9 сынып Биология Пиза тапсырмалары

Функционалдық сауаттылыққа

Тақырып: Бүйрек қызметіне әсер ететін факторлар

Өмірлік жағдаят:
Айдос – 7-сынып оқушысы. Ол белсенді спортпен айналысып, үнемі денсаулығын жақсарту жолдарын іздейді. Алайда соңғы кезде Айдос өзін әлсіз сезініп, шаршағыш болып кетті. Дәрігерге барған кезде, оған дұрыс тамақтанбау мен суды жеткіліксіз мөлшерде ішу бүйрек қызметіне әсер етуі мүмкін екенін айтты. Дәрігердің айтуынша, егер Айдос бүйрекке зиянды әдеттерден бас тартпаса, болашақта оның денсаулығына қауіп төнуі мүмкін.

Жағдайды түсіну үшін тапсырма:
Айдосқа бүйрек қызметін жақсарту және денсаулығын қалпына келтіру үшін қандай әдеттерден бас тарту және қандай әрекеттерді енгізу қажет екенін анықтап, оған кеңес беріңіз. Берілген тапсырмалар арқылы бүйрекке қандай факторлар әсер ететінін және олардың пайдасы мен зиянын ажыратып көріңіз.

Тапсырмалар:

1. Себеп-салдарды анықтау:

   • Бүйрек қызметіне қандай факторлар әсер етеді? Мысалы, су ішу мөлшері, тұзды тағамдарды шамадан тыс қолдану, жаттығу, дұрыс тамақтану, стресстер, дәрі-дәрмектерді пайдалану т.б.

   • Айдос өз бүйрек қызметін жақсарту үшін не істеуі керек? Оған қандай кеңес беруге болады?

2. Шешім қабылдау:

   • Айдос бүйрек денсаулығын сақтау үшін күнделікті қандай әрекеттер жасауға тиіс? Әр ұсынысқа оның қалай пайда әкелетінін түсіндіріп көріңіз.

3. "Иә" және "Жоқ" жауаптарын таңдау:

   • Айдосқа қатысты төмендегі мәлімдемелерді оқып, олардың дұрыс немесе бұрыс екенін анықтаңыз.

4. Дұрыс және бұрыс факторларды топтастыру:

   • Айдосқа пайдалы және зиянды әдеттерді екі топқа бөліңіз.

Факторлар:

• Тұзды тағамдар

• Газды сусындар

• Күніне 2 литр су ішу

• Жаттығулар

• Стрессті азайту

• Майлы және қуырылған тағамдар

Жауап үлгісі:

• Пайдалы факторлар: Күніне 2 литр су ішу, жаттығулар, стрессті азайту.

• Зиянды факторлар: Тұзды тағамдар, газды сусындар, майлы тағамдар.

4. Сөйлемдер құрастыру:

   • Бүйрекке пайдалы немесе зиянды факторлар туралы сөйлемдер құрастырыңыз. Мысалы, «Күніне жеткілікті мөлшерде су ішу бүйрекке пайдалы» немесе «Тұзды тағамдар мен газды сусындар бүйрек қызметін нашарлатуы мүмкін».

Дескрипторлар:

• Оқушы бүйрек қызметіне әсер ететін факторларды анықтайды және талдайды.

• Әр фактордың бүйрекке пайдасы мен зиянын түсіндіреді.

• Мәлімдемелерді «Иә» және «Жоқ» жауаптарымен дұрыс сәйкестендіреді.

• Пайдалы және зиянды әдеттерді топтастырады.

• Өмірлік жағдаятқа байланысты дұрыс шешім қабылдауға кеңес береді.

Кері байланыс:

• Жауаптарыңыздан бүйрек қызметіне әсер ететін факторларды нақты түсінетініңіз көрініп тұр.

• Әр мәлімдемеге дұрыс жауап бергеніңіз бен факторларды топтастыруыңыз өте орынды.

• Келешекте өз денсаулығыңызды сақтау үшін осы білімді өмірде қолдануға тырысыңыз.