін дамыту,кәсіпкерлік бейімділігін қалыптастыру, іскерлік өнерге баулу;

3.Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру.

Сабақтың түрі:дәстүрлі

Әдісі :ББҮ,сиқырлы таяқша,топтық жұмыс.Ақпараттық технологиямен жұмыс.

Көрнекілігі :интерактивті тақта,сызбанұсқа,бұйымның бірнеше үлгілері,схемалар
Сабақтың эпиграфы :

«Адамды биік шыңға жетелейтін-еңбек»

Н.Ә.Назарбаев

Сабақтың барысы.

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Үй тапсырмасын тексеру.

2 топқа бөліп,тапсырмалар беріледі.

I-топ II-топ

3.Жаңа сабақты түсіндіру

4. Сергіту сәті (жұмбақ шешу,мақал...).

5. Сарамандық жұмыс

6.Көрмеге саяхат

7.Қорытынды.(сөзжұмбақ шешу,тест)

8.Бағалау(INZERT әдісі).

9.Үйге тапсырма

І.Кіріспе

Сыныпты 2 топқа бөліп, әр топқа интернет желісінен тапсырма беремін. Топтастыру әдісі бойынша постер қорғайды.

1-топқа

-Сумоншақтың шығу тарихы туралы не білеміз?

2-топқа

-Сумоншақты қандай бұйымға қолданады?

ІІ.Жаңа сабақ

Нақ қазіргі кезде халық шығармашылығының осы түрі жаңа өрлеу үстінде,дамудың жаңа сатысында.Бисерден тоқылған бұйымдардың түрлері өте көп.

Су моншақтан жасалған бұйым түрлері.

Сырға

Алқа

Білезік

Панно

Картина

-Бисермен жұмыс жасау шыдамдылықты, әдемілікті, фантазия мен шеберлікті қажет етеді.

Шығу тарихы: (бейнежазбадан тыңдату)

Сумоншақтың шығу тарихы әйнектің шығу тарихымен тікелей байланысты.

Дегенмен әйнектің алғаш құпиясын ашқан Финикия елі екен. Финикиялықтар әлемді жүзіп жүріп Сирияға тоқтайды. Олар жағаға шығып өздеріне азық дайындау үшін тас іздейді. Ешнәрсе таппаған олар кемедегі селитраның (натрий қосындыларының) үлкен бөліктерін пайдаланады. Сол тастарға қазан орнатады. От жағады. Оттың ыстық температурасынан селитра еріп, өзен құмына араласып , сұйық әйнек болып аққан екен. Кейін осы Финикиялық көпестер әшекей заттар, шыны ыдыстар әйнектен жасалған бұйымдар сатқан екен. Бисерді ең көп шығаратын елдер. Жапония, Италия, АҚШ, Үндістан. Үндістан әшекей бұйымды көп қолданады.

-Бисерді неден жасайды.

-Шыны, керамика, металл, хрусталь.

Мұғалімнің түсіндірмесі:

• 
  Бусер-жалған меруерт(жемчуг).Бисер кіші,үлкеніне қарай бірнеше түрге бөлінеді.

• 
  Бисер-ұсақ,домалақ келген,диаметрі 2мм-ден көп болмайды.

• 
  Моншақ-үлкендеу бисер,диаметрі 2мм.

• 
  Стеклярус-ұзын таяқшалар,домалақ және көп қырлы.

• 
  Рубка-қысқа таяқшалар.

• 
  Бисердің арнайы инесі бар. Ол өте жіңішке. №1,№0, ал Жапон инесі №10, №11, №12 болу керек. Жұмыс үстінде бірнеше ине қолданған дұрыс.

• 
  Мен сабаққа ӘЖЕ кеңестерін қосуды жөн көрдім. Слайд арқылы бейнетаспадан әжей ақылын тыңдату арқылы оқушыларға жұмыс жасатамын.

Әженің ақылы №1

• 
  Маржанға жіп кигізерде ұшына лак жағу керек;

• 
  Бисерді бөтелкеде, пакетте сақтау керек;

• 
  Бисердің әртүрлі түстерін араластыруға болмайды;

• 
  Жұмыс кезінде бисерлердің астына мата төсеген жөн;

Әженің ақылы №2

• 
  Бисермен жұмыс жасаған кезде отырған орын жайлы, жарық болуы керек;

• 
  30-40 минут жұмыс жасап, 15-20 мин дем алған жөн;

• 
  Орныңнан тұрып, терезеге қарап, бұлшық еттерге жаттығу жаса.

Әженің ақылы №3

• 
  Маржанмен бұйым жасағанда бір-біріне тығыз ілінуі керек;

• 
  Жіпті қатты тартуға, керсінше бос қоюға болмайды;

• 
  Егер бұйымнан қате тапсаңыз, ерінбеңіз, сөгіп қайтадан қатеңізді жойыңыз.

Сергіту сәті

Мақалдың жалғасын тап

1.Еңбектің наны тәтті,

жалқаудың жаны тәтті

2. Еңбек етсең ерінбей

Тояды қарның тіленбей.

3. Еріншектің

ертеңі таусылмас.

4. Көз қорқақ,

Қол батыр

5. Еңбек түбі

Береке

6. Еңбек етсең

Емерсің

7. Өнерлі

өрге жүзер.

8. Ата көрген оқ жонар,

Ана корген тон пішер.

Жұмбақтар

Бар екен дүниеде жалғыз көзді,

Сол көзбен дүниенің бәрін кезді.

Әлемді он сегіз мың киіндіріп,

Дүниеден жап-жалаңаш өзі безді.

Өзі жып етеді, ізінен жіп өтеді.

Екі семсер айқасқан,

Оқта –текте шайқасқан.

Сарамандық жұмыс

Белгілі қолөнер шебері Дәркенбай Шоқпарұлының қағидасын еске түсіреміз.Жалпы бұл қағиданы біз кез келген тақырыптарымызда қолданып отырамыз.

1.Жұмыс орнын таза ұста.
2.Әр құралдар өз орнында тұруы тиіс.
3.Жұмысқа отырар алдында ойланып ал.
4.Қауіпсіздік ережелерін мұқият орында.

Қауіпсіздік ережесі

Қайшыны жолдасыңа үшкір ұшымен берме

Қайшыны арнаулы қобдишаға сақтау керек.

Инемен жұмыс істегенде оймақ киген дұрыс

Инені киімге қыстыруға болмайды.

Инені тістеп ауызға салуға болмайды.

Тот басқан инемен жұмыс жасауға болмайды.

Моншақтар шашылып кетпес үшін оларды бөлек жайпақ ыдыстарда немесе қорапшаларда ұстаған жөн.

Бисермен бұйым тоқу кезінде бисерлер домалап шашылып кетпес үшін, бисерді түкті матаның үстіне төккен дұрыс.

Технологиялық карта

Р/С	Жұмыс реттемесі	Суреттемесі
1	3 сумоншақ өткізіп, 1 бисерді қалдырып, 2 бисерден сыммен қарсы өту.
2	Сымның басына 3 бисер тізіп, сымның келесі ұшын қарсы өткізу.
3	Сымның басына 4 бисер тізіп, сымның келесі ұшын қарсы өткізу.
4	Сымның басына 5 бисер тізіп, сымның келесі ұшын қарсы өткізу.
5	Сымның басына 4 бисер тізіп, сымның келесі ұшын қарсы өткізу. /керісінше, кескін кішірейеді
6	Сымның басына 3 бисер тізіп, сымның келесі ұшын қарсы өткізу .

Көрмеге саяхат

 Бисерді ең көп шығаратын жерлер
– Жапония, Италия, АҚШ және Үндістан.
Бисердің ерте кезде дайындалған түрлері мұражайларда кездеседі, олардың сапасы өте жоғары болған. Қазіргі кездегі өндіріс орындары сол сапаны жоғалтпауға тырысуда
 
ІІІ. Қорытынды

Сөзжұмбақтың сұрағы

1. 
   Бүгінгі сабақта тоқылатын алқаның аты

2. 
   Сумоншақты ең көп шығаратын ел.

3. 
   . Әйнекті тұңғыш ойлап тапқан ел.

4. 
   4. Шашқа тағатын әшекей зат.

5. 
   5. Алқаның екі ұшын бекітетін топса

6. 
   6. Мойынға тағатын әшекей бұйым.

Жеке жұмыс Тест

• 
  1.Бисер қандай заттан жасалған?

• 
  а)ағаштан ә)шыныдан

• 
  2.Шыны неден алынған ?

• 
  а)табиғи сода ә)тас көмір

• 
  3.Бисердің түрін тап ?

• 
  а)шыны ә)стеклярус

• 
  4.Египетте бисерді алғашқыда қалай атаған?

• 
  а)бусра ә)бисер

• 
  5.Ресейде бисерді өз тәжірибесімен жасаған кім ?

• 
  а)А:С:Пушкин ә)М:Ломоносов

• 
  Кілті:1-ә,2-а,3-ә,4-а,5-ә.

Нені үйрендік?

Шеберлікке үйренді

Бисер түрлерін ажырата алатын болдық

Гүл тоқуды үйрендік

Үйге тапсырма.

Гүл тоқуды үйден аяқтап келу

Сабақтың тақырыбы: Бисерден «Бақтағы құс» картинасын жасау жолдары.
6 сағат (1 сағ теория, 5 сағ практика)
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: Оқушыларға бисерден картина жасау жолын түсіндіру.
2. Дамытушылық: Оқушылардың орындағандағы еріктілігін дамыту, алған білімдерін өз бетінше қолдана білуін қадағалау, этетикалық талғамын қалыптастыру.
3. Тәрбиелік: Әсемдік пен сұлулықты меңгерген, шығармашылыққа қабілетті, құзіретті, дара тұлғаны тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Құрал – жабдықтар: Бисер,суреттер, желім
Әдіс – тәсілдер: түсіндіру, сұрақ-жауап
Сабақтық барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі.
1. Оқушылармен амандасу, түгендеу.
2. Оқушылардың назарын жаңа сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасын сұрау. Бисердің шығу тарихы.
ІІІ.Өткен сабақты бекіту.
1. Бисердің ең көп тараған жері?
2. Бисер қай уақытта қолданысқа еніп,өте танымал болды?
3. Бисер жапсырмалаудың әдістері туралы айту?
4. Бисерден не жасауға болады?

ІҮ. Жаңа тақырып.
Балалар, мен сендерді бүгінгі сабақта көргеніме қуаныштымын. Сендердің күлімдеген жүздеріңді көріп сүйсініп тұрмын. Бүгін біздің сабағымыз аптаның сәтті күнінде яғни, сәрсенбі күні өтіп жатыр. Сондықтан сабағымыз сәтті өтсін

деп тілейік. Моншақ – ақ, қызыл, сары, көк тағы тасқа көп түсті пішіні домалақ немесе сопақша (өзге де пішінді) болып келетін зат. Онымен неше түрлі картиналар жасап шығаруға болады. Негізіне, қазақ халқындағы әйел кісілер әшекей бұйымдарды тұтынуы өткен замандардан бері болғандығы белгілі. Бисер – моншақтың кішірейтілген түрі. Бисер тоқу ертеден келе жатқан қолөнер. Бұл өнер түрі соңғы кезде қарқынды даму үстінде. Онымен жай суреттерден бастап, өте күрделі түрлі – түсті жұмыстар жасауға болады, Сонымен қатар, ойыншықтар да тоқуға болады. Бисермен жұмыс істеудің тағы бір тиімді тұсы, одан жасалған картиналарды сатып,табыс табуға да мүмкіндік бар. Бисерді таңдау, онымен жұмыс істеу өте үлкен шеберлікті қажет етеді. Олардың түстері мен өлшемдері де сан алуан. Сондықтан жасалған картиналарға байланысты бисерді мөлшеріне қарай, түс үйлесімділігін ескеріп, ұтымды таңдай білу қажет етеді. Қолдан жасалған картиналар көршілес Ресейде, шет елдерде өте жоғары бағаланады. ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында бисер өте танымал болып үлгерді. Бұл ерекше сәулелі моншақ ХХ ғасырдың ортасында мүлдем жоғалып кеткендей болған. Алайда 70 жылдардан бастап бисер өнері қайта жандана түсті. Ал ХХ ғасырдың 90 жылдары бисер танымал қолөнер болып халыққа жетті.
Бисер қолөнері басқа да көркем өнер шығармашылығының түрі сияқты әрдайым жылдан – жылға халыққа тез тарап отырады. Туындылар жылдан- жылға шыңдана түсіп, күрделі әрі қиындап, түрленіп дамып жатыр.
Ал, енді балалар бисерден әр түрлі картиналар жасауға болады. Бүгінгі сабақта «Бақтағы құс» картинасын жасайық.
Практикалық жұмыс.
1. Жұмыс ережесін еске түсірейік
2. Қауіпсіздік ережелерін сақтай отырып,
жұмыс жасаймыз. «Бақтағы құс» картинасын
жапсырмалау.
1.Тақырып таңдап аламыз.
2. Қағазға суретін сылып аламыз.
3. Суретті түрлі – түсті краскамен бояп аламыз.

3. Түрлі – түсті бисерді арнайы ыдыстарға салып қоямыз.
4. Дайын болған суреттің бетіне ПВА клейін жағып бисерді
жапсырмалаймыз.
5.Дайын болған картинаның айналасын рамкалаймыз.
6.«Бақтағы құс» картинасы дайын болды.
«Бақтағы құс».
Ү. Шығармашылық жұмыс. Бисермен «Бақтағы құс» картинасын жабыстыру. Оқушылар бисерден жабыстырып жұмыстарын аяқтайды.
ҮІ. Қорыту. Қорыта айтқанда бисерден әр түрлі тақырыпта, басқа да көптеген картиналар қолдан жасап шығаруға болады. Бисер қолөнері – ең қызықты, жұмбаққа толы өнер.
ҮІІ. Бағалау. Білімдеріне, жасаған жұмыстарына қарай бағалаймын.
ҮІІІ. Үйге тапсырма беру. Бисерден картина жасау жолдары.

Біз ұсынған мастер-класс мозаика тоғысында моншақтар, бұл жануар мүсінше, ойыншық, безендіру, үлгі, немесе тіпті гүлдер болсын, сіз өз жұмыс енгізуі түсінуге көмектеседі және сіздің таңдау өнім жасау үшін.

Мүмкіндік мозаика тоқу техникасы моншақ орналасуы тікелей өздері моншақтар болып табылады. Біріншіден, олар жолдарда бір-бірімен байланыста емес және уақыт түрі бар. Екіншіден, әрбір кейінгі желісі алдыңғы Келесі тоқылған құрылған вышитый арасындағы құлайды. басымдық дұрыс сақтау үшін дұрыс бастау және мозаика тоғысында моншақ схемасы ұстануға қажет.

ЖҰМЫСТЫ БАСТАУ

Бірінші ереже - сіз дереу ине мақалалар алғашқы екі сериясы зашнуровано керек. әрбір бағыты бойынша үш элементтері - визуалды мысалы алты моншақтар пайдалануға болады.

ad

Екінші ереже - бірінші және екінші жолдың моншақтар тәртіпке сәйкес, яғни, олар бір-бірімен ауыстырып тиіс.

Үшінші ереже - тақ санды тоқымашылық, ол алдыңғы тақ саны элементтердің оның қатаң орналасуына сәйкес келуі қажет. Ал сол үлгі тіпті желілері үшін ұстануға тиіс. Демек, моншақ үшінші санының жылдан бастап бірінші жолдың және төртінші элементтерін болуы тиіс - екінші жоғары. сол принцип бойынша жұмысты жалғастыра отырып, сіз оңай дұрыс мозаика құрылымына пышағын орындауыңызға болады.

Тақырыбы: Гобелен тоқу.

 Сабақтың мақсаты: Халық қолөнерімен таныстыру, үйрету арқылы оқушылардың өздігінен жұмыс жүргізуіне, шеберлік деңгейін арттырып, ынта-ықыласын молайтуға, әсемдікпен сұлулықты көріп, бағалай білуге үйрету.

Білімділік мақсаты: оқушылардың шығармашылық белсенділігін арттыра отырып, әрбір жеке тұлғаның ақыл-ойының дамуына, шығармашылық даму мүмкіндігіне жағдай жасау.

Дамытушылық мақсаты: оқушыларды өнер туындыларын эстетикалық талғаммен қабылдау қабілеттілігін дамыту.

Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларға қолөнердің эстетикалық мазмұнын бойына сіңіру арқылы шеберлікке, жинақылыққа, икемділікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: әңгімелеу, сұрақ – жауап, сарамандық жұмыс.

Пәнаралық байланыс: тарих, өнер, сурет.

Сабақтың көрнекілігі: Венн диаграммасы, Құрасбек Тыныбековтың, Батима Зәуірбекованың туындыларының суреттері, слайд.

Сабақтың барысы:                                                                                

І. Ұйымдастыру кезеңі                                                                                              

а) Сәлемдесу.                                                                                                    

ә) Оқушылардың сабаққа даярлығын тексеру, түгендеу;

б) Жұмыс орнын ұйымдастыру, әкелген құралдарын тексеру.

в) Ұйымдастыру сәті кезеңінде сабақтың жұмыс ырғағын анықтау.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.  

ІІI. Жаңа сабақты түсіндіру.

Кілем – үй жасауы деп санаймыз, оны жерге төсеуге, қабырғаға ілуге болады және кілем иірілген тоқыма жіппен тоқылады. Кілем – сәндік қолданбалы өнер түріне жатқызамыз және шалу әдісімен тоқылады. Кілем түкті және түксіз болып бөлінеді. Түк салып тоқу өнері көбінесе Қызылорда, Торғай, Қостанай, Шымкент өңірлерінде жақсы дамыған. Гобелен –суретті, түксіз, қабырғаға ілінетін және жерге төселетін кілем, яғни қолмен тоқылған кескіндеме. Гобелен – сәндік қолданбалы өнер түріне жатады. Гобелен өнерінің шығу тарихы 20-шы ғасырдың басынан басталады. Гобелен дербес суретшілік өнер туындысы ретінде алғаш Франция, Италия, Испания, Германия елдерінде дамып, кейін Ресей, Балтық бойы, Кавказға кең тараған ертеден келе жатқан алаша, тықыр кілем тоқу өнері гобеленнің қазақ халқының дәстүрлі қолөнеріне жат емес.  Гобеленнің отаны – Франция. Сонау орта ғасырларда өмір сүрген ағайынды Гобелендер негізін салғандықтан, солардың есімімен аталатын осы бір өнер түрінің қазақ жерінде жылы қабылданып, тез таралуы – бізде негіздің барлығынан. Ол қандай негіз? Гобеленге қараңыз да, қазақтың тақыр кілемімен салыстырыңыз. Еш айырмасы жоқ. Айырмасы – тек француздар ертерек қимылдап, оны өздерінің өнерлері, бренд ретінде қалыптастыра алғандығында. Егер оны өзімізге сіңіріп алғымыз келсе, гобеленді «алашаның заманауи түрі» деп санауымыз қажет.

Түкті кілемді тоқу барысында тоқу мәнеріндегідей техниканы қолдана отырып, сол түктерді кейбір жерлерде 10-15 мм-дей ұзындықта қалдырып, кей жерлерінде тақырлай қысқартып үйлестіріледі. Жалпы гобелен тоқу үлкен сезімталдылықты талап етеді.

Түкті кілем негізін құру үшін станок болу керек. Станок ағаштан жасалынады. Гобелен өнері оқушыларды әсемдікті, сұлулықты түсінуге, биік адамгершілік қасиеттерін тәрбиелейді, олардың ой-өрісін, рухани байлығын дамытады.Халқымыздың көне мәдениетін әр сабақ жіпке сыйғызып, бүгінгі заманға жеткізуде гобелен өнерінің де үлесі жыл санап артып келе жатыр. Қазақ гобеленінің негізін қалаған марқұм суретші Құрасбек Тыныбеков десек, қазақ қыздарының ішінен осы салаға тұңғыш сара жол салған – Бәтима Зәуірбекова. «Ана», «Дала мадоннасы», «Сәукеле киген қыз», «Ұзату», «Күту» сынды туындылардың авторы.

Гобелен өнерінің дамуына ерекшеүлес қосқан Қазақстанда суретшілер қатарына:  Қ.Тыныбеков,Б.Зәуірбекова, И.Ярема, Ә.Бапанов, С.Бапанова, Қ.Жұбаниязова, А.Ихонова, Н.Павленко т.б.атауға болады.

Гобелен кілемі – сәндік бұйым. Оны қазіргі кезде тәжірибелі суретшілер қолға алып, жаңа өрнекпен тоқуда. Гобелен кілемінде белгілі бір тақырып бойынша қайталанбас суреттер көрініс береді, оның жай кілемдерден айырмашылығы суреті мен колориттік түстерінде.

1946ж Батима Зәуірбекованың туған жылы 1970ж Гобелен саласындағы алғашқы туындысы «Шеберлер» деп аталған. Сарғалдақ түстес көйлек киген бойжеткен қыз жасыл өрнек арасында отыр. Осынау құпиясы мен қызығы мол, қиындығы да көп өнерге таңырқай қарайды. Әрине, бұл оқшау өнердің алғашқы көрінісі, бұлақ сылдырындай әуені ғана ғой. Бірақ өнер зерттеушілері осы еңбегін жақсы бағалады. 1972ж «Жіп иіруші қыз» атты гобеленде авторға тән шеберлік айқын көзге ұрады. Мұнда шебер қыз жұмыс үстінде бейнеленген. Басын сәл биязы бұруы, қолдарының әсем қимылы, жеңдерінің қанық түспен бүрмеленуі, шығарманың жалпы әшекейлік сипатымен астасып алғанын терең сезіммен ұғынуға бағдарлайды. Көркемдік мәні де ұштасуынан пайда болған үндестікке байланысты арта түскен.

Құрасбек Тыныбековтың «Шопан» атты гобелені. Бұл шығармадағы басты кейіпкер – жас шопанның қолтығындағы жаңа туған қошақанға назар салыңызшы: қошақанның – жартылай жануар, жартылай ою түрінде бейнеленгенін байқаймыз. Демек, бұл – қазақтың «қошқар мүйіз» оюының символы екенін көрсетеді. Аспан төріндегі ақша бұлттар да әртүрлі бейнедегі ою-өрнек болып баяу қалқып бара жатқандай әсер сыйлайды. Гобелен бетіндегі жазықтық табиғат құбылыстарынан хабар бергендей: түнгі аспандағы жұлдыздар әлемі, біресе желдің ұйтқи соққан әуені мен теңіз толқындары тәрізді алуан-алуан қимыл-қозғалыстарды бір кеңістікке еркін сиғызып, түрлі бояулармен қанықтырып, айрықша серпін мен ширақтық танытады. Осы көріністердің бәрі де ою-өрнектік символикалар арқылы берілгеніне таңданыс білдірмеске лажыңыз жоқ. Көне мен жаңаның өзара үндесуі дегеніміз осы.

Гобелен тоқу үшін:

1. Гобеленші-суретші алдымен тоқылмақшы гобеленнің суретін кіші қағазға түсіріп алады.

2. Гобеленші-бояушы суреттегі түрлі-түстерге сәйкес жіптерді алу үшін ақ жіптерді әр түрлі гүлдердің жапырақтарын, тамырларын, ағаш қабықтарын пайдаланып бояйды.

3. Гобеленші-картоньер кіші қағаздағы суретті тоқылмақшы гобелен өлшеміндей картонға бояулы етіп салады.

4. Гобеленші-тоқымашы салған суреті бойынша кілемді тоқиды.

IV. Сарамандық жұмыс.

Гобелен тоқу технологиялық карта.

 

№	Орындалу реті	суреті
1	Инесі
2	Сым
3	Инені сабақтау
4	Кенеп, қытай сөмкесінің материалы
5	Кенепке сурет салу, оюды қағаздан қиып алу
6	Кенепке оюды орналастыру
7	Суретке түс таңдау
8	Тоқу
9	Шетін тігу

                                                                                                             

Жұмыс киімін киеміз;

· Кергішті үстел бетіне дұрыс орналастыру;

· Ине ұстау кезінде инені оң қолыңмен ұста;

· Қайшыны құрбыңа үшкір жағымен ұсынба;

· Алдымен кергішті алдымызға алып, негізгі жіпті бос тастап, ұшын инеден өткізіп, дұрыс отырамыз;

· Тоқылу әдісі кергіш бетінде оңнаң солға қарац жүргізу арқылы және солдан оңға қарай жүргізу апқылы орындалады;

· Тоқылу әдісінің арақашықтығы 3-4 мм болады;

· Тоқылу әдісінде жіптер мата бетін толық жауып, суретті нақтылай тоқу керек.

V. Сабақты бекіту.

1.Гобелен өнерінің шығу тарихы қай ғасырдан басталады?

2.Гобелен дегеніміз не?

3. Гобелен атауы қай елден шыққан?

4. Гобеленнің кілемнен айырмашылығы неде?

5. Құрасбек Тыныбековтың өмір сүрген жылдары?

7.Ең алғашқы гобеленші қазақ қыз?

Ой толғаныс кезеңі. Венн диаграммасын қолдану.

 Кілем                        Ортақ қасиеттері                               Гобелен

 

VI. Оқушы білімін бағалау.

Әр бір оқушының жасаған жұмысын қабылдап, баға қойып, жіберілген қателерін қайта түсіндіру.

VII. Үй тапсырмасы.

 Гобелен туралы, Қазақстандағы басқа да гобеленшілер туралы қосымша деректерді жазып әкелу

ақырыбы: Дәндерден кұстар жасау

 

 Мақсаты;

Білімділік

: Табиғи материалдардан әр түрлі бұйымдар, ойыншықтар, бейнелер жасап үйренудің әдіс-тәсілдерін үйрете отырып,табиғи материалдардың қасиетін меңгерту.

құштарлығын,қызығушылығын дамыт

 

Дамытушылық; жалпы құстар туралы олардың тіршілігі мен пайдасы туралы мағұлмат беру.
в) құстарды қорғауға қамқоршы болуға, табиғатты сүюге тәрбиелеу. г) балалардың белсенділігін, қызығушылығын, сөздік қорын, ой - өрісін дамыту.

Тәрбиелілігі: Отанын, жерін, орманын, табиғатты қорғауға баулу. Уақытты тиімді пайдалануға, бос уақытын дұрыс ұйымдастыра білуге, тапқырлыққа, ізденімпаздыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілдері: жаңа сабақты түсіндіру, сұрақ-жауап, топпен жұмыс.

Әдісі: дәстүрлі, сұрақ - жауап, жұмбақтар шешкізу, таратпа материалдармен жұмыс жасау.
Көрнекілігі: құстардың суреттері, буклет, альбом, әр балаға таратпа материалдар, сөз жұмбақ. Құстардың дауысы жазылған үн таспа: Дәннен жасалған картина

І. Ұйымдастыру кезеңі;
Психологиялық сәт. Нұр құшып алапты
Арайлап таң атты
Жарқырап күніміз
Жер көкті оятты
Қайырлы таң қонақтар.

ІІ Оқушының білімін тексеру; Сұрақ-жауап арқылы.
- Балалар бізді не қоршап тұр?
- Табиғат жер ана қоршап тұр.
- Тірі табиғатқа нелер жатады?
- Адамдар, жануарлар, құстар, өсімдіктер, балықтар

-Табиғат адам өміріне не үшін қажет:

ІІІ  Сабақтын мақсаты; Оқушыларға  құстар туралы мағұлмат беру.Оларды

табиғи  дәндермен жапсыру арқылы бұйым жасау.

ІҮ жаңа сабақ;

Сүйейік табиғатты аялайық
Бізде одан жақсылықты аямайық
Анадай табиғаттың аясында
Жадырап жас балаша дем алайық

-Ал балалар кім айтады табиғат дегеніміз не?

– Құстар туралы не білеміз?
Табиғатты құрайтын бөліктердің бірі – құстар. Адамдар ежелден - ақ құстарға әуес. Оларға деген сүйіспеншілігі шексіз болған. Ең жақсы көретін адамды құсқа теңеу арқылы, өз ықыласын көпке аян еткен. Құстар бау - бақшаның әні емшісі. Құстар біздің досымыз.
Құстардың қандай пайдасы бар?
Олар ағашты, жердегі зиянды құрттарды жейді. Құстан ән салып көңілімізді көтереді. Олар бақтың сәні.
6)- Негізі құстар нешеге бөлінеді?
1. Жыл құстары, үй құстары, тұз құстары.
2. Көктемде бірінші келетін құстар.
Нәузек қарлығаш, көкек, қараторғай.
3. Қыстап қалатын құстар.

 «Ойға  шабуыл»  Суретті  жұмбақтар    шешу

Өзі сақ,өзі ұсақ,

Шықылықтап тұрмайды

Құйрығы ұзын,өзі ала

Бұл қандай құс?    (Сауысқан)

Көлдің көркі,сәні екен

Ұшқанда сазды ән екен.

Ақындар оны мақтаған

Адамдар қорғап сақтаған

Бұл қандай құс?     (Аққу)

Тоқ-тоқ етіп

Ағашты ояды.

Ондағы құрттарды

Тауысып қояды.    (Тоқылдақ)

Жер көкті кезіп

Тамағын табады.

Үйіме үйін

Балшықтан салады.  (Қарлығаш)

-Адам қай құсты аң  аулауға пайдаланады?  (Бүркіт)

Жаңа  сабақ.

Жануарлар әлеміне не  жатады?

Ж а н у а р л а р

Құстар-қанатты  жануарлар деп аталады.Олар өз беттерінше өмір сүреді.Дамиды,көбейеді.

Құстардың түрлері өте көп.Олардың көбі пайдалы.Мысалы: егістікке зиян келтіретін насекомдармен қоректенеді.Оларды еті үшін аулайды
Ж а б а й ы   қ ұ с т а р
Ү й    қ ұ с т а р ы

Қарға кептер сауысқан шымшық .Сондықтан да мен сіздерге тырна туралы  толығырақ айтқым келіп отыр.

Тырна. Тырналар — ірі, мойны, аяқтары және тұмсығы ұзын, ал құйрығы қысқа, жақсы жүгіретін құстар. Көпшілік түрлерінің ұзын кеңірдегі, төс қырының маңайында бірнеше түйін құрайды.

Осы кеңірдегіндегі түйіндердің әсерінен, олар күшті дыбыстар шығарады. Бұлар далалы және батпақты жердің барлығында да кезде-седі. Бізде тырналар (Gгuіdае) деген тұқымдасының бірнеше түрі белгілі. Оның ішінде жиірек кездесетіні сұр тырна (Gгиs dгиs). Бұл ұзындыры 120 см салмағы 6 кг-дай ірі құс. Тундра мен биік таулардан басқа жерлердің барлығында дерлік кездеседі. ¥я-яарын тоғайлы батпақтарға, өзен жағалауларына, кейде дала-ларға, адам бара алмайтын жерлерге салады. Ұясын жерге салады. Ұясында 2—3 жұмыртқасы болады. Жұмыртқасын еркегі мен ұрғашысы кезектесіп басады. Жұмыртқадан балапандары щирақ болып шығады. Тырналар өсімдік тамырларымен, құрттармен, насекомдармен, бақалармен, рептилермен, тышқандармен қоректенеді. Жаздың соңғы кездерінде топтанып астық далаларына барып, шаруа-шылыққа аздап зиянын тигізеді. Оңтүстіктің далалы аудандарында кіші тырна, немесе ақбас тырна (Grus virgo) дейтін түрі ұялайды. Мұның салмағы 2,5 кг болады. Сибирьде, Қазақстанда ақ тырна немесе стрех (G. Іеисоgегапиs) деген түрі мекен етеді. Тырналардың барлығы да жыл құстары, Оңтүстік Азияда және Африкада қыстап шығады. Бұлардың кәсіптік маңызы шамалы .

 .Өте ерте заманда адамдар тағам өнімдерін алу үшін дақылдар өсіріп, оның сабағын(сабанын) қолданған және шаруашылық қажетіне пайдаланған.Сабаннан жасалған төбе жабындысы, егер дұрыс және шеберлікпен реттеліп жабылса, ондаған жылдарға жарамды қызмет етеді. Табиғи материалдарға талдың қабығы, бұтақтар, тал түбірі, құм, жапырақ, гүл күлтелері, кепкен жемістер, сабан және т.б. заттар жатады.

Осы тырналарды дәндермен жапмырмаласақ қалай болады екен.

 

 

Тырна мен түлкі     

          

 

 

Түлкі мен тырна достасып, бірге тұрмақ болыпты, Екеуі бір жерге қоныстаныпты. Ішіп-жемегі ортақ. Бірі жем іздеп, саяхатқа кеткенде, біреуі балапандар мен күшіктердің жанында қалады.

         Күндердің күнінде тырнаның таз балапандарына жүн шығып, жорғалайтын болады. Түлкінің күшіктері пұшпақ болып құлпырады. Аналары балаларын ауық-ауық жатақтың жанындағы жайдаққа серуенге алып шығып жүреді.

         Бір күні тырна саяхатқа кетіп, түлкі балаларды бағып үйде қалады. Бәрін серуенге алып шығады, Балапандар мен күшіктер апыр-топыр алысып, ойнап жүреді. Оны көріп отырған түлкіге ой түседі:

         — Осы, менің мұным не, мына тырнаның тұқымдарының мекені - аспан. Жайшылықта бұлар Құдайдан тілеп ала алмайтын тамақ қой. Бұл әрі-беріден соң, ұшады да кетеді. Санды соғып біз қаламыз. Достасатын, бұлар менің екі туып, бір қалғаным ба? Менің мына күшіктерім де құс ұстауға үйренуі керек. Қой, кісі баласы кісіге бала болмайды. Одан да, – деп, тырнаның бір балапанын тыритып алып ұрып, күшіктеріне қалай ұстап, қалай өлтіріп, қалай жеуді көрсетеді.

         Сөйте-сөйте күшіктер анасының баулуымен бар балапандардың басын құртады. Өлтірген балапандарын аулаққа апарып, тығып тастайды да қайтып жатаққа жайласады. Кешінде тырна қайтады. Түлкі тырнаның алдынан шығып, жыламсырайды.

         Тырна:

         — Ей, не болды? – дейді.

         Түлкі:

         — Әу, білмеймін. Балалардың саны аз көрінеді – дейді.

         Тырна апалақтай сасқалақтап:

         — Жоғы сенікі ме, менікі ме? – деп сұрайды.

         Тырнаны қыжырта кекетіп:

         — Әй, байғұс-ай, ойыңның арамы-ай, қанша бауырға тартсам да бөлектенген сөзіңнің ұшқыны шығады да тұрады. Балапандарды сенікі, менікі деуші ме едік, – депті қу түлкі.

Ертегіні талдау. Жағымды жағымсыз жақтарын балалармен бөлісу

Ү Сабақты түсінгенін тексеру.

Үн таспадан құстардың дыбысын тыңдату.
Сұрақтар, тапсырмалар.
1) Дыбыстар нешеге бөлінеді?
2) құстар қандай түрлерін білесін. ?.

3)Ертегіден қандай әсер алдын  

4)Викториналық сұрақтар.
5)Тал басында бір үй бар Ұя.
6). Хат тасушы құс Көгершін
7) Қай құста мүлде ұя болмайды Көкек
 8Аң аулайтын құс Бүркіт
9) Торғайдың жүрегі минутына неше рет соғады. 960 рет
Сарамандық жұмыс; Қауіпсіздік ережесі.

Қажет құралдар: қажетсіз компьютер дискісі, диаметрі 0,7см қызыл моншақтар, итмұрынның кепкен жемісі, күзгі үлкен және майда жапырақтар, жасанды гүлдер, тығын, пышақ, әмбебап желім, дәндер ,тұқымдар тб

Жұмыстын жапсырмалау реті.

1Үлгі дайындау. Суретін салу.

2 Суретті бояу.

3 Суретке дәндер таңдау.

4 Желім жағу.

5 Суретке дәндерді жапсырмалау

6Дәндерді бояу

7Түс үйлесімдігін сақтау.

8 Еңбек қауіпсіздігі ережесін сақтау.

9 Композиция құрастыру.

Сергіту:

Қанат жаям жалма - жан
Талпынғандай ұшуға
Иіліп келіп қол созам
Аяғымның ұшына
57) Мақал - мәтел, өлең - шумақтар.
Аққу құстың патшасы
Тең келмейді басқасы.
Балық ілгіш шағала
Көк теңізді жағала
Аққуды атпа, досыңды сатпа
Қарға қарғаның көзін шұқымас.
Қуаныш сыйлап көңілге
Даланың сансыз торғайды
Күнімен мөлдір көгімде
Әндетіп тұрса болғаны.
Құс сұлуы аққуым
Табиғат көркем сыйлаған
Мылтығын кезеп еш мерген
Атуға көзі қимаған
Әлемге мәлім елімнің
Тоқылдақ толы орманы
Ажарын ашып елімнің
Тербеліп тұрса болғаны.
Құстың ұясын бұзба

ҮІ Сабақты бекіту:

Балалар, бүгін біз сендермен не жайында білдік?  

Табиғат дегеніміз не?

Табиғат құбылыстары деген не?   

Табиғат заттарына нелер жатады?

Табиғи нешеге бөлінеді?

 

Бағалау.

 

Ұқсастығы. Айырмашылығы .Үй құстарымен дала құстары.

 

 

 

 

ҮІ -Үйге тапсырма            Тырна бейнесін  үйден жапсырмалауды жалғастыру