Тапсырмалар мен балл қою кестесінің үлгісі «Биология» пәні бойынша 3-тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары

1.Бұлшық ет ұлпасының қасиетін анықтаңыз

Жиырылғыштық, созылмалық, эластикалық

[1]

2.(а) Берілген ДНҚ молекуласының құрылымдарының құрамбөліктерін анықтаңыздар.

F

А азоттық негіз

В дезоксирибоза

С фосфор қышқыл қалдығы

Д қантты фосфатты арқау

Е сутектік байланыс

Ф Ковалентті байланыс

[3]

(б) ДНҚ молекуласының фосфодиэфирлі байланысын түсіндіріңіз

Әрбір тізбектегі қантты фосфатты көпірше ішіндегі байланыс ковалентті байланыс, ол дезоксирибоза мен фосфор қышқылындағы оттек атомдары арасында түзіледі, сондақытан оны фосфодиэфирлі байланыс деп атайды.

[1]

3.Биологиялық диктант. Қажет сөзді анықтаңыз

G1 кезеңі жас енді ғана бөлінген жасушалардың өсуі, органоидтардың қалыпты санынның қалпына келуі. S кезеңі соңында жасушаның барлық хромосомасы ДНҚ екі молекуласынан хроматидадан тұрады. Жасушаның бөлінуге дайындығы бөлінуге қажет құрылым бөліну ұршығы қалыптасумен жалғасады.

[3]

4.Компоненттерді анықта

[3]

5.Гаплоидты жасушалардың түзілуі, центрамера үзілмейді, еншілес жасушалар екі хроматидадан тұратын тұтас хромосомалар алады. Бұл процестер тән

1. Интерфаза

2. Митоз

3. МейозІ

4. мейозІІ

[1]

6.Венн диаграмасы. Төменде берілген сөздерді пайдаланып митиз бен мейоз үдерісін салыстырыңдар

Мейоз

8 фаза

коньюгация және кроссинговер гаплоидты

бастапқы жасушаларға қарағанда екі есе аз

Митоз

дене жасушаға тән көпжасушалылардың регенерациясы

[2]

7. Иттерде қара жүн түсі қоңырға қарағанда басым, ал қысқа жүні ұзын жүннен басым. Екі ген жұбы бір-бірімен байланысты емес. Екі белгі бойынша гетерозиготалы екі итті будандастырудан қара қысқа жүнді күшіктердің қанша пайызын күтуге болады?

56,25%

[1]

(б) Мендельдің ІІІ заңының толық анықтамасын жазыңыз.

[1]

(в) Сырттай көрінбейтін рецессивті аллельдің болуын анықтауға мүмкіндік береді

Талдаушы будандастыру

[1]

8.Суретті пайдаланып кестені толықтырыңдар.

Толымды доминантты	Толымсыз доминантты

[1]

9.Дұрыс сипаттаманы тап

[1]

10. Төменде берілген шежірені талдаңыз, белгінің доминантты ма әлде рецессивті ген екенін және жыныспен тіркескен немесе тіркеспегенін анықтаңыз, шежіре кілтін жасаңыз:

(а) Жауап: Бұл шежіреде зерттелген белгі аутосомды-рецессивті сипатта болады.

1. Белгінің доминантты немесе рецессивті екенін анықтау:

Шежіреде ауру белгісі қара түспен белгіленген.

Бірінші ұрпақта (ата-аналар) ауруы жоқ даралардан ауру балалар туылған.

Бұл белгі рецессивті, өйткені ата-аналарда белгі көрінбесе де, олардың балаларының кейбірінде көрінеді. Егер ол доминантты болса, онда ата-аналардың кем дегенде біреуі міндетті түрде ауру болар еді.

2. Белгінің жыныспен тіркескен-тіркеспегенін анықтау:

• Ауру ер адамдарда да, әйел адамдарда да кездеседі.

• Егер белгі Х-хромосомамен тіркескен болса, онда тек ер адамдар немесе тек әйел адамдар көбірек ауыруы керек еді.

• Бұл белгі аутосомды, өйткені ол екі жыныста да бірдей дерлік кездеседі.

Шежіре кілті:

Ақ шеңбер – дені сау әйел

Ақ шаршы – дені сау ер адам

Қара шеңбер – ауру әйел

Қара шаршы – ауру ер адам

[2]

(б) Сызбада неше ұрпақ берілген. _______3_____

[1]

11. Цитогенетикалық әдісті қай ғалымдар анықтаған?

А.Дж.Тио мен Х.Де Фриз

Б.Дж.Тио мен Ф.Меллер

С.А.Леван мен К.Корренс

Д.Дж.Тио мен А.Леван [1]

12. Салыстырыңыз

[3]

13.Берілген кілт сөздерді қолдана отырып, инсулин өндірісі мысалында биотехнологиялқ үрдістің жалпы сызбасын сипаттаңыз (инсулин гені, бакттерия плазмидасы, инсулин, адам ДНҚ-сы, кесіп алады, орналастырады, қос сақиналы ДНҚ, бактерия, өндіреді, фермент арқылы кесіп алады, плазмида, бактерия көбейеді).

Инсулин өндірісінің биотехнологиялық үдерісі

Адам ДНҚ-сынан инсулин генін кесіп алады.

Ферменттің көмегімен адам ДНҚ-сынан инсулин гені бөлініп алынады.

Бактерия плазмидасын кесіп алады.

Бактериялардың қос сақиналы ДНҚ түріндегі плазмидасы фермент арқылы кесіліп, оған жаңа ген енгізуге дайындалады.

Инсулин генін плазмидаға орналастырады.

Адам инсулин гені бактерия плазмидасына енгізіледі, осылайша рекомбинантты ДНҚ түзіледі.

Генетикалық өзгертілген плазмида бактерияға енгізіледі.

Бактерия плазмидасын қабылдап, инсулин генін өзіне қосады.

Бактерия көбейеді және инсулин өндіреді.

Өсіп-өнген бактериялар инсулин өндіреді, содан кейін ол медицинада қолдану үшін тазартылады. [3]

13.Ағаш сүрегі мен целлюлозаны бұзатын биотехнологиялық нысан

1. қарапайымдылар

2. бактерия

3. саңырауқұлақ

4. балдыр

[1]