Оқушының аты-жөні:

Сыныбы:

§26. Тыныс алу және тыныс шығару механизмдері. Кеуде қуысының механизмі. §27. Өкпе жұмысының көрсеткіштері. Тыныс алу гигиенасы.

8.1.4.2- тыныс алу және тыныс шығару механизмін түсіндіру;

Тапсырмалар:

1.Суреттен қандай негізгі биологиялық құбылысты байқауға болады?

2.Алихан қандай жолмен ауру жұқтырған? Осыған байланысты ауа арқылы таралатын қандай басқа ауруларды білесің?

3.Алиханның иммунитетін нығайту және аурудың алдын алу үшін қандай шараларды орындау қажет?

4.Егер сыныпта 30 оқушы болса және олардың 40%-ы ауырып қалса, қанша оқушы ауырған?

5.Тапсырма:

Ауа арқылы таралатын инфекциялар туралы көптеген пікірлер бар. Бірақ біз оны қалай дәлелдей аламыз? Төмендегі тұжырымдардың қайсысы ғылыми дәлелдерге негізделгенін белгілеңіз.

☐ Менің інім жөтелді, содан кейін мен де ауырдым.

☐ Ғылыми зерттеулер көрсеткендей, вирус ауада бірнеше сағат бойы сақталуы мүмкін.

☐ COVID-19 кезінде адамдар маска тағып, арақашықтық сақтады.

☐ Газетте "жөтелген адамнан тұмау жұғады" деп жазылған.

☐ Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша, ауа арқылы таралатын вирустар жыл сайын миллиондаған адамға әсер етеді.

6.Тапсырма:

Сұрақ: Ауа арқылы таралатын инфекциялардың таралу механизмін ғылыми түрде дәлелдеу үшін ғалымдар қандай фактілерге сүйенуі керек?

☐ Вирустардың ауада қанша уақыт белсенді болатынын зерттеу.

☐ Ауырған адамдардың қандай дәрілер қабылдағанын зерттеу.

☐ Адамдар көп жиналатын жерлерде аурудың таралу жиілігін салыстыру.

☐ Инфекция жұққан адамдардың не себепті ауруханаға жүгінгенін сұрастыру.

☐ Әртүрлі маскалардың вирустардан қорғайтын деңгейін ғылыми тестілеуден өткізу.

Дұрыс жауаптар: ✅ Вирустардың ауада белсенді болу уақыты, ✅ Адам көп жиналатын жерлердегі таралу жиілігі, ✅ Маскалардың тиімділігін зерттеу.

Ауа арқылы таралатын инфекциялар

Алихан 10-сынып оқушысы. Суық күндері қоғамдық көлікте немесе мектепте жүргенде айналасындағы адамдардың жиі жөтеліп, түшкіретінін байқайды. Бірнеше күннен кейін оның өзі де дене қызуының көтерілуі, жөтел және тамағының ауыруы сияқты белгілерді сезіне бастады. Дәрігерге қаралған кезде оған жедел респираторлық инфекция (ЖРВИ) диагнозы қойылып, дұрыс күтім мен дәрі-дәрмек қабылдау ұсынылды.

Жауаптары:

1.Суретте көрсетілген негізгі биологиялық құбылыс – ауа-тамшы жолымен таралатын инфекция. Адам түшкірген немесе жөтелген кезде ауаға вирустар мен бактериялар таралады, оларды басқа адамдар жұтып, ауру жұқтыруы мүмкін.

2.Алихан ауруды ауа арқылы жұқтырған. Бұл механизм көптеген вирустық және бактериалдық инфекцияларда кездеседі. Ауа арқылы таралатын басқа аурулар:

Тұмау (грипп)

COVID-19

Туберкулез

Қызылша

Желшешек

3.Иммунитетті нығайту және аурудың алдын алу шаралары:

Көп адам жиналған жерде медициналық маска тағу

Қолды жиі жуу және тазалық сақтау

Дұрыс тамақтану және дәрумендер (С, D) қабылдау

Дене шынықтырумен айналысу

ЖРВИ-ға қарсы екпе алу

Бөлмені жиі желдету және ауаны ылғалдандыру

4.Ауырған оқушылар санын есептеу:

Сыныптағы оқушылар саны: 30

Ауырғандардың пайызы: 40%

(30 × 40) / 100 = 12 оқушы