Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Түркістан облысы Ордабасы ауданы

«Шоқан Уәлиханов атындағы мектеп-гимназия»

коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Байқау жұмысының тақырыбы:

«Көздің көру кемістігі және оларды түзету әдістері»

Бағыты: Биология

Секция: Қоршаған орта және адам денсаулығы

Авторы: _______________ сынып

Ғылыми жетекші: Омарбекова Лаура Курасбековна

Биология пәні мұғалімі

Темірлан елді мекені

2025 ж.

1

2

3

Мазмұны

І.Кіріспе.....................................................................................5

1. 1..Көздің құрылысы мен қызметі ...................................6

ІІ. Негізгі бөлім

2.1.Көру мүшесінің патологиясы...........................................7-8

2.2.Нашар көру себептері.....................................................9-10

2.3.Көру кемістігін түзету жолдары ......................................11-14

2.4.Көз ауруларын алдын –алу үшін кеңестер.........................15

ІІІ. Қорытынды .............................................................................16-17

IV. Пайдаланылған әдебиеттер....................................................18

4

Аннотация

Бақтияр Аружан Жомартқызы, бұл жұмыста көздің құрылысы мен қызметі , көздің көру кемістіктерінің түрлері мен оларды Бейтс әдісі бойынша дәрі –дәрмексіз түзету жолдары зерттелген. Жобаны мектеп өмірімен байланыстыра отырып, мектептегі көру қабілеті нашар балалармен саулнама , көздің көру қабілетін тексеру туралы онлайн тест және көздің көру қабілетін жаттығуларды тиянақты жасау арқылы жақсартуға болатыны туралы тәжірибелер жүргізілген. Нәтижесінде осы қарапайым Бейтс жаттығуларын тұрақты орындау , бірнеше айдан кейін сіздің көру қабілетіңізді жақсарту немесе толығымен қалпына келтіруге болатындығы көрсетілген.

Зерттеудің мақсаты :«XXI ғасыр - компьютерлердің, сандық телевидение мен ұялы телефондар ғасыры. Осы жобаның басты мақсаты көздің көру кемістіктерінің түрлері мен оларды түзету жолдарын зерттеу арқылы жасөспірімдердің заман ағымына қарай жақсы көру қабілетін сақтау біздің негізгі мақсатымыз.».

Зерттеудің маңыздылығы : «Тексеру кестесімен» және Бейтс әдісімен тәжірибе жасай отырып , нәтижесінде көздің көру қабілетінің жақсартуға дәрі –дәрмексіз қол жеткізуге болатыны көрсетілген. Бұл нәтижеге жету үшін сабырлық пен шыдамдылықты қажет етеді.

Зерттеудің жаңалығы: қазіргі әлеуметтік –экономикалық және экологиялық жағдайлардың ерекшеліктеріне сай , көздің кемістігін түзету әдісін офтальмология саласында мұндай әдiстердiң салыстырмалы аз айтылатындығы және керектi эффекттердi әрдайым беретіндігі көрсетілген.

5

Аннотация

Жусанбай Анель Бақтиярқызы ,в этой работе провела иследование о функций глаз и его строения,а так же о недостатках зрения. Согласно методу ученого У.Г.Бейтс,без каких- либо препаратов иследовались пути улучшения зрения.Этот проект осуществился в стенах школы с учениками у которых проблемы со зрением.Например: с учениками были проведены опросы,онлайнтесты,а так же упражнения для глаз,и их улучшения.В результате постоянных выполнений упражнений по методу Бейтс в течений несколько месяцев,можно заметить что ваше зрение улучшилось или восстановилось полностью.

Цель исследования:

«XXI век-это век компьютера, цифрового телевидения и сотовых телефонов. Цель этого проекта используя разные методы и проводя исследования улучшить зрения. Наша главная цель обеспечить хорошее зрение будущего поколения »

Значение исследования:

Согласно методу Бейтс и таблицы мы смогли доказать что можно улучшить зрение без каких-либо препаратов.Чтобы достичь этих результатов нужно большое терпение и упорство.

Информация исследования:

Сейчас в социально-экономических и экологических ситуаций о недостатках зрения в сфере офтальмологий говорится мало и недостаточно показывают нужные эффекты.

6

Annotation:

ZhusanbayAnnelBaktiarqyzy was conducted in her research about the functions of the eyes and structure, as well as on visual impairments. According to the method of the scientist W.G. Bates, without any drugs, ways to improve vision were investigated. This project was carried out within at school with students who have vision problems. For example, the students were interviewed, online tests, as well as eye exercises. and their improvement. As a result doing Bates exercises constantly over several months, you may notice that your vision has improved or recovered completely.

The aim of research:

“The 21st century is the age of computers, digital television and mobile phones. The aim of this research is to improve vision using different methods and conducting research.Our main aim is to provide good vision of the future generation "

Research value:

According to the Bates method and the table, we were able to prove that it is possible to improve vision without any medication. To achieve these results requires a lot of patience and perseverance.

Research information:

Now in socio-economic and environmental situations is said little about visual impairments in the field of ophthalmology and they do not show the desired effects enough.

7

І . Кіріспе

Көз – жанның айнасы.

Көздеріңіздің сіз туралы айналыңыздағыларға не айта алатындығын бір сәт ойлап көрдіңіз бе?

Көзіңіздің түсі сіздің мінезіңіз, ішкі энергетикаңыз туралы ақпаратты бере алады. Бұл фактіге астрологтарымыз да бірауыздан қосылып отыр. 

Алдымен, тарих қойнауына сүңгіп, табиғаттың не себептен алуан түсті көздерді тарту еткендігін зерделеп көрелік. Асылында Жер планетасының ең алғашқы, ең негізгі тұрғындары қой көзді болған екен. Мұны археологиялық зерттеулер айтып отыр. Жердің кометаға соқтығысып, орбитасын өзгертуі аталған өзгерістерге себеп болған. Және де дәл осы уақыттағы мұз дәуірінің басталуы адамзаттың тіршігіліне үлкен қауіп төндірді. Тіпті адамның жер бетінен мүлде жойылып кетуі де мүмкін еді. Алайда табиғаттың өзі бізге көмекке келіп, түрлі мутациялар арқылы адамды күшейте түсті. Қоршаған ортада қоңыр көзділерге қарағанда әлдеқайда бейімді, күш-жігері мен қайраты басым адамдар түрі қалыптаса бастады. Олар тың іс бастауға жылдам, басқаларды ілгері бастап жүре алатын, замандастарының тағдырына ықпал етіп, жауапкершіліктен қашпайтын жаңа адамдар еді. Бұл адамдар мұз бен қар, ызғар мен боран түстерін сіңіргендей айналасына сұр, көгілдір, көк реңді көздерін тікті. Шегірлердің бойындағы тасып тұрған қуат қой көзділердің енжарлығын теңгергендей болып, адамзаттың жойылып кетпеуіне, тіпті өсіп-өнуіне себепкер болды. Мұз дәуірі аяқталып, күн жылыған соң көзге сұр, көк, көгілдір рең беріп тұрған рецессивті геннің адамға қажеттігі шамалы болып қалды. Сондықтан соңғы бірнеше жүз жылда біртіндеп көздерімізге қара мен қоңыр түс беріп тұрған доминантты (басым) ген қайтадан күшіне еніп, қаракөздер үлесі артып келеді. Осы жаңа адамдар мен қоңыр көзділердің некесіне өмірге көздерінің түсі алуан түрлі ұрпақ келіп, тарай бастады.

1.1. Көздіңқұрылысы мен қызметі

Көз - оптикалық жүйе. Жарық адамдардың айналадағы нәрселерді көруіне мүмкіндік беретін энергияның бір түрі. Алайда көру арқылы ғана біз қоршаған әлемді танимыз. Көру мүшесі – біздің көзіміз.

Көз өзініңқұрылысы жағынан оптикалық жүйеретінде фотоаппаратқа ұқсас, бірақ көздің оптикалық жүйесі әлдеқайда күрделі. Адам көзінің пішіні шар тәрізді, шамалы қысыңқы , диаметрі 23-25 мм. Көз сыртқы жағынан үш қабықтан қапталған . Сыртқы ақ түсті қатты және мықты қабығы склера немесе ақ қабық деп аталады. Ол көздің ішін механикалық зақымданудан сақтайды. Склераның алдыңғы мөлдір бөлігі – қасаңқабықша деп аталады. Көздіңқалған бөліктеріндегі склера мөлдір емес , ақ түсті, ол белок деп аталады.

Склераның ішкі жағынан көзді қоректендіретін күрделі өрімделген қан тамырларынан тұратын тамырлы қабық жанасқан. Бұл екінші қабық – көздің алдыңғы бөлігіндегі әр адамда әр түске боялған сұр, қоңыр, көгілдір және т.б. түсті қабыққа өтеді. 8

Көздің сыртқы мөлдір қабығының ортасында қарашық деп аталатын тесік болады. Жарыққарашық арқылы көз алмасының ішіне өтеді. Түсту қабық – күрделі тамырлы бұлшықет тарамдары. Ол деформациялану арқылы қарашықтыңдиаметрін өзгерте алады. Көздіңқарашығы – ерекше келген тірі диофрагмалар.Тамырлы қабықтың ішкі бетінде торлама немесе торламалы қабық орналасқан. Ол көздің алдыңғы бөлігінен басқа түбін толық жабады. Артқы жағынан қабық арқылы көзді мимен жалғайтын көру жүйкесі кіреді.Торлама негізінен көрі жүйкесі мен олардыңұштарындағы талшықтардың тармақталуынан тұрады және көздің жарық сезгіш бетін құрайды.

Түсті қабықтың артында мөлдір серпімді дене – көз бұршағы бар. Ол өзін склерамен жалғайтын бұлшық еттермен қоршалған. Көз бұршағының диаметрі- 8-10 мм кішкентай көздөңіс линза.Қасаң және түсті қабықтардың аралығында су тәрізді сұйық зат бар, ал көз алмасы қоймалжың затпен - шыны тәрізді денемен толған.

Көз «объективі» - фотоаппарат тәрізді көз торында нәрселерді шын, кішірейтілген және төңкерілген кескінін береді. Тордыңжүйке талшықтарымен тітіркенуі- көру жүйкесі арқылы миға беріліп адамға көру әсерін туғызады, соның нәтижесінде адам нәрселерді көреді. Көру процесі мида түзетіледі , сондықтан біз нәрсені тікелей қабылдаймыз. Көз торламасында нәрсе кескінінің пайда болуынан көру сезімі басталады.

ІІ. Негізгі бөлім

2.1.Көру мүшесінің патологиясы

Көрудің туа біткен бұзылуының этиологиясы:

• патогендік агенттердің эмбрионалды даму кезеңіндегі әсері (токсоплазмоз және басқа жұқплы, қабыну процестері, зат алмасудың  бұзылуы);

• тұқымқуалаушылықтың  әсер етуі көздің аномалды дамуына әкеліп соғады – а) микрофтальм – көз құрлымының дөрекі өзгеруі, көрудің едәуір төмендеуі және бір немесе екі көз көлемінің кішіреюі; б) анофтальм – туа біткен көзсіздік; в) катаракта – шыны тәрізді көздің мөлдір денесінің бұлдырауы.

• көздің туа біткен аурулары -  көздің тор қабығының пигментті дистрофиясы (дегенерация), көру аймағының кішірейіп оның толық жойылуы ерекшелігі және астигматизм – аномалды рефракция, яғни көздің икемделу қасиетінің бұзылуы.

• туа  біткен зарарсыз ми ісіктері.

Жүре пайда болған аномалдар туа біткендерге қарағанда аз таралған. Бұл халыққа көрсетілген емді – профилактикалық көмектің жақсарғанына және денсаулық ақтаудың жетістіктеріне байланысты. Жүрепайдаболғананомалдылықтыңэтиологиясы:

• бала көзініңауырзақымдануы, өкпеауруы, мерез, трахома, шешеккөзауруларыныңәсерінен;

• көзге және миғақан құйылу, туу кезіндегі бас жарақаттары, көзжәнемидыңтүрлішежарақаттарынсыззақымдануы (бастыңсоғылуынемесежарақаты);

9

• көздің жарақаттануы;

• глаукома – көзұлпаларыныңөзгеруіжәнекөзішіқысымының  көтерілуіменбайланысыауырдәрежелі ауру;

• көрунервісініңатрофиясы;

• орталықнерв жүйесініңауруы (менингит, менингоэнцефалит);

• организмніңжалпыауруларданкейінасқындауы,  инфекция;

• алыстанжәнежақыннанкөрмеушілік;

       Көрмейқалғанбалалар. Оларға ерте қалыптасқан көріп елестеудің сақталуы тән. Неғұрлым кеш көрмей қалған бала және неғұрлым оның есіндебұрынғы көріп елестетудің іздері сақталса, соғұрлым заттың бейнесі жеңіл құралады немесе ауызша суреттің негізінде пайда болады. Осындай баланың  қалыпты ойлауқызметі сақталғанан ализаторларға сүйенеді. Олардың көруі бастаушы анализатор болыпқалады. Бірақ, олардың көріп қабылдауы тек жартылайсақталған, сондықтан толығымен құндыемес болады. Ол жоғары баяулығымен, шолудың тарлығымен, дәлдіктің төмендеуімен ерекшеленеді.  Соңында олардың көру қорының әсері шектелген болып шығады, сандық көрсеткіші мөлшерден төмен, ал елестетулер түрліше сапаға ие: олар азырақ анық және ашық, қалыпты көретіндерге қарағанда, ал кейдебұрмаланған

Орынтолтыру, яғни компенсация процестері көбіне қалдық көрудің сақталуына байланысты. Компенсаторлық мүмкіндіктердің дамуына естудің үлкен мәні бар. Соқырға қажетті хабарларды дене сезімі де береді. Л.С. Выготский соқырларда заттарды арақашықтықтан сезуге жағдай туғызатын алтыншы сезімінің болатынын атап көрсеткен. Сөз соқырлық компенсацияның маңызды ролін атқарады. Шартты белгілер жүйесін қолдану, Брайльдің бедерлі жүйесі бойынша соқырларды оқыту мен жазуға үйретуге мүмкіндік береді. Бұл жүйе бедерлі – нүктелі әріпті енгізеді, мұндағы әр әріп дөңес нүктеден тұрады. Бұл нүктелердің түрліше амалдары белгілердің санын білуге мүмкіндік береді, алфавиттің барлық әріптерін, сандарын т.б.-ды жеткілікті белгілеу үшін.

Нашаркөретін балалар соқыр балаларға қарағанда көп топ құрайды – бұл – 0,05–тен  0,4-ке дейінгі қарапайым түзету амалын қолдануда жақсы көретін көзде өткір көретін  балалар. Егер нашар көретін баланың жарық сезгіштігі бұзылса, онда қабылданатын реңнің жарықтық ерекшелігі төмендейді.

Алыстаннемесежақыннанкөрудіңбірденайқындалуынан,

Нашаркөрушікейбірзаттыңсыртқыерекшелігінеқажетбелгілердіңнашарбейнеленгенінкөреалмайды. Олардакеңістіккебейімделужиібайқалады. Нашаркөретінбалалармінезініңтүрліерекшеліктеріменашушаңдығымен, тұйықтығымен, мінезініңкейбіржағымсызбелгілеріменерекшеленеді. Бұлкемшіліктероқудағы, ойындағы, құрдастарыменараласубарысындағықиындықтар мен сәтсіздіктердітүсіндіреді.

10

Көружұмысыкезіндемұндайбалалартезжолығады, оныдамытуменқорғаушараларыныңболмауыкөрудіңоданәрінашарлауынаәкепсоғады. Көрудіңжалығуыақыл-ойжәнефизикалықіскерліктіңтөмендеуінеәкеледі.

2.2 . Нашар көру себептері

Нашаркөру көптеген себептерге байланысты. Көздің көру қабілетінің бұзылып, бұрмалануы алыстан көрмеушілік (сығыр), қырағылық — жақыннан көрмеу (гиперопия) немесеассигматизмдебайқалады. Көз бұршағының лайлануы (шел), көз бұршығының атқарымының дұрыс болмауы (пресбиопия) немесе көз торының өзгерісі көруді нашарлатады.

Алыстан көрмеушілік (сығыр) .

А лыстан көрмеушілікте көз өте үлкен ұзындықта болады, ол көздің сындырушы қабілетіне қатысты. Сөйтіп көзге түсетін сәуле жарығының бір нүктеге жиналуы, көз торының барынша көп айқын нүктесінің (макула) алдында орналасады. Нәтижесінде көз торында күңгірт суреттеме қалыптасады. Алыстан көрмеушілікпен ауыратын адамдар жағын жердегі орналасқан нысандарды жақсы көреді де, ал нысан алыстаған сайын бұлыңғырланады, далияды.

 Алыстан көргіштік (гиперопия)

А лыста көргіштікте көз ұзындығы өте кішкентай болады, ол көздің жарықты сындыру қабілетіне қатысты. Сөйтіп көзге түсетін сәуле жарығының бір нүктеге жиналуы көз торының барынша көп айқын нүктесінің артында орналасады. Сондықтан алыстан көргіш адамдар, жақын орналасқан нысандарды анық, айқын көре алмайды.

Асстигматизм (торикалық)

А сстигматизм жағдайында байқалатын нәрсе: егер қасаң қабық түрі дұрыс емес күмбез сияқты болса, яғни бір осьтің бойында керіліп, келесісінде қысылып қалады. Нәтижесінде тор көзде бұрмаланған суреттеме қалыптасады.

 

11

Пресбиопия

П ресбиопия көз бұршағының атқарымының дұрыс болмауымен байланысты, ол көбінесе 45 жастан асқан адамдарда байқалады.

Дені сау, жас адамның көзі көз бұршағының иіліктіруінің арқасында сындырушы қабілетін өзгерте алады. Бірақ уақыт өткен сайын көз бұршағында табиғи өзгерістер болып, оның иілгіштігі және иіліктіруі азаяды. Тіпті, көз жанары жақсы көретін адамдар, 45 жастан асқан соң, жақын жердегі нысандарды көруде «бір нүктеге жиналуда» қиындықтарға жолығады.

Шел басу

Шел басу — көз бұршағының табиғи жас ерекшелікке байланысты лайлануы. Көз мөлдірлігі азайған сайын көзге түсетін жарық саулесі көз торына кедергісіз жете алмайды, нәтижесінде көру айқын болмайды. Көрудің нашарланғанының белгілері біліне салып, тез арада көз дәрігеріне қаралу керек. Ол қысқа тексеру барысында, көру қабілетінің төмендеу себебін дәл анықтайды.

Көз дефектісінің пайда болу себептері-көз жүйесінің фокальді жазықтығынан көз торының қашық орналасуынан болатынын, бұдан жарық сәулелері көзге алыстан тарамдалып түсетіні түсіндіріледі. Жақыннан көре алмау кемістігі адам нашар жарықталған бөлмеде жұмыс істеуінен, кітапты немесе басқа заттарды көзге жақын ұстаудан, жатып оқудан пайда болады. Сондықтан жұмыс режимін сақтау, дұрыс көру үшін ойыс көзілдірік пайдалану керек. Көз дефектісінің екінші түрі жақыннан көрмейтіндігі. Оған дөңес линзалы көзілдірік тағу керек.

2.3. Көру кемістігін түзету жолдары

Бейтс әдісі — осы уақытқа дейін әлі кең танылмаған көз көруін дәрі-дәрмексіз қалпына келтіру әдісі. Оны ойлап тапқан американдық дәрігер-офтальмолог Уильям Горацио Бэйтс.

Соңғы уақыттары отандық және шетелдік медицинада емдеудiң дәстүрлi емес медицинамен жиiрек ұластырылатын дәрi-дәрмексiз әдiстерiне қызығушылық елеулi түрде өстi. Офтальмология саласында мұндай әдiстердiң салыстырмалы аз, белгiлi болатын, өкiнiшке орай, керектi эффекттердi әрдайым берген. Сондықтан қаралатын облыстағы кез келген жаңа мәлiметiмен үлкен үмiтпен әрдайым қабылданады. Әбден танымал болу шетелде көздi бұзылыстарының емдеуiн әдiстеменi алды. Бейтстың қолдаушылары дүние жүзiнде таралды. Офтальмологияда "бейтсизм" деп аталатын мақсатты қозғалыс дүниеге келді. Көз дұрыс жұмыс істеуі

12

жұмсарту күйінде орын алады. Бұл бекіту негізделген және Бейтс әдісін емдеу және оңалту болып табылады.

Бейтс әдісі төрт жаттығулар негізделеді.

Бірінші жаттығуы - «Сәулелендіру» , күннің батуы кезінде немесе күні бойы күнге қараңыз . Күн ванналарын қабылдау А түрі,

Екінші жаттығу релаксация үшін пайдаланылатын және көз қалған «Palming» деп аталады. Бұл әдіспен көзді қыздыру арқылы қанайналыммен зат алмасуын жақсартамыз. Көзді демалдырамыз. Қолымызды үйкеу арқылы қыздырып ,көзімізді жабамыз.

Келесі жаттығу - бұрылыстар. Бұл көздің шаршауын жою үшін ең маңызды және тиімді жаттығулар бірі болып табылады. Оларды жүзеге асыру үшін оған алдында саусақтарыңызды орнату, барлық уақытта сол жағы мен оң. Сонымен қатар, ол сізге өткен қозғалатын, сіз өз басын айналдырып емес, егер ретінде саусақ, осындай әсерге қол жеткізу қажет. Бақылаушы - Бұл қалай іске «қосамыз» жолай көлікке терезесінен тыс ағаштар, сіз ұқсас.

«Memories» немесе «идея» - ақыл-ой немесе эмоционалдық стресс жою жаттығу болып табылады. Ол бірлесе отырып жұмыс істейді «Palming.» Нақтырақ айтқанда, «Palming»жұмыс кезінде сізге бейбітшілік пен қуаныш

сыйлауды , сіздің өміріңіздің жағымды сәттерін есте түсіру.

Осы қарапайым Бейтс жаттығуларын тұрақты орындау , бірнеше айдан кейін сіздің көру қабілетіңізді жақсарту немесе толығымен қалпына келтіругеболады.

Тәжірибе

«Тексеру кестесімен» жұмыс

Тексеру кестесінсіз жасалған жұмыс нәтижесін бермейді. Негізгі мақсатымыз көздің бұлшық еттерін жақсарту ғана емес , 100 % көру қабілетімізді жақсарту. Сондықтан үнемі кесте бойынша қадағалап , жұмыс істеу керек.

Ш,В,К,О,З әріптерін бір қатарға және М,Н,П,Б,И,Е әріптерін екінші қатарға Arial шрифтмен 22 өлшемде жазып іліп қою керек.

Егер сіз осы әріптерді 5 метрден көрсеңіз ,сіздің көру қабілетіңіз 100% немесе 1,0-ге тең. Егер 2 метрден көрсеңіз онда көру қабілетіңіз 0,4 –ке тең .

Қашықтық ,м	0,5	1,0	1,5	2,0	2,5	3,0	3,5	4,0	4,5	5,0
Көру қабілеті	0,1	0,2	0,3	0,4	0,5	0,6	0,7	0,8	0,9	1

Бұл тәжірибені мен күнделікті өзіме бір ай жүргіздім.Өзімнің көру қабілетімді тексердім. Тәжірибе барысында көз жаттығуларын жасап , таңертең және кешкі уақыттарда бақыладым . Тәжірибе нәтижесінде көру қабілетімнің жақсарғаны байқадым, оларды кестеге тіркеп отырдым , мониторинг жасадым.

13

р/с	Күні	Қашықтық ,см			Көру қабілеті , (100%-1,0)
		Сол көз	Оң көз	Екі көз	Сол көз	Оң көз	Екі көз
1	1 қазан2023 ж	190	237	303	0,380	0,454	0,540
2	2 қазан2023 ж	226	258	318	0,452	0,516	0,636
3	3 қазан2023 ж	237	284	322	0,474	0,568	0,644
4	4 қазан2023 ж	262	295	326	0,524	0,590	0,652
5	5 қазан2023 ж	272	301	330	0,544	0,602	0,660
6	6 қазан 2023 ж	258	316	340	0,516	0,632	0,680
7	7 қазан 2023ж	275	319	377	0,550	0,638	0,754
8	8 қазан 2023ж	333	312	407	0,666	0,624	0,814
9	9 қазан 2023ж	330	360	411	0,660	0,720	0,822
10	10 қазан 2023ж	390	382	430	0,780	0,764	0,860
11	11 қазан 2023ж	385	400	460	0,770	0,800	0,920
12	12 қазан 2023ж	350	375	420	0,700	0,750	0,840
13	13 қазан 2023ж	370	425	430	0,740	0,850	0,860
14	14 қазан 2023ж	350	370	430	0,700	0,740	0,860
15	15 қазан 2023ж	310	315	360	0,620	0,630	0,720
16	16 қазан 2023ж	300	315	360	0,600	0,630	0,720
17	17 қазан 2023ж	360	380	400	0,720	0,760	0,800
18	18 қазан 2023ж	360	370	410	0,720	0,740	0,820
19	19 қазан 2023ж	400	420	450	0,800	0,840	0,900
20	20 қазан 2023ж	370	390	450	0,740	0,780	0,900
21	21 қазан 2023ж	360	380	420	0,720	0,760	0,840
22	22 қазан 2023ж	380	390	460	0,760	0,780	0,920
23	23 қазан 2023ж	430	440	500	0,860	0,880	1,000
24	24 қазан 2023ж	450	450	520	0,900	0,900	1,040
25	25 қазан 2023ж	430	450	520	0,860	0,900	1,040
26	26 қазан 2023ж	430	450	530	0,860	0,900	1,060
27	27 қазан 2023ж	440	460	545	0,880	0,920	1,090
28	28 қазан 2023ж	450	460	560	0,900	0,920	1,120
29	29 қазан 2023ж	450	450	560	0,900	0,900	1,120
30	30 қазан 2023ж	450	460	560	0,900	0,900	1,140
31	31 қазан 2023ж	450	460	570	0,900	0,920	0,900

	Таңертең
	Кешке

14

Тәжірибе сәттері

1.Пайдаланылған құрал –жабдықтар

2 . Онлайн тест тапсыру сәттері

15

2.4.Көз ауруларын алдын –алу үшін кеңестер

Осы қарапайым кеңестерді ұстанатын болсаңыз өзіңіздің көру қабілетіңізді көптеген жылдарға өте жақсы деңгейде сақтауға мүмкіндіңіз болады.

16

ІІІ. Қорытынды

Көз – адамның әлемді көретін, ақпаратты қабылдайтын, түсінетін құралы. Адам өзінің көру қабілетін табиғаттын сый деп біліп, оны бағалай білуі тиіс. Алайда компьютер заманында адамдар күн өткен сайын экран алдында уақытын көп өткізуде. Көзге қысымның көп түскенінен және оның тез шаршауынан адамдардың көздері жасаурап, кей уақытта көру қабілетінің төмендегеннін де сезінуде. Оны қалай алдын аламын? Көз ауруларына шалдықпас үшін не істейміз? Көздің көру кемістігін түзету үшін не істеуге болады? деген сұрақтардың жауабын мен ғылыми жобамда жасалған зерттеулер мен тәжірибелер арқылы бердім деп ойлаймын. Зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде өз мектебімдегі көру қабілеті төмендеген 25оқушы бар екенін анықтап , олармен сауалнама жүргіздім .

Әлеуметтік желі арқылы топ ашып , оларға көз ауруларын алдын-алу туралы кеңестер мен көз ауруларына арналған жаттығулар туралы айттым. Көздің көру қабілетін достарыммен және жетекшіммен онлайн тест арқылы тексеріп , нәтижесі төмендегі мониторингте көрсетілген.

Өзімнің күнделікті ұялы телефонмен және компьютермен көп жұмыс істеу нәтижесінде көру қабілетімнің нашарлай бастағанын байқап , « тексеру кестесі» тәжірибесін көзге арналған жаттығумен бірге жасауды ұйғардым.

17

Жұмыстың мақсаты:негізгі мақсатымыз көздің бұлшық еттерін жақсарту ғана емес , 100 % көру қабілетімізді жақсарту, қалпына келтіру.Сондықтан үнемі кесте бойынша қадағалап , жұмыс істеу керек.

Қажетті құралдар мен материалдар:Ш,В,К,О,З әріптерін бір қатарға және М,Н,П,Б,И,Е әріптерін екінші қатарға Arial шрифтмен 22 өлшемде , кесте , 5 метрлік өлшеу таспасы

Тәжірибебарысы:

• Ш,В,К,О,З әріптерін бір қатарға және М,Н,П,Б,И,Е әріптерін екінші қатарға Arial шрифтмен 22 өлшемде іліп қою керек.

• Егер сіз осы әріптерді 5 метрден көрсеңіз ,сіздің көру қабілетіңіз 100% немесе 1,0-ге тең. Егер 2 метрден көрсеңіз онда көру қабілетіңіз 0,4 –ке тең .

Қашықтық ,м	0,5	1,0	1,5	2,0	2,5	3,0	3,5	4,0	4,5	5,0
Көру қабілеті	0,1	0,2	0,3	0,4	0,5	0,6	0,7	0,8	0,9	1

Тәжірибе қорытындысы :тәжірибе барысында көзге арналған Бейтс жаттығуларын жасап , таңертең және кешкі уақыттарда бақыладым . Тәжірибе нәтижесінде көру қабілетімнің дәрі –дәрмексіз жақсарғанын байқадым, оларды кестеге тіркеп отырдым , мониторинг жасадым.

Зерттеу жұмысының әдістемесі:

- Ғылыми - әдебиеттерге шолу жасау;

- Тәжірибелер жүргізу;

- Оқушылар арасында сауалнамалар жүргізу;

Зерттеудің жаңалығы мен дербестік нәтижесі:

-Бейтс әдісі арқылы үй жағдайында көздің көру қабілетін дәрі –дәрмексіз жақсартуға болатынын көрсету;

-«тексеру кестесі» тәжірибесі арқылы кез -келген адам өзінің көзінің көру қабілетін тексере отырып , көру кемістігін түзету әдістерін көрсету.

Зерттеудің теориялық және практикалық мәні:

Ғылыми - әдебиеттерге шолу жасау арқылы көздің көру кемістігін зерттеу және емдік ерекшеліктерін оларды түзету жолдарын көрсету жұмыстың теориялық және практикалық мәні болып табылады.

18

ІV.Пайдаланылған әдебиеттер:

1. «Денсаулық ,әдемілік» журналы ,2013

2. Сәтпаев Х.Қ., Нілдібаев Ж.Б., Өтепбергенов Ө.А. «Адам физиологиясы» А., 1997.

3.Рақышов «Адам анатомиясы» А., Рауан, 2003.

Интернет сайттары :

4.proglaza.ru/lechenie-glaz/uprazhneniyaforeyes/beytsmetod.htm

5. https://kk.wikipedia.org/.../Уильям_Горацио

6. massaget.kz/kyizdarga/psihologiya/10491/

7 . pikabu.ru/story/vosstanavlivaem_zrenie_3118253

alazyweekend.ucoz.org/publ/.../1-1-0-24228

8. «Биология және салауаттылық негіздері» журналы №6 (2013ж).

9. https://sozdik.kz/ru/dictionary/translate/kk/ru/көз/

10. Физика: Жалпы білім беретін мектептің, 8-сыныбына арналған оқулық, 3-басылымы, өңделген/ Б.М. Дүйсембаев , Г.З.Байжасарова , А.А. Медетбекова Алматы : Мектеп , 2012 ISBN 978-601-293-686-5

19

Күнделік

р/с	Апта күндері	Істелінген жұмыстар	Жетекші қолы
1	15-17.07.	Биология пәнінің мұғалімі Омарбекова Лаура апай екеуіміз ғылыми жоба жасауға шешім қабылдадық.
2	20-25.07.	Ғылыми жобаны «Көздің көру кемістігі және оларды түзету әдістері» тақырыбын таңдадық. Мақсатымыз: «XXI ғасыр - компьютерлердің, сандық телевидение мен ұялы телефондар ғасыры. Осы жобаның басты мақсаты көздің көру кемістіктерінің түрлері мен оларды түзету жолдарын зерттей отырып , жасөспірімдердің заман ағымына қарай жақсы көру қабілетін сақтау біздің негізгі мақсатымыз».
3	01-30.08 01-30.09	Ғылыми жоба тақырыбына байланысты ақпараттарды жинадым, көптеген мәліметтер жолықтырдым.
4	25.09 30.10	Мектептегі көру қабілеті нашар оқушыларды анықтап ,олармен сауалнама жүргіздім.
5		«Тексеру кестесі» тәжірибесін бастадым, теориялық ақпаратты практикада іске асыруға көштім.
6		Марика апаймен және құрбыларыммен «Көздің көру қабілетін» онлайн тест арқылы тексеру жүргіздім.
7		Зерттеу жұмыстарымды талдай отырып , мониторинг жүргіздім.
8		«Тексеру кестесі» тәжірибесін аяқтап , жақсы нәтижеге жеттім.
9		Жобаны жан-жақты зерттеп , ақпараттарды толықтырып , жұмысты аяқтадым.

21