|
Сабақ
кезеңі
|
Мұғалімнің
әрекеті
|
Оқушының
әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
|
Сабақтың
басы
Бұрынғы білімін еске
түсіру
|
Оқушылармен
амандасу, түгендеу, сынып тәртібін
қадағалау.
?
Психологиялық ахуал:
«Амалсыз өзгеріс»
?
Тапсырма:
«Егер сіздің
сыныбыңызда кездейсоқ бірнеше адам басқа мектепке ауысып кетсе,
сыныптың құрамы қалай өзгерер
еді?»
Мұғалім
«Популяцияларда да дәл осындай өзгерістер болуы мүмкін. Гендер
дрейфі – кездейсоқ оқиғалардың генетикалық құрамға әсер етуі» деп
түсіндіреді.
"Құпия сөз"
әдісі
Құпия
сөздер:
Мутация:
"Жаңалық"
Комбинативтік:
"Әртүрлілік"
Сұрыпталу:
"Іріктеу"
Күрес:
"Тіршілік"
Эволюция:
"Даму"
|
Оқушылар амандасады,
сынып тәртібін сақтайды.
Оқушылар сыныптағы
достар, лидерлер, орта қалыптасуының өзгеруін
талқылайды.
Оқушылар үй жұмысы
бойынша өткен білімдерін еске түсіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
Дұрыс
жауабы:
"Тұқымқуалайтын өзгергіштік
мутация мен комбинативтік өзгергіштіктен туындайды. Бұл
әртүрлілікті табиғи сұрыпталу іріктеп, тіршілік үшін күрес арқылы
эволюцияны қамтамасыз
етеді."
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті панель
Презентация
Биология 10-сынып, Автор:
Е.А.Очкур, Ж.Ж.Құрманғалиева, М.А.Нуртаева. Алматы «Мектеп» баспасы
2019 ж
|
|
Оқушылардың назарын
аудару
|
«Кездейсоқтықтың
күші»
?
Тапсырма:
Сұрақ: Егер шағын
аралдағы популяциядағы адамдардың көбі көгілдір көзді болса, ал
табиғи апаттан кейін тек қоңыр көзді адамдар қалса, популяция қалай
өзгереді? Дұрыс жауапты
таңдаңыз.
□
Көгілдір көзді
гендер жойылып, тек қоңыр көзді адамдар
қалады.
□
Уақыт өте келе
көгілдір көзді адамдар қайта пайда
болады.
□ Табиғи сұрыпталу әсер етіп,
адамдардың көзі өткір бола
түседі.
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауап:
Көгілдір көзді
гендер жойылып, тек қоңыр көзді адамдар
қалады.
?
Қорытынды:
Гендер дрейфі кездейсоқ
өзгерістерге байланысты популяцияның генетикалық құрылымын өзгертуі
мүмкін.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті панель
Презентация
Биология 10-сынып, Автор:
Е.А.Очкур, Ж.Ж.Құрманғалиева, М.А.Нуртаева. Алматы «Мектеп» баспасы
2019 ж
|
|
Сабақтың мақсатын
таныстыру
|
10.2.6.2- эволюция
үдерісіне әсер ететін факторларды
талдау;
Дәйек сөз немесе
цитата:
"Эволюция – бұл
кездейсоқтық пен қажеттіліктің үздіксіз ойыны." – Жак
Моно
Кілт
сөздер:
Гендер
дрейфі
Популяциялық
толқындар
Эволюция
Генетикалық
әртүрлілік
Кездейсоқтық
Табиғи
сұрыпталу
Популяция
саны
|
Жаңа сабақтың оқу
мақсатын жазады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті панель
Презентация
Биология 10-сынып, Автор:
Е.А.Очкур, Ж.Ж.Құрманғалиева, М.А.Нуртаева. Алматы «Мектеп» баспасы
2019 ж
|
|
Құндылық:
«жасампаздық және
жаңашылдық»
|
Теориялық білім:
Гендер дрейфі мен популяциялық толқындар туралы
білу.
Практикалық
дағдылар: Популяциялық өзгерістерді зерттеу және гендер дрейфінің
әсерін анықтау әдістерін
меңгеру.
Функционалдық сауаттылық:
Гендер дрейфі мен популяциялық толқындардың эволюцияға әсерін
түсіну және бағалау.
|
Сабақтың оқу мақсатымен
байланысты басты құндылықтармен танысады. Ой қозғау жүзеге
асады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті панель,
презентация
|
|
Сабақтың
ортасы
Жаңа тақырыпты
таныстыру
|
Мәтін:
Қазақстандағы
популяциялық өзгерістер
Қазақстанда кейбір
генетикалық белгілердің таралуы тарихи оқиғаларға байланысты
өзгерді.
Көшпенді тайпалар
мен миграция халықтың генетикалық құрамына әсер
етті.
Кейбір этникалық
топтарда белгілі бір ауруларға төзімділік
жоғары.
Арал маңындағы
экологиялық өзгерістер жергілікті популяцияның бейімделуін
өзгертті.
? Популяциялық толқындар мен
гендер дрейфі – табиғи өзгерістердің маңызды
бөлігі!
|
Мәтінді оқиды – берілген
өмірлік жағдайға немесе ғылыми контекстке талдау жасайды.Негізгі
идеяны анықтайды – мәтіндегі басты мәселені немесе зерттелетін
құбылысты табады.Ақпаратты талдайды – мәтіннен қажетті мәліметтерді
бөліп алады.Қорытынды жасайды – алынған ақпаратты қолдана отырып,
сұрақтарға жауап береді немесе шешім
ұсынады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті панель,
презентация
|
|
Оқушыларға бағыт бағдар
беру
|
?
1-тапсырма: Гендер дрейфінің
әсері
Сұрақ:
Гендер дрейфі қандай
жағдайда популяцияның генетикалық құрамын өзгертеді? Дұрыс жауапты
таңдаңыз.
□
Егер популяция өте
үлкен болса.
□
Егер популяцияда
мутация жылдам жүрсе.
□
Егер табиғи апаттан
кейін кейбір гендер кездейсоқ
жойылса.
□
Егер барлық дарақ
бірдей генетикалық ақпаратқа ие
болса.
□ Егер популяция ұзақ уақыт
оқшауланған болса.
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауаптар:
Егер табиғи апаттан
кейін кейбір гендер кездейсоқ
жойылса.
Егер популяция ұзақ уақыт
оқшауланған болса.
|
Дескриптор:
Гендер дрейфінің
эволюцияға әсерін түсіндіреді – 2
балл
Популяцияның өзгеру
себептерін талдайды – 2 балл
Қате жауаптарды талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Практикалық тапсырмалар
беру.
|
?
2-тапсырма: Генетикалық өзгерістерге
әсер ететін факторлар
Сұрақ:
Қай химиялық
факторлар популяциядағы генетикалық өзгерістерге ықпал етуі мүмкін?
Дұрыс жауапты таңдаңыз.
□
Көмірқышқыл газының
деңгейі
□
Радиация
□
Тұқым қуалайтын
мутацияларды тудыратын химиялық
заттар
□
Су
молекулалары
□ Оксидтер мен
тұздар
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауаптар:
Радиация
Тұқым қуалайтын мутацияларды
тудыратын химиялық заттар
|
Дескриптор:
Генетикалық
өзгерістерге әсер ететін химиялық факторларды анықтайды – 2
балл
Радиация мен
химиялық заттардың мутацияға ықпалын сипаттайды – 2
балл
Қате жауаптарды талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Бағалау
|
?
3-тапсырма: Радиацияның гендер дрейфіне
әсері
Сұрақ:
Радиация
популяциядағы мутация жылдамдығына қалай әсер етеді? Дұрыс жауапты
таңдаңыз.
□
Радиация ДНҚ
құрылымына әсер етпейді.
□
Радиация
мутацияларды тудырып, популяцияның генетикалық құрамын өзгерте
алады.
□
Радиация тек бір
буынға ғана әсер етеді, ал кейінгі буындарға ықпалы
жоқ.
□ Радиацияның әсерінен барлық
мутация пайдалы болады.
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауап:
Радиация
мутацияларды тудырып, популяцияның генетикалық құрамын өзгерте
алады.
|
Дескриптор:
Радиацияның
мутацияға әсерін түсіндіреді – 2
балл
Популяциядағы
өзгерістердің физикалық себептерін сипаттайды – 2
балл
Қате жауаптарды талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Сабақтың
соңы
Кері байланыс
беру
|
«Қысқаша қорытынды»
әдісі
Мақсаты: Гендер дрейфінің
популяциялардың генетикалық құрылымына қалай әсер ететінін
түсіндіру.
|
Оқушылар сабақтың
негізгі идеясын бір сөйлеммен қорытындылайды.
Мысалы:
«Гендер дрейфі» мен
оның популяцияның генетикалық құрылымын өзгертуге қалай әсер
ететінін түсіндіреді.
Шкала:
1 —
Түсінбедім.
2 — Біраз
түсіндім.
3 — Толық
түсіндім.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
|
|
Білімді игеруді жақсарту және
оны тәжірибеге көшіру
|
Шығармашылық
жұмыс.
§86. Эволюцияның
салыстырмалы-анатомиялық, эмбриологиялық, палеонтологиялық
дәлелдемелері. §87.Эволюцияның биогеографиялық, биохимиялық
дәлелдемелері.§88.Жер бетінде тіршіліктің қалыптасу
кезеңдері.
|
Білім алушылар келесі
тақырыптың тақырыбымен және тірек сызба сызады. Ой қозғау жүзеге
асады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Биология 10-сынып, Автор:
Е.А.Очкур, Ж.Ж.Құрманғалиева, М.А.Нуртаева. Алматы «Мектеп» баспасы
2019 ж
|
ЖИ көмекші
18 Ақпан 2025
233
