« Парасаттылық адамдықтың – белгісі »

« Парасаттылық адамдықтың – белгісі »

Тәрбие сағатының мақсаты: Оқушылардың бойына рухани адамгершілік қасиеттерді ұялату үшін мейірбан, ақылды, шыншыл, қайырымды т.б адамдық асыл қасиеттерді игеруге ықпал ету. Бірін-бірі сыйлап, мейіріммен қарауға тәрбиелеу.

Барысы: Адамгершілік парасатты сөз. Сөз ғана емес, адамның ең асыл қасиеттерін анықтайтын бірден – бір аяулы ұғым. Ұғым ғана емес, тіршіліктің мәнін, дүниенің сәнін ұстап тұрған ең ұлы ұстаным. Шынында айтқанда, жеке дара ұстаным емес, заңныңда, заманның да, адамның да құдіреттілігін танытатын ең ұлы күш.

Оқушыларға адалдық парасаттылық, шындық туралы түсініктерін кеңейту.

Міндеттері:

1.Оқушыларды адалдыққа, шыншылдыққа тәрбиелеу, жат әдеттерден аулақ болуға үйрету.

2.Оқушылардың адамгершілік қабілеттерін бір – біріне деген сенімдерін нығайту.

3.Оқушылардың бойына рухани адамгершілік қабілеттерін ұялату.

Тәрбие сағатының түрі: дамытушылық

Тәрбие сағатының әдіс-тәсілі: әңгімелесу, сұрақ-жауап

Тәрбие сағатының формасы: жаппай, дара

Ресурстар: нақыл ұлағатты сөздер, дос туралы мақал-мәтелдер

Ұйымдастыру.

Кіріспе.

Бүгін бізге ақылдылықты, адалдықты, қарапайым - кішіпейілділікті, инабаттылықты, шыншылдықты үлкендер үйретеді. Ол - біздің ата - анамыз, ақсүтін бере отырып, ана тілімен үйретеді. Біз оны түсініп, ата - баба салт, әдеттерін үйренеміз. Адам болатын адамгершілігі бар бала - барлық жақсы қасиеттерді үйреніп, жаман мінез әдеттерден, ұнамсыз қылықтардан аулақ болуға тырысуы керек. Адамның адамгершілік, адалдық, саналылық дәрежесі – оның тәртібі мен іс - әрекетін анықтайтыны әлдеқашан дәлелденген.

Адамның бойынан адамгершілік қасиеттер табылса, әрине сымбатты, парасатты көрінеді. Адамгершілік – адамның асыл қасиеті. Жүсіп Баласағұн адамгершілік пен инабаттылықтың төрт қасиетін 6600 тармақтан 72 тараудан тұратын “Құтты білік” дастанында көрсетіп берді. Шығыстың ұлы ғалымы әл - Фараби: Жас жеткіншектеріңізді көрсетіңіз, мен сіздердің болашақтарыңызды айтып берейін деген екен. Бүгінгі адамгершілікті, адалдықты сендер қалай түсінесіңдер, әдеп - нормаларын білесіңдерме, өзара пікірлесіп ой бөлісеміз.

Адамгершілік бастауы неде?

Адамгершілік қасиет ең бірінші әр оқушының отбасын сыйлаудан басталады. Әке-шешеге ешқашан дауыс көтеруге, сөз қайтаруға болмайды. Ата-анасын сыйламаған адам басқа біреуді сыйлап жетістірмейді. Ата-ананы ренжітпеу – әр баланың өмір бойғы міндеті.

Адам қандай жоғары лауазымда қызметте жүрседе ізеттілікті жоғалтпауы тиіс. Үлкен адамдарға қоғамдық көліктерде орын беру, сұрақтарына дұрыс жауап беру қажет.

Балалар, сіздер дос болу, адалдықтың деген не екенін білесіздер ме? Әрине, білесіздер, дос болмайтын ешбір адам болмайды, иә?!

Сұрақтар: Адал достық дегенде нені түсінесіңдер?

Сендердің де адал достарың бар ма?

Сенің адалдыққа деген сенімін қандай?

«Адалдық – адамшылық бастауы» дегенді қалай түсінесіңдер?

«Адалдық, кеңпейілділік, ақкөңілділік, шыншылдық» ұғымдарымен қатар жүре ме? Неліктен?

Адалдық – адам бойындағы асыл қасиеттердің бірі. "Адалдық” деген сөз шыншылдық, айнымастық, шын берілгендік сияқты игі қасиеттерді еске салады. Қазақ пайымында адам бойында адалдық - пәктік, ар - ұждан, жан тазалығы. Адал дос дегеніміз - өтірік айтпайтын, шындықты жақтайтын, досын ешқашанда ұятқа қалдырмайтын, барлық уақытта қандай жағдай болмасын қол ұшын беріп көқмектесетін, қашан да қасынан табылатын, барын бөлісетін нағыз жолдас. Адамгершілікке байланысты проблемалық жағдаяттарды шешу үшін саяхатқа шығу ойынын ойнайық.

Сұрақтар: – 1. Мектептен үйге қарай жүгіріп келе жатқанда, алдыңнан бір үлкен кісі шықты. Сен не істер едің? – Үлкен кісімен амандасып жол беремін. – 2. Өзіңнен үлкен кісілер әңгімелесіп отырған кезде сен не істеуің керек? – Үлкендердің әңгімесін бөліп, сөзге араласуға болмайды. – Егер тығыз шаруам болса, «кешіріңдер» деп айтар едім. – 3. Көшеде біреу жөн немесе жол сұраса не істер едің? – Асықпай түсіндіріп беремін. – 4. Автобуста, қоғамдық орындарда егде адамдарды көрсең не істеген жөн? – Үлкен кісілерге әрдайым орын беру керек. – 5. Үлкен кісілермен қалай сөйлесу керек? – Үлкен кісімен «Сіз» деп сөйлесу керек.– 6. Әдептілік деген не? – Адамдардың жүріс - тұрысы мен өзара қарым - қатынасының ережелері. 7. Ата - ананның теледидардан қарайтын бағдарламасы сенің қарайтын бағдарламаңмен бір уақытта келіп қалды делік, сен оны үзбей қарайсың. Бірақ өкінішке орай екеуі екі арнадан беріледі. Сен қандай шешімге келер едің? 8. Құрметті досым! Партада менімен бірге бір бала отырады. Ойнап - ойнап тапсырмасын орындамай, жазбай келеді. Мұғалім сұрағанда қысылады. Сабақты менің дәптерімнен көшіріп алады. Мен бермесем, «Сен сараңсың»- дейді. Мен не істеуім керек? 9. «Жалғастыр» «Не істеуге болмайды?». - Үлкендердің алдынан...... (кесіп өтуге болмайды.) - Кішкене баланы................(жылатуға болмайды.) - Құстарды...........................(атуға болмайды.) - Қыз баланы........................(ренжітуге болмайды.) - Сабақтан.............................(кешігуге болмайды.) - Сыныпта.............................(айғайлауға болмайды.) 10. «Не істеу керек?» - Үлкен кісіні.......................(сыйлау керек.) - Үлкеннің тілін...................(алу керек..) - Үлкендерге..........................(сәлем беру керек.) - Кішілерді..............................(қамқорлау керек.) - Оқу құралдарын.................. (күтіп ұстау керек.)

Мақал сөздер:

Ата-ананың ақылы сарқылмайтын көлмен тең.

Баймын деп мақтанба, жарлық бар.

Адамгершіліксіз адам айқайлай келеді.

Жан жағын жайпай келеді.

Көппін деп сұқтанба, жалғыздық бар.

Адамгершілікті адам жай-жай келеді,

Жан-жағын байқай келеді.

Ақыл тозбайтын тон. Білім таусылмайтын кен.

Әдеп сақта әманда, әрбір адал адамға.

Ақыл-байлық-азбас байлық

Ақылың болса арыңды сақта

Жасасаң бір жақсылық

Ар ұят керек әр уақытта.

қайтарады сағанда.

Ынтымаққа қосылда, ықылас қой досыңа.

Ар мақсатың нақ болсын

Ақылыңнан тосылма.

Шығармашылық жұмыс. Берілген суреттерден коллаж жасау. Яғни суретте не көріп тұрсыздар соған байланысты мақал - мәтелдер, нақыл сөздер жазу. Ана айты бір өсиет баласына Егерде жол үстінде тікен жатса, Бір жолдың шығарып сап саласына. Кірер деп аяғына біреу басса, Ей, балам шамаң келсе жақсылық, Ерінбей - ақ иіліп қолыңменен Ақпейіл адамзаттың арасына. Сол тікенді көтеріп алып таста. Бұл еңбегің қалмасты басқа, бекер Соны көрген соңғы жас солай етер. Жақсы үлгіні жалпы жұрт дәстүр жасап, Жол тазарып жолаушы жолдан өтер. 4-арал. «Досым саған арнаймын» Достыққа байланысты ақын - жазушыларымыздың өлеңдерін айту. М. Мақатаев

Досым, саған сенемін. Сеніп өтем! Жолы бөтен демеймін, жөні бөтен. Достық деген — адамның көрігі екен, Достық деген адалдың серігі екен. Достарың көп пе? Апырау неткен жақсы едің? Досым аз менің... Досым - ау менің, тапшы емін? Достарыңменен достастыр мені, асылым, Достастыр мені? Болайын құлың нақ сенің! Дос болам десең, Досымды сыйла, қымбаттым! Досыңа сонда, Досыммен ғана қымбатпын. Дос болам десен, Мендегі доспен достасқын, Сендегі доспен дос болып сонда тұрмақпын. Дос жүрегі шар айна, Сылтауыңа қарай ма, Бүлдіріп алма қалайда, Кір шалдырма жарай ма! Шимайланса шар айна, Жанарды тартар жалтырап, Дос жүрегі – бал бұлақ.

Қорытынды Адамгершілік қасиет - жеке адамның басындағы емес, жалпы қоғамның қордалы байлығы. Адамдық борыш ар үшін, Барша адамзат қамы үшін. Серт берген еңбек етем деп, Алдағы атар таң үшін.