АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ ЖАМБЫЛ АУДАНЫ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ

БАҒДАРЛАМА

элективті курс

« STEM технологиялары арқылы

оқушылардың ғылыми- зерттеу дағдыларын дамыту»

10- сынып оқушыларына арналған

аптасына 1 сағат, барлығы 34 сағат

Болатхан Анаргүл

Б.Қыдырбекұлы атындағы орта мектеп, география пәні

2025

БАҒДАРЛАМА

«STEM технологиялары арқылы

оқушылардың ғылыми- зерттеу дағдыларын дамыту»

10- сынып оқушыларына арналған

(34 сағат, аптасына 1 сағат)

Болатхан Анаргүл

Б.Қыдырбекұлы атындағы орта мектебінің география пәні мұғалімі

Түсінік хат

География сабағында STEM технологияларын қолдану — бұл оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, креативті ойлауын дамыту және білімді межелі мақсатқа бағыттап беру үшін тиімді әдіс болып табылады. STEM технологиялары арқылы география сабағында ғылым, технология, инжернерия және математика салаларының бірігуі оқушыларға нақты өмір жағдайларына қатысты кешенді мәселелерді шешуге ойлауға мүмкіндік береді. Ғылыми-зерттеуді дамыту оқушылардың білім деңгейін көтеруге ықпал етеді. Бұл әдіс болашақта оқушылардың кез келген мамандықта табысты жұмыс ісеуіне негіз болады. Оқушылардың шынайы өмірде кездесетін мәселелерін шешу қабілетін арттырады. Оқушыларды сыни тұрғыдан ойлауға, табандылыққа , қателерді түзету жолдарын үйренуге , әлемнің әртүрлі мәселелерін түсінуге , жобалық жұмыс дағдыларын дамытуға, оқушылардың пәндік білімдерін күнделікті өмірде қолдануға үйретуде маңызды. Сонымен қатар, бұл әдіс оқушылардың зерттеу және көшбасшылық, ынтмақтастық дағдыларын арттыруға, өз бетінше жұмыс жасау қабілетін дамытуға мүмкіндік береді.

Бағдарламаның мақсаты

Оқушылардың география пәнінен алған теориялық білімдерін STEM технологияларын қолдану арқылы жаңа идеяларды ойлап табуға , инновациялық шешімдер ұсынуға және оларды жүзеге асыруға ынталандыру, шығармашылық ойлау мен проблемалар шешу дағдалары арқылы оқушылардың ғылыми-зерттеу дағдыларын дамыту.

Міндеттері

1.Оқушылардың географиялық мәселелерді кешенді түрдде шешуге бағытталған білім алу үрдісін қалыптастыру.

2.География пәнінде STEM технологиялары арқылы географиялық құбылыстарды зерттеу, модельдеу

және талдау дағдыларын дамыту.

3.Зерттеу және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру.

4.Креативті және сыни тұрғыдан ойлау қабілетін дамыту.

5.Пәндік білімдерін күнделікті өмірде қолдануды үйрету.

Пәнаралық байланыс

География пәні информатикамен, физикамен, математикамен , химиямен тығыз байланысты.

Авторлық бағдарлама бағыты

Бұл бағдарлама оқушылардың география пәнінен алған білімдерін шынайы өмірде қолдана білуге үйрету арқылы ғылыми-зерттеу дағдыларын арттыруға бағытталған. Оқушыларды сыни тұрғыдан ойлауға, табандылыққа ,әлемнің әртүрлі мәселелерін түсінуге , жобалық жұмыс дағдыларын дамытуға, зерттеу және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыруда маңызды. Бағдарлама оқушылардың болашақта кез келген мамандыққа дайындауға мүмкіндік береді.

Авторлық бағдарлама жаңалығы

Бағдарлама оқыту әдісін жаңарту мен дамытуға негізделген. Ғылм мен шығаршашылықты біріктіре отырып,оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыруға бағытталған. Бұл бағдарлама арқылы оқыту теориялық деңгейден гөрі қолданбалы және шығармашылық сипатқа ие. Бұл оқушылардың нақты өмірде кездесетін мәселелерін шешуге көмектеседі. Оқушылардың өз бетінше ізденуін дамытуға ерекше көңіл бөлінген. Бұнда шығармашылық пен ғылыми білімнің үйлесімі, қолданбалы дағдыларды дамыту және кездескен мәселелерді шешуге бағытталған.

Авторлық бағдарлама өзектілігі

Бағдарлама жаңа технология және ғылыми жетістіктерге негізделген қазіргі заманғы білім беру жүйесінің негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Оқушыларды тек теориялық біліммен ғана емес, сонымен қатар практикалық дағдыларын , шығармашылық қабілеттерімен және сын тұрғысынан ойлау дағдыларын қамтамасыз етеді. Инновацияларға жауап бере алатын , жаңа шешімдер табатын және келешекте осы салаларда жұмыс істей алатын мамандар дайындауға , бір сала емес бірнеше салаларды түсінуге көмектеседі.

Күтілетін нәтижелер

1.Оқушылардың географиялық мәселелерді кешенді түрдде шешуге бағытталған білім алу үрдісі қалыптасады.

2.География пәнінде STEM технологиялары арқылы географиялық құбылыстарды зерттеу, модельдеу

және талдау дағдылары дамиды.

3.Зерттеу және өз бетінше жұмыс жасау дағдылары қалыптасады.

4.Креативті және сыни тұрғыдан ойлау қабілеті дамиды.

5.Пәндік білімдерін күнделікті өмірде қолдануға үйренеді.

Авторлық бағдарламаның уақыт көлемі

34 сағат, аптасына 1 сағат.

Тұрақтылау (мазмұндық) бөлім

1.Кіріспе.Курстың мақсаты мен мазмұнымен таныстыру (1 сағат). Білім алушыларға STEM әдістері арқылы географиядағы әртүрлі зерттеу, танымдық қабілеттерін арттыруға, география пәнінде STEM технологияларының қолданылуы арқылы көптеген күрделі мәселелерді шешуге болатындылығы түсіндіріледі.

І бөлім. «Географиялық зерттеу әдістері» (3 сағат)

2.«География ғылымының дамуын зерттеу.» (1 сағат)

Бұл бөлімде білім алушылардың географиялық мәліметтерді зерттеу, жинау және талдау жұмыстары жинақталып берілді.

3.«Табиғат ресурстарын зерттеу». (1 сағат)

Білім алушыларға табиғат ресурстарын картографиялық және ГАЖ – нің ақпараттарына сүйене отырып, экологиялық мәселелерді шешу және стратегиялар әзірлеуді STEM технологиясы арқылы үйренуге мүмкіндік береді.

4.«Географиялық аудандастырудағы мәліметтерді жинау және талдау» (1 сағат)

Оқушылар географиялық аймақтарды бір-бірінен ерекшеліктерін STEM технологияларының негізінде жүргізеді.

ІІ бөлім. Картография және геоинформатика ( 4сағат)

5.«Географиялық деректерді жинау және өңдеу әдістері» (1 сағат).

Оқушылар тақырыпқа сәйкес картографиялық зерттеулер әдістерін қолдануды талдайды.

6.«Географиялық деректерді статистикалық талдау» (1 сағат).

Білім алушылар статистикалық деректерді талдау нәтижелері бойынша картограммалар мен картодиаграммаларды жасауды үйренеді.

7.«Қарапайым картасызба жасау» (1 сағат).

STEM технологиялырының элементі математикалық есептеулер арқылы масштабты пайдаланып, картосызба жасайды.

8. Картасызба жасау.«Өзендер мен көлдердің картасызбасын жасау» (1 сағат).

Оқушылардың географиялық деректерді дұрыс көрсету және мәліметтерді анық түсінуге көмектесетін құрал жасау. Оқыған білімдерін шынайы өмірде қолданады.

ІІІ бөлім. Табиғатты пайдалану және геоэкология (8 сағат).

9.«Геоэкологияның категориялары» (1 сағат).

Білім алушылар табиғат пен қоғам арасындағы өзара байланыс әрекеттестігін тиімді басқару мен экологиялық жағдайды жақсартуға бағытталғанын түсінеді.

10.«Геосфералардың ластануы және оның экологиялық салдары» (1 сағат).

Оқушылар экологиялық шараларды іске асыру үшін жаңа идеялар мен жобалар ойластырады.

11.«Табиғатқа антропогендік әсерлердің түрлерін графикалық түрде бейнелеу» (1 сағат).

Оқушыларға бұл графиктер мен диаграммалар табиғатқа антропогендік әсерлердің түрлерін түсіндіру мен зерттеу барысында STEM технологияларын қолданады.

12.«Климаттың өзгеруіне әсер ететін факторларды графикалық түрде ұсыну» (1 сағат).

Білім алушыларға мәліметтерді цифрлық құралдар (бағдарламалар, веб-сайттар, датчиктер) арқылы жинақтақтап, деректерді математикалық модельдер мен графиктер арқылы талдау беріледі.

13.«Адам әрекетінің экологиялық жүйелерге әсері» (1 сағат).

STEM технологиялары арқылы адам әрекетінің осы экологиялық жүйелерге қалай ықпал ететінін, оның өзгерістерді қалай тудыруы мүмкін екендігін зерттейді.

14.«Қоршаған ортаны қорғаудағы қайта өңдеудің маңызы. Германияның тәжірибесі» (1 сағат).

Оқушылар қоршаған ортаны қорғау жолдарын зерттейді, табиғи ресурстарды үнемдеу, қалдықтарды азайту және экологиялық тепе-теңдікті сақтау секілді аспектілерді талдайды.

15.«Орман қорларын қорғау және қалпына келтіру» (1 сағат).

Оқушылар орман қорғау мәселелері бойынша өз шешімдерін ұсынғанда шығармашылықпен ойлайды және сыни тұрғыдан бағалайды.

16. Жоба қорғау. «Қазақстанда жасыл экономиканы дамыту». (1 сағат).

STEM элементтерін қолданып,жаңартылатын энергия көздерімен жұмыс істеу механизмі,күн панельдері мен жел турбиналарының конструкциялары мен құрылымын сызу,жобалар ұсыну, энергия өндіру процесін есептеу және экономикалық тиімділігін анықтайды.

ІV бөлім. Геоэкономика. Геосаясат. (10 сағат).

17.«Геоэкономиканың мақсат , міндеттері». (1 сағат).

Оқушылар геоэкономика деп әлемдік экономика мен географиялық кеңістіктің байланысын, экономикалық процестердің аумақтық сипаттарын зерттейтін ғылым саласы екенін түсінеді.

18.«Аймақтардың географиялық орнының экономикалық дамуға әсері» (1 сағат).

STEM технологияларын қолдану арқылы аймақтардың даму факторларын талдау және болжау жасау.

19.«Экологиялық тұрақтылық және дүниежүзілік шаруашылықты дамыту» (1 сағат).

Экологияны сақтау мен ресурстарды үнемдеу арқылы шаруашылықтың ұзақ мерзімді тұрақтылығын қамтамасыз етуге байланысты зерттеу ұмыстары талданады.

20.«Технологиялық өзегрістердің дүниежүзі шаруашылық моделіне әсері» (1 сағат).

Жасыл технологиялардың (күн энергиясы, жел энергиясы) шаруашылыққа әсерін зерттеу үшін ғылыми зерттеулер жүргізеді.

21.«Жапония мен Қазақстанның экономикалық даму көрсеткіштерін зерттеу» (1 сағат).

Жапонияның робототехника, жоғары технологиялық өнеркәсіп, және IT саласындағы жетістіктері мен Қазақстанның табиғи ресурстарды пайдалану, жаңа технологиялар мен инновациялық шешімдер экономикалық өсімге қалай әсер ететінін талданады.

22.«АҚШ- ның экономикалық даму стратегиясын зерттеп, бағалау» (1 сағат).

АҚШ- ның экономикалық дамуы STEM технологиялырының элементтерін қолдана отырп, зерттеу жұмыстары талданып, бағаланады.

23.«Қазақстанның инфрақұрылымдық дамуы: Жолдар, байланыс және көлік жүйелері» (1 сағат).

STEM технологиялырының элементтері негізінде Қазақстанның инфрақұрылымдық дамуын зерттеп, жобалар дайындайды.

24.«Геосаяси субъектілер мен объектілердің халықаралық саясаттағы рөлі» (1 сағат).

Геосаяси субъектілер мен объектілердің халықаралық саясаттағы рөлі және олардың өзара байланысын STEM технологиялары арқылы зерттейді.

25.« Мемлекеттік шекаралардың түрлері мен функциясы» (1 сағат).

Мемлекеттік шекаралардың әртүрлі функцияларын анықтап,картографиялық құралдармен және математикалық модельдермен талданады.

26.Зерттеу жұмысы.Қазақстан Республикасының мем+(«әі*лекеттік шекараларының қалыптасу үдерісі.

(1 сағат).

Шекаралардың қалыптасу кезеңдері мен халықаралық келісімдердің маңызына зерттеу жұмыстарын жүргізеді.

ІV бөлім. Елтану. Адамзаттың ғаламдық проблемлары

27. «Дүниежүзінің географиялық аудандарға бөлінуі» (1 сағат).

Дүниежүзінің географиялық аудандарға бөлінуінің негіздерін және себептерін зерттеп, географиялық, экономикалық және әлеуметтік факторларды STEM әдістері арқылы талданады.

28. «Дүниежүзінің тарихи географиялық аймақтарын сипаттау» (1 сағат).

Карталарды қолдана отырып, әр аймақты сипаттап, салыстыу жұмысы жасалады. .

29. «Дүниежүзі елдерінің статистикалық көрсеткіштерін графикалық түрде бейнелеу» (1 сағат).

Excel бағдарламасында деректерді жинап, графиктер мен диаграммалар жасайды.

30. «Дамыған елдердің экономикалық көрсеткіштерін есептеп, графикалық кескіндеу»(1 сағат).

Статистикалық деректерді жинап, математикалық есептеулер мен технологиялық құралдар арқылы графикалық түрлерге ауыстыру арқылы деректерді визуализациялайды.

31. «Мұнай экспорттаушы елдердің ресурспен қамтамасыз етілуі» (1 сағат).

Мұнай қорларын,өндіру көлемін және ресурстармен қамтамасыз етілуін есептеп, Excel бағдарламасында деректерді енгізіп, әр елдің мұнай ресурстарын графикалық визуализациялау.

32. «Ғаламдық пробемалар» (1 сағат).

Ғаламдық экологиялық мәселелерді шешуге арналған жобалар әзірленіп, олардың тиімділігі бағаланады.

33. «Ғаламдық жылыну» (1 сағат).

Ғылыми деректерді , технологиялар мен инженерлік шешімдерді математикалық модельдеу арқылы жоба жасалынады.

34. Қортынды сабақ (1 сағат).

Оқушылар білімін қортындылап, презентация түрінде ұсынады. Жобаның негізгі міндеттерін, мақсаттарын айқындап, оның маңыздылығын көрсету.

Нормативті бөлім

10 -сыныпқа арналған «STEM технологиялары арқылы оқушылардың ғылыми- зерттеу дағдыларын дамыту» қолданбалы курысының

күнтізбелік –тақырыптық жоспары

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1.Оқушылар үшін:

1.«Ғылыми-жаратылыстану сауаттылығы құзыреттіліктерін қалыптастыру тапсырмалар жинағы» - Алматы 2022.ж. Мерказиева Г.К.

159-160 б.

2. Р.А.Қадырқлов, Г.К.Нұрмұханбетова. Жаратылыстану –математика бағытындағы 10- сынып оқушыларына арналған информатика оқулығы – Алматыкітап, 2021ж. 171-173 б,

3.«География пәнінен есептер жинағы». Калжанова Г.Д. «Дүниежүзі елдерінің әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштері» - Ұзынағаш, 2022ж. 53б.

4. https://stud.kz/referat/show/235708

«STEM технологиясының негізгі ұғымдары»- Алматы . 2024ж.

5. https://ahaslides.com/kk/blog/stem-schools/

«STEM мектептері . Оқытушылар мен оқушыларға арналған толық нұсқаулық |» 2025 жаңартулары

6.Google Scholar (https://scholar.google.com). География тақырыбы бойынша көптеген ғылыми мақалалар мен зерттеулерді табуға болады.

7. ResearchGate (https://www.researchgate.net)

География, экология және STEM тақырыптарында ғылыми зерттеулерді жариялайтын, ғалымдар мен зерттеушілердің жұмыстарын бөлісетін үлкен платформа.

8. JSTOR (https://www.jstor.org)

Жаратылыстану ғылымдары мен әлеуметтік ғылымдарға қатысты зерттеулердің үлкен мәліметтер базасы. География пәніне қатысты ғылыми журналдарды табуға болады.

9. .Г.И.Салғараева, А.С. Маханова, Л.А. Рсалина. 7- сынып оқушыларына арналған информатика оқулығы – Арман-ПВ, 2021ж.

119-125 б,

10. https://www.zharar.com/kz/powerpoint/43601

Таубаева З.Р. «STEM білім беру - балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту технологиясы»- Шымкент, 2022ж.

11.https://kk.wikipedia.org/wiki/STEM

«STEM бағыттары, ұғымы» 2020ж.

12. «Білім берудегі трендтер» -Орал. 2024ж.

Болатбек Назерке Жұбандыққызы

«Интербелсенді технологиялар арқылы оқушылардың білім алуға қызығушылығын арттыруға арналған білім беру философиям».

35-37 б.

2.Мұғалімдер үшін:

1. «Қазақстан Республикасында озық педагогикалық тәжірибежинақтау бойынша әдістемелік ұсынымдар». -Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы 2020ж.. 21-22 б.

2. «Білім беру қызметінің тиімділігін арттырудың инновациялық әдістері, құралдары мен тәсілдері» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдар жинағы .- Ақтау. 04.03.2020ж.

Базарбаева Шолпан Жексенқызы.19-20 бет

3. Жаратылыстану пәндерін оқытудағы заманауи үрдістер: практика және инновациялар

«География сабағында – картография тарауын оқытуда инновациялық технологияларды қолдану мүмкіншіліктері» -Павлодар 2024. Жумашев Ерасыл Сарсенгалиевич Омаров Мурабек Капбасович 61-63 б

4.https://orleu-edu.kz

«Білім беру үрдісінде STEM технологиясының рөлі» тақырыбындағы семинар  2021ж.

5. «STEM- білім беру бағдарламасының жаңа тренді»

https://www.zharar.com/kz/zhospar/36627-stem-bilim-beru-bagdarlamasynyn-zhana-trendi.html. 2023.

6. «Нәтижелі оқыту –білім берудің тенденциялары» Республикалық ғылыми-практикалық конференциясының жинағы .

-Астана 2023 ж.

Айгазинова Ш.Н., Жайберген А.Б., Татина А.Х. «Қазақстанда STEM-білім беруді енгізу мәселесі»

28-29б

7.https://stud.kz/referat/show/235708

«STEM технологиясының негізгі ұғымдары» Алматы . 2024ж.

8. Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94 Педагогические науки

STEM технологияларын қолдана отырп,, білім алушылардың үлгеріміне әсер ететін мотивациялық факторларды анықтау және дамыту әдістерін ұсыну

Жұмашқызы Жансая . 2022ж.. 78-80 б

9.«Ғылыми-жаратылыстану сауаттылығы құзыреттіліктерін қалыптастыру тапсырмалар жинағы» - Алматы 2022.ж. Ескендирова Г.К.171-172 б.

10. https://ahaslides.com/kk/blog/stem-schools/

«STEM мектептері . Оқытушылар мен оқушыларға арналған толық нұсқаулық |» 2025 жаңартулары

11. https://aqtobegazeti.kz/?p=94122#:~:text=STEM

Мейрамгүл Рахатқызы «Заманауи тренд — STEM білім беру бағыты» -Ақтөбе, 30 Қазан 2020

12. География пәнінен есептер жинағы». Калжанова Г.Д. «Дүниежүзі елдерінің әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштері» - Ұзынағаш, 2022ж. 7-8 б.

13. https://kodeksy-kz.com/o_statuse_pedagoga/15.htm

Педагог мәртебесі туралы 2019 жылғы 27 желтоқсандағы № 293-VІ. 15- бап. Педагогтің міндеттері.

14. Қазақстан Республикасы оқу- ағарту министрлігі, «Біртұтас тәрбие» бағдарламасы. –Астана ,2024ж. 35-б.

15. Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы

STEM- технология негізінде орта білім беру мазмұнын қайта құрлымдау бойынша әдістемелік ұсынымдар.

Нұр-Сұтлан 2022ж.