ТАӘ:

КДМ

Құндылықтарды дәріптей отырып оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру

Сабақтың тақырыбы

Абай қара сөздері-халық айнасы

7 қара сөз, 17 қара сөз

Күні:

Класс: 9

Группа: Болашақ

Оқушылар саны: 16

Мақсаты

Абайдың қарасөздерін оқыту арқылы оқушыларға ақыл, қайрат, жүрек, ғылымының адам өмірінде алатын орнын түсінуге, адамның ішкі жан дүниесін түсінуге, өз бойларында осы қасиеттер болуы үшін күресе білуге, ақынның қарасөздерінің мәнін, ғылыми - философияның ойды түсінулерін;

Мәтіннің танымдық сипатын, құрылымдық бөліктерін өздері байқап алатын, түсіне алатын нәтижеге жеткізу, көркем мәтіннен жұмыс істей білу дағдысын жетілдіру, оқып - түйгендері жайлы ой қорытындысын айтқызып жаттықтыру; бір - біріне түсіндіру арқылы ұжымдық шығармашылық жұмыс жүргізе білуге баулу;

Түрі/Әдісі

Диалогтық оқыту, топпен жұмыс,

Күтілетін нәтиже

Қара сөз мазмұнын, идеясын ашады, ақпараттарды өз сөзімен жеткізе алады, мәтіндегі оқиға арқылы қайрат, ақыл, жүректің шешіміне көздерін жеткізеді.

Құңдылықтар

Ақыл,қайрат,жүрек

Уақыты

Өту барысы

Ресурстар

Қызығушылықты ояту

5 мин

Халық арасында мақал, нақыл сөз болып қалған Абай сөздерінің жалғасын тап.

1. Жұмысы жоқтық, тамағы тоқтық.......... (Аздырар адам баласын)

2. Үш - ақ нәрсе адамның қасиеті... (Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек)

3. Талап, еңбек, терең ой... (Қанағат, рахым, ойлап қой, Бес асыл іс, көнсеңіз)

4. Білімдіден шыққан сөз...............(талаптыға болсын кез)

5. Еңбек етсең ерінбей,..............(Тояды қарның тіленбей)

6. Ұстаздық еткен жалықпас,............(Үйретуден балаға)

7. Пайда ойлама, ар ойла,..........(Талап қыл артық білуге)

8. Атымды адам қойған соң,............(Қайтіп надан болайын)

9. Досы жоқпен сырлас,.................. (Досы көппен сыйлас)

10. Сен де бір кірпіш дүниеге,..............(Кетігін тап та, бар қалан)

11. Жаман дос - көлеңке,..............

(Басыңды күн шалса, қашып құтыла алмайсың,

Басыңды бұлт алса, іздеп таба алмайсың)

12. Толғауы тоқсан қызыл тіл......................(Сөйлеймін десең өзің біл)

13. Ойын – арзан,...............(күлкі қымбат)

Презентация

Кіріспе

5 мин

Дана Абай, дара Абайдың оқырманның жүрегінен ойып тұрып орын алған, шығармашылығының өзегі болған туындылары – ғақлиялары. Қырық бес қара сөз жазған Абай қара сөздеріндегі идея да қырық бес түрлі. Ұлы Абайдың дәл сондай даналыққа, терең ойға бай қара сөздерінің бірі әрібірегейі, философиялық астары терең ғақлиясы – он жетінші қара сөзі. Дәл осы ғақлиясында «Абай неліктен ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста деп өсиет етті?» - деген сұрақтың жауабын іздеп көрейік.Абайдың аталмыш ғақлиясының жазылу сипаты да, оқырманға жеткізілу сипаты да өте ерекше. Қара сөз қайрат, ақыл, жүрек үшеулерінің талас-тартысынан, айтысынан басталып, ғылымның әділ төрелігімен аяқталады.«Орынсыз, болымсыз нәрсеге үйір қылмай, бойды таза сақтайтұғын, күнәкәрліктен, көрсеқызар жеңілдіктен, нәфсі шайтанның азғыруынан құтқаратұғын, адасқан жолға бара жатқан бойды қайта жиғызып алатұғын мен емес пе? Осы екеуі маған қалай таласады?» - дейді қайрат.«Менсіз пайданы іздей алмайды екен, залалдан қаша алмайды екен, ғылымды ұғып үйрене алмайды екен, осы екеуі маған қалай таласады? Менсіз өздері неге жарайды?» - дейді ақыл.«Мен таза болсам, адам баласын алаламаймын: жақсылыққа елжіреперитұғын - мен, жаманшылықтан жиреніп тулап кететұғын - мен, әділет, нысап, ұят, рақым, мейірбаншылық дейтұғын нәрселердің бәрі менен шығады, менсіз осылардың көрген күні не? Осы екеуі маған қалайталасады?» - дейді жүрек.Адам бойын билеген ақыл, қайрат, жүректің сөздері арқылы мінез кеселдерін шығарып алып, ғылымның төрелігі арқылы Абай адамзат баласына тұтастай төрелік етеді, ғылымның сөзі арқылы Абай күлліадамзатқа үндеу тастайды. Демек, ақынның осы қара сөзіндегі қозғаған негізгі идеясы – адам ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұстағанда ғана толық адам кейпіне ене алады, ақыл, қайрат, жүректің бірлігі болғанда ғана адам өзінің адам атына сай болады, сол кезде ғана кемелденген тұлға дәрежесіне көтеріледі.

https://www.youtube.com/watch?v=mgtd7b_iJ6I

/7 қара сөз/

https://www.youtube.com/watch?v=7dKKcPQkuzc

/17 қара сөз/

Топтық жұмыс

20 мин

17 қара сөздің аудио нұсқасын тыңдап, арнайы қорапшаларға талдап құндылытарын бөледі.

Ақыл қорапшасы

Қайрат қорапшасы

Жүрек қорапшасы

Қорапшалар,

құндылықтар

Рефлексия

5 мин

О қушылар өзін-өзі бағалайды