Тест 1- нұсқа

8- сынып оқу сауаттылығы мен қазақ тілі

1- жарты жылдықтағы оқушылардың білім сапасын анықтау

1- мәтін

— Егер, далада жүріп қазақтың айғыры кісінесе, менің қорадағы биелерім құлын тастайды. Айғыры кісінегеннің басы айдауда, малы талауда болады,—депті.

Жұрт мұны есітіп, уайымға түсіп, күйзеліпті. Он екі жасар Қасен халыққа:
— Бұл үшін уайым жемеңдер. Қырық жел мая тауып беріңдер. Еженханға барып, бұл жарлығын қойдырайын, сөйтіп кеңшілік алып келейін,— депті.
Ел болып жиылып баланың айтқанын дайындап беріпті. Бала қырық мергенді ертіп, жел мая мініп, шүршіттің ханына жөнеліпті. Шаһардың шетіне кіргеннен-ақ «әу» деп үрген итті ата беріпті. Иттің иелері:
— Бұның қалай, жазықсыз итімізді неге атып қырып келесіңдер? — десе, «Біз Елібайдан келе жатқан елші, не арыздарың болса, хандарыңа барып айтыңдар. Жауабын ханың арқылы беремін»,— деп жүре беріпті. Ханы:
— Олар келсін, себебін сұрап біліп көрерміз,— деп, Қасенді кісі жіберіп, шақырыпты. Олар келіп ханға жолыққан соң, хан:
— Елші болғандарың қалай? Келе салып елімізді дүрліктіріп ойран салғандарың қалай? — дейді. Сонда Қасен бала:
— Тақсыр! Оның мәнісі бар. Кішкене күнімде әкем маған қой бақтырды. Далада жүргенімде қасқырлар келіп қамады. Сонда мен көмекке ойдың да итін шақырдым, қырдың да итін шақырдым, шәһәрдің де итін шақырдым. Бір ит келіп ара түспеді. Сонда ант ішіп едім: ойдың да итін атармын, қырдың да итін атармын, шаһардың де итін атармын,— деп. Сол сертіме жетейін деп ит біткенді қиратып атып келе жатқан жәйім бар! — депті.
Сонда хан:
— Тентек шіркін! Қазақтың мидай даласында жүріп сенің айқай салған дауысыңды біздің шаһардың иті қайдан естісін? — дейді. Сонда Қасен айтыпты:
— Айғыр дауысын қорадағы бие естіген жерден, кісі дауысын ит естімеуші ме еді?
— Қап, бала! Мені табандатып ұрдың-ау! Мен ұтылдым, қалағаныңды ал! — депті хан.
— Хан, олай болса, елімнің билігін өзіме берсең болады! — депті.
— Бар, бердім, қазақ деген жұртқа өзіңді хан сайладым! — депті Ежен. Содан былай Қасен «хан» атанып кетіпті.   274 сөз

1.Мәтіннің мазмұнына лайықты тақырып  

A) Ақылды Асан

B) Елібай елі

C) Қасеннің Қасенхан атануы

D) Қазақтың мидай даласы

E) Еженханның жарлығы

2.Мәтіндегі: « Тентек шіркін! Қазақтың мидай даласында жүріп сенің айқай салған дауысыңды біздің шаһардың иті қайдан естісін?»деген сөйлемнің астары нені аңғартады?

A) Шаһардың ұзақтығын

B) Қазақ жерінің кеңдігін  

C) Екі елдің арақатынасын

D) Еженхан жерінің кеңдігін

E) Иттердің көптігін

3.« Ел болып жиылып баланың айтқанын дайындап беріпті»- деген сөйлемнен нені аңғарамыз?

A) Қасеннің айтқанынан шыға алмайтынын

B) Қасеннің өз еліне деген сүйіспеншілігін

C) Қасеннің сөзінің өктемдігін

D) Ел ағасы Қасенге деген сенімді

E) Елдің Қасенге үміт артқанын    

4.Мәтін мазмұнын түйіндейтін мақал-мәтел 

A) Жер таусыз болмас, Ел хансыз болмас.

B) Ері ақылдының ауылы азбайды.

C) Ағасы бардың жағасы бар.

D) Иесін сыйлағанның итіне сүйек таста.

E) Танымас, танымасын сыйламас.

5.Мәтіндегі: « Бар, бердім, қазақ деген жұртқа өзіңді хан сайладым!»деген Еженханның сөзінің мәнісі

A) Еженханның жатжұрттық екенін білдіреді

B) Еженханның өз жұртына жанашырлығын білдіреді

C) Еженханнық қазаққа жанашыр екендігін білдіреді

D) Еженханның қазаққа деген сыйластығын білдіреді         

E) Еженханның Қасеннен қорыққанын білдіреді

6.Мәтін мазмұнын жеткізуде қолданылған тәсілдер

A) Әңгімелеу

B) Пайымдау

C) Хабарлау

D) Ақпарат         

E) Зерттеу

2- мәтін

1.Бір ауруханада екі қарт жатыпты, Екеуінің науқастары бір болғандықтан,  бір бөлмеге жайғастырылыпты. Тек бірі терезенің жанында, екіншісі есіктің дәл қасында жатады екен. Терезе жанындағы қарт күн сайын есік тұсындағы қарияға сырттағы тыныс-тіршілік туралы айтып отыратын:
— «Бүгін теңіз бір қалыпты. Аздап жел соғып тұр ғой деймін. Өйткені ана ұзақтағы кеменің желкені желбіреп тұр. Теңіз жағалауында шағалалар ұшып жүр».
2. Осылайша күндер өте береді. Күндердің бірінде әлгі терезе жанындағы ақсақалдың жүрегі ұстап нашарлап қалады. Әдетте, бөлмедегі қоңырау түймесін баса қалса дәрігерер жетіп келетін. Ал бүгін қасындағы қарт дәрігерді шақыртатын түймені баспады. Өйткені терезеден дүниені өзі көре алмай, тек көршісін тыңдаумен ғана шектеліп жататын. Сол есіне түсті ме, шайтанның сөзіне еріп, қоңыраудың түймесін басуға құнт таныта қоймады. Осылайша, ол досын жазықсыздан жазықсыз өлімге қиды да жіберді. 3.Келесі күні дәрігерлер есіктегі кісіні терезе жанындағы босаған орынға ауыстыратын болды. Осы күнге дейін тыңдауды ғана місе тұтқан адамның қуанышы қойнына сыймады. Енді табиғаттың сан қырлы нақыштарын өз көзімен көріп жататын болды. Орнына жайғаса салып, басын көтеріп терезеге асыға мойнын созып еді. Арғы жақта қара қабырғадан басқа ештеңе көрінбеді…

1.Мәтіннің түрін анықтаңыз

A) Суреттеу

B) Әңгімелеу

C) Пайымдау

D) Зерттеу  

E) Сипаттау

2.Мәтіннің екінші бөліміндегі қарттың әрекетін ашатын сөзді белгілеңіз  

A) Жек көру

B) Көреалмаушылық

C) Өзімшілдік

D) Өркөкіректік   

E) Менмендік

3. Қарттың қуануының себебі неде?

A) Ауруынан айыққандықтан

B) Төргі төсек тигендіктен

C) Даланы көрем дегендіктен

D) Көршісінен құтылғандықтан

E) Табиғаттың сан қырлы нақышын көргендіктен

4. Мәтіннің мазмұнын қорытындылайтын ойды көретіңіз

A) Біреуге жақсылық етсең, міндет етпе.

B) Асығыс түбі- өкініш.

C) Біткен іске сыншы көп.

D) Өлімнен ұят күшті

E) Жарлы болсаң да, арлы бол.

Қазақ тілінен тест

11.Түбір сөзді табыңыз.
А) Ақтау.
B) Дидар.
С) Орманшы.
D) Қосымша.
E) Бөлгіш.

12.Түбірдің ережесін анықтаңыз.
А) Негізгі ойды білдіретін бөлшек.
B) Сөздің бастапқы мағыналы бөлшегі.
С) Жаңа мағына тудырушы бөлшек.
D) Қосымша жалғанған бөлшек.
E) Қосымша қосуға болмайтын бөлшек.

13.Туынды түбірлерді көрсетіңіз.
А) Қасиеттер, парасат.
B) Сөздік, малақай.
С) Әділет, дәреже.
D) Шұңқыр, домалақ.
E) Бөлшек, жақсылық.

14. Сөз түрлендіруші жұрнақты көрсетіңіз.
А) - лық, -лік.
B) - -гер, -паз.
С) - сыз, -сіз.
D) - ырақ, -ірек.
E) - шы, -ші.

15.Туынды түбірлерді анықтаңыз.
А) Негізгі, мекені.
В) Өнім, жолдастық.
С) Тәрбие, сөздер.
D) Береке, көрімдік.
E) Елдік, баласы.

16. Сөздердің жалғау арқылы байланысын көрсетіңіз.
A) Соңғы қоңырау.
B) Ауылға қайту.
C) Әділ болу.
D) Аяқ асты.
E) Әзер жету.

17. Сөздердің орын тәртібі арқылы байланысын табыңыз.
A) Далаға шығу.
B) Ғарышқа сапар.
C) Үйіне қарай кету.
D) Ну орман.
E) Балаларды жинау.

18. Интонация арқылы байланысқан сөздерді белгілеңіз.
A) Дүние үшін талас.
B) Сәбит – жазушы.
C) Алым-салық жинады.
D) Төрт-бес ат.
E) Аман-есен жету.

19. Матаса байланысып тұрған тіркесті табыңыз.
A) Гүлнар үйретті.
B) Ісімен жақсы.
C) Менің қылығым.
D) Жалт-жалт қарау.
E) Сіз келдіңіз.

20. Сөз тіркесіндегі қиысуды табыңыз.
A) Білімді қыз.
B) Білім алу.
C) Ойлы адам.
D) Ол келді.
E) Сабақ кестесі.

Жауабы:

1. C) Қасеннің Қасенхан атануы

2. B) Қазақ жерінің кеңдігін  

3. E) Елдің Қасенге үміт артқанын    

4. B) Ері ақылдының ауылы азбайды.

5. A) Еженханның жатжұрттық екенін білдіреді

6. A) Әңгімелеу

7. B) Әңгімелеу

8. B) Көреалмаушылық

9. C) Даланы көрем дегендіктен

10. B) Асығыс түбі- өкініш.

11. В

12. В

13. Е

14. D

15. В

16. B

17. D

18. B

19. С

20. D

Тест 2- нұсқа

8- сынып оқу сауаттылығы мен қазақ тілі

1- жарты жылдықтағы оқушылардың білім сапасын анықтау

1- мәтін

1.Португалия астанасы Лиссабон, түрлі-түсті үйлерімен, базальт төселген көшелерімен, ғимараттары әр түрлі реңді керамика тақтайшалармен көмкерілген. Көшелерінен ара-тұра көненің көзіне айналған ескі трамвайларды байқап қалуыңыз ғажап емес. Түскі 12.00 мен 15.00 арасында бұл жерде өлі тыныштық орнайды. Бұл уақыт арасында ашық тұрған дүкендерді, музейлерді, асханаларды таппайсыз. Тек күннің ыстығы қайтқан шақта ғана үйіңізден шығып, көрікті жерлерге көз тастауыңызға болады. Тіпті мейрамханаларының өзі тек кешкі 10-ға дейін сізге қызмет көрсетеді. Қала кереметтерін, туристерге арналған шағын трамвайға отырып, тамашалауға барлық жағдай жасалған.

2.Кешкі Лиссабон мүлде өзгеше күйге енеді. Қызылды-жасылды от шашулар қала көркін одан әрі әрлендіріп, қыздыра түседі. Егер жағалауға бара қалсаңыз, Сагрише мыс Сан-Висентиге атбасын бұрыңыз. Тарихтан белгілі, ол жерде бұрындары көптеген географиялық жаңа жерлердің ашылуына себепкер — теңіз жүзушілер мектебі болған.

3.Кобо-де-Рока жеріне бара қалсаңыз, көрікті жерлерімен танысып қана қоймай, елдің ең батыс нүктесінде болғаныңыз үшін арнайы «мәртебелі куәлікке» ие боласыз. Содан кейін, «жердің шетін көрдім» деп мақтануыңызға әбден болады. Ар-намысын жоғары бағалайтын ұстамды ел. Олар ешкімнің алдында абыройының төгілуіне жол бермейді. Сыртқы бет-әлпетінің, киімінің әдемі болып тұрғаннын жандары сүйеді. «Кісіні киіміне қарап қарсы ал» деген мақалдары сондықтан да айтылған болуы керек.

4.Олардың амандасу әдебіне келетін болсақ, аса танымайтын адамдарымен қол алысып амандасады. Ер адамдары бір-бірін құшақтап амандасса, ал әйел адамдары ең алдымен оң, одан кейін сол бетінен сүйіп амандасады.

5.Олар қонақ күткенді ерекше ұнатады. Португалдықтар қонаққа баратын үйіне міндетті түрде сыйлық ала барады. Қонақтар үйге кіргенде аяқ киімдерін шешпей кіреді. Қонақта отырып олар отбасы мәселесі, жеке бас құпиясын сөз еткенді онша ұнатпайды. Дастархан басында олар саясат жайлы, сауда-саттық, Еуропа одағы, ал кейде, ауа-райы жайлы сөз қозғағанды жөн көреді. Алғаш рет дастархандас болып отырған адамының өте көңілді, ашылып сөйлесіп отырғандығын, шеттен шыққандық деп бағалайды. Бір-бірін баяғыдан танитын адамдар кездесуге кешігіп келіп жатса, оған мән бермейді. Ал таныс емес адамды кездесуге шақырып, ол адам кешіксе, бұл қылығын сыйламағандық деп есептейді. 296 сөз

1.Түскі 12.00 мен 15.00 арасында тыныштық орнауының себебі

A) Трамвай жүрмегендіктен

B) Асханалар жабық болғандықтан

C) Аптап ыстық болғандықтан

D) Туристер болғандықтан

E) Мейрамханалар кешке істегендіктен

2.Португалдықтардың  дастархан басында  саясат жайлы, сауда-саттық, Еуропа одағы жайлы сөз қозғауының мәнісі  

A) Саудамен айналысатындықтан

B) Отбасы туралы айтуға болмайтындықтан  

C) Саясаттан білімді болғандықтан

D) Еуро Одағына мүше болғандықтан

E) Алғаш рет дастархандас болғандықтан

3. Сан-Висентиде көптеген туристер қызығатын жерлердің пайда болуының себебі

A) Географиялық жері ыңғайлы болған соң

B) Елдің ең батыс нүктесі болғандықтан

C) «Мәртебелі куәлікке» ие болатындықтан

D) Жердің шеті болғандықтан

E) Жүзушілер мектебі болғандықтан

4. Мәтіннің мазмұнына алшақ сөйлем

A) Бұрыннан танитын адамдар кездесуге кешікпеу керек.   

B) Таныс емес адамдар кездесуге кешікпеу керек.

C) Киім әдемі болып тұрғанды ұнатады.

D) Географиялық жаңа жерлер көп.

E) Ескі трамвайлар жүреді.

5. Мәтіннің төртінші бөлімін түйіндейтін нақыл сөз

A) Сәлем түзелмей, адам түзелмейді.

B) Жаманға табаныңды көрсетпе.

C) Беріп, берен болғанша, Бермей, сараң бол.

D) Ел мен елді жер қосады…   

E) Ер туған жеріне, ит тойған жеріне.

6.Португалдықтардың қазақ халқына ұқсас қасиеті

A) Қонақжайлылығы

B) Сәлемдесуі

C) Дастархан жаюы

D) Сыйлық апаруы   

E) Киім киісі

2- мәтін

1.Жалпы вундеркинд балалардың көп екендігі түсінікті. Әртүрлі салада керемет көзге түсіп жүрген өрімдей ұл-қыздар жүр.  Әйтсе де, осы вундеркиндтер өсе  келе таланты кеміп, томаға тұйық болып қалады деген де пікірлер жиі кездеседі.

Эссен қаласында тұратын Ники деген бала бір жарым жасында әріп танып, екі жасында оқи бастаған. Әкесі — биолог. Жетіге толған кезде баласы әкесінің кітапханасындағы ғылыми кітаптармен шұғылдана бастаған. Бала түгілі, үлкен адамдар ұға қоймайтын ғылыми дүниелерді түсініп оқитын дәрежеге жеткен.

Ал алты жасар қытай баласы Ли Сяобин мүлдем ғажап. Ол үш жасында екі-үш айдың төңірегінде 3600 иероглифті үйреніп алған. Содан кейін әке-шешесі бірінші сатыдағы мектепке берген екен, ол оны бір жылда бітіріп шыққан. Алты жасында екінші сатылы мектепке көшкен.

Вьетнам баласы Фам Хоанчу үш жарым жасында математика есептерін шығара алатын болған. Газет-журнал оқып, жаза алатын дәрежеге жеткен. Соның бәрін үш жасар балдырған мектепте оқитын тәтесіне үйреткен.

1. Мәтіннің жазылу стилін анықтаңыз

A) көркем әдебиет стилі

B) ауызекі сөйлеу стилі

C) публицистикалық стиль

D) іс қағаздар стилі  

E) ғылыми стиль

2. Бірінші бөлімнің мәтін мазмұнына қатысы қандай?

A) Мәтінді айқындайды

B) Мәтінді пайымдайды

C) Мәтінді байланыстырады

D) Мәтіннің кіріспесі

E) Мәтінді қорытындылайды

3. Ең жас вундеркинд туралы қай бөлікте айтылады?

A) бірінші

B) екінші

C) төртінші

D) үшінші

E) барлығында

4. Ең жас вундеркинд қай елде тұрады?

A) Германия

B) Қытай

C) Bьетнам

D) Жапония

E) Үндістан

Қазақ тілі тест

11. Туынды түбірлерді көрсетіңіз.
А) Ағажан, әкетай.
B) Адалдық, рақымсыз.
С) Әлдірек, кеңдеу.
D) Жүрек, нашар.
E) Кес, кесер.

12. Сөздердің орын тәртібі арқылы байланысын табыңыз.
A) Оқушылардың кітабы.
B) Ақырына дейін күту.
C) Алтын сәуле.
D) Ғылымды егеру.
E) Қиялға шомылу.

13.Интонация арқылы байланысқан сөздерді табыңыз.
A) Қазақ әндері.
B) Болашақты армандау.
C) Асан – студент.
D) Гүлдеген ауыл.
E) Мектеп басшысы.

14.Сөздердің септеулік шылау арқылы байланысын анықтаңыз.
A) Айтқан сайын түсіну.
B) Әр түрлі.
C) Астанаға бару.
D) Гүлдердің иісі.
E) Әтір себу.

15. Сөздердің жалғау арқылы байланысын көрсетіңіз.
A) Арман үшін аттану.
B) Білімді азамат.
C) Үш дәптер.
D) Биік дәреже.
E) Көлдің жағасында.

16. Жалғаулық шылау арқылы байланысып тұрған тіркесті табыңыз.
A) Әлия оқыды.
B) Ақ пен қара.
C) Мектепке дейін.
D) Мектепке қарай.
E) Сен отыр.

17. Орын тәртібі арқылы байланысып тұрған тіркесті көрсетіңіз.
A) Дәркенбайдан сұрасаң етті.
B) Оған телефон арқылы әмір етті.
C) Тас жолды ағаш күрекпен күредік.
D) Сәуле – суретші.
E) Мен поезд арқылы келдім.

18. Қабыса байланысып тұрған тіркесті табыңыз.
A) Әдейі келдім.
B) Үйдің шатыры.
C) Мұғалім айтты.
D) Мектепте оқиды.
E) Белгілі ақын.

19. Меңгеруді көрсетіңіз.
A) Жолаушылар келді.
B) Мектеп үйі.
C) Сыныпта отыр.
D) Таулы өлке.
E) Үнді шайы.

20. Етістікті сөз тіркесін көрсетіңіз.
A) Кірпіш үй.
B) Бес бала.
C) Оқыған қыз.
D) Сөзіне таңғалды.
E) Әдемі әуен.

Жауабы:

1. C) Аптап ыстық болғандықтан

2. B) Отбасы туралы айтуға болмайтындықтан  

3. E) Жүзушілер мектебі болғандықтан

4. A) Бұрыннан танитын адамдар кездесуге кешікпеу керек.   

5. A) Сәлем түзелмей, адам түзелмейді.

6. A) Қонақжайлылығы

7. D) іс қағаздар стилі  

8. D) Мәтіннің кіріспесі

9. B) екінші

10. A) Германия

11. В

12. С

13. С

14. А

15. Е

16. В

17. С

18. Е

19. С

20 Д