Материалдар / «Абзал деген бала...»
2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

«Абзал деген бала...»

Материал туралы қысқаша түсінік
Биік таудың бөктерінде бір шағын ауыл бар. Сол ауылдың сол жақ бөлігінде Абзалдың үйі бар. Ал, мінеки, бұл - Абзал деген біздің ауылымыздың ерекше баласы. Жасы - өзінің айтуынша, енді 5-ке толады екен.Оны ерекше дейтін себебіміз, ол өте көп сұрақтар қойып, бәрін білгісі келеді де тұрады.
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
07 Қазан 2018
296
0 рет жүктелген
Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі
770 тг 578 тг
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
logo

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

«Абзал деген бала...» Биік таудың бөктерінде бір шағын ауыл бар. Сол ауылдың сол жақ бөлігінде Абзалдың үйі бар. Ал, мінеки, бұл - Абзал деген біздің ауылымыздың ерекше баласы. Жасы - өзінің айтуынша, енді 5-ке толады екен.Оны ерекше дейтін себебіміз, ол өте көп сұрақтар қойып, бәрін білгісі келеді де тұрады. Бірде әкесі екеуі малды жайлауға апарғанда, бала бірнеше сұрақтар қоя бастады.-Әкетай, осы кірпінің үстіндегі инесін алып тастасаң не болады?-деп, сұрайды Абзал.-Балам-ау, үстіндегі инесі болмаса, оның өзін жейтін жауларынан қорғана алмай қалады ғой!-деді, күлімсіреп.-Ал, әке айтыңызшы, роллтон кеспесі, чипсы (қытырлақ, сухарики) және газды сусындарды неліктен ішуге болмайды? – деп, тағатсыздана сұрады.-Жоқ, бұларды мүлдем жеуге болмайды, денсаулыққа зиян, асқазаның ауырады және күш-қуатың әлсіреп, ауыра бересің.-Ал, онда неге оны үлкендер білсе, дүкенде неге сатады, а? – деп, таңырқады.-Әу...құлыным-ау!- кідіріп, - Білмеген болар әлде сату керек болған шығар!?...-деп, әкесі бұл сұраққа қымсынып, кібіртіктеп жауап берді, әрі өзі де ойланыңқырап қалды. Алдарынан, Абзалдың көрші достары шықты. Бірге футбол ойынына Абзал да жүгіре жөнелді. Осылай әрлі-берлі ойнап жүріп, кеш қарайғанын да байқамай қалды. Анасы:-Ботақаным, кел, үйге кіре ғой!-деп, түн болғанын ескертті. Абзал үйге кіріп, жуынып, бірден тағатсыздана қолына «планшетті» ала кетті. Осы сәтте, әкесі мен анасы ол, зиян екенін айтып, ұстатпайды. Ренжіп, өкпелеген ол, бөлмесіне кіріп, ертегі кітапты алдына алып, оқуға кірісті, сөйтіп, ұйықтап кетеді.Көз алдында кенеттен титімдей әлде бір түсініксіз түрлі-түсті өте жып-жылмағай, ұсқынсыз, көріксіз мақлұқтар билеп жүр. Бойлары кіп-кішкентай, тарам-тарам қолдары бар, мойындары жоқ, көздері бақырайған, өздері қылдырықтай, ашу-ызаға толы және сонша көп, есептеп санына жете алмайсың.-Мынау, немене?-деп, таңданып бала сұраған бойда... -Ал, бұл - микробтар-деп, көңілді сөйлейтін тіс щеткасы келе қалды. Әп сәтте, микробтар бәрі топырласа, бірін-бірі итеріп, әр жерге жасырынып қалды. Сөйтсе, бұл адамның ауыз қуысының ішінде жүр екен.Сөйлейтін тіс щеткасы микробтардан қалай құтылу керектігін білетінін баланың құлағына бар дауысымен сыбырлап еді, онысы он метр жерден естілді.-Жоқ, бізге ондай қажет емес, жоқ... – деп, барлық микробтар шулай бастады. Тіс щеткасы былай сұрады:-Мүмкін, сендерге анда жасырыну қолайсыз болар, ә?!-Жоқ, жаман емес!Бізге сондай жақсы, қолайлы!Біз барлық жерге де сыйып кете аламыз – деді, дүмбекшіп.Осы мезетте, бала тіс щеткасы айтқандай, тіс паста құтысын шығарып алып:-Ал, мына құтыға сиясыңдар ма?-деді.-Сиямыз,-деп дауыстады микробтар.-Кәне, келіңдер, сендер қалай сыяр екенсіңдер, көрейік!-дейді де, бала құтының ауызын ашып, еденге қойды.-Ал, бәрің де осындасыңдар ма?-Иә, бәріміз де, сенің құтыңның ішіндеміз.-Жерде, қуыста қалғандар бар ма?-Ешкім де жоқ, бәріміз мындамыз!-деп, дыбыстады.Одан соң, бала құтының тығынын мықтап жауып тастайды, алысқа лақтырып тастайды. Сөйтіп, тіс щеткасы мен Абзал екеуі бір-бірімен дос болады. Бала тісін күніне 3-4реттен жуып тұратын болды.

Бір кезде жүріп келеді, жүріп келеді, жап-жасыл орман ішіне кезігеді. Орман ішінде үйшік тұр. Үйшіктің жан-жағы толы таңқурай. Бір таңқурайды Абзал үзіп алып, жемекші болып еді, таңқурай қозғалып кетті. Сөйтсе, бас киімі түгел таңқураймен көмкерілген бір қыз отыр екен. -Неткен көп таңқурай!-деді, таңырқады Абзал бала.-Бұл таңқурайларды жуып қан жеу керек-деп, тоқтатты қыз.-Таңқурай денсаулыққа пайдалы, мен оны өсіремін. Міне, менің өсірген таңқурайымнан ала ғой!Оны жуып жесең, ақылды боласың,-деді де, ғайып болып кетті. Бала таңқурайын жуып, қалтасына салып, жолда жүріп келе жатып, бүркіттің қатты саңқылдаған дауысын естиді. Сол дыбыс шыққан жаққа қарай беттейді. Алдынан байқап қараса, ақ сақалды 5 қария ұзын сақалдарын беліне байлап алып, таудың биігіне кетіп барады екен. Беліне байлаған себебі, ақсақалдар арқашан бас қосып, елдің мәселесін би, төрелігін айтып шешкен. Үлкен қариялардың ақылын тыңдасаң, жолыңнан еш адаспайсың. Сол себепті ақ сақалдарын қариялар байлап алған. Бала олардан жөн сұрап еді:-Біз алыс жол жүріп барамыз, мұның бәрі адаспас үшін қажет. Тау бөктерінде екі дәу аспанда тұрған күнге таласып жатыр. Себебі, Күнге таласып ұйықтамау керектігіні айтуға бармақшымыз. Олар, өйткені Күн шыққанша ұйықтай береді екен. Сол мәселені шешімін табуға, көмектесуге, олай ұйықтамау керектігін айтуға кетіп барамыз - деді. Сол-ақ еді, екі дәу күнге бола, ала ауыз болып, жанжалдасып отыр екен. -Менікі, жоқ менікі!-деп,қолдары күннің ыстығына күйгеніне қарамастан, таласуын тоқтатар емес. Ақсақал қариялар бірігіп: спанда Күн біреу-ақ, бұл-бәрімізге ортақ, сондықтан таласпаңдар! Қараңдаршы, қолдарыңды да күйдірдіңдер!...-деп, қабақтары түйілді. Екі дәу Күнді тартқылап отыр еді, Күн аспандағы орнына «лып!» етіп тұра кетті. Күн қапаланып, дәулерге ренжіп, найзағай ойнап, жылағандай боп, жаңбыр да тасырлап жауа бастады. Дәулер қорыққанынан қаша жөнелді. Күн шығып, аспанда қалықтап құстарда самғай ұшты. Ақсақалдар жүрген жерді жайнатып, гүлге, жасыл желекке орандырды. Ал, бала дәулерге таңқурайынан берді. Және былай деді:-Егер де, мұны жуып жесең, микроб болмайды және дәмді болады. Ал, өзің ақылды Дәу боласың! Осылайша, дәулер сабасына түсті, ақылды болатынына уәде етті. Өйткені, таңқурай сондай дәмді. Осы мезетте:

-Ағатай, тұр енді! Жүр кеттік, анда сен жақсы көретін тамақтарды, анашым дастарқанды әдемілеп, дайындап қойды-деп, інісі ұйқысынан оятты. Сөйтсе, баланың түсі екен. Оянғанда, Абзал бала өзінің қарны ашып, құрылдап тұрған дыбысын естіді. Орнынан тұра сала, «а, солай ма?алақай, кеттік онда!-деп, қуана жөнелді. Сөйтіп, Абзал балақай, өзінің түсінде көрген қызыққа толы әңгімесін дастарқан басында әңгімелеп берді. Одан соң, ол денсаулықты күту керектігін, үлкендердің айтқанын тыңдау керектігін ұқты және күнге таласып, күндіз болғанша ұйықтамайтын да болды. Енді, Абзал бала зиянды заттарды жемейді де, ішпейді де. Ол өзгерген, ақылды бола бастаған.

Оның орнына пайдалы ғана тағамдарды және жеміс-көкөністерді жуып қана жейді және өзінен кіші інілеріне, қарындастарына да соны үнемі айтып жүреді. Енді, тіптен планшет, компьютермен күні ұзақ ойнап, отырмайтын да болған. Өйткені, оның да көзге зиян екенін де, ауыртатынын да біледі. Оның орнына, далада ойнап, сабағын да оқып үлгереді. Ал, біздің ауылдың үлгілі баласы осы Абзалдай, кәне, кім ақылды болғысы келеді, ә?!

Авторы:Маңғыстау облысы, Түпқараған ауданы, Ақшұқыр ауылы,Б. Сәрсенов № 26 үйӨтегенова Әйгерім Жаналықызы
Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!