Бекітемін__________

____________

Сабақтың барысы

Қазақстандағы табиғат ресурстары өте алуан түрлі және мол болып келеді. Ел аумағында табиғаттың әртүрлі аймақтарына тән байлықтар кездеседі. Қазақстанның басты табиғи ресурстарына мыналар жатады:

1. Пайдалы қазбалар – Қазақстан әлемде қорғасын, мырыш, уран, хром, мыс, алтын, көмір және мұнай-газ қорлары бойынша алдыңғы қатарда.

2. Жер ресурстары – Еліміздің жері кең-байтақ, ауыл шаруашылығына жарамды жерлер көп (егістік, жайылым, шабындық).

3. Су ресурстары – Ірі өзендер (Ертіс, Сырдария, Іле, Жайық), көлдер (Балқаш, Зайсан, Алакөл), сондай-ақ жерасты сулары.

4. Орман және өсімдіктер әлемі – Қазақстанда орман қоры аз болғанымен, шөлейт пен дала өсімдіктері көп кездеседі.

5. Жануарлар дүниесі – Қазақстанда 800-ден астам жануар түрі бар, соның ішінде сирек кездесетін түрлері Қызыл кітапқа енген.

6. Климаттық және энергия ресурстары – Күн және жел энергиясын пайдалану әлеуеті зор, әсіресе оңтүстік пен батыс өңірлерде.

Осы ресурстарды тиімді пайдалану – ел экономикасын дамытудың және табиғатты сақтаудың басты жолы болып табылады.

Табиғат ресурстары шаруашылықтың дамуына қажетті табиғи қор. Пайдалы қазбалар, жер, су, ауа, жел, топырақ, өсімдік және жануарлар дүниесі табиғат ресурстарын құрай- ды. Республикамыздағы минералды ресурстардың ерекшелі- гі олар көбіне жер бетіне және бір-біріне жақын орналасқан. Сондықтан да минералды ресурстар арзан әрі ашық әдіспен өндіріліп, кешенді түрде пайдаланылады.

Еліміз пайдалы қазбалардың аса бай қорына ие. Жер қой- науынан Менделеев кестесіндегі 109 элементтің 99-ы ашы- лып, оның 60-қа жуығы зерттеліп, өндіріске таратылған. Елі- міз дүниежүзі бойынша вольфрам қорынан бірінші; хромит, уран, фосфор кендерінен екінші; марганец қорынан үшінші; қорғасын мен молибденнен төртінші; ал темір қоры бойынша сегізінші орында. Қазақстан мұнай мен газ қоры бойынша да көптеген елдерден алда тұр.

Қазақстанның жер ресурсы орасан зор: оның жалпы кө- лемі 270,1 млн гектарды құрайды. Мұндағы жер көлемінің 82% -і-ауылшаруашылығына жарамды жер. Оның жайылым мен шабындыққа жарамдысы 190 млн га, ал жыртылған жер көлемі 36 млн га. Бірақ еліміздің нарықтық экономи- каға көшуіне байланысты жыртылған жердің көлемі біртін- деп азаюда. Қазақстан дүниежүзінде жыртылған жер көлемі жөнінен алтыншы; ал жайылым мен шабындықтан төртінші орында тұр. Республиканың әрбір тұрғынына 15 га ауылша- руашылығы жерінен келеді. Өзге елдермен салыстырсақ,Ресейде бұл көрсеткіш 0,87 га; Канадада 1,7 га; АҚШ-та 0,54 га; Жапонияда 0,03 га-ға тең.

Қазақстан су ресурсына онша бай емес және олар біркел кі таралмаған. Елімізде ішкі су ресурсы 115,3 млрд м²-ты құ райды. Оның 60,4 млрд м³ су қоры республика аумағында, ал 54,9 млрд м³ су қоры көрші елдерден келеді. Су қорының жи налуы еліміздің географиялық жағдайымен тығыз байланыс ты. Қазақстанда жалпы саны 85 мыңға жуық өзен, 48 мың нан астам көл бар. Көптеген өзен сортаңдар мен құмдарға сі ңіп, ізін жоғалтады. Көлдердің жалпы ауданы 45 мың км³, оның 94%-інің ауданы 1 км-ден аспайды. Ірі көлдерге Бал- қаш, Зайсан, Алакөл, Теңіз, Марқакөл т.б. жатады. Еліміз- де 4 мыңнан астам тоған мен су қоймалары бар. Ондағы су лар егістік жерді суару үшін, электр энергиясын өндіру үшін, сондай-ақ өндірісте пайдаланылады.

Қазақстан аумағы өсімдіктерінің алуан түрлілігімен ерек шеленеді. Елімізде өсімдіктердің 5700-дей түрі кездеседі. Оның 14%-і біздің елімізде ғана өссе, 279 түрі Қазақстанның Қызыл кітабына енген. Республика аумағы орманға өте тапшы. Орман алқабы бар болғаны 13 млн га. Бұл барлық аумақтың 4%-ін ғана құрайды. Қазақстан орманының басым бөлігі сексеуіл аға- шы. Ол көбіне шөлді аумақтарда өседі. Қылқанжапырақты ормандар Тянь-Шань, Жетісу Алатауы, Алтай тауларында кездеседі.

Жануарлар дүниесінде сүтқоректілердің 155 түрі; құстар- дың 480 түрі; бауырымен жорғалаушылардың 49 түрі; балық тардың 150 түрі бар. Биологиялық ресурстардың ішіндегі не гізгісі балық ресурсы. Қымбат бағаланатын қызыл балық- тың 90%-і Каспий теңізінен ауланады.

Қазақстанның табиғат ресурстарымен қамтамасыз етілуі өте жоғары және шаруашылықты өз ресурстарын пайдаланып дамытуға мүмкіндігі зор. Табиғат ресурстарына жауапкерші лікпен қарау, табиғи ортаны қорғау, оның ресурстарын ұтым ды пайдалану әрбір азаматтың міндеті. Еліміз аумағындағы табиғат ресурстарының алуан түрлілігі мен оның қорының молдығы біздің үлттық мақтанышымыз.

• Қазақстанда қандай табиғи ресурстар бар?

• Мұнай мен газ қай жерде өндіріледі?

• Уран жөнінде не білесің?

• Табиғи байлықты қалай сақтау керек?

• Сен экологияны қорғау үшін не істер едің?

• Қазақстанда қандай табиғи ресурстар бар?

• Мұнай мен газ қай жерде өндіріледі?

• Уран жөнінде не білесің?

• Табиғи байлықты қалай сақтау керек?

• Сен экологияны қорғау үшін не істер едің?

• Қазақстанда қандай табиғи ресурстар бар?

• Мұнай мен газ қай жерде өндіріледі?

• Уран жөнінде не білесің?

• Табиғи байлықты қалай сақтау керек?

• Сен экологияны қорғау үшін не істер едің?

• Қазақстанда қандай табиғи ресурстар бар?

• Мұнай мен газ қай жерде өндіріледі?

• Уран жөнінде не білесің?

• Табиғи байлықты қалай сақтау керек?

• Сен экологияны қорғау үшін не істер едің?

• Қазақстанда қандай табиғи ресурстар бар?

• Мұнай мен газ қай жерде өндіріледі?

• Уран жөнінде не білесің?

• Табиғи байлықты қалай сақтау керек?

• Сен экологияны қорғау үшін не істер едің?

• Қазақстанда қандай табиғи ресурстар бар?

• Мұнай мен газ қай жерде өндіріледі?

• Уран жөнінде не білесің?

• Табиғи байлықты қалай сақтау керек?

• Сен экологияны қорғау үшін не істер едің?