1 сабақ

ИНФОРМАТИКА САБАҒЫНДА ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКЕАСЫ

Жасыл қарындашпен істеуге болатынын, қызыл қарындашпен істеуге болмайтынын астын сызыңдар!

Информатика кабинетіне рұқсатсыз кіруге	Компьютер кабинетіне тыныш кіру және өз орнын алу	Информатика кабинетінде сырт киіммен отыру.
Көрініп тұрған компьютердің жарамсыздығының болмауын көз жеткізу	Кірерде есікке бір-бірін итеруге	Ақау болған жағдайда мұғалімге хабарлауға
Қосқыш сымдарды қозғауға	Жұмысты рұқсатпен бастауға	Токқа қосқыш сымдарды түртуге
Басқа компакт дискі мен дискеттерді әкелуге	Ақауды өз бетінше жөндеуге тырысуға	Сабаққа қатысы жоқ ойындарды, музыканы, басқа бағдарламыны қосуға
Кір қолмен жұмыс істеуге	Пернетақтаны ұрмай ақырын басуға	Экранға тиісуге, монитор артына, жүйелік блок артына тиісуге
Пернетақтаны токқа қосылғанан кейін басуға	Су қолмен жұмыс істеуге	Мониторға 60-70 см қашықтықта отыруға
Компьютерге заттар қоюға	Жұмыс біткеннен кейін жұмыс орнын жинақтауға	Мұғалімнің рұқсатынсыз жұмысқа қосуға
Кабинетке вирустар мен зиян келтіретін бағдарламалар әкелуге	Желдеткіш тесіктеріне қаламды т.б. заттарды салуға	Мультимедиамен жұмыста дауысты қатты шығаруға

2 сабақ

Тірі табиғаттағы, қоғамдағы және техникадағы ақпараттық үрдістер. Информатика ғылымы. Ақпараттың өлшем бірліктері.

2.1. Сұраққа жауап беріңдер:

1. Ақпараттық процес дегеніміз не?

2. Қоршаған ортадағы ақпараттық процестерге мысал келтіріңдер.

3. Адамдар қандай сезім мүшелері арқылы ақпаратты қабылдайды?

4. Адамзат қоғамындағы ақпаратты есте сақтау тәсілдеріне мысал келтір.

5. Адамдардың ақпараттан тыс процестерде өмір сүру мүмкіндігі бар ма?

6. Ақпаратты сақтау үшін қандай шама негіз болады?

7. А қпараттарды өлшеудің туынды шамаларын атаңдар және оларға сипаттама беріңдер.

8. Ақпараттың қандай қасиеттері бар?

2.2. Есепті шығарыңдар.

1. «Байт» сөзінде қанша бит ақпарат бар?

2. 12288 бит шамасын байт және мегабайтқа ауыстырыңдар.

3. Ширек килобайт хабарламада қанша бит ақпарат бар?

4. Дискетке 1,44 Мбайт ақпарат сияды. Көлемі 680 Мбайт компакт дискіні қанша дискет алмастыра алады?

5. Мәтінің бір бетін 50 символды 50 жол жасайды. Осындай бес бет қанша ақпарат көлем алатындығын айтыңдар.

2.3. Тест сұрақтарына жауап беріңдер.

1. Баяндау, түсіндіру, мәлімет дегенді білдіреді:

а) Кесте.

б) Ақпарат.

в) Бағдарлама;

2. Бізді күнделікті жаңалықтармен таныстыратын газеттерді,

радио мен теледидарды қалай атаймыз?

а) Бұқаралық ақпарат құралдары.

б) Физикалық әрекеттер.

в) Ақпаратты басқару аппараттары.

3. Таңбалар мен сигналдар түрінде ұсынылатын мәліметтер тобы:

а) Код.

б) Таңба.

в) Ақпарат.

4. Кітап, газет-журналдарды оқығанда адам ақпаратты . . . .

а)Жеткізеді.

б) Сақтайды.

в) Өңдейді.

5. Сөйлегенде адам ақпаратты . . . .

а) Жинайды.

б) Сақтайды.

в) Жеткізеді.

6. Ақпарат жеткізу арнасы дегеніміз:

а) Хабар алуды пайдаланылатын мәліметтер.

б) Хабар жеткізуде пайдаланылатын құралдар.

в) Хабар өңдеуде пайдаланылатын блок.

7. Ақпаратты алуда оның мазмұнын өзгертпей,

ұсыну түрін өзгертуде адам ақпаратты . . . .

а) Жеткізеді.

б) Өңдейді.

в) Ж инайды.

8. Ақпаратты сақтауды, жеткізуді, өңдеуді қалай атайды?

а) Ақпараттық процес.

б) Мәліметтік бағыт.

в) Ақпараттық құрал.

9. Сөйлеу, жазу түрінде алынатын ақпарат:

а) Таңбалы ақпарат.

б) Графиктік ақпарат.

в) Ақпараттық құрал.

10. Таңба түрінде қатынасуды қалай атаймыз?

а) Компьютерлік тіл.

б) Ағылшын тілі.

в) Қатынас тілі.

11. Қатынас тілі қандай болып бөлінеді?

а) Табиғи және жасанды.

б) Бейнелік және таңбалы.

в) Командалық және терезелік.

12. Морзе тіліндегі екі символ:

а) «,» және «!» .

б) «+» және «?».

в) «.» және «-».

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

3 сабақ

Ақпаратты кодтау

3. 1 Егіз сандар.

Әр түрлі санау жүйесінде орналасып, бірақ бір ғанна санның мәнін беретін санды «егіз сандар» дейік. Енді, төмендегі кестеден «егіз сандар» номерін айт.

№	Санау жүйелері
	10	2
	0	0000
	5	1001
	6	0011
	9	0101
	14	1110
	10	1001
	12	0001
	13	0101
	7	1110
	5	1010
	10	16
	5	B
	2	10
	10	А
	14	C
	9	9
	11	D
	15	F
	1	A
	3	3
	12	B

3.2 Сандарды ондық санау жүйесіне ауыстыр:

1111, A, 0001, D, 1001, 1100

____________________________________________________________________

3.3 Сандарды ондық санау жүйесіне ауыстыр және шешімін тап:

A₁₆+ 0010₂ *(C₁₆+12 ₁₀) – F₁₆

____________________________________________________________________

3.4 Сөздерді екілік кодқа аударындар.

1. Ы.Алтынсарин.

2. 7 сынып.

3. Пернетақта.

4. Аманкелді.

________________________________________________________________________________

3.5. Кері кодта.

10001100 10000101 10001101

____________________________________________________________________

4 сабақ

ДК-дің құрамы мен негізгі қондырғылары.

4.1. Жүйелік блокта мына құрылғылардың орналасу тәртібін жаз.

Құрылғы	Орналасуы
	ЖБ-тың алдыңғы панелінде	ЖБ-тың ішінде	ЖБ-тың артқы панелінде
монитор қосу тетігі
Қатқыл диск
Іске қосу тетігі
Аналық (материнская) плата
Микрафон мен колонка үшін қосу тесігі
Видеокарта
Дискжетек
Процессор
Ток көзі шнуры
CD-ROM
Қоректендіру блогы
Дыбыс картасы
Принтер, сканер қосқыш тесіктер
Тінтуір, пернетақта қосқыш тесігі
Оперативтік жад
Желілік плата

4.2. Құрылғыларды жәшіктерге сал.

Принтер, тінтуір, джойстик, сканер, пернетақта, монитор

Енгізу құрылғысы шығару құрылғысы

_________________ _________________

_________________ _________________

_________________ _________________

_________________ _________________

_________________ _________________

_________________ _________________

4.3. Сөйлемді аяқта

1. Компьютермен жұмысты басқарады…………………………………………………….

2. Жұмыс кезіндегі барлық ақпарат сақталады ……………………………………………

3. …………………………………………………..ақпарат енгізудің негізгі қондырғысы

4. Мәтіндік және графикалық ақпаратты қағазға шығару үшін……………қажет.

5. ……………………………. Ақпаратты ұзақ сақтау үшін пайдаланылады.

6. Ақпаратты дискетке жазу үшін............................... пайдаланылады.

7. Компакт-дискілерді оқу үшін.................................пайдаланылады.

8. ……………………….………… басқарудың қолайлы қондырғысы болып табылады

9. дыбысты шығару үшін ……………………пайдаланылады.

10. Компьютер арасындағы байланысты ұйымдастыруда .....................пайдаланылады

11. Ақпаратты өңдеудің нәтижелері………….бейнеленеді.

12. …………………………. монитор мен компьютерді қосу үшін қызмет атқарады

4.4. Артық компанентерді сызыңдар!

а) монитор, жүйелік блок, пернетақта, тінтуір, принтер

б) материнская плата, процессор, оперативтік жат, винчестер

в) винчестер, видеокарта, дискжетек, CD-ROM

г) дыбыстық карта, желілік плата, видеокарта, процессор

5. Сөздердің мағынасын жаз.

Мэйнфрейм (mainframe) ……………………………………………………………………

Hardware …………………………………………………………………………………….

Software ………………………………………………………………………………………

5 сабақ

Есептеуіш техника тарихы

5.1 Мұғалім көрсеткен сайтты пайдалан отырып кестені толтыр.

Не?	ҚАЙДА? КІМ?	ҚАШАН?
Қол саусақтары, тастар, таяқшалар, жіпке түйілген түйіншектер
Абак
	Франция, Блез Паскаль
Арифмометр
	Англия, Д. Робертсон
		20-жүзжылдықтың, 30-жылдары
Алғашқы бағдарлама
	Америка, Герман Холлерит
Марк-1
Эниак
	КССРО, А. Лебедев
		1972 ж.
		1984 ж.

6 сабақ

Дербес компьютер пернетақтасы

6.1. Кестені толтыр

Перне атауы	Перне қызметі
Enter
Backspace
TAB
Caps Lock
Shift
Ctrl
Alt
ESC
Num Lock
Insert
Delete
Home
End
Page Up
Page Down
Pause/Break
Print Screen
Scroll Lock

6.2. Перненің атауын жаз

1.	4.	7.	10.	13.
2.	5.	8.	11.	14.
3.	6.	9.	12.	15.

		1																	2
																																							3					12							6
	10																																									4					11
	9																																				14
	8																																				13							5												15
	7

6.3 Сынақ жұмысы

6.3.1 Мәтінді теріп жаз!

пернетақтаны бірнеше тілмен жұмыс істейтін күйге келтіруге болады. ұлттық альфавит символарының пернетақтаның пернелерінде орналасуын пернетақтада таратылу (раскладка) деп атайды. бір тілдің альавитінен екінші тілдің альфавитінен екінші тілдің альфавитіне ауысу үшін пернелердің комбинациясын пайдалан. қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқау. Сендердің жұмыс орындарыңда компьтердің құрамдас бөліктері орналасқан жйелік блок пернетақта монитор (дисплей). Жұмыс кезінде монитордың сәуле түтігі жоғары кернеуде жұмыс істейді. Аппаратураны кабельдерді және мониторды дұрыс пайдалабаса, электр тоғы соғып кетуі мүмкін.

6.3.2. Мәтіннің келесі қателерін түзет:

а) Мәтінді сөйлемдегі талдай отырып, тыныс белгілерін қойыңдар.

б) Сөйлемдегі бірнеше сөзді бас әріппен жазыңдар.

в) Мәтінді үш азат жолмен жазып, қызыл жолмен көрсетіңдер.

г) Сөздердің қателерін түзеңдер.

7 сабақ

Windows Операциялық жүйесі

7.1. Электрондық оқулықтарды пайдалана отырып, терминдердің анықтамасын жаз

( «Басқару органдары» тарауы)

Тетік – бұл ………………………………………………………………………………….

Инструментер панелі - бұл ………………………………………………………………….

Жалауша–бұл…………………………………………………………………………....

Көрінетін тізімдерде …………………………………………….….болады.

Мәзір – бұл ........................................................................…………………….…..

«Бастау» мәзірі – бұл .......................................................................…………………………

Диалогтық терезе …………………............................. ..................үшін пайдаланылады.

Контексті мәзірді..............................................................................шақыруға болады

Ұсынылған тестті атқар және мұғалімге көрсет

7.2 Электроны оқулықты пайдалан отырып, төмендегі терминдердің анықтамасын жаз ( «Жұмыс столі» бөлімі)

Жұмыс столі – бұл…………………………………………………………………………...

Белгіше немесе иконка – бұл……………………………………………………………..

Папка ……………………………………үшін арналған

Құжат – бұл ……………………………………………………………………………….

батырмасы ……………………………………………...үшін қызмет етеді.

батырмасы.............................................…….…………..үшін қызмет етеді.

батырмасы...........................……………….…………...үшін қызмет етеді

батырмасы …………………………………………..…үшін қызмет етеді.

«Себет» …………………………………………………...........үшін арналған

«Менің компьютерім» ……………………….........…қол жеткізуге арналған.

Берілген тестті атқар және мұғалімге көрсет.

8 сабақ

Файлдар және бумалармен жұмыс. «Бағыттауыш»

8.1. Оқулықты пайдаланып, сөйлемді аяқтаңдар

1. Бағыттауыш - бұл……………………………………………………………………...

2. Файл – бұл……………………………………………………………………………...

3. Бума - бұл…………………………………………………………………………….

4. Буманың ішінде ……………………………………………………болуы мүмкін

5. Файл белгішесінің түрі …………………………………байланысты болады.

6. Бумалар мен файлдармен жұмыс жасау үшын тышқанның...............батырмасы ыңғайлы

7. Бума мен файлдын көлемін………………………………арқылы қарауға болады.

8. Жойылған файл мен бума ………………барып түседі.

8.2. Дискіде мына бумаларды құр (ретімен)

мектеп – сынып – менің бумам – құжаттарым – суреттерім – басқалар

8.3. Сөйлемді аяқта.

1. Файлдар мен бумаларға мына амалдарды қолдануға болады:

а) _______________________________________

б) _______________________________________

в) _______________________________________

г) _______________________________________

2. Жаңа бума ашу үшін мына амалды қолданамыз: __________________________________________________________________________

3. Буманың немесе файлдың атын өзгерту үшін тышқанның батырмасын басып, шыққан мәзірден, командасын орындап, атын жазып болғасын басамыз.

4. ____________________ терезесінде қатқыл диск (винчестер) ДИСК деп аталады және мына түрде көрінеді . Иілгіш диск (дискет) дискіжетегі ДИСК деп аталады және түрде көрінеді..

5. Файлдар мен бумаларды көшіру үшін бірінші белгілеп, мәзір жолынан батырмасын басып, одан командасын орындап, көшірілетін терезеге көшіп, одан да мәзір жолынан батырмасын басып, пайда болған мәзірден командасын орындаймыз.

6. Файлдар мен бумаларды өшіру үшін оларды белгілеп, пернетақтадан комбинациясын орындаймыз. Немесе тышқанның батырмасын басып, пайда болған мәзірден командасын орындаймыз.

Өзіндік жұмыс.

1. Мой компьютер терезесін аш. С: дискісіндегі SCHOOL бумасына жаңа бума аш та Оқулық деп сақта.

2. Менің құжаттарымнан әртүрлі 5 файлды, өзіңнің Оқулық бумасына көшір.

3. Файлдарды Файл1, Файл2, Файл3, Файл4, Файл5. деп аттарын өзгерт.

4. Иілгіш дискіде (дискетте) Құжаттарым атты бума құр.

5. Файл1-ды иілгіш дискке көшір.

6. Файл3 –ты иілгіш дискідегі Құжаттарым атты бумаға көшір.

7. Файл1 және Файл3 –ті Оқулық бумасынан өшір.

8. Қатқыл дискіден Оқулық және иілгіш дискідегі Құжаттарым бумаларын өшір.

9 сабақ

Paint графиктік редакторы

9.1. Терезенің негізгі элементтерін жаз,

1
2
3
4
5
6
7

2. Paint құралдарының атауын және қызметін жаз!

9.3 Әр түрлі түспен, әр түрлі жуандықта почта индексінің сызық құралымен сал.

4.4 «Тіктөртұрыш» және «Құю» арқылы балалардың пирамидасын сал!

0. «Шеңбер», «Сызық», «Құю», «Жазу», «Тікбұрышты белгілеу» арқылы сағат суретін сал!

0. Келесі тақырыпта сурет сал!:

1. Теңіз пейзажы 4. Жыл мезгілдері

2. Құттықтау парағы 5. Орта ғасырлық қорған

3. Космос 6. Қазіргі уақыттағы техника

Бақылау сұрақтары

1. Paint бағдарламасы не үшін және оның мүмкіндіктері.

2. Жаң суретті қалай ашады?

3. Бұрыңғы суретті қалай ашады?

4. Суретті тұтас қалай өшіреді?

5. Суретті қалай сақтаймыз?

6. Суретті ашу құралдары туралы айтыңдар

7. Суретті редакторлеу құралдары айтыңдар

8. Paint-тың қосымша мүмкіндіктерін сана және олар жайлыайтып бер

10 сабақ

WordPad мәтіндік редакторы

10.1. Терезенің негізгі элементтерін көрсет және олардың тағайындалуын көрсет

1
2
3
4
5
6
7

10.2 WordPad редакторының құрал-саймандар батырмаларының атқаратын қызметін жаз!

10.3 Құжат құру кезеңдерін ретімен жаз.

Мәтінді пішімдеу Қаріпті таңдау Құжатты сақтау

Мәтін енгізу мен Абзацтары мәтінді баспаға

Редакторлеу пішімдеу шығару

10.4 Мәтінді теріп жаз, ағылшын тіліндегі сөзді жуан қаріппен жаз, сан есімдерді басқа түспен жаз.

I да pie

Мен ағылшынша - I.

Тоқаш – pie.

Мен жеймін I pie .

I айтамын: «One, two »,

Және pie аузыма түсті.

Санаймын «One, two, three»,

Және pieішімде.

Сондай тілалғыш pie

Және «Good bye!» айтпады

10.5 Көшіру операциясын пайдаланып, төмендегі өлеңді жаз , абзацты пішімде.

Кейде – шалқар көлдеймін,

Кейде – салхар белдеймін.

Кейде - аққан селдеймін,

Кейде – соққан желдеймін.

Кейде – жомарт жаздаймын,

Кейде – биік құздаймын.

Кейде – қара тұздаймын,

Кейде – сырлы саздаймын.

Кейде – көктем, қыстаймын,

Кейде – мәрмәр тастайымын.

Кейде - өзен-көліне,

Аңсап жеткен құстаймын.

Кейде – қоңыр күздеймін,

Кейде – жапан түздеймін.

Кейде – тартқан тездеймін,

Кейде - өшпес іздеймін.

10.6 Мәтін мен азат жолдарды пішімдеу тәсілін пайдаланып, ұсынылған мысалдарды жаз..

Microsoft Word - мәтіндік құжаттарды өңдеу жүйелерінің жетекшілерінің бірі, және бұл кездейсоқ емес. Word – мәтіндік процессорлардың алғашқысы, қуатты құралдармен кең жасақты қайта өңдеу, қалыптастыру және құжаттарды интерфейспен жариялау мен жаңа үйренуші аз уақытта игере алады.

Кез-келген мәтіндік процессор құжатта мәтіндік ақпаратты сақтауға жағдай жасайды

және оны параққа түсіреді., дегенмен Word осыларды бәрінен де мол жүзеге асырады.

Word көмегімен іс жүзінде кез келген құжаттарды жасауға болады және оларды электрондық түрде

жариялауға немесе баспа түрде көшіруге де болады.

10.7. «Тізім» деген батырманы қолданып мәтінді жаз.

«Сіздер үшін» дүкені Колбалар: «Чайная» «Молочная» «Ветчина» Сүт өнімдері: Сүт Айран Қаймақ Сыр: «Голландский» «Рокфор» «Российский» «Адыгейский»

10.8 Arial қарпімен, 14 өлшемде, әр жолды баспалдақ түрінде жазыңдар.

Ақтарылды бар тарих, өмірбаян,

Баяғыдан аз қалған қауымға аян.

Жеті жаңа ұрпақтың жүрегіне,

Дегендердің дауысы «Халқым, Оян!»

Аршып алдық бәрін де-пәле , сордан,

Кіна болып жабысқан – жал-шордан.

Саған мәңгі қарыздар бүкіл қазақ,

Айналайын атыңнан, «Алаш-Ордам»!!

Бақылау сұрақтары

1. WordPad редакторы не үшін, және оның мүмкіндіктері туралы айтыпбер!

2. WordPad –ты қалай ашамыз? Қалай жабамыз?

3. Жаңа құжатты қалай ашамыз?

4. Алдында сақталған құжатты қалай ашамыз?

5. Құжатты принтерде қалай шығарамыз?

6. Құжатты қалай сақтаймыз?

7. Пішімді (қаріпті, қаріп өлшемін) қалай өзгертеміз?

8. Абзац деген не? Оның қандай шекаралары бар? Сызғышта олар қалай бейнеленген?

9. Жаңа жолды түзету дегеніміз не? Оны қалай өзгертеді?

10. буфермен (есте сақтау) қалай жұмыс істейміз?

11. Соңғы бұйрықты қалай кері қайтарамыз?

11 сабақ

Локальды желі.

11.1. Оқулықты пайдаланып, сөйлемді жалғастыр

1. Желі – бұл ………………………………………………………………………...

2. Желідегі әр компьютерді көру үшін……………………..таңбашасын басу керек.

11.2 Желіде әр компьютерден мәлімет алып үйреніндер.

12 сабақ

Internet Explorer

12.1 Internet Explorer бағдарламасымен толық танысыңдар

12.2 Мұғалім көрсеткен сайттарды аша отырып, келесі кроссвордты шешіңдер.

Көлденеңінен: 5. Аналитикалық машина авторы. 7. Бірінші рет қосу машинасын жасаған француз математигі. 8. Лейбництің есептеуіш машинасы. 10.Екінші буындағы ЭЕМ-дерде...............пайдаланды.

Тігінен: 1. Бұрынғы КССРО-дағы бірінші ЭЕМ. 2. Алғашқы электронды компьютер. 3. Гректердің алғашқы санау құралы. 4. Есепші-перфорациялық машина авторы. 6.Ойындағы экрандағы объектілер қозғалысын басқаратын құрылғы. 9.Бірінші буындағы ЭЕМ-дерде........................пайдаланды.

											3
							4		5					6
				1
		7										9
						8
			2
10