Жасушаның негізгі компоненттерінің қызметтері.

1. Қай органелла жасушада энергияны АТФ түрінде өндіреді?

а) Ядро
б) Митохондрия
в) Рибосома
г) Гольджи аппараты
Жауап: б) Митохондрия

2. Жасушадағы ядроның негізгі қызметі қандай?

а) Ақуыз синтезі
б) Энергия өндіру
в) Жасуша қызметін бақылау және генетикалық ақпаратты сақтау
г) Қалдықтарды жою
Жауап: в) Жасуша қызметін бақылау және генетикалық ақпаратты сақтау

3. Қай органелла ақуыз синтезіне жауап береді?

а) Рибосома
б) Лизосома
в) Центриоль
г) Вакуоль
Жауап: а) Рибосома

4. Гольджи аппаратының негізгі қызметі қандай?

а) Липидтер синтезі
б) Жасушалық материалдарды сұрыптау және тасымалдау
в) Генетикалық ақпаратты сақтау
г) Жасуша қабығын қорғау
Жауап: б) Жасушалық материалдарды сұрыптау және тасымалдау

5. Плазматикалық мембрана не үшін жауап береді?

а) Энергия өндіру
б) Генетикалық ақпаратты сақтау
в) Заттарды жасушаға кіргізу және шығару
г) Ақуыз синтезі
Жауап: в) Заттарды жасушаға кіргізу және шығару

6. Лизосоманың негізгі қызметі қандай?

а) Энергия өндіру
б) Қалдықтарды жою
в) Ақуыз синтезі
г) ДНҚ сақтау
Жауап: б) Қалдықтарды жою

7. Эндоплазмалық ретикулумның қызметі қандай?

а) Энергия өндіру
б) Жасушалық материалдарды тасымалдау
в) ДНҚ сақтау
г) Липидтерді синтездеу
Жауап: б) Жасушалық материалдарды тасымалдау

8. Вакуольдің қызметі қандай?

а) Ақуыз синтезі
б) Сұйықтықтар мен қоректік заттарды сақтау
в) ДНҚ сақтау
г) Қалдықтарды жою
Жауап: б) Сұйықтықтар мен қоректік заттарды сақтау

9. Хлоропластар қай функцияны орындайды?

а) Ақуыз синтезі
б) Фотосинтез
в) Энергия өндіру
г) Заттарды тасымалдау
Жауап: б) Фотосинтез

10. Центриольдың қызметі қандай?

а) Жасушаны энергиямен қамтамасыз ету
б) Митоз кезінде хромосомаларды бөлу
в) ДНҚ сақтау
г) Ақуыз синтезі
Жауап: б) Митоз кезінде хромосомаларды бөлу

11. Суретте көрсетілген органелла қайсысы? Оның қызметі қандай?

A) Лизосома – қоқысты жою
B) Рибосома – ақуыз синтезі
C) Хлоропласт – фотосинтез процесі
D) Цитоплазма – зат алмасуды реттеу

Дұрыс жауап : B) Рибосома – ақуыз синтезі

12. Келесі суретте жасуша мембранасы көрсетілген. Оның негізгі қызметтерінің бірін таңдаңыз.

A ) Генетикалық ақпаратты сақтау
B) Жасуша мен сыртқы орта арасындағы зат алмасу
C) Ақуыздарды синтездеу
D) Энергия өндіру

Дұрыс жауап: B) Жасуша мен сыртқы орта арасындағы зат алмасу

13. Суретте көрсетілген органелланың қызметі қандай?

A) Жасушаның энергетикалық орталығы болу
B) ДНҚ-ны қорғау
C) Лизосомаларды өндіру
D) Судың теңгерімін сақтау

Дұрыс жауап: A) Жасушаның энергетикалық орталығы болу

14. Жасуша ядросының негізгі қызметі қандай?

A) Генетикалық ақпаратты сақтау
B) Жасушаішілік заттарды тасымалдау
C) Рибосомаларды өндіру
D) Энергия өндіру

Дұрыс жауаптар: A) Генетикалық ақпаратты сақтау, C) Рибосомаларды өндіру

15. Хлоропласттардың қызметі қандай?

A) Фотосинтез процесі арқылы энергия өндіру
B) Генетикалық материалды сақтау
C) Хлорофилл пигментін өндіру
D) Қалдық заттарды өңдеу

Дұрыс жауаптар: A) Фотосинтез процесі арқылы энергия өндіру, C) Хлорофилл пигментін өндіру

Жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептеу. Ұлғаю, актуальды өлшемі және суреттің нақты өлшемі. Өлшем бірліктерін СИ жүйесіне аудару (сантиметр-миллиметр-микрометр-нанометр).

1. Егер микроскоптың ұлғаюы 400х, ал суреттің өлшемі 80 мм болса, жасушаның актуальды өлшемі қандай?

а) 0.2 мм
б) 0.2 см
в) 0.5 мм
г) 0.5 см
Жауап: а) 0.2 мм

2. Суреттің нақты өлшемін анықтаңыз, егер жасушаның актуальды өлшемі 10 мкм, ал микроскоптың ұлғаюы 100х болса.

а) 0.1 мм
б) 1 мм
в) 1 см
г) 10 мм
Жауап: б) 1 мм

3. 1 мм қанша микрометрге тең?

а) 10 мкм
б) 100 мкм
в) 1000 мкм
г) 10000 мкм
Жауап: в) 1000 мкм

4. 5 см қанша миллиметрге тең?

а) 50 мм
б) 500 мм
в) 5 мм
г) 0.5 мм
Жауап: а) 50 мм

5. Егер суретте жасушаның ұзындығы 40 мм, ал оның нақты өлшемі 20 мкм болса, микроскоптың ұлғаюы қандай?

а) 2000х
б) 400х
в) 1000х
г) 500х
Жауап: в) 1000х

6. 1 нанометр қанша микрометрге тең?

а) 0.001 мкм
б) 0.01 мкм
в) 0.1 мкм
г) 1 мкм
Жауап: а) 0.001 мкм

7. Егер суреттің нақты өлшемі 2 мм, ал микроскоптың ұлғаюы 100х болса, жасушаның актуальды өлшемі қандай?

а) 20 мкм
б) 0.2 мм
в) 200 мкм
г) 2 см
Жауап: б) 0.2 мм

8. 10 микрометр қанша нанометрге тең?

а) 10 нм
б) 100 нм
в) 1000 нм
г) 10000 нм
Жауап: г) 10000 нм

9. Егер суреттің нақты өлшемі 60 мм, ал жасушаның актуальды өлшемі 30 мкм болса, микроскоптың ұлғаюы қандай?

а) 2000х
б) 4000х
в) 1000х
г) 500х
Жауап: б) 2000х

10. 1 см қанша нанометрге тең?

а) 10000 нм
б) 100000 нм
в) 1000000 нм
г) 10000000 нм
Жауап: в) 10000000 нм

Шығару жолы: 1 тест

11. Жасушаның суреттегі өлшемі 8 мм. Егер ұлғаюы 400x болса, жасушаның нақты өлшемін есептеңіз.

Ж ауап:

• Нақты өлшем = Сурет өлшемі / Ұлғаю

• Нақты өлшем = 8 мм / 400 = 0.02 мм = 20 мкм

12. Егер ұлғаю 1000x болса, осы жасушаның суреттегі өлшемі қандай?

Ж ауап:

• Суреттегі өлшем = Нақты өлшем × Ұлғаю

• Суреттегі өлшем = 5 мкм × 1000 = 5000 мкм = 5 мм

Жасушаның суреттегі өлшемін есептеу үшін ұлғаю формуласы қолданылады:

13. Жасушаның нақты өлшемін микрометрге (мкм) және нанометрге (нм) аударыңыз.

Жауап:

• Микрометрге аудару: 0.03 мм = 30 мкм (1 мм = 1000 мкм)

• Нанометрге аудару: 0.03 мм = 30,000 нм (1 мм = 1,000,000 нм)

14. Жасушаның нақты өлшемі 10 мкм болса, ол сантиметрмен қандай мәнге тең?

A) 0.001 см
B) 0.01 см
C) 1 см
D) 10 см

Дұрыс жауаптар: A) 0.001 см, B) 0.01 см

Жасушаның нақты өлшемін микрометрден (мкм) сантиметрге (см) аудару үшін төмендегі қадамдарды орындауға болады:

1. Алдымен микрометрді метрге (м) аудару:

   • 1 микрометр (мкм) = 10⁻⁶ метр (м).

   • Сондықтан, 10 мкм = 10×10−610 \times 10^{-6}10×10−6 м = 10−510^{-5}10−5 м.

2. Енді метрді сантиметрге (см) аудару:

   • 1 метр (м) = 100 сантиметр (см).

   • Сондықтан, 10−510^{-5}10−5 м = 10−5×10010^{-5} \times 10010−5×100 см = 10−310^{-3}10−3 см.

Жауап: Жасушаның нақты өлшемі 10 мкм болса, ол 10−310^{-3}10−3 см немесе 0.001 см-ге тең.

15. Егер суреттің нақты өлшемі 2 см болса, ал ұлғаюы 200x болса, суреттің суреттегі өлшемі қандай?

A) 0.01 мм
B) 4 см
C) 0.4 см
D) 400 мм

Дұрыс жауаптар: B), D)

Суреттің суреттегі өлшемі=Нақты өлшем×Ұлғаю

Мәліметтер бойынша:

• Нақты өлшем = 2 см

• Ұлғаю = 200x

Есептеу:

Суреттің суреттегі өлшемі=2 см×200=400 см\text{Суреттің суреттегі өлшемі} = 2 \text{ см} \times 200 = 400 \text{ см}Суреттің суреттегі өлшемі=2 см×200=400 см

Жауап: Суреттің суреттегі өлшемі 400 см-ге тең.

Әртүрлі түрлерді сипаттауда бинарлық номенклатураны қолдану

1. Бинарлық номенклатура жүйесін кім енгізген?

а) Чарльз Дарвин
б) Карл Линней
в) Грегор Мендель
г) Луи Пастер
Жауап: б) Карл Линней

2. Бинарлық номенклатурада түрдің атауы қанша сөзден тұрады?

а) Бір
б) Екі
в) Үш
г) Төрт
Жауап: б) Екі

3. Бинарлық номенклатурада бірінші сөз нені білдіреді?

а) Түрді
б) Отбасы
в) Текті (род)
г) Класты
Жауап: в) Текті (род)

4. Бинарлық номенклатурада екінші сөз нені білдіреді?

а) Түрді
б) Отбасы
в) Текті (род)
г) Класты
Жауап: а) Түрді

5. Қайсысы бинарлық номенклатураның дұрыс мысалы?

а) Panthera leo
б) Leo Panthera
в) leo Panthera
г) Panthera Leo
Жауап: а) Panthera leo

6. Бинарлық номенклатурада түр атауы қалай жазылады?

а) Қарапайым әріптермен
б) Курсивпен
в) Үлкен әріптермен
г) Барлық сөздер үлкен әріппен жазылады
Жауап: б) Курсивпен

7. Тектің (род) атауы қалай жазылады?

а) Барлық әріптер үлкенмен
б) Бірінші әріп үлкенмен, қалғаны кішкентай әріппен
в) Барлық әріптер кішкентаймен
г) Үлкен әріппен, кейін нүкте қойылады
Жауап: б) Бірінші әріп үлкенмен, қалғаны кішкентай әріппен

8. Бинарлық номенклатурада түр атауының екінші сөзі қалай жазылады?

а) Бірінші әріп үлкенмен
б) Барлық әріптер үлкенмен
в) Барлық әріптер кішкентаймен
г) Бірінші әріп үлкен, қалғаны кішкентай әріппен
Жауап: в) Барлық әріптер кішкентаймен

9. Бинарлық номенклатураның мақсаты қандай?

а) Түрлерді жіктеу
б) Түрлерге қысқаша және нақты атау беру
в) Қоректік тізбектерді анықтау
г) Түрлердің көбеюін зерттеу
Жауап: б) Түрлерге қысқаша және нақты атау беру

10. Төменде берілген қайсысы бинарлық номенклатураның дұрыс жазылуы?

а) Homo Sapiens
б) Homo sapiens
в) homo sapiens
г) HOMO sapiens
Жауап: б) Homo sapiens

11. Берілген өсімдік түрінің ғылыми атауы қандай?

A) Rosa alba
B) Rosa canina
C) Quercus robur
D) Canis lupus

Жауап: B) Rosa canina

12. Осы жануардың ғылыми атауын көрсетіңіз.

A ) Felis catus
B) Canis lupus
C) Panthera leo
D) Ursus arctos

Жауап: B) Canis lupus

13. Осы өсімдікке қатысты дұрыс бинарлық номенклатураны таңдаңыз.

A) Zea mays
B) Quercus robur
C) Picea abies
D) Pinus sylvestris

Жауап:B) Quercus robur

14. «Homo sapiens» атауының екінші бөлігінің дұрыс жазылуы қандай?

A) Sapiens
B) SAPIENS
C) sapiens
D) Sapien

Дұрыс жауаптар: A), C)

15. Келесі мәлімдемелердің қайсысы бинарлық номенклатура үшін дұрыс?

А) Алдымен түрі, содан кейін түрі көрсетіледі

B) Алдымен түрі, содан кейін түрі көрсетіледі

С) Ғылыми атауы тек латын тілінде жазылуы тиіс

D) Ғылыми атауы кез келген тілде жазылуы мүмкін

Дұрыс жауаптар: A), C)

Популяцияның өсуінің экспоненциалды және сигмоидты қисығы

1. Экспоненциалды өсу қисығы қандай пішінге ие?

а) Түзу сызық
б) U-тәрізді
в) J-тәрізді
г) S-тәрізді
Жауап: в) J-тәрізді

2. Экспоненциалды өсу кезінде популяцияның саны қалай өзгереді?

а) Бірдей жылдамдықпен артады
б) Бірден тоқтайды
в) Біртіндеп азаяды
г) Жылдамдықпен артады
Жауап: г) Жылдамдықпен артады

3. Сигмоидты өсу қисығының басқа атауы қандай?

а) J-тәрізді қисық
б) Логистикалық өсу қисығы
в) Түзу өсу қисығы
г) Гиперболалық өсу қисығы
Жауап: б) Логистикалық өсу қисығы

4. Сигмоидты қисықтың соңғы кезеңінде популяция саны қандай күйде болады?

а) Тұрақты
б) Өседі
в) Азаяды
г) Бірден жоғалады
Жауап: а) Тұрақты

5. Экспоненциалды өсу кезінде популяцияның ресурстарға қажеттілігі қалай өзгереді?

а) Азаяды
б) Бір қалыпта қалады
в) Өседі
г) Өзгермейді
Жауап: в) Өседі

6. Сигмоидты өсу қисығында қандай факторлар популяцияның өсуін шектейді?

а) Жарық
б) Азық
в) Қоршаған орта ресурстары
г) Барлығы
Жауап: г) Барлығы

7. Қандай жағдайда популяцияның экспоненциалды өсуі мүмкін?

а) Шектеулі ресурстарда
б) Шексіз ресурстарда
в) Азық тапшылығында
г) Жыртқыштардың көптігінде
Жауап: б) Шексіз ресурстарда

8. Сигмоидты өсу қисығының бастапқы кезеңінде популяцияның өсуі қалай жүреді?

а) Жылдам
б) Баяу
в) Тұрақты
г) Кері бағытта
Жауап: б) Баяу

9. Экспоненциалды өсу қисығы популяцияның қандай сипаттамасын көрсетеді?

а) Тұрақты өсу
б) Кері өсу
в) Шексіз өсу
г) Тұрақты өлім-жітім
Жауап: в) Шексіз өсу

10. Сигмоидты өсу қисығының шарықтау кезеңінде популяция саны неге тәуелді?

а) Миграцияға
б) Төмен өлім-жітімге
в) Тасымалдау қабілетіне
г) Жыртқыштардың санына
Жауап: в) Тасымалдау қабілетіне

11. Сигмоидты өсу қисығының қандай фазалары бар?

A ) Баяу өсу, тез өсу, тұрақты деңгей
B) Тек баяу өсу фазасы
C) Тек тұрақты өсу фазасы
D) Тек экспоненциалды өсу фазасы

Жауап: A) Баяу өсу, тез өсу, тұрақты деңгей

12.Қай қисықтың өсуі бастапқыда баяу, бірақ кейін уақыт өте келе тез өсе береді?

A ) Экспоненциалды өсу қисығы
B) Сигмоидты өсу қисығы
C) Логарифмдік өсу қисығы
D) Тұрақты өсу қисығы

Жауап: A) Экспоненциалды өсу қисығы

13. Сигмоидты өсу қисығындағы плато фазасы қандай жағдайды көрсетеді?

A ) Популяцияның өсуі тұрақталып, ресурстар шектелген кезде орын алады
B) Популяцияның өсуі жылдам қарқынмен жалғасады
C) Популяцияның өсуі төмендеген кезде орын алады
D) Популяцияның өсуі тоқтап қалған кезде орын алады

Жауап: A) Популяцияның өсуі тұрақталып, ресурстар шектелген кезде орын алады

14. Экспоненциалды өсу қисығының негізгі сипаттамасы қандай?

A) Жоғары өсу қарқыны бастапқы кезеңде баяу, кейін тез өсу байқалады
B) Өсу жылдамдығы тұрақты
C) Өсу қарқыны уақыт өте келе артады және шектелген ресурстарға жеткенде баяулайды
D) Популяция шектеусіз өсе береді

Дұрыс жауаптар: A), C)

15. Популяцияның сигмоидті өсу қисығының қандай сатысында ең жоғары өсу жылдамдығы байқалады?

A) Бастапқыда, ресурстар шектелмеген

B) Стагнация фазасында ресурстар таусылған

С) Қисықтың ортасында, популяция өз сыйымдылығына жақындаған кезде

D) Баяулау фазасында, популяция өзінің шегіне жеткенде

Дұрыс жауаптар: A), C)

Экожүйедегі энергия тасымаланың тиімділігі.

Энергия ағыны және қоректік тізбектер. Экологиялық пирамида түрлері

1. Экожүйеде энергияның тиімділігі қалай анықталады?

а) Энергияның сақталуымен
б) Энергияның экологиялық пирамидаларда таралуымен
в) Өсімдіктер мен жануарлар арасындағы энергия ауысуымен
г) Энергияның тасымалдану коэффициентімен
Жауап: г) Энергияның тасымалдану коэффициентімен

2. Энергия ағынының тиімділігі қандай пайызды құрайды?

а) 10-20%
б) 30-40%
в) 50-60%
г) 70-80%
Жауап: а) 10-20%

3. Қоректік тізбектің бірінші деңгейіндегі организмдер қандай?

а) Жыртқыштар
б) Өсімдіктер
в) Аралық түрлер
г) Дек композиторлар
Жауап: б) Өсімдіктер

4. Экологиялық пирамидалардың қандай түрлері бар?

а) Пирамидалар тек сандық
б) Пирамидалар тек биомасса
в) Пирамидалар тек энергия
г) Сандық, биомасса және энергия пирамидалары
Жауап: г) Сандық, биомасса және энергия пирамидалары

5. Энергия пирамидаларының сипаттамасы қандай?

а) Организмдер санының өсуін көрсетеді
б) Тұтынушы организмдердің биомассасын көрсетеді
в) Экожүйедегі энергияның мөлшерін көрсетеді
г) Аралық түрлердің санын көрсетеді
Жауап: в) Экожүйедегі энергияның мөлшерін көрсетеді

6. Энергияның қоректік тізбек арқылы жоғалуының басты себебі не?

а) Жыртқыштық
б) Энергияның жылу түрінде жоғалуы
в) Топырақ эрозиясы
г) Су тапшылығы
Жауап: б) Энергияның жылу түрінде жоғалуы

7. Биомасса пирамидалары қандай көрсеткішті көрсетеді?

а) Әр деңгейдегі организмдердің санын
б) Әр деңгейдегі организмдердің биомассасын
в) Әр деңгейдегі энергияның мөлшерін
г) Әр деңгейдегі жыртқыштардың санын
Жауап: б) Әр деңгейдегі организмдердің биомассасын

8. Сандық пирамиданың сипаттамасы қандай?

а) Әр деңгейдегі организмдердің биомассасын көрсетеді
б) Әр деңгейдегі энергияның мөлшерін көрсетеді
в) Әр деңгейдегі организмдердің санын көрсетеді
г) Әр деңгейдегі қоректік заттардың мөлшерін көрсетеді
Жауап: в) Әр деңгейдегі организмдердің санын көрсетеді

9. Қоректік тізбектегі энергияның жоғалуы қандай процестер арқылы жүреді?

а) Ауа алмасу және фотосинтез
б) Топырақ түзу және судың булануы
в) Метаболизм және жылу шығарылу
г) Жер қыртысының қозғалысы
Жауап: в) Метаболизм және жылу шығарылу

10. Экологиялық пирамиданың қандай түрі энергияның жоғалуын анық көрсетеді?

а) Сандық пирамида
б) Биомасса пирамидасы
в) Энергия пирамидасы
г) Сукцессиялық пирамида
Жауап: в) Энергия пирамидасы

11. Қоректік тізбекте энергия қалай тасымалданады?

A) Энергия бірінші деңгейдегі өндірушілерден бастап, жыртқыштарға дейін ауысады
B) Энергия тек жыртқыштардан өндірушілерге өтеді
C) Энергия тек өндірушілерден екінші деңгейдегі тұтынушыларға ғана өтеді
D) Энергия тек екінші деңгейдегі тұтынушылардан үшінші деңгейге өтеді

Жауап: A) Энергия бірінші деңгейдегі өндірушілерден бастап, жыртқыштарға дейін ауысады

12. Экологиялық пирамидада қандай түрлері бар?

A) Биомасса пирамидасы, энергия пирамидасы, сан пирамидасы
B) Қоректік тізбектер, қоректік желілер
C) Экологиялық нарықтар, экологиялық жүйелер
D) Көміртек циклдері, азот циклдері

Жауап: A) Биомасса пирамидасы, энергия пирамидасы, сан пирамидасы

13. Экожүйеде энергияның тиімділігі қалай бағаланады?

A ) Энергияның барлық деңгейлерде бірдей қалатыны
B) Әр деңгейде энергияның жоғалуы 100%
C) Әр деңгейде энергияның 90% жоғалады, ал 10% келесі деңгейге өтеді
D) Энергияның тек 5% ғана жоғалады

Жауап: C) Әр деңгейде энергияның 90% жоғалады, ал 10% келесі деңгейге өтеді

14. Экологиялық пирамидада энергияның әр деңгейінде не болады?

A) Әр деңгейде энергияның мөлшері алдыңғы деңгейдің 10%-ын құрайды
B) Әр деңгейде энергияның мөлшері алдыңғы деңгейден толық көшіріледі
C) Әр деңгейде энергияның мөлшері бірдей болады
D) Әр деңгейде энергияның 90% жоғалады

Дұрыс жауаптар: A), D)

15. Қандай экологиялық пирамида түрлері бар?

A) Биомасса пирамидасы
B) Энергия пирамидасы
C) Қоректік тізбек пирамидасы
D) Сан пирамидасы

Дұрыс жауаптар: A), B)

Табиғаттағы көміртек пен азот айналымы. Биосферадағы биохимиялық үрдістер. Топырақ пен шөгінді жыныстар түзудегі тірі ағзалардың рөлі

1. Көміртек айналымы қай процестер арқылы жүреді?

а) Фотосинтез және тыныс алу
б) Топырақтың эрозиясы және шөгінді жыныстардың түзілуі
в) Су булануы және конденсация
г) Жыртқыштық және қоректік тізбек
Жауап: а) Фотосинтез және тыныс алу

2. Азот айналымының құрамына кіретін негізгі процесс қандай?

а) Азотты фиксациялау
б) Фотосинтез
в) Химиялық эрозия
г) Жылу энергиясы
Жауап: а) Азотты фиксациялау

3. Көміртек циклының негізгі резервуары қандай?

а) Атмосфера
б) Су
в) Топырақ
г) Жер қыртысы
Жауап: г) Жер қыртысы

4. Азот айналымында нені білдіреді?

а) Азоттың атмосферадан топыраққа өтуін
б) Топырақтан атмосфераға азоттың өтуін
в) Азоттың су арқылы топыраққа өтуін
г) Атмосфералық азоттың өсімдіктермен сіңірілуін
Жауап: а) Азоттың атмосферадан топыраққа өтуін

5. Биосферадағы биохимиялық үрдістер не үшін маңызды?

а) Органикалық заттардың синтезі мен ыдырауы
б) Жер бетінің пішінін өзгерту
в) Су айналымының бақылауы
г) Атмосфераның өзгерісі
Жауап: а) Органикалық заттардың синтезі мен ыдырауы

6. Топырақтың түзілуіндегі тірі ағзалардың рөлі қандай?

а) Топырақтың минералды құрамын өзгертеді
б) Топырақтың органикалық құрамын қалыптастырады
в) Топырақтың құрылымын бұзады
г) Топыраққа зиянды заттарды енгізеді
Жауап: б) Топырақтың органикалық құрамын қалыптастырады

7. Азотты фиксациялау қай организмдер арқылы жүреді?

а) Өсімдіктер мен жануарлар
б) Бактериялар мен саңырауқұлақтар
в) Өсімдіктер мен саңырауқұлақтар
г) Жануарлар мен бактериялар
Жауап: б) Бактериялар мен саңырауқұлақтар

8. Топырақтың минералды құрамына қай элементтер әсер етеді?

а) Көміртек және сутек
б) Азот және фосфор
в) Кальций және магний
г) Хлор және калий
Жауап: в) Кальций және магний

9. Шөгінді жыныстардың түзілуінде қандай табиғи процесс маңызды рөл атқарады?

а) Фотосинтез
б) Топырақтың эрозиясы
в) Минералдардың ыдырауы
г) Судың булануы
Жауап: в) Минералдардың ыдырауы

10. Көміртек циклының негізгі бөліктері қандай?

а) Фотосинтез және тыныс алу
б) Топырақтың эрозиясы және жыртқыштық
в) Жер қыртысының қозғалысы және шөгінді жыныстар
г) Су айналымы және атмосфералық қысым
Жауап: а) Фотосинтез және тыныс алу

11. Көміртек айналымында көміртек қалай қайта оралады?

A ) Өсімдіктер көмірқышқыл газын фотосинтез арқылы сіңіреді, ал жануарлар тыныс алу кезінде көмірқышқыл газын шығарады
B) Көміртек тек топырақта сақталады, атмосфераға шықпайды
C) Көміртек тек тау жыныстары арқылы қайта айналымға түседі
D) Көміртек атмосфераға тек жануарлардың қалдықтарымен бірге шығарылады

Дұрыс жауаптар: A)

12. Топырақтың қалыптасуына тірі ағзалардың рөлі қандай?

A) Өсімдіктердің тамырлары топырақты физикалық түрде бұзады және органикалық заттарды қосады, ал микроорганизмдер оларды ыдыратады
B) Топырақ тек физикалық процестер арқылы қалыптасады, тірі ағзалар қатыспайды
C) Топырақтың қалыптасуына тек климаттық факторлар әсер етеді
D) Тірі ағзалар топырақтың қалыптасуына әсер етпейді, тек эрозия маңызды

Дұрыс жауаптар: A)

13. Азоттың өсімдіктерге түсу процесі қалай жүреді?

A) Азот ауада еркін күйде болады және өсімдіктер оны тек фиксациялайтын бактериялар арқылы сіңіреді
B) Азот ауада өсімдіктермен тікелей сіңіріледі
C) Азот тек жануарлардың қалдықтары арқылы топыраққа түседі
D) Азот тек жауын-шашынмен топыраққа түседі

Дұрыс жауаптар: A)

14. Тірі организмдер топырақтың пайда болуына қалай ықпал етеді?

A) Өсімдік тамырлары тау жыныстарына енеді, оларды физикалық бұзады және топырақтың пайда болуына ықпал етеді

B) Тірі организмдер тек қана биологиялық қызмет есебінен, минералдардың қатысуынсыз топырақ құрайды

С) Микроорганизмдер органикалық заттарды ыдыратып, оларды топырақтың құрылымын жақсартатын гумусқа айналдырады.

D) Тірі организмдер топырақтың пайда болуында рөл атқармайды, тек климат пен эрозия осы процеске әсер етеді

Дұрыс жауаптар: A), C)

15. Азот айналымында азоттың өсімдіктерге қалай түсетіні?

A) Азот ауада еркін күйде болады, бірақ өсімдіктер оны тек фиксациялаушы бактериялар арқылы сіңіреді
B) Азот ауадан тікелей өсімдіктермен сіңіріледі, фиксациялаушы бактерияларсыз
C) Азот тек жануарлар қалдықтары арқылы өсімдіктерге өтеді
D) Азот топырақта органикалық заттар ретінде болады, оны өсімдіктер тікелей сіңіреді

Дұрыс жауаптар: A), C)

Пайдалы қазбаларды өндірудің қоршаған орта мен адам

денсаулығына әсері

1. Пайдалы қазбаларды өндіру қандай экологиялық проблемаларға себеп болуы мүмкін?

а) Су ресурстарының көп мөлшерде пайдалануына
б) Орман алқаптарының артуына
в) Эрозия мен топырақтың ластануына
г) Атмосфералық ауаның сапасының жақсаруына
Жауап: в) Эрозия мен топырақтың ластануына

2. Пайдалы қазбаларды өндіру кезінде қандай зиянды заттар атмосфераға шығарылуы мүмкін?

а) Оттегі және азот
б) Күкірт диоксиді және көмірқышқыл газы
в) Азот тотығы және аммиак
г) Оксидтер мен көміртек
Жауап: б) Күкірт диоксиді және көмірқышқыл газы

3. Пайдалы қазбаларды өндірудің топыраққа әсері қандай болуы мүмкін?

а) Топырақтың құнарлылығының артуы
б) Топырақтың ластануы және құнарлылықтың төмендеуі
в) Топырақтың шіріп кетуі
г) Топырақтың құрылымының жақсаруы
Жауап: б) Топырақтың ластануы және құнарлылықтың төмендеуі

4. Пайдалы қазбаларды өндіру кезінде қандай экологиялық зардаптар пайда болуы мүмкін?

а) Табиғи тіршілік орындарының жоғалуы
б) Құнарлы жерлердің көбеюі
в) Су ресурстарының жақсаруы
г) Климаттың жақсаруы
Жауап: а) Табиғи тіршілік орындарының жоғалуы

5. Пайдалы қазбаларды өндірудің адам денсаулығына әсері қандай болуы мүмкін?

а) Тыныс алу жолдарының аурулары
б) Қан айналымының жақсаруы
в) Дене салмағының төмендеуі
г) Жүйке жүйесінің нығаюы
Жауап: а) Тыныс алу жолдарының аурулары

6. Пайдалы қазбаларды өндіру кезінде қандай химиялық заттар жер асты суларына түсуі мүмкін?

а) Тұздар мен күкірт
б) Ауыр металдар мен улы химикаттар
в) Оксидтер мен қышқылдар
г) Суды тазартатын заттар
Жауап: б) Ауыр металдар мен улы химикаттар

7. Пайдалы қазбаларды өндірудің экожүйеге тигізетін әсері қандай?

а) Экожүйенің әртүрлілігі мен тұрақтылығының артуы
б) Экожүйенің бұзылуы және биоәртүрліліктің төмендеуі
в) Су көлемінің ұлғаюы
г) Орман алқаптарының кеңеюі
Жауап: б) Экожүйенің бұзылуы және биоәртүрліліктің төмендеуі

8. Пайдалы қазбаларды өндіру кезінде қандай зиянды қалдықтар түзілуі мүмкін?

а) Судың бетіндегі күл
б) Химиялық және радиоактивті қалдықтар
в) Органикалық қалдықтар
г) Өсімдік жапырақтары
Жауап: б) Химиялық және радиоактивті қалдықтар

9. Пайдалы қазбаларды өндіру кезінде қандай экологиялық бақылау шаралары қолданылуы мүмкін?

а) Өндірістік қалдықтарды азайту
б) Су ресурстарын үнемдеу
в) Ауыл шаруашылығын кеңейту
г) Жергілікті жануарларды қорғау
Жауап: а) Өндірістік қалдықтарды азайту

10. Пайдалы қазбаларды өндірудің климатқа әсері қандай болуы мүмкін?

а) Климаттың салқындауы
б) Атмосфералық температураның көтерілуі
в) Климаттың тұрақтануы
г) Суық ауа массаларының артуы
Жауап: б) Атмосфералық температураның көтеріуі

11. Пайдалы қазбаларды өндірудің қоршаған ортаға әсері қандай?

A ) Қоршаған ортада ластанудың көбеюі, топырақтың эрозиясы және жер бетінің өзгеруі
B) Қоршаған ортада жасыл өсімдіктердің көбеюі және экологиялық теңгерімнің жақсаруы
C) Топырақтың құнарлығын арттыру және су көздерінің ластануының азаюы
D) Жер үсті экосистемаларының толық қалпына келуі және орманды жерлердің артуы

Дұрыс жауаптар: A)

12. Пайдалы қазбаларды өндіру топырақ пен су көздеріне қалай әсер етеді?

A ) Топырақ пен су көздерінде ауыр металдар мен токсиндердің жинақталуына себеп болады
B) Топырақтың құнарлығы мен су көздерінің сапасы жақсарады
C) Су көздері мен топырақ тек табиғи жолдармен ластанады, адам әрекеті әсер етпейді
D) Топырақ пен су көздері толық қалпына келеді, ешқандай зиянды заттар жиналмайды

Дұрыс жауаптар: A)

13. Пайдалы қазбаларды өндірудің адам денсаулығына әсері қандай?

A) Ауадағы зиянды газдар мен бөлшектер тыныс алу жолдарын зақымдап, түрлі ауруларға себеп болады
B) Пайдалы қазбаларды өндіру тек экологиялық теңгерімге әсер етеді, денсаулыққа әсер етпейді
C) Адам денсаулығына тек көміртек диоксиді әсер етеді, басқа газдар әсер етпейді
D) Пайдалы қазбаларды өндіру адам денсаулығына ешқандай зиян тигізбейді

Дұрыс жауаптар: A)

14. Пайдалы қазбаларды өндіру адам денсаулығына қалай әсер етеді?

A) Ауадағы зиянды заттардың, мысалы, шаңның және улы газдардың көп болуы тыныс алу жолдары ауруларына және басқа да денсаулық мәселелеріне себеп болады
B) Пайдалы қазбаларды өндірудің әсері тек экологиялық өзгерістермен шектеледі, адам денсаулығына ешқандай зиян келтірмейді
C) Өндірістен шыққан улы заттар мен ауыр металдар су көздеріне түсіп, адамдардың ішек инфекцияларына және басқа да ауруларға шалдығуына себеп болады
D) Пайдалы қазбаларды өндіру денсаулықты жақсартады, себебі ол жұмыс орындарын ашады және экономикалық жағдайды жақсартады

Дұрыс жауаптар: A), C)

15. Пайдалы қазбаларды өндірудің қоршаған ортаға әсері қандай?

A) Пайдалы қазбаларды өндіру жер бетінде ландшафттың өзгеруіне, топырақтың эрозиясына және экологиялық жүйенің бұзылуына әкеледі
B) Пайдалы қазбаларды өндіру жер бетіндегі барлық экосистемаларды оңтайландырады және орманды қалпына келтіреді
C) Пайдалы қазбаларды өндіру су көздерінің ластануына және өсімдік пен жануарлардың тіршілік ету ортасының бұзылуына себеп болады
D) Пайдалы қазбаларды өндірудің әсері тек экономикалық өсіммен шектеледі, экологиялық жүйеге әсер етпейді

Дұрыс жауаптар: A), C

Пестицидтердің қоршаған орта мен адам денсаулығына әсері

1. Пестицидтер қандай мақсатта қолданылады?

а) Өсімдіктердің өсіп-өнуін жақсарту
б) Өсімдіктерді зиянкестерден қорғау
в) Жердің құнарлылығын арттыру
г) Су сапасын жақсарту
Жауап: б) Өсімдіктерді зиянкестерден қорғау

2. Пестицидтердің қоршаған ортаға әсері қандай болуы мүмкін?

а) Су мен топырақтың ластануы
б) Ауа сапасының жақсаруы
в) Өсімдіктердің тез өсуі
г) Орман алқаптарының кеңеюі
Жауап: а) Су мен топырақтың ластануы

3. Пестицидтердің адам денсаулығына әсері қандай болуы мүмкін?

а) Тыныс алу жолдарының аурулары
б) Иммунитеттің күшеюі
в) Тері аурулары
г) Жүйке жүйесінің қалыпты жұмысы
Жауап: а) Тыныс алу жолдарының аурулары

4. Пестицидтердің неге себеп болуы мүмкін?

а) Көршілес экожүйелердің бұзылуына
б) Өсімдіктердің әртүрлілігінің артуына
в) Судың ластанбауына
г) Топырақтың құнарлылығын жоғарылатуға
Жауап: а) Көршілес экожүйелердің бұзылуына

5. Пестицидтердің топыраққа әсері қандай болуы мүмкін?

а) Топырақтың құнарлылығының артуы
б) Топырақтың химиялық құрамының өзгеруі
в) Топырақтың құрылымының жақсаруы
г) Топырақтың органикалық құрамының артуы
Жауап: б) Топырақтың химиялық құрамының өзгеруі

6. Пестицидтер қандай жануарларға зиян тигізуі мүмкін?

а) Птицалар мен жәндіктерге
б) Балықтар мен сүтқоректілерге
в) Өсімдіктер мен бактерияларға
г) Жер үсті өсімдіктеріне
Жауап: б) Балықтар мен сүтқоректілерге

7. Пестицидтердің атмосфераға әсері қандай болуы мүмкін?

а) Атмосфералық ауаның ластануы
б) Атмосфераның озон қабатының қалпына келуі
в) Атмосфераның таза болуы
г) Атмосфералық қысымның көтерілуі
Жауап: а) Атмосфералық ауаның ластануы

8. Пестицидтердің қандай түрлері ең қауіпті болып саналады?

а) Биологиялық пестицидтер
б) Органикалық пестицидтер
в) Химиялық пестицидтер
г) Природные пестицидтер
Жауап: в) Химиялық пестицидтер

9. Пестицидтерді қолданудың зиянды әсерлерін азайту үшін қандай шаралар қабылдануы мүмкін?

а) Пестицидтердің мөлшерін көбейту
б) Пестицидтердің пайдаланылуын азайту және ауыстыру
в) Пестицидтерді топыраққа тікелей енгізу
г) Тұрақты түрде пестицидтерді жаңарту
Жауап: б) Пестицидтердің пайдаланылуын азайту және ауыстыру

10. Пестицидтердің адам денсаулығына ұзақ мерзімді әсерлері қандай болуы мүмкін?

а) Асқазан-ішек аурулары
б) Жоғары қан қысымы
в) Хроникалық аурулар мен қатерлі ісіктер
г) Жүйке жүйесінің жақсаруы
Жауап: в) Хроникалық аурулар мен қатерлі ісіктер

11. Суретте көрсетілгендей, пестицидтердің адам денсаулығына әсері қандай?

A) Пестицидтер адамның тыныс алу жолдары аурулары мен аллергиялық реакцияларды тудырады
B) Пестицидтер адамның денсаулығына ешқандай әсер етпейді, олар тек өсімдіктермен жұмыс істеуге арналған
C) Пестицидтер адам денсаулығын жақсартады, себебі олар зиянкестермен күресуге көмектеседі
D) Пестицидтер тек экологиялық мәселелермен шектеледі, адам денсаулығына әсер етпейді

Дұрыс жауаптар: A)

12. Суретте көрсетілгендей, пестицидтердің су көздеріне әсері қандай?

A ) Пестицидтер су көздерінде ауыр металдар мен токсиндердің жиналуына әкеледі
B) Пестицидтер су көздерін таза және қауіпсіз етіп сақтайды
C) Пестицидтердің су көздеріне әсері тек суға табиғи жолмен ағып кетуімен шектеледі
D) Пестицидтер тек табиғи су көздеріне әсер етеді, жасанды су көздеріне әсер етпейді

Дұрыс жауаптар: A)

13. Пестицидтердің экосистемаға әсері қандай?

A ) Пестицидтер флора мен фауна өкілдерінің тіршілік ету ортасын бұзады және экосистеманың теңгерімін бұзады
B) Пестицидтер экосистеманы жақсартады және табиғи теңгерімді қалпына келтіреді
C) Пестицидтер тек экосистемалардың көлемін ұлғайтады және жануарларды көбейтеді
D) Пестицидтер табиғи экосистемаларға әсер етпейді, олар тек ауыл шаруашылығында қолдануға арналған

Дұрыс жауаптар: A)

14. Пестицидтердің қоршаған ортаға әсері қандай?

A) Пестицидтер топырақтың құнарлығын төмендетеді және су көздеріне ластануға себеп болады
B) Пестицидтер тек зиянкестермен күреседі, олар топырақ пен суға әсер етпейді
C) Пестицидтер экосистемалардың теңгерімін бұзып, жануарлардың тіршілік ету ортасын зақымдайды
D) Пестицидтер табиғи ортада оң өзгерістер тудырады, микробтардың дамуын ынталандырады

Дұрыс жауаптар: A), C)

15. Пестицидтердің адам денсаулығына әсері қандай?

A) Пестицидтер адам денсаулығына зиян келтіріп, аллергиялық реакциялар мен тыныс алу ауруларына себеп болуы мүмкін
B) Пестицидтер адам денсаулығына ешқандай зиян келтірмейді, олар тек ауыл шаруашылығында қолданылатын қауіпсіз құралдар
C) Пестицидтер адамның ағзасында ұзақ мерзімді денсаулық мәселелеріне, мысалы, рак ауруына әкелуі мүмкін
D) Пестицидтер адам денсаулығын жақсартады, себебі олар азық-түліктерді зиянкестерден қорғайды

Дұрыс жауаптар: A), C)

Жылыжай эффктісі (булану) және озон қабатының жұқаруы

Дүниежүзілік мұхит деңгейінің, су мен атмосфера температурасының көтерілуінің тірі ағзаларға әсері

1. Жылыжай эффектисі дегеніміз не?

а) Атмосфераның су мен оттегімен байытылуы
б) Атмосферадағы жылыжай газдарының әсерінен жер бетінің температурасының көтерілуі
в) Су бетінің булануының азаюы
г) Жердің магниттік өрісінің өзгеруі
Жауап: б) Атмосферадағы жылыжай газдарының әсерінен жер бетінің температурасының көтерілуі

2. Озон қабатының жұқаруы қандай зиянды әсерлерге алып келуі мүмкін?

а) Климаттың салқындауы
б) Күннің ультракүлгін сәулелерінің артуы
в) Атмосфераның оттегімен байытылуы
г) Су ресурстарының көбейуі
Жауап: б) Күннің ультракүлгін сәулелерінің артуы

3. Дүниежүзілік мұхит деңгейінің көтерілуі қандай себептермен байланысты?

а) Жер бетінің магниттік өзгерістері
б) Мұхит суының кеңеюі және мұздардың еруі
в) Атмосфералық қысымның артуы
г) Су айналымының жақсаруы
Жауап: б) Мұхит суының кеңеюі және мұздардың еруі

4. Су температурасының көтерілуі тірі ағзаларға қандай әсер етеді?

а) Су өсімдіктерінің өсуінің артуы
б) Рифтер мен басқа су тіршілігінің жойылуы
в) Су бетінің тереңдеуі
г) Атмосфералық қысымның көтерілуі
Жауап: б) Рифтер мен басқа су тіршілігінің жойылуы

5. Атмосфера температурасының көтерілуі қандай экологиялық проблемаларды туғызады?

а) Орман алқаптарының кеңеюі
б) Мұздықтардың еруі мен теңіз деңгейінің көтерілуі
в) Су ресурстарының тазалығының артуы
г) Өсімдіктердің гүлдеуінің жылдамдауы
Жауап: б) Мұздықтардың еруі мен теңіз деңгейінің көтерілуі

6. Озон қабатының жұқаруы адам денсаулығына қалай әсер етуі мүмкін?

а) Күннің сәулелерінің әсерінен тері аурулары мен қатерлі ісіктердің көбеюі
б) Иммунитеттің жақсаруы
в) Жүйке жүйесінің нығаюы
г) Асқазан-ішек жүйесінің жақсаруы
Жауап: а) Күннің сәулелерінің әсерінен тері аурулары мен қатерлі ісіктердің көбеюі

7. Жылыжай газдарының қандай түрлері атмосфераның температурасының көтерілуіне себеп болады?

а) Оттегі және азот
б) Көмірқышқыл газы, метан және күкіртті газдар
в) Оксидтер мен көміртек
г) Хлор және фтор
Жауап: б) Көмірқышқыл газы, метан және күкіртті газдар

8. Дүниежүзілік мұхит деңгейінің көтерілуі қандай салдарға алып келуі мүмкін?

а) Теңіз жағалауларының суға батуы
б) Орман алқаптарының көбейуі
в) Су ресурстарының жақсаруы
г) Ауа температурасының төмендеуі
Жауап: а) Теңіз жағалауларының суға батуы

9. Жылыжай эффектісінің күшті әсерінен қандай климаттық өзгерістер орын алуы мүмкін?

а) Климаттың суынуы
б) Жердің құрғақшылыққа ұшырауы мен жаңбырлардың артуы
в) Қардың көп түсуі
г) Су температурасының төмендеуі
Жауап: б) Жердің құрғақшылыққа ұшырауы мен жаңбырлардың артуы

10. Су мен атмосфера температурасының көтерілуі қандай экожүйелік өзгерістерге алып келеді?

а) Өсімдіктер мен жануарлардың таралуының өзгеруі
б) Орманның кеңеюі
в) Судың құрамының жақсаруы
г) Атмосфералық қысымның көтерілуі
Жауап: а) Өсімдіктер мен жануарлардың таралуының өзгеруі

11. Жылыжай эффектісі қалай пайда болады және ол қандай әсерлер тудырады?

A) Жылыжай газдары атмосферада жылудың тұтылуына себеп болады, бұл жердің орташа температурасының көтерілуіне әкеледі
B) Жылыжай газдары ауаға көтерілмейді және жылу тұтылмайды, температура төмендейді
C) Жылыжай эффектісі тек жер бетінің бетінен жылудың шығуына әкеледі, атмосфералық температураға әсер етпейді
D) Жылыжай газдары тек мұхиттардың температурасына әсер етеді, жер бетіндегі ауа температурасына әсер етпейді

Дұрыс жауаптар: A)

12. Озон қабатының жұқаруы қандай салдарға әкеледі?

A) Озон қабатының жұқаруы ультрафиолет сәулелерінің көп түсуіне себеп болып, тірі ағзалардың денсаулығына теріс әсер етеді
B) Озон қабатының жұқаруы тек ауа температурасын төмендетеді және экосистемаларды жақсартады
C) Озон қабатының жұқаруы мұхиттардың деңгейінің көтерілуіне себеп болады, ауа температурасын өзгертпейді
D) Озон қабатының жұқаруы тек жер бетіндегі температураға әсер етеді, су мен атмосфера температурасына әсер етпейді

Дұрыс жауаптар: A)

13. Мұхит деңгейінің көтерілуі қандай экологиялық мәселелерге әкеледі?

A) Мұхит деңгейінің көтерілуі жағалаудағы аймақтарды су астында қалдырып, тірі ағзалардың тіршілік ету ортасын бұзады
B) Мұхит деңгейінің көтерілуі тек жағалаудағы экосистемаларға әсер етеді, барлық экосистемаларға әсер етпейді
C) Мұхит деңгейінің көтерілуі су мен ауа температурасының төмендеуіне себеп болады
D) Мұхит деңгейінің көтерілуі экосистемаларды жақсартады, тірі ағзалардың тіршілік етуін жеңілдетеді

Дұрыс жауаптар: A)

14. Озон қабатының жұқаруы қандай салдарға әкеледі?

A) Озон қабатының жұқаруы ультрафиолет сәулелерінің жер бетіне көптеп түсуіне себеп болып, тері рагының, көз ауруларының және иммундық жүйенің бұзылу қаупін арттырады
B) Озон қабатының жұқаруы ауа температурасының төмендеуіне және климаттың салқындауына әкеледі
C) Озон қабатының жұқаруы экожүйелердің бұзылуына, өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік ету жағдайларының нашарлауына әкеледі
D) Озон қабатының жұқаруы жер бетінде су тапшылығын тудырып, шөлейттену процесін күшейтеді

Дұрыс жауаптар: A), C)

15. Су температурасы мен атмосфераның көтерілуі тірі организмдерге қалай әсер етеді?

А) Су мен атмосфера температурасының көтерілуі көші-қон жолдарының өзгеруіне және кейбір түрлердің жойылуына әкелуі мүмкін

B) Температураның артуы олардың өсуі мен көбеюін ынталандыра отырып, барлық түрлердің өмір сүру жағдайларының жақсаруына ықпал етеді

С) Су мен атмосфера температурасының көтерілуі коралл рифтерінің жаппай жойылуына және теңіз экожүйелерінің бұзылуына әкеледі

D) Температураның ұлғаюы жануарларға әсер етпей өсімдіктердің ұлғаюына ғана әкеледі

Дұрыс жауаптар: A), C)

Ыдырау үдерісі. Асқорыту ферменттерінің әсері. Асқорытудағы ферменттердің маңызы. Сіңіру және бөліп шығару

1. Асқорыту ферменттерінің негізгі қызметі қандай?

а) Тамақтың физикалық түрде өзгеруі
б) Тамақтың химиялық ыдырауы
в) Қанның құрамының өзгеруі
г) Тыныс алу процесінің жақсаруы
Жауап: б) Тамақтың химиялық ыдырауы

2. Ыдырау үдерісінде қандай ферменттер көмірсуларды ыдыратады?

а) Протеаздар
б) Липаздар
в) Амилаза
г) Селлюлаза
Жауап: в) Амилаза

3. Асқорыту ферменттерінің әсерінен қандай өнімдер түзіледі?

а) Суды және тұздарды
б) Ақуыздарды және майларды
в) Қарапайым қанттар, амин қышқылдары және май қышқылдары
г) Витаминдер мен минералдар
Жауап: в) Қарапайым қанттар, амин қышқылдары және май қышқылдары

4. Асқорыту процесінде сіңіру қандай кезеңді білдіреді?

а) Тамақтың ауыз қуысына түсуі
б) Тамақтың астыңғы ішекке өтуі
в) Нутриенттердің қанға немесе лимфаға өтуі
г) Тамақтың ішектен шығуы
Жауап: в) Нутриенттердің қанға немесе лимфаға өтуі

5. Асқорытудағы ферменттердің маңызы қандай?

а) Азық-түліктің жақсы сақталуы
б) Тамақтың толық қорытылуы мен қажетті заттарға бөлінуі
в) Тамақтың ыдырауының алдын алу
г) Су мен тұздардың сіңірілуі
Жауап: б) Тамақтың толық қорытылуы мен қажетті заттарға бөлінуі

6. Асқорыту кезінде майларды қандай ферменттер ыдыратады?

а) Липаздар
б) Амилаза
в) Протеаздар
г) Селлюлаза
Жауап: а) Липаздар

7. Бөліп шығару үдерісі не үшін қажет?

а) Организмге қажет емес заттарды шығаруға
б) Нутриенттерді қорытуды жақсартуға
в) Су мен тұздардың сіңірілуін арттыруға
г) Асқазанның ферменттік белсенділігін төмендетуге
Жауап: а) Организмге қажет емес заттарды шығаруға

8. Асқорыту жүйесінде сіңіру қай жерде негізінен жүреді?

а) Ауыз қуысы
б) Асқазан
в) Жіңішке ішек
г) Қалың ішек
Жауап: в) Жіңішке ішек

9. Ыдырау үдерісінің қандай негізгі кезеңдері бар?

а) Физикалық және химиялық өзгерістер
б) Сіңіру және бөліп шығару
в) Тыныс алу және қан айналымы
г) Ауыз қуысы мен асқазанның өзгеруі
Жауап: а) Физикалық және химиялық өзгерістер

10. Асқорыту ферменттерінің қайсысы ақуыздарды ыдыратады?

а) Липаздар
б) Амилаза
в) Протеаздар
г) Селлюлаза
Жауап: в) Протеаздар

11. Асқазанның қай бөлігі асқорыту ферменттерімен тығыз байланысты?

A ) Асқазанның шырышты қабаты
B) Асқазанның сыртқы қабаты
C) Ұйқы безі
D) Асқазанның кіреберісі

Жауап: A) Асқазанның шырышты қабаты

12. Ұйқы безі шығаратын ферменттердің негізгі рөлі қандай?

A) Майларды, белоктарды және көмірсуларды ыдырату
B) Тек майларды ыдырату
C) Тек белоктарды ыдырату
D) Асқазан қышқылын бейтараптау

Жауап: A) Майларды, белоктарды және көмірсуларды ыдырату

13. Қай фермент асқазанның ішкі қабатында белоктарды аминқышқылдарға дейін ыдыратады?

A ) Пепсин
B) Амилаза
C) Липаза
D) Протеаза

жауап: A) Пепсин

14. Сіңіру және бөліп шығару процестерінің маңызы қандай?

A) Сіңіру процесі ағзаға қажетті қоректік заттарды қанға өткізіп, оларды ағза бойынша таратуға мүмкіндік береді
B) Бөліп шығару ағзадағы қажетсіз заттарды шығарып, оның ішкі ортасын тұрақты ұстап тұрады
C) Сіңіру процесі тек қана су мен минералды заттарды сіңіреді, қоректік заттарға әсер етпейді
D) Бөліп шығару тек қалдықтарды шығарып, денедегі барлық қоректік заттарды жояды

Дұрыс жауаптар: A), B)

15. Сіңіру және бөліп шығару процестерінің мәні қандай?

A) Сіңіру организмге тамақтан қажетті қоректік заттарды алуға және оларды организм бойынша бөлуге мүмкіндік береді

B) Бөліну организмге қажетсіз заттардан арылуға және ішкі тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі

С) Сіңіру тек су мен минералдарға ғана қатысты, қоректік заттарды қозғамайды

D) Бөліну тыныс алу процестерімен ғана байланысты және ас қорыту процесіне қатысы жоқ

Дұрыс жауаптар: A), B)

Ферменттердің әсер ету механизмі. Ферменттің белсенді орталығы. Зертханалық жұмыс "Ферменттердің белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың (температура, pH) әсерін зерттеу"

1. Ферменттердің әсер ету механизмі қандай принципке негізделген?

а) Күтілетін химиялық реакцияның жылдамдығын жоғарылату
б) Химиялық реакцияның толық тоқтауына
в) Ферменттің өздігінен ыдырауына
г) Термодинамикалық теңгерімнің бұзылуына
Жауап: а) Күтілетін химиялық реакцияның жылдамдығын жоғарылату

2. Ферменттің белсенді орталығының қызметі қандай?

а) Ферменттің молекулалық құрылымын тұрақтандыру
б) Субстрат молекулаларымен байланысу және реакцияны катализдеу
в) Энергияны жинақтау
г) Ферменттің ыдырауын жеделдету
Жауап: б) Субстрат молекулаларымен байланысу және реакцияны катализдеу

3. Ферменттердің белсенділігін зерттеу үшін қолданылатын температураның әсері қандай?

а) Жоғары температура ферменттердің белсенділігін арттырады
б) Температураның өзгеруі ферменттердің белсенділігіне әсер етпейді
в) Температураның тым жоғары немесе тым төмен болуы ферменттердің белсенділігін төмендетеді
г) Температура тек ферменттің көлемін өзгертеді
Жауап: в) Температураның тым жоғары немесе тым төмен болуы ферменттердің белсенділігін төмендетеді

4. Ферменттердің белсенділігіне pH деңгейінің әсері қандай?

а) Әртүрлі pH деңгейлері ферменттердің белсенділігін өзгерте алады
б) pH деңгейі ферменттердің белсенділігіне әсер етпейді
в) Тек қана орташа pH деңгейі ферменттердің белсенділігін жақсартады
г) Тек жоғары pH деңгейі ферменттердің белсенділігін арттырады
Жауап: а) Әртүрлі pH деңгейлері ферменттердің белсенділігін өзгерте алады

5. Ферменттің белсенді орталығының субстратпен байланысуы қалай жүреді?

а) Субстрат ферменттің белсенді орталығына физикалық түрде байланысады
б) Ферменттің белсенді орталығы субстратты химиялық түрде өзгертеді
в) Субстрат ферменттің белсенді орталығына жай ғана бірігеді
г) Фермент субстратпен байланыспайды
Жауап: а) Субстрат ферменттің белсенді орталығына физикалық түрде байланысады

6. Ферменттердің белсенділігін зерттеу кезінде қандай негізгі факторларды ескеру қажет?

а) Температура мен pH деңгейі
б) Құрылымдық өзгерістер мен концентрация
в) Ферменттің түсі мен көлемі
г) Субстраттың концентрациясы мен түсі
Жауап: а) Температура мен pH деңгейі

7. Ферменттердің белсенділігіне су мен тұз концентрациясының әсері қандай болуы мүмкін?

а) Су мен тұз концентрациясы ферменттердің белсенділігін өзгерте алмайды
б) Су мен тұз концентрациясы ферменттердің белсенділігін жоғары немесе төмендетуі мүмкін
в) Тек су концентрациясы әсер етеді, ал тұз концентрациясы әсер етпейді
г) Тек тұз концентрациясы әсер етеді, ал су концентрациясы әсер етпейді
Жауап: б) Су мен тұз концентрациясы ферменттердің белсенділігін жоғары немесе төмендетуі мүмкін

8. Ферменттердің белсенділігін зерттеу үшін қандай зертханалық әдістер қолданылуы мүмкін?

а) Ферменттің тұтыну жылдамдығын өлшеу
б) Ферменттің түсін өзгерту
в) Ферменттің иісін зерттеу
г) Ферменттің температурасын тексеру
Жауап: а) Ферменттің тұтыну жылдамдығын өлшеу

9. Ферменттің белсенділігін зерттеу кезінде температураның көтерілуі ферменттің қай аспектісіне әсер етуі мүмкін?

а) Субстраттың молекулалық массасы
б) Ферменттің белсенді орталығының құрылымы
в) Ферменттің түсу жылдамдығы
г) Субстраттың химиялық құрамын
Жауап: б) Ферменттің белсенді орталығының құрылымы

10. Ферменттердің белсенділігін pH өзгерістерімен зерттеу кезінде қандай нәтижелерді күтуге болады?

а) Белсенділіктің артуы тек жоғары pH деңгейінде
б) Белсенділік тек белгілі бір pH деңгейінде максималды болады
в) Белсенділік pH өзгерістеріне байланысты тұрақты түрде артады
г) Белсенділік тек төмен pH деңгейінде артады
Жауап: б) Белсенділік тек белгілі бір pH деңгейінде максималды болады

11. Ферменттің қай бөлігі субстратпен әрекеттеседі?

A ) Белсенді орталық
B) Ингибиторлық аймақ
C) Аллостериялық орталық
D) Ферменттің перифериялық бөлігі

жауап: A) Белсенді орталық

12. "Құлып және кілт" моделі бойынша фермент пен субстраттың байланысуы қалай сипатталады?

A ) Субстрат ферменттің белсенді орталығына дәл сәйкес келеді
B) Субстрат ферментті тұрақсыздандырады
C) Фермент субстратты ыдыратады
D) Субстрат ферментті денатурациялайды

жауап: A) Субстрат ферменттің белсенді орталығына дәл сәйкес келеді

13. Белсенді орталықтың функциясы қандай?

A) Субстратты ферментке бекітіп, химиялық реакцияны жылдамдатады
B) Субстратты ферменттен ажыратып, реакцияны баяулатады
C) Реакция өнімдерін шығаруға арналған
D) Белсенді орталықтың функциясы жоқ

Жауап: A) Субстратты ферментке бекітіп, химиялық реакцияны жылдамдатады

14. Ферменттер қалай жұмыс істейді?

A) Ферменттер реакцияны жылдамдату үшін субстратпен байланысады.
B) Ферменттер өздерінің белсенді орталығына сәйкес келетін субстратты ғана қабылдайды.
C) Ферменттер реакция өнімдерін өздері шығарады.
D) Ферменттер тек бір рет қана қолданылады, содан кейін бұзылады.

Дұрыс жауаптар: A), B)

15. Ферменттердің субстратпен әрекеттесу механизмінде қандай өзгерістер орын алады?

A) Фермент субстратпен байланысқанда, оның пішіні субстратқа сәйкес келеді.
B) Фермент субстратпен байланысқанда, оның белсенді орталығы өзгереді және реакция баяулайды.
C) Ферменттер реакция кезінде субстратты ыдыратып, өздері денатурацияға ұшырайды.
D) Субстрат ферменттің белсенді орталығымен сәйкес келмесе, реакция болмайды.

Дұрыс жауаптар: A), D)

Өттің әсерінен майлардың эмульгациясы.

Зертханалық жұмыс "Өттің әсерінен майлардың эмульгациялануын зерттеу"

1. Майлардың эмульгациясы дегеніміз не?

а) Майлардың суға толық еруі
б) Майлардың ұсақ тамшыларға бөлінуі
в) Майлардың тұздардың әсерінен коагуляциялануы
г) Майлардың кристалдануы
Жауап: б) Майлардың ұсақ тамшыларға бөлінуі

2. Өттің құрамындағы қандай заттар майлардың эмульгациясына әсер етеді?

а) Липаздар
б) Амилаза
в) Өт тұздары
г) Протеаздар
Жауап: в) Өт тұздары

3. Өттің майларды эмульгациялау үшін қандай рөлі бар?

а) Майларды толық ыдырату
б) Майларды ұсақ тамшыларға бөлу
в) Майлардың сіңірілуін арттыру
г) Майлардың көбеюін жеделдету
Жауап: б) Майларды ұсақ тамшыларға бөлу

4. Эмульгация процесі қандай құрылымдық өзгерістерді білдіреді?

а) Майлардың бөлшектенуі мен араласуы
б) Майлардың тұнбаға түсуі
в) Майлардың кристалдануы
г) Майлардың химиялық реакцияға түсуі
Жауап: а) Майлардың бөлшектенуі мен араласуы

5. Зертханалық жұмыста өттің майларға әсерін зерттеу үшін қандай негізгі құралдар қолданылуы мүмкін?

а) Микроскоп
б) Тәжірибе құбыры және өлшеуіш құрылғылар
в) Спектрофотометр
г) Термометр
Жауап: б) Тәжірибе құбыры және өлшеуіш құрылғылар

6. Өттің әсерінен майлардың эмульгациясы қандай нәтижелерді көрсетеді?

а) Майлардың түзілуі
б) Майлардың бірігуі
в) Майлардың бөлшектеніп, ұсақ тамшыларға айналуы
г) Майлардың тұнбаға түсуі
Жауап: в) Майлардың бөлшектеніп, ұсақ тамшыларға айналуы

7. Өттің эмульгация әсерінің нәтижелерін қалай бағалауға болады?

а) Майлардың түсінің өзгеруі арқылы
б) Майлардың суға еруі арқылы
в) Майлардың тығыздығы арқылы
г) Майлардың бөлшектенуі мен сұйықтықтың мөлшері арқылы
Жауап: г) Майлардың бөлшектенуі мен сұйықтықтың мөлшері арқылы

8. Зертханалық жұмыс кезінде өттің майларға әсерін бақылау үшін қандай көрсеткіштерді өлшеу қажет?

а) Майлардың түзілу уақыты мен мөлшері
б) Майлардың түсі мен иісі
в) Майлардың құрамындағы элементтердің концентрациясы
г) Майлардың молекулалық массасы
Жауап: а) Майлардың түзілу уақыты мен мөлшері

9. Өттің әсерінен майлардың эмульгациясы қандай биологиялық процестермен байланысты?

а) Тыныс алу
б) Асқорыту
в) Қан айналымы
г) Жүйке жүйесінің жұмысымен
Жауап: б) Асқорыту

10. Өттің құрамындағы қандай компоненттер майларды эмульгациялауға көмектеседі?

а) Өт тұздары
б) Суда еритін витаминдер
в) Стероидтар
г) Көмірсулар
Жауап: а) Өт тұздары

11. Өттің әсерінен майлардың эмульгациясы қандай маңызды роль атқарады?

A) Майлардың сіңірілуін жеңілдетеді, өйткені олар ұсақталған және беткі аудандары ұлғайтылған.
B) Майларды ферменттермен тікелей реакцияға түсіреді, оларды өздігінен ыдыратады.
C) Майлардың сіңірілуін қиындатады, өйткені олар үлкен тамшыларда болады.
D) Майларды денеден шығаруға жәрдемдеседі.

Дұрыс жауап: A) Майлардың сіңірілуін жеңілдетеді, өйткені олар ұсақталған және беткі аудандары ұлғайтылған.

12 . Өттің әсерінен майлардың эмульгациялау процесі қандай процесспен байланысты?

A) Майлардың ферменттермен реакцияға түсіп, асқазаннан ұсақ бөлшектерге бөлінуімен.
B) Майлардың суға ерітілуімен және олардың ағзадан шығарылуымен.
C) Майлардың кішкентай тамшыларға бөлінуімен, бұл олардың сіңірілуін жеңілдетеді.
D) Майлардың денатурациялануымен және олардың химиялық құрамының өзгеруімен.

Дұрыс жауап: C) Майлардың кішкентай тамшыларға бөлінуімен, бұл олардың сіңірілуін жеңілдетеді.

13. Майлардың эмульгациясы қандай нәтижеге әкеледі?

A) Майларды ұсақ бөлшектерге бөліп, олардың сіңірілуін жеңілдетеді.
B) Майларды денеден шығаруға көмектеседі.
C) Майларды суға ерітіп, энергияға айналдырады.
D) Майларды денатурациялап, оларды ыдыратады.

Дұрыс жауап: A) Майларды ұсақ бөлшектерге бөліп, олардың сіңірілуін жеңілдетеді.

14. Өттің майлардың эмульгациясындағы рөлі қандай?

A) Өт майларды кішкентай тамшыларға бөліп, олардың беткі аудандарын арттырады.
B) Өт майлардың химиялық құрамын өзгертіп, оларды суда ерітеді.
C) Өт майларды ұсақтап, ферменттерге майларды оңай ыдыратуға мүмкіндік береді.
D) Өт майларды тікелей сіңіріп, оларды қанға өткізеді.

Дұрыс жауаптар: A),C)

15. Майлардың эмульгациясы дегеніміз не?

A) Майларды бөлшектерге бөлу және олардың беткі ауданын ұлғайту процесі.
B) Майларды сіңіріп, оларды денеден шығару процесі.
C) Майларды суға ерітіп, оларды энергияға айналдыру процесі.
D) Майларды ферменттермен реакцияға түсіріп, олардың сіңуін қамтамасыз ету процесі.

Дұрыс жауаптар: A), D)

Активті және пассивті тасымалдардың ұқсастығы мен айырмашылығы. Жасуша мембранасы арқылы тасымалдану. Белсенді тасымалдану кезіндегі энергияның жұмсалуы

1. Активті және пассивті тасымалдардың ұқсастықтары қандай?

а) Екеуі де жасуша мембранасы арқылы заттарды тасымалдайды
б) Екеуі де тек оң зарядталған иондармен жұмыс істейді
в) Екеуі де энергия жұмсамайды
г) Екеуі де тек су молекулаларының тасымалдануын қамтамасыз етеді
Жауап: а) Екеуі де жасуша мембранасы арқылы заттарды тасымалдайды

2. Активті тасымалдың негізгі ерекшелігі қандай?

а) Энергияның жұмсалуы
б) Жасуша мембранасының құрылымына тәуелді болмауы
в) Дифузия арқылы заттардың тасымалдануы
г) Концентрация градиентіне тәуелді болмауы
Жауап: а) Энергияның жұмсалуы

3. Пассивті тасымалдың негізгі сипаттамасы қандай?

а) Энергия жұмсамай заттардың тасымалдануы
б) Энергия жұмсалатын процесс
в) Белсенді тасымалмен қатар жүруі
г) Дифузия және осмос процесстері арқылы жүзеге асырылуы
Жауап: а) Энергия жұмсамай заттардың тасымалдануы

4. Белсенді тасымал кезінде қандай процесс заттарды мембрана арқылы өткізеді?

а) Дифузия
б) Осмос
в) Тасымалдану үшін ATP энергиясы қажет
г) Тасымалдану концентрация градиенті бойынша
Жауап: в) Тасымалдану үшін ATP энергиясы қажет

5. Пассивті тасымалда қандай энергия көзі пайдаланылады?

а) ATP энергиясы
б) Электр энергиясы
в) Тұрақты градиенттік энергия
г) Дифузияның табиғи энергиясы
Жауап: г) Дифузияның табиғи энергиясы

6. Жасуша мембранасы арқылы тасымалдануда қандай процесстер активті тасымалға жатады?

а) Дифузия
б) Осмос
в) Натрий-калий помпасы
г) Глюкоза тасымалы
Жауап: в) Натрий-калий помпасы

7. Пассивті тасымалда қандай көлік жүйесі қолданылады?

а) Кернеулі көлік жүйесі
б) Келісілген тасымал жүйесі
в) Арнаулы белоктар арқылы тасымал
г) Везикулалардың тасымалы
Жауап: в) Арнаулы белоктар арқылы тасымал

8. Белсенді тасымал кезінде қандай механизмдер арқылы заттар мембрана арқылы өтеді?

а) Арнаулы тасымалдаушы белоктар мен везикулалар
б) Суда еру
в) Гидрофобты аймақтар арқылы
г) Пасивті диффузия
Жауап: а) Арнаулы тасымалдаушы белоктар мен везикулалар

9. Активті тасымалдың қандай түрлері бар?

а) Дифузия және осмос
б) Пасивті диффузия және осмос
в) Тасымалдану және эндоцитоз
г) Экзоцитоз және натрий-калий помпасы
Жауап: г) Экзоцитоз және натрий-калий помпасы

10. Пассивті тасымал кезінде заттар қандай бағытта тасымалданады?

а) Концентрация градиентіне қарсы
б) Концентрация градиентіне бойымен
в) Электр градиентіне қарсы
г) Электр градиентіне бойымен
Жауап: б) Концентрация градиентіне бойымен

11. Активті және пассивті тасымалдардың басты айырмашылығы қандай?

A) Активті тасымал үшін энергия қажет, ал пассивті тасымал энергиясыз жүреді.
B) Пассивті тасымал үшін энергия қажет, ал активті тасымал энергиясыз жүреді.
C) Активті тасымал тек су молекулаларын тасымалдайды, ал пассивті тасымал тек иондарды тасымалдайды.
D) Активті және пассивті тасымалдардың екеуі де энергияны талап етеді.

Дұрыс жауап: A) Активті тасымал үшін энергия қажет, ал пассивті тасымал энергиясыз жүреді.

12. Пассивті тасымалдың қандай ерекшелігі бар?

A) Пассивті тасымал молекулаларды концентрация градиенті бойынша тасымалдайды және энергияны қажет етпейді.
B) Пассивті тасымал үшін арнайы тасымалдаушылар белоктар қажет.
C) Пассивті тасымал молекулаларды концентрация градиентіне қарсы тасымалдайды.
D) Пассивті тасымалға энергия қажеттілігі маңызды рөл атқарады.

Дұрыс жауап: A) Пассивті тасымал молекулаларды концентрация градиенті бойынша тасымалдайды және энергияны қажет етпейді.

13. Пассивті тасымалдау әдісі қандай молекулалар үшін қолданылады?

A) Пассивті тасымал әдісі кішкентай молекулаларды, мысалы, суды, оттегіні және көмірқышқыл газын тасымалдауға қолданылады.
B) Пассивті тасымал әдісі тек үлкен молекулаларды тасымалдауға арналған.
C) Пассивті тасымал әдісі тек ірі жасуша бөліктерін тасымалдауға арналған.
D) Пассивті тасымал әдісі тек активті тасымалдың нәтижелерін тасымалдайды.

Дұрыс жауап: A) Пассивті тасымал әдісі кішкентай молекулаларды, мысалы, суды, оттегіні және көмірқышқыл газын тасымалдауға қолданылады.

14. Жасуша мембранасы арқылы тасымалдану әдістерінің қайсысы үшін арнайы тасымалдаушылар белоктар қажет?

A) Активті тасымал үшін арнайы тасымалдаушылар белоктар қажет.
B) Пассивті тасымал тек диффузия арқылы жүреді және арнайы тасымалдаушылар қажет емес.
C) Активті және пассивті тасымалдардың екеуі де арнайы тасымалдаушылар белоктарды қажет етеді.
D) Пассивті тасымал тек молекулалардың қозғалуына байланысты жүреді және тасымалдаушылар қажет емес.

Дұрыс жауаптар:A), B)

15. Жасушалық мембраналар арқылы қандай көлік түрі энергияны пайдалануды талап етпейді және молекулалардың табиғи қозғалысы есебінен жүзеге асырылады?

A) Диффузия

B) Пассивті тасмал.

С) Фагоцитоз.

D) Пиноцитоз.

Дұрыс жауаптар:А), B)

Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері. Зертханалық жұмыс "Транспирация үдерісі кезіндегі сыртқы факторларды (температура, ылғалдылық пен су буының қысымы, ауа қозғалысын) зерттеу

1. Транспирация процесі дегеніміз не?

а) Өсімдік тамырларынан судың сіңірілуі
б) Өсімдіктің жапырақтарынан судың булану процесі
в) Өсімдік жасушаларында тағамның синтезделуі
г) Өсімдіктің жасушаларында оттегінің бөлінуі
Жауап: б) Өсімдіктің жапырақтарынан судың булану процесі

2. Температураның транспирацияға әсері қандай болады?

а) Температураның жоғарылауы транспирацияны азайтады
б) Температураның төмендеуі транспирацияны арттырады
в) Температураның жоғарылауы транспирацияны арттырады
г) Температура транспирацияға әсер етпейді
Жауап: в) Температураның жоғарылауы транспирацияны арттырады

3. Ылғалдылықтың транспирацияға әсері қандай болады?

а) Ылғалдылықтың жоғарылауы транспирацияны арттырады
б) Ылғалдылықтың төмендеуі транспирацияны арттырады
в) Ылғалдылық транспирацияға әсер етпейді
г) Ылғалдылықтың жоғарылауы транспирацияны азайтады
Жауап: г) Ылғалдылықтың жоғарылауы транспирацияны азайтады

4. Су буының қысымының транспирацияға әсері қандай болады?

а) Су буының қысымының жоғарылауы транспирацияны арттырады
б) Су буының қысымының төмендеуі транспирацияны арттырады
в) Су буының қысымы транспирацияға әсер етпейді
г) Су буының қысымының төмендеуі транспирацияны азайтады
Жауап: б) Су буының қысымының төмендеуі транспирацияны арттырады

5. Ауа қозғалысының транспирацияға әсері қандай болады?

а) Ауа қозғалысының артуы транспирацияны азайтады
б) Ауа қозғалысының жоқтығы транспирацияны арттырады
в) Ауа қозғалысының артуы транспирацияны арттырады
г) Ауа қозғалысы транспирацияға әсер етпейді
Жауап: в) Ауа қозғалысының артуы транспирацияны арттырады

6. Транспирацияның ішкі факторларының бірі қандай болуы мүмкін?

а) Өсімдіктің жапырақтарының құрылымы
б) Жергілікті ауа температурасы
в) Атмосфералық қысым
г) Жауын-шашын мөлшері
Жауап: а) Өсімдіктің жапырақтарының құрылымы

7. Транспирация үдерісін зерттеуде қандай құралдар қолданылады?

а) Микроскоп
б) Гигрометр және термометр
в) Спектрофотометр
г) Пипетка
Жауап: б) Гигрометр және термометр

8. Зертханалық жұмыста температураның әсерін қалай бағалауға болады?

а) Су буының қысымын өлшеу арқылы
б) Өсімдіктің су тұтыну мөлшерін өлшеу арқылы
в) Ауа ылғалдылығын өлшеу арқылы
г) Өсімдіктің жапырақтарындағы түс өзгерісін бақылау арқылы
Жауап: б) Өсімдіктің су тұтыну мөлшерін өлшеу арқылы

9. Ылғалдылықтың транспирацияға әсерін зерттеуде қандай көрсеткіштер маңызды?

а) Су буының қысымы мен ауа қозғалысы
б) Ауа температурасы мен жапырақтың түсі
в) Ауа ылғалдылығы мен транспирацияның жылдамдығы
г) Өсімдік жасушаларының құрылымы мен мөлшері
Жауап: в) Ауа ылғалдылығы мен транспирацияның жылдамдығы

10. Транспирация үдерісінде жапырақтың қандай функциясы бар?

а) Су мен минералды заттарды сіңіру
б) Су буларын атмосфераға шығару
в) Көмірқышқыл газын сіңіру
г) Қоректік заттарды жинақтау
Жауап: б) Су буларын атмосфераға шығару

11. Суретте көрсетілген ауа температурасының жоғары деңгейі транспирацияға қалай әсер етеді?

A) Транспирация қарқынын арттырады.
B) Транспирация қарқынын төмендетеді.
C) Ауа температурасы транспирацияға әсер етпейді.
D) Транспирация қарқыны тұрақты болады.

Дұрыс жауаптар: A) Транспирация қарқынын арттырады.

12. Суретте көрсетілген жапырақтың ашық түсті қабығы транспирация процесіне қалай әсер етеді?

A ) Транспирацияны арттырады, себебі жарықтың көбірек өтуіне мүмкіндік береді.
B) Транспирацияны төмендетеді, себебі жарықтың аз өтуіне мүмкіндік береді.
C) Жапырақтың түстің транспирацияға әсері болмайды.
D) Транспирацияны арттырады, себебі жапырақтың жоғары температурасы мен жарық түседі.

Дұрыс жауаптар: A) Транспирацияны арттырады, себебі жарықтың көбірек өтуіне мүмкіндік береді.

13. Суретте көрсетілген жасушаның тургор қысымы жоғары жағдайда транспирацияға қалай әсер етеді?

A ) Транспирация қарқынын арттырады.
B) Транспирация қарқынын төмендетеді.
C) Тургор қысымы транспирацияға әсер етпейді.
D) Тургор қысымының жоғарылауы транспирацияны тоқтатады.

Дұрыс жауаптар: A) Транспирация қарқынын арттырады.

14. Қандай сыртқы факторлар транспирация процесіне әсер етеді?

A) Ауа температурасы мен ылғалдылық.
B) Жапырақтың хлорофилл деңгейі.
C) Жердің химиялық құрамы.
D) Жапырақтың көлемі мен саны.

Дұрыс жауаптар: A), D)

15. Қандай ішкі факторлар транспирация процесіне әсер етеді?

A) Жасушаның тургор қысымы.
B) Жапырақтың үстіңгі қабатының құрылымы.
C) Топырақтың рН деңгейі.
D) Ауаның қысымы.

Дұрыс жауаптар:A), B)

Сыртқы факторлардың флоэмада зат тасымалына әсері: температура, ылғалдылық, жарық

1. Флоэмада зат тасымалы дегеніміз не?

а) Минералды заттардың транспирациясы
б) Фотосинтез өнімдерінің өсімдік бойымен тасымалдануы
в) Жасуша қабырғаларының синтезделуі
г) Судың жасуша ішіндегі қозғалысы
Жауап: б) Фотосинтез өнімдерінің өсімдік бойымен тасымалдануы

2. Температураның флоэмада зат тасымалына әсері қандай болады?

а) Температураның жоғарылауы зат тасымалының жылдамдығын арттырады
б) Температураның төмендеуі зат тасымалының жылдамдығын арттырады
в) Температураның жоғарылауы зат тасымалының жылдамдығын азайтады
г) Температураның өзгеруі зат тасымалына әсер етпейді
Жауап: а) Температураның жоғарылауы зат тасымалының жылдамдығын арттырады

3. Ылғалдылықтың флоэмада зат тасымалына әсері қандай болады?

а) Ылғалдылықтың жоғарылауы зат тасымалының жылдамдығын арттырады
б) Ылғалдылықтың төмендеуі зат тасымалының жылдамдығын арттырады
в) Ылғалдылықтың жоғарылауы зат тасымалының жылдамдығын азайтады
г) Ылғалдылық зат тасымалына әсер етпейді
Жауап: в) Ылғалдылықтың жоғарылауы зат тасымалының жылдамдығын азайтады

4. Жарықтың флоэмада зат тасымалына әсері қандай болады?

а) Жарықтың көп болуы зат тасымалының жылдамдығын арттырады
б) Жарықтың аз болуы зат тасымалының жылдамдығын арттырады
в) Жарықтың көп болуы зат тасымалына әсер етпейді
г) Жарықтың аз болуы зат тасымалының жылдамдығын азайтады
Жауап: а) Жарықтың көп болуы зат тасымалының жылдамдығын арттырады

5. Температураның флоэмада зат тасымалына әсерін зерттеуде қандай құралдар қолданылуы мүмкін?

а) Гигрометр және термометр
б) Спектрофотометр
в) Микроскоп және фотометр
г) Өлшеуіш цилиндр және осмозометр
Жауап: а) Гигрометр және термометр

6. Ылғалдылықтың флоэмада зат тасымалына әсерін зерттеу үшін қандай әдіс қолданылуы мүмкін?

а) Заттардың химиялық құрамын анықтау
б) Су тұтыну мөлшерін өлшеу
в) Фотосинтез өнімдерін өлшеу
г) Жарықтың интенситетін өлшеу
Жауап: б) Су тұтыну мөлшерін өлшеу

7. Флоэмадағы зат тасымалының жылдамдығына жарықтың әсері қандай болуы мүмкін?

а) Жарықтың жоғарлауы зат тасымалының жылдамдығын азайтады
б) Жарықтың жоғарлауы зат тасымалының жылдамдығын арттырады
в) Жарықтың төмендеуі зат тасымалының жылдамдығын арттырады
г) Жарықтың деңгейі зат тасымалына әсер етпейді
Жауап: б) Жарықтың жоғарлауы зат тасымалының жылдамдығын арттырады

8. Флоэмада зат тасымалының жылдамдығын қандай факторлар тікелей анықтайды?

а) Жасуша түрі мен құрылысы
б) Ауа қысымы мен жарық
в) Температура, ылғалдылық және жарық
г) Өсімдіктің түрі мен жасының ерекшелігі
Жауап: в) Температура, ылғалдылық және жарық

9. Флоэмадағы зат тасымалы қандай маңызды қызметтерді атқарады?

а) Тек су мен минералды заттарды тасымалдау
б) Фотосинтез өнімдерін барлық өсімдік мүшелеріне жеткізу
в) Жасушалардың құрылымын өзгерту
г) Оксиданттарды жою
Жауап: б) Фотосинтез өнімдерін барлық өсімдік мүшелеріне жеткізу

10. Жарықтың флоэмадағы зат тасымалына әсерін зерттегенде қандай нәтижелер алынуы мүмкін?

а) Жарықтың өзгерісі зат тасымалының жылдамдығына әсер етеді
б) Жарық тасымалдың жылдамдығына әсер етпейді
в) Жарықтың өзгерісі заттардың химиялық құрамына әсер етеді
г) Жарықтың өзгерісі өсімдік өсіміне әсер етеді
Жауап: а) Жарықтың өзгерісі зат тасымалының жылдамдығына әсер етеді

11. Суретте тұрақты жағдайларда флоэмадағы зат тасымалының деңгейі қалай өзгеруі мүмкін?

а) Температура мен жарық деңгейінің жоғары болуы зат тасымалының деңгейін арттырады
б) Ылғалдылықтың жоғары болуы зат тасымалының деңгейін арттырады
в) Температура мен жарықтың төмен болуы зат тасымалының деңгейін арттырады
г) Тұрақты жағдайлар зат тасымалының деңгейіне әсер етпейді

Жауап: а) Температура мен жарық деңгейінің жоғары болуы зат тасымалының деңгейін арттырады

12. Суретте ылғалдылықтың жоғарылауымен флоэмадағы зат тасымалының қалай өзгеретінін көрсетеді?

а) Зат тасымалының жылдамдығы арттырады
б) Зат тасымалының жылдамдығы азайтады
в) Ылғалдылық тасымалға әсер етпейді
г) Ылғалдылық тасымалдың жылдамдығын өзгертуі мүмкін емес

Жауап: б) Зат тасымалының жылдамдығы азайтады

13. Суретте жарықтың көп болуы флоэмадағы зат тасымалына қандай әсер етеді?

а ) Зат тасымалының жылдамдығын арттырады
б) Зат тасымалының жылдамдығын азайтады
в) Жарық тасымалға әсер етпейді
г) Жарықтың деңгейі тасымалдың жылдамдығына әсер етпейді

Жауап: а) Зат тасымалының жылдамдығын арттырады

14. Температураның флоэмада зат тасымалына әсері қандай болады?

а) Температураның жоғарылауы зат тасымалының жылдамдығын арттырады
б) Температураның төмендеуі зат тасымалының жылдамдығын арттырады
в) Температураның жоғарылауы зат тасымалының жылдамдығын азайтады
г) Температураның өзгеруі зат тасымалына әсер етпейді
Дұрыс жауаптар: а, б
Дұрыс емес жауаптар: в, г

15. Ылғалдылықтың флоэмада зат тасымалына әсері қандай болады?

а) Ылғалдылықтың жоғарылауы зат тасымалының жылдамдығын арттырады
б) Ылғалдылықтың төмендеуі зат тасымалының жылдамдығын арттырады
в) Ылғалдылықтың жоғарылауы зат тасымалының жылдамдығын азайтады
г) Ылғалдылық зат тасымалына әсер етпейді
Дұрыс жауаптар: б, в