йПәннің аты

Уақыты:2.12.2015

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Төле бидің төрелігі

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

Сабақтың мақсаты: халық ауыз әдебиетінің бірі шешендік сөздер жанрының ерекшелігімен таныстыру.

Міндеттері: — оқушыны адалдыққа, тапқырлыққа, шешендікке тәрбиелеу; сөз мағынасын ұғыну арқылы ойлау қабілетін, байқағыштығын жетілдіру.

Қолданылатын модулдер: Диалогтік оқыту, Сыни ойлау, Оқыту үшін бағалау, АКТ.

Стратегиялық іс әрекет: «Ой қозғау», «Кезектесіп қайталау», «Ой талқы»

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Қызығушылық ояту

Видео ролик

Оқушылар көңіл бөледі.

Видео ролик

Ой қозғау - Видео ролик кімдер туралы?

-Олар жөнінде не білесіңдер?

-Қандай шешендік сөздер білесіңдер? Сұрақтарға жауап береді.

Тақырыпты ашу Тақырыпты айту, мақсатпен таныстыру Мақсатқа идея қосады.

Сергіту сәті

Үш би тәуелсіздік тұмарына айналған өсиет сөздерін айтады.
Төле би: « Атаға бөлінгендер адыра қалады,
Көпті қорлаған көмусіз қалады.
Хан азса, халқын сатады,
Халық азса хандыққа таласады.»
Қазбек би: « Қазақ деген халық мал баққан елміз,
Жерімізді жау баспасын деп,
Елімізден құт қашпасын деп,
Найзамызға үкі таққан елміз»
Әйтеке би: « Жүрген жерлеріңнің бәрі жазық болсын
Ар мен абырой өмірлеріңе азық болсын.
Бірің ту ұстаған қолбасшы,
Бірің сөз ұстаған би басшы болыңдар,
қанаттарым!
Бердім батамды!
Аллауакбар!»

Ой толғаныс

7 мин Негізгі бөлім

Мәтін мазмұнымен танысу Тізбектей оқу Мәнерлеп оқу Оқулық

4 мин Ой жинақтау

Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою. Сұрақтарға жауап беру

10 мин Топпен жұмыс Топтарға тапсырмалар беріледі.

Оқушылар топпен бірлесе отырып, тапсырманы орындайды. Флипчартқа жазылған тапсырмалар

Ой түйін

Үйге тапсырма

Төле би туралы мәліметтер жинақтау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Халқына адал бол

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

Сабақтың мақсаты:халық ауыз әдебиетінің бірі шешендік сөздер жанрының ерекшелігімен таныстыру.

Міндеттері:- оқушыны адалдыққа, тапқырлыққа, шешендікке тәрбиелеу;  сөз мағынасын ұғыну арқылы ойлау қабілетін, байқағыштығын жетілдіру.

Қолданылатын модулдер: Диалогтік оқыту, Сыни ойлау, Оқыту үшін бағалау, АКТ.

Стратегиялық іс әрекет:  «Ой қозғау»,  «Кезектесіп қайталау», «Ой талқы»

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Қазақ халқы аталы сөзді, шешендікті аса жоғары бағалаған халық. Небір бітімсіз дау- жанжалдың шешімін екі-ақ ауыз сөзбен айтып тындыру, ойлы да озбыр, отты сөздерді суырып салып айту- қазақ тарихында көп болған. 
Шебер айтылған ақыл, нақыл сөздер – жаратылыста, қоғамдық өмірде болған өзгерістерді жіті көзбен бақылап айтылған халық ойының жемісі. 
Шешендік сөздер – бата-тілектен бастап, кейінгі ұрпаққа арналған өнегелі өсиет сөздерді, өмірде кездесетін керіс-келіс сөздерді қамтиды. 
Шешендік сөз- терең ойға, ұшқыр шешімге құрылады. Сөз туралы бөлтірік шешен: 
Сөзден тәттә нәрсе жоқ, 
Сөзден ащы нәрсе жоқ. 
Сөзіңді тіліңе билетпе, ақылыңа билет. Ақылыңды, сөзіңді ақылсызға қор етпе, ақылдыға айт. Кімге? Қай жерде? Қай кезде? Қалай? Сөйлейтініңді біл, - деп толғайды. 
Шешендер- «ердің құнын екі ауыз сөзбен бітіретін», жауласқан екі елдің арасына бітім айтатын, күлгенді жылатып, жылағанды жұбата алатын даналық сөздер иесі. 
Шешендердің ең негізгі құралы- сөз. Сол сөз арқылы тыңдаушысын өзіне қаратып, жүрегін тербеп, бойын балқытады. Бұл асқан өнерпаздық, дарын – қабілеттен туады. Жер дауы, жесір дауы, ер құны, барымта жайы ұстасушы екі жақтың билерінің айтысуы арқылы

ешіліп отырған. Сөйтіп, бұл нағыз сөз сайысына арналған. 
Ертеден- ақ халқымыздың өзіндік басқару жүйесі болған. Ел қамын жеген батырлары, сөзін сөйлеген шешендері, білімпаз билері болған. 
Шешен- дау- жанжалды әділ, ақылмен шешетін болған. Халық қашанда билерді, шешендерді қадір тұтқан. 
Би- халықтың көкейіндегі айтқан, ойын жарыққа шығарған әділет соқшысы. Қазақтың атақты билері Төле би, қаз дауысты Қазыбек, Әйтеке би, т.б. билерден, шешендерден қалған сөз дәстүрі ғасырлар бойы жалғасын тауып келеді. 
Төле би, ер Қазыбек, тілді Әйтеке, 
Асқар тау Қазығұрттай білімді еді. 
Бірі күн, бірі туған айдай болып, 
аманға сәйкесімен келіп еді.- деп, Тәуке ханның билерді асқар тауға, күнге, айға теңеуі тегін емес. Тәуке ханның тұсында ұлы жүзге Төле би, орта жүзге Қазыбек би, кіші жүзге Әйтеке би басшы болды. Енді, осы атақты билердің ішіндегі Төле биге тоқталамыз. 
Төле би Әлібекұлы 1663 жылы қазіргі Жамбыл облысы, Шу өзенінің бойындағы Әулиеата маңындағы Жайсаң Жайлау деген жерде дүниеге келген. Төле жасынан араб, парсы тілдерін жетік меңгерген. Төленің әкесі Әлібек те сөзге ділмәр, шешен, би болған адам. Төле әкесіне еріп жүріп, ел таниды, жер көреді. 15 жасында билікке араласып, өзінің әділдігімен, ақылдылығымен жұрт арасында таныла бастайды. Өзінің даналығымен «Қарлығаш би» атанған.

Сергіту сәті

Еркiн ұста денеңдi,

Тарсылдатпай едендi

Орнымыздан тұрып ап

Жүгiрейiк бiр уақ.

Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш.

Аяқты алға созайық

Тiк көтерiп, қозғайық.

Тым сылбыр да болмайық

Алға қарай озбайық.

Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.

Ой толғаныс

Кітаппен жұмыс. Төле бидің төрелігін оқып, мағынасын ашу. 
Көрініс: Үш би. 
Толғауларын оқытып, берілген тақырып бойынша мағынасын ашу. 
Үнтаспадан толғауларын тыңдату.

Үйге тапсырма

Билер туралы мәліметтер жинақтау,оқулытағы тапсырмаларды орындау.

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Сабақтың аты

Бөлтірік шешеннің тапқырлығы

Сілтеме

Жоспар

Жалпы мақсаты

1.Бөлтірік шешеннің өмірі және оның тапқырлығы жайында мағлұмат беру

2. Бөлтірік шешеннің тапқыр сөздерінің мағынасын түсіне білуге үйрету

3.Өз пікірін ашық айта білуге тәрбиелеу

Күтілетін нәтиже

1.Бөлтірік шешеннің өмірі және оның тапқырлығы жайында мағлұмат алады

2. Бөлтірік шешеннің тапқыр сөздерінің мағынасын түсінеді

3.Өз пікірін ашық айта біледі

Негізгі идеялар

Бөлірік Әлменұлы бала кезінен-ақ ақындық, шешендік сөз өнеріне бейім болған. Есейген шағында ел арасындағы жер, су, тұрмыс жағдайы жөніндегі талас, дауларға араласып, әділ төрелігін асқан шешендікпен айтқан. Сондықтан да оны халық оны қалап би сайлаған.

Тапсырмалар

Топтық жұмыс «Рөлді сомдау»

Тапсырмалар

Жұптық жұмыс «Семантикалық карта»»

Тапсырмалар

Жеке жұмыс «Блум таксономиясы»

Кейіпкер

Қалдан Серен

Жетес

Қарабек Батыр

Тезек төре

Шешендік сөздері

Бөлтірік шешеннің тапқырлығы

Төле бидің төрелігі

Халқыңа адал бол

Сұрақтары

Жауаптары

Білу

Қандай би, шешендерді білесің?

Түсіну

Шешен деген сөзді қалай түсінесің?

Қолдану

Бөлтірік шешеннің тапқырлығы сияқты сен Тезек төренің жұмбағын қалай шешер едің?

Талдау

Төле би мен Бөлтірік шешенді салыстыр

Жинақтау

«Бөлтірік шешеннің тапқырлығы» жайында шағын эссе жаз.

Бағалау

Халық даналарына Төле би, Бөлтірік шешен сияқты атақты шешендерді қалай бағалайсың

Тапсырмалар

Қызыл

Орындай алмаймын

Сары

Сенімді емеспін

Жасыл

Орындай аламын

Ребусты шеше алдым

Шешендік сөздердегі кейіпкерлерді ажыратып жаздым

Бөлтірік шешеннің тапқырлық сөзін айтып бере аламын

Кейінгі тапсырмалар

«Бөлтірік шешеннің тапқырлығы» оқу

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Қазыбек бидің шешендігі

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

Оқушыларға шешендік өнер туралы мағлұматтарын тереңдетіп, оның жан – жақты тарихи екенін таныту. Оқушылардың танымдық ой – өрісін кеңейту сөздік қорларын молайту, өзіндік пікір айта білу қабілетін дамыту. Оқушыларды туған елін, жерін қадірлеуге, отан сүйгіштікке тәрбиелеу. Қазыбек би туралы мәлімет беру.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Қ аз дауысты Қазыбек би, Қазыбек Келдібекұлы – қазақ халқының XVII – XVIII-ғасырлардағы ұлы үш биінің бірі, көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері. Орта жүз арғын тайпасының қаракесек руына кіретін болатқожа атасынан шыққан ол 1667 жылы Сыр бойында дүниеге келген. Арғы аталары Шаншар абыз, Бұлбұл, өз әкесі Келдібек — есімдері елге белгілі әділ билер болған.

Қаз дауысты Қазыбектің оқыған жерлері, алған білімі туралы нақты дерек жоқ. Дегенмен, ел аузындағы әңгіме, аңыздар мен биден жеткен шешендік сөздер оның өз заманында білімді де жетелі, халықтың ауыз әдебиеті мен салт-дәстүр, рәміздерін, ата жолы заңдарын мейлінше мол меңгерген, озық ойлы, әділ де көреген, батыл да батыр адам болғандығын айқын аңғартады. Әділдігі мен алғырлығы үшін Тәуке хан Қазыбекті Орта жүздің Бас биі еткен. Би Әз Тәукенің тұсында хан кеңесінің белді мүшелерінің бірі болса, Сәмеке, Әбілмәмбет, Абылай ел билеген кезеңдерде де мемлекет басқару ісіне жиі араласып, ішкі-сыртқы саясатта ақыл-кеңестер беріп отырған

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.

Сергіту сәті

Иiлiп оңға бiр, иiлiп, солға бiр.

Жаттығу жасаймын.

Оң аяқ, сол аяқ, оң аяқ , сол аяқ

Жаттығу оңай-ақ.

Ой толғаныс

Мақал - мәтелдер:
1. Ердің сыншысы болма, адамның сыншысы бол.
2. Оқу инемен құдық қазғандай
3. Көп сөз көмір, аз сөз алтын.
4. Өлімнен ұят күшті.
5. Атаңның баласы болма, елдің баласы бол.
Осы мақал - мәтелдерді оқи отырып не алдық?
Адамгершілік, инабаттылық, ізгілік, кішіпейілділік, ақылдылық, туған жерді сүю, мейрімділік.

НЕ БІЛДІК? НЕ ҮЙРЕНДІК?
Қандай қазақ би – шешендерімен таныстық?
Төле би, Әйтеке би, Қазыбек би.
Шешендік – билер жалпы қандай болуы керек?
Яғни, қайраткер, дау, билік, дарынды, сауатты, ұтымды болулары керек. Бабаларымыз айтқандай «Бата менен ел көгерер, жаңбыр менен жер көгерер.» Сондықтан да оқушыларымыз дайындаған шағын көрініске назар аударайық. (Рөлдік ойын)
БАТА
- Ата, бата деген не?
- Бата – ақ ниет, жақсы тілек, халқымыздың ежелгі мұрасы.
- Ендеше ата маған батаңызды беріңіз.
«Арыстандай болсын айбатың,
Аюдай болсың қайратың,
Гүлге толсын өңірің,
Көңілді өтсін өмірің,
Асқа толсын табағың,
Ашық болсын қабағың!»
- ӘУМИН!

Үйге тапсырма

Билер туралы мәліметтер жинақтау. Шиырма папка жинақтау.

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ақындар айтысы. Шөже мен Орынбай

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

1. Оқушыларға айтыс өнері туралы толық мағлұмат беріп, оның түрлерімен таныстыру. халық - ақындық жанр мен әншілік, ақындар, аспаптық орындаушылық арасындағы өзара байланысты ояту.
2. Тәрбиелік. Қазақ халық ақындарын оқушыларға таныстыру. Айтыс өнерін қадірлей білуге үйрету. Оқушының ой - өрісі мен дүниетанымын жетілдіріп, қазақтың атадан балаға мирас болып қалған айтыс өнерін бағалай білуге тәрбиелеу.
3. Дамытушылық. Оқушылардың білімдерін жан - жақты дамыту. Ата – бабаларымыздың салт - дәстүрінен көп мағлұмат беру.
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Көрнекіліктер: Нота сауатына арналған кестелер, плакат, буклет. Ақындар суреті, карточкалар үнтаспа, музыка аспаптары суреттері, слайдтар.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Шөже Қаржаубайұлы (1808, қазіргі Ақмола облысы Қызылту ауданы –1895, сонда) – халық ақыны. Қазіргі Нұра ауданының жерінде кедей шаруа отбасында туған. Өлең шығару дарыны жас кезінен-ақ байқалған, бала кезінде аурудын салдарынан зағип болып қалған. Айтыстарға қатысқанда қалыптасқан әлеуметтік-философиялық көзқарастары болды. Адамгершілікке жат кеселді кемшіліктерді әшкерелейді (Кемпірбай, Тезекбай, Жәмшібай, Келдібай, Балта, Орынбай, Серәлі, Шортанбай және басқаларымен айтысқан). Үлкен айтыстарда 17 рет жеңіп шыққан. Өзінің асқан шешендігімен, суырып-салма төкпелігімен, көкейкесті мәселелерді қозғауымен және ауылдағы ат төбеліндей бай-шонжарлардың екіжүзді зұлымдығы мен парақорлығын жұрт алдында батыл аяусыз әшкерелеуімен кеңінен танымал болған. Асқақ жыршы, лирикалық, эпикалық дастандарды шебер орындаушы болған. Абаймен кездесіп, халық эпостарын, әндері мен аңыздарын білетіндігімен оған зор ықпал жасаған.Ш. Уәлиханов 1864 ж. 5 наурызда өзінің Омбыдағы пәтерінде Шөже орындаған «Қозы Көрпеш — Баян сұлу» дастанының ең тандаулы нұсқаларының бірін жазып алып, Шөженің ақындық шеберлігіне жоғары баға берген.

Орынбай Бертағыұлы (1813, қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы Айыртау ауданы Көлдей елі, Дауқара ауылы – 1891, Аягөз) – айтыскер ақын, жырау, әнші, сазгер. Әкесі Байқожа, арғы атасы Бертағы ақын, жыршы болған. Ол. ел ішінде Қарауыл Орынбай ақын деген атпен мәлім. 13-14 жасынан өлең шығарған. Шығармаларында өз дәуіріндегі әлеум. мәселелерге үн қосып, болыс, аға сұлтансайлауындағы әділетсіздікті әшкереледі. Жырларында билік басына қалталылардың келіп жатқанын ашық айтты (“Бір жан жоқ болыстыққа талас емес”), бақ-дәулеттің өткіншілігін жырлады (“Тұлпар бар ма тұяғы майрылмаған”, “Өлген соң бай мен жарлы мал демейді”, т.б.). Сондай-ақ “Адамның жаратылуы туралы”, “Қырық парыз”, “Бұл дәурен тұрар ма екен сіздерге ұдай”, “Жүз жұлдыз” атты толғаулары діни танымда жырланған. О-дың “Жазы биге”, “Шоң биге айтқаны”, “Алсай Құрақбайға айтқаны” секілді арнаулары бар. Ол Ш.Уәлиханов өмірден қайтқанда көңіл айтып, өлең шығарған (“Уа, Шыңғыс, Зейнеп ханым көтер басты”). Ол. өз тұсында Жанақ, Балта, Шөже, Тоғжан, Серәліқожа, Арыстанбай, Шортанбай, Сақау, Қожабек, Кемпірбай, Тезекбай, Өтеулі, Дана, Байкөкше, Нұркей, Ақан Сері, Құлтума, т.б. ақындармен айтысқан.

Жаңа сабақ

Оқушылар, сендер ақынның кім екенін білесіңдер ме? Ақын өз жанынан өлең шығаратын өнер иесі. Ал енді сол ақындар өзінің суырып салма өлеңге қаншалықты шешен екендігін көрсету үшін арнайы сөз сайысына, яғни айтысқа қатысқан. Ал, айтыс дегеніміз не, балалар?
Айтыс «айтысу» деген сөзден шыққан. Айтысу қара сөзбен де, күй тарту арқылы да, суырып салма өлеңмен де болады.
Айтыстың қандай түрлерін білеміз?
1. Бәдік айтысы Ата бабаларымыз сөзбен ауруды аластап, малды емдемек болған.
2. Жар - жар айтысы. Ерте заманда қызды ұзатар алдында айтылатын айтыс түрі. Өлең құрлысы 7 - 8 буынды.
Жар - жар әнін айтқызу
өлеңде «қаранасар» деген не мағынаны білдіреді?
Қара жібек кездеме, мата деген мағынаны білдіреді.
3. Қыз бен жігіт айтысы. Ойын - сауықта айтылады. 11 буынды. Басы қайталанып, негізгі ой үшінші, төртінші жолдарында айтылады. Әр әуенге салынып айтыла беріледі.
4. Мақал - мәтел айтысы, жұмбақ айтысы, күй тартысу айтысы, оқушылар айтысы бар.
Ал енді біз ақындар айтысына тоқталайық. Ақындар айтысына сөз өнерін шебер меңгерген суырыпсалма, тез арада жауап бере білетін ақындар қатысады. Ақындар айтысында жаттама өлеңдер аз болады. Айтыскер ел тарихы, жер жайын білуі керек. әсерлі болуы үшін домбыра, гармон, қобыздың сүйемелдеуімен орындаған.
Слайдтардан түрлі аспаптардың суреттерін көрсету. Ақындармен таныстыру.

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.

Ой толғаныс

-Балалар біз бүгін қандай тақырыпта жұмыс жүргіздік?

Ортақ тапсырма:

Айтыс ұйымдастыру.

Үйге тапсырма

Ақындар айтысы туралы мәліметтер жинақтау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Жұмбақ айтыс

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

Білімділік:  Айтыстың шығу тарихын, түрлерін, ерекшелігін, мақсатын еске түсіру. Айтыс өнерінің маңыздылығын ұғындыру. Пікірталас тудырудағы айтыстың рөлін таныту.

Тәрбиелілік:  Жаңа сабақпен байланыстыра отырып, батылдыққа, шыншылдыққа, орнықтылыққа тәрбиелеу. Сөз өнерін қадірлеу білуге үйрету.

Дамытушылық: Оқушының шығармашылық дамуына әрекет ету, ойларын еркін жеткізуге дағдыландыру. Оқушының ой- түйінін білім мазмұнына әкелу.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Жұмбақ Айтыс– айтыс жанрының бір түрі. Онда табиғат құбылыстары, адам, жан-жануар, қоғам тіршілігіндегі көріністерді жұмбақтау арқылы өнер бәсекесіне түскен әріптестер бір-бірінің ақыл-парасаты мен ой-түсінігін сынап, сөзден тосып, тізе бүктіруді көздейді. Жұмбақ айтыстың ең алғашқы түрі – қыз бен жігіт қайымдасуларында бір-біріне тосыннан сұрақ қойып, оған қолма-қол жауап қайыруды өзара мақсат еткендіктен, көбінесе олардың жауаптасулары барынша жинақы, терең мағыналы болып келеді. Қайым айтыстарының бір топ үлгілерінде (аты-жөні мәлімсіз көптеген қыз бен жігіт қайымдасулары, “Ұлбике мен Күдері қожа айтысы”, тағы басқа) қойылатын бір-екі ауыз жұмбақ айтыс тағдырын үзілді-кесілді шеше алмайды, көбінесе, қарсыласын оқыстан тосып тоқтатудың көп тәсілдерінің бірі ғана.

Мағынаны тану

Сапарғали мен Нұржан

Сапарғали:
Мен көрдім неше жүйрік даналарды,
Байқауға ойладың ба шамаларды.
Жұмбағыма қайтарса дұрыс жауап,
Біз де сынап қарайық балаларды.
Нұржаным, білдірейін сізге тағы,
Құс көрдім өзі жансыз, бір аяғы.
Теңізде салған жолы сайрап жатыр.
Байыппен ойлап тапшы мұны дағы.
Нұржан:
Сапеке, айтқаныңды қазір табам,
Жансыз құс бір аяқты, мұның – қалам.
Теңіз, мысал, қағаз ғой, жолың – жазу,
Жұмбағың осыменен болсын тамам.
Сапарғали:
Мен көрдім бір теңізде темір қайық,
Әр пенде пайдаланар көріп лайық.
Үстінде түндігі жоқ үйді тігіп,
Кетеді ризықтанып барша халық.
Нұржан:
Дастарқан – теңіз, мысал, қайық – поднос,
Бұл күнде әмбе халық қойған ықылас.
Шыныаяқ – түндігі жоқ үй дегенің,
Әр пенде ризықтанып ішпей ме ас.
Сапарғали:
Бір нәрсеге өзі жансыз, аяғы жоқ.
Су менен шөптен басқа тамағы жоқ.
Ішін ашып қарасаң бір мезгілде,
Тұрады жеген жемі жабағы боп.
Нұржан:
Шәйнектің ұқсатамын сияғына,
Су мен шай мысал қылды тамағына.
Ішіп шайды, қақпағын алғаннан соң,
Шамбасы ұқсамай ма жабағыға.

Ой толғаныс

1-топ

Жұмбақ айтыс құрастыру

2-топ

Қыз бен жігіт айтысы

3-топ

Айтыс туралы мәліметтер жинақтау

Үйге тапсырма

Жұмақ айтысты жаттау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Қамбар батыр (жырынан үзінді)

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

1. Батырлар жыры туралы оқушыларға жан-жақты түсінік беру.

2. Елін қорғау, Отанын, халқын сүю батырлар жырының басты қасиеттері

екендігін оқушыларға ұғындыру

3. Адал және шыншыл болуға тәрбиелеу.

Caбaқтың мaқcaты Қамбар батыр жырымен таныстыра отырып, түсініп, мәнерлеп оқу дағдыларын қалыптастыру

Күтiлетiн нәтиже Тапсырмаларды түсініп тиянақты өз нәтижесінде орындай алады.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

« Қамбар батыр» туралы аңыз ел аузынан жазылып, алғашқы рет 1865 ж. басылады. Бұдан кейін 1868 ж. «Қисса Қамбар», 1903 ж. «Тоқсан үйлі тобыр» деген аттармен Қазанда басылып, ең толығырақ түрі «Қамбар батыр» деген атпен 1922 ж. Ташкентте шығады. «Қамбар батырдың» бұл нұсқасын баспаға даярлаған А.Диваев. Бізше, Диваев нұсқасы тек толығы ғана емес, ең көркемі, ең жақсы варианты. Диваевтың 1922 жылы бастырған «Қамбар батырын» Сәкен Сейфуллин (1933 ж.), Сәбит Мұқанов (1939 ж.) жолдастар шығарған батырлар жинағында өзгертілмей, қайта басылды.

Мағынаны тану

Қамбар батыр жырынан үзінді. 
Сабақты бастамас бұрын бір шумақ өлең оқылады
Ой қозғау:
Енді “Қамбар батыр” сөзіне түсінік берейік, жұпта ой толғау. Батыр сөзіне түсінік: ойларын тізбектеп жазамын: ер, ерлік, ер жүрек, жауынан қорықпайды, жалғыз жауға шабады, мықты т.б. Қамбар батыр жыры туралы айтып,суретін көрсетемін, не байқағандарын сұраймын, басқа да қазақ батырлары туралы сұрақ-жауап аламын.

Оқулықпен жұмыс
Ал, балалар, енді кітаптың (27-бетіндегі) “Қамбар батыр” жырынан үзінді берілген, соны оқып танысамыз. Қалам алып, түртіп алу жүйесі бойынша (+, ?, v,–) жұмыс жүргізіп, сөздік жұмысты жүргізетінімізді ескертемін. 
Мәнерлеп оқытамын. Диалог сұраққа жауап аламын. 
-Жыр кімнің атынан баяндалған?
-Жырда қанша кейіпкер бар? т.б. сұрақтар қоямын.
Сөздік жұмысын (—) жүргіземін. Түсінбеген сөз, сөз тіркестерін өздерінен сұрақ-жауап алып, күрделі сөздерге түсінік беремін. Рольмен оқытамын. 
Топта талдау жұмысы, топпен жұмыс стратегиясы бойынша әр үй тобына сұрақтар жазылған карточкалар таратылады. Әр топқа (5 минут) уақыт беріледі
• Топпен жұмыс талданып болған соң әр топқа уақыт беріліп, қағаз таратылады. Сонан соң ақ ватманға қорытынды ой жазылады
Түciнy үшiн тaпcыpмa
Дәптеpмен жұмыc
1.Сөздік жұмыс жүргізу
Оқушылар батырлық туралы өз ойларын ортаға салады.

Оқулықтағы тапсымаларды орындау.

Ой толғаныс

Қамбар Батыр – қазақ халқының қаһармандық жыры. Жырдың 19 нұсқасы белгілі. Қамбар туралы сюжетті (жыр желісін) алғаш жазып алған Л.Мейер оны«Киргизская степь Оренбургского края» (1865) атты журналда бастырған. Бұл Қамбар оқиғасын Сыр бойындағы Алтыасар тарихымен байланыстыратын аңыз үлгісі.Қазан университетінде «Қисса-и Қамбар» (1888), Қазан қаласында «Тоқсан үйлі тобыр» (1903) деген атпен жырдың алғашқы нұсқалары жарияланған.

• 1902 ж. Әбубәкір Диваев жазып алып, 1922 ж. Ташкентте бастырған.

• 30-жылдары Сәкен Сейфуллин, Сәбит Мұқанов, Мұхтар Әуезовтер жариялап, 1957 ж. жеке жинақ болып шыққан. Қазақ даласының әр түрлі аймақтарынан жазылып алынған жырдың өзіндік ерекшеліктері бар.

«Қамбар батыр» жырының басты тақырыбы – жер мен ел намысын қорғау. Оқиға Әзімбайдың байлығы мен сұлу қызы – Назымды суреттеуден, 18 жасқа толған Назымның жар іздеген назынан басталады. Назымның ағалары – Қораз, Дораз, Қарымсақ, Қабыршақ – дара мінез иелері. Бұл кезде Қамбар да ер жетіп, елін асырап отырған батыр тұлғасында көрінеді. Эпостағы этникалық мәліметтер оның оқиға суреттелетін кезеңнен кейіндеу туғанын аңғартады. Жырда қазақ халқының тарихи жауы – қалмақ, кейінгі этникалық бірлестік – ноғайлы атауларымен бірге қазақ этнонимі де жиі кездеседі. Қамбардың шыққан тегіне қатысты — уақ, «Ноғайлының Қамбары», Назымның әкесі Әзімбайға келгенде – «12 баулы өзбек» тіркестері қолданылған. Жыр сюжетінің алғаш аңыз түрінде туып, бері келе эпостық үлгіге ауысқаны аңғарылады. Ондағы көптеген ономастикалық атауларға қарап, Әуелбек Қоңыратбаев «Қамбар батыр» сюжетінің кейбір нұсқалары Сыр бойында туған деген тұжырым айтады. Кезінде М.Әуезов, С.Мұқанов, Н.Смирнова, Ә.Қоңыратбаев, М.Ғабдуллин, т.б. ғалымдар зерттеп, пікір айтқан.

Үйге тапсырма

Қамбар батырдың суретін салу,ол туралы мәліметтер жинақтау.

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Қобыланды батыр (жырдан үзінді)

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Қ обыланды батыр, Қарақыпшақ Қобыланды – аты аңызға айналған халық батыры, қолбасшы. 
Шамамен XV ғасырда өмір сүрген. Қыпшақ тайпасының қарақыпшақ тармағынан шыққан. Халық жадында сақталған әңгімелерде оны көбіне «Қарақыпшақ Қобыланды» деп атайды. 
Сондай-ақ, Қобыландының ірі қолбасшысы болып, талай шайқастарға қол бастап барғаны жөнінде де баяндалады.

Қобыланды батыр туралы дереккөзі қазақ халқының қаһармандық жырларының бірі – «Қобыланды батыр».
«Қобыланды батыр» жырының 29 нұсқасының ең көлемдісі – Марабай нұсқасы. Бұл қаһармандық жыр көркем шығарма болғанымен, онда тарихи негіз бар. Ондағы жер-су және кісі аттары осыны айғақтайды. Ерлік жыры, тарихи деректер, шежіре көздері Қобыланды батырдың хас батыр болғанын дәлелдейді. Ол жас кезінде Көшпелі өзбектер мемлекетінің билеушісі Әбілхайыр ханның жанында жүреді. Ханның арандатуымен Қодан тайшының ұлы Дайырқожаны (Ақжол биді) өлтіреді.

Бұл оқиға Керей мен Жәнібек сұлтандардың Әбілхайырдан бөлініп 200 мың адаммен бірге Шу өзені бойына көшуіне, сөйтіп, жаңа мемлекет – Қазақ Хандығының пайда болуына алып келеді.

Қобыланды батыр Маңғыт (Ноғай) Ордасындағы саяси оқиғаларға да белсене араласқан. Қазан қаласына жасалған жорыққа қатысқан.

Едіге бидің төртінші ұрпағы Әлшағырмен соғысқан. Өзі де Әлшағырдың ұлы Орақ батырдың қолынан қаза табады. Бейті қазіргі Ақтөбе облысы аумағында.
"Қобыланды батыр" жыры - қазақ халқының қаһармандық жыры. Негізгі мазмұны – шетел басқыншыларынан елді қорғау, осы жолда асқан ерлік көрсеткен ер азаматтардың батырлық істерін көрсету. Көркемдік биік қасиеттері жағынан дүниежүзі халықтарының белгілі батырлық эпостарының қатарында тұрған классикалық шығарма.

Мағынаны тану

Қобыланды батыр жайында екінші бір дерек көзі — қазақ халқының қаһармандық жырларының бірі — "Қобыланды батыр" жыры. Бұл мазмұны жағынан да, басқа батырлық жырларға қарағанда шоқтығы биік тұрған халықтық шығарма, ерлік эпопеясы. Бұл жырдың оқиғаларына қарағанда, Қобыландының ерлік жолы қазақ елінің сол кездегі сыртқы жауы — қызылбастар (парсылар) мен олардың шапқыншылық жасаған ханы Қазанға қарсы күресінен басталады. Оның бұдан кейінгі шайқасқан батырларының атына қарап, олардың атақты Едіге батырдың тұқымдары екенін аңғаруға болады. Қобыланды батырдың Орақ батырмен дос болып, Алшағырмен жауығуы — Қазақ хандығының өзара іштей екіге бөлінген Ноғай ордасының бірін қолдап, екіншісімен соғысып жатқан тарихи кезеңін алға тартады. Мұның бәрі Қара Қыпшақ Қобыланды батырдың аңыздық негізде қиялдан туған кейіпкер емес, өмірде болған, ерлік істерімен еліне танылып, құрметіне бөленген хас батырларының бірі болғанын дәлелдейді.

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау

Ой толғаныс

Шығармашылыққа тапсырма

1-топ

Қобыланды батыр топтастыру

2-топ Қобыланды және Қамбар салыстыру

3-топ «Батыр болғым келеді» эссе жазу

Жырдан үзінді жаттау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Алпамыс батыр (жырдан үзінді)

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

a) білімділік – батырлар жыры жөнінде мәлімет бере отырып, “Алпамыс батыр” жырының мазмұндық құрылымын ашу,жырдың идеялық мазмұнын түсіндіру..
ә) дамытушылық – түрлі тапсырмаларды орындату арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту,жырды оқу арқылы дүниетанымын кеңейту.
 б) тәрбиелік – жырды сүйіп оқуға, елін,жерін сүюге, адамгершілікке, ізгілікке баулу.
Сабақтың түрі:жаңа білімді игеру сабағы
Сабақтың әдістері: баяндау, сұрақ-жауап

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

“ Алпамыс батыр” — қазақ халқының қаһармандық эпосы.Терең мазмұны, көркемдігі мен тарихи шындықты қамтуы жағынан “Одиссея”, “Манас”, “Калевала”, “Қобыланды батыр” т.б. жырлар секілді әлемге танымал эпостық жыр. “Алпамыс батырда” халықтың басынан өткен қаһармандық оқиғалар эпик. әсірелеу заңдылығымен берілген. Жырда талай заманның түсінігі, дүниетанымы, шындығы қат-қабат қорытылып, полистадиялы түрде жинақталған. Мұнда түрік қағандығы дәуіріндегі (5-7 ғ.) азаттық үшін күрестің сарындарынан бастап, 17-18 ғ-ғы қалмақ шапқыншылығына қарсы қаһармандық ұрыстардың нақтылы елестері де сезіліп отырады. Зерттеушілер (В.М. Жирмунский т.б.) “Алпамыс батыр” жырында көне дәуірдің салт-санасы, ғұрпы, неғұрлым айқын бейнеленгенін атап өткен. Жыр дәл қазіргідей класик. бүтіндікке замандар бойында жетілу, толығу арқасында жеткен. Әсіресе, жырдан батырлық ертегілердің жігі айқын байқалуы эпосты ең байырғы туындылардың бірі деп есептеуге мүмкіндік береді. Мыс.: жырда қарт ата-аналардың жаратқаннан перзент тілеп әулиелерге түнеп мінәжат етуі, болашақ батырды зарығып көруі; жас қаһарманнның жедел ер жетіп, айрықша қайрат танытып өзі таңдап жүйрік ат мінуі; жау шапқыншылығына ұшыраған елінің кегін қайтарып, туған елін бақытқа кенелтуі; өзіне өмірсерік болатын сұлу жар таңдап бақытты өмір кешуі секілді ежелгі батырлық ертегілерге тән тұрақты сарындар жырда мейлінше анық және толық көрсетіледі. Алпамыс жау зынданында жатқан кезінде оның қалыңдығы Гүлбаршынды Ұлтақұлдың зорлықпен алуға ұмтылуы, батырдың өз әйелі “тойының” үстінен шығуы бұл эпосты ертедегі гректің “Одиссеясымен” үндестіреді. Әлбетте жырдың ең қызықты тармағы қазақ халқының бертіндегі тарихи өмірінің сипатын беретіндігі. Қазақ халқының 17-18 ғ-да қалмақ жаулаушыларына қарсы күресі көптеген жырларда фабулалық шынайы көрініс береді. Жырда көрсетілген жер, мекен, адам аттары, елдің шаруашылық кәсіптері, салт-ғұрыптары эпостың қазақ халқының төл туындысы екендігін дәлелдейді. Қаһармандардың туып-өскен, өмір кешкен елі — Жиде байсын, нақтылы тайпасының аты — қоңырат болып көрсетілгені көптеген ғалымдардың, соның ішінде Жирмунскийдің дастанды қоңыраттардың тайпалық эпосы деп айтуына мүмкіндік берген. Дегенмен, эпоста сипатталатын оқиғалар, адамдардың іс-әрекетінің молдығы, сан-дәуірдің наным-сенім ерекшелігін танытатын тұстары эпостың шеңберін бүкілқазақтық көлемге көтереді.

Мағынаны тану

Ердің бағын  ашпаса ,
Ер  мұратқа  жетер ме?
Ерінің сағын  сындырса,
Ел  мұратқа  жетер ме?- депӘйтеке би  айтқандай , елін, жерін жаудан қорғап, еліне  бостандық , бірлік  сыйлаған  батырлардың  бірі –Алпамыс.
 Алпамыс сөзіне ассоциация құру
нәзік жүректі жан, батыр, арлы, аңғал, айлалы
Оқушылардан өз таңдаулары  бойынша ең түйінді сөздерді табу:
Батырлық
Арлылық
Аңғалдық
Өнерпаздық
Мейірімділік
Жырдағы кейіпкерлерге қарама-қарсы  сипаттама:
                               Дос                                               Жау
Гүлбаршын Мыстан кемпір
Қаракөзайым Таймас
Кейқуат Тайшық хан
Қараман
Байшұбар

Жақсылық Жамандық
Қайырымды Қайырымсыз
Шыншыл Алдампаз

Дыбыстар сөйлейді:
А-айлалы
Л-лапылдаған  
П- патриот
А- арлы
М –махаббатқа берік
Ы – ынталы
С -саналы
Осыдан Алпамыс қандай  батыр  екендігі көрініп , бейнесі  ашылып  тұр.
 1.Алпамыс  батыр  жырында  үй шаруашылығында  қолданылатын жабдықтардың атауы жай, отау , белбеу, босаға , бақан, үзік, кереге, ылашық, алаша , ошақ .
2.Киім- кешекке,  әйел- қыздардың безену заттарына, ою- өрнекке байланысты  сөздер.
3. Бас киім атаулары,Кимешек,  малақай, телпек, тақия, жыға,  сәукеле, сәлле, шаршы.

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау

Ой толғаныс

Оқулық бойынша жұмыс
үлгі оқу (мұғалімнің оқуы)
- тізбек бойынша оқу
тұтас оқу
іштей оқу
мәтіннің негізгі ойын ата
сөздік жұмыс: қосын - әскер
жырда не сипатталады?
Қобыланды батырдың тұлпары қалай аталады?
Батырлық жырларда қандай ұқсастық бар?
Тайбұрылдың шабысын сипаттаған жерін тауып оқы

Үйге тапсырма

Жырды жаттап ал

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ер Тарғын (жырдан үзінді)

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

1. Батырлар жыры туралы оқушыларға жан-жақты түсінік беру.

2. Елін қорғау, Отанын, халқын сүю батырлар жырының басты қасиеттері екендігін оқушыларға ұғындыру.

3. Ер Тарғынның ел намысын ту етіп, елін қорғау үшін қиындыққа төзе біліп, жауын жеңетіндігін түсіндіру.

4. Ой дамыту: әр түрлі стратегиялар арқылы ойлау қабілетін, ауызша сөйлеу мәдениетін дамыту.

Сабақта пайдаланылған көрнекіліктер: ватман, қағаз, маркер, түрлі-түсті батырлардың, Ер Тарғынның суреттері, батырлар жыры туралы көрме, күйтабақ, үнтаспа, карточкалар т.б.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Енді “Ер Тарғын” сөзіне түсінік берейік, жұпта ой толғау. Ер сөзіне түсінік: ойларын тізбектеп жазамын: ер, ерлік, батыр, ер жүрек, жауынан қорықпайды, жалғыз жауға шабады, мықты т.б. Ер Тарғын жыры туралы айтып, суретін көрсетемін, не байқағандарын сұраймын, басқа да қазақ батырлары туралы сұрақ-жауап аламын. Э

Ал, балалар, енді кітаптың (27-бетіндегі) “Ер Тарғын” жырынан үзінді берілген, соны оқып танысамыз. Қалам алып, түртіп алу жүйесі бойынша (+, ?, v, –) жұмыс жүргізіп, сөздік жұмысты жүргізетінімізді ескертемін.

Мәнерлеп оқытамын. Диалог сұраққа жауап аламын.

—         Жыр кімнің атынан баяндалған?

—         Жырда қанша кейіпкер бар? т.б. сұрақтар қоямын.

Сөздік жұмысын (—) жүргіземін. Түсінбеген сөз, сөз тіркестерін өздерінен сұрақ-жауап алып, күрделі сөздерге түсінік беремін. Рольмен оқытамын. Топта талдау жұмысы, топпен жұмыс стратегиясы бойынша әр үй тобына сұрақтар жазылған карточкалар таратылады. Әр топқа (5 минут) уақыт беріледі.

Мағынаны тану

Ой толғаныс

Топпен жұмыс:

І топтың сұрағы: Жыр қалай басталады? Жыр туралы не білесің?

Жырда қандай батырлар бар?

Оқиға қай заманда болған?

Тарғын кіммен кездесті?

Не үшін кездесті?

Оның сырт бейнесінен нені байқадың?

ІІ топтың сұрағы:  Домбауыл қай елдің батыры?

Ол қандай адам деп ойлайсың?

Саған үнады ма?

Жоқ әлде ұнамады ма?

Неге ұнамады?

ІІІ топтың сұрағы: Жырдан қалмақ батырларының сөзін тап.

Ол Ноғай елінің батырын неге теңейді?

Дұрыс па? Неге?

Келісесің бе?

Келіспейсің бе?

Үйге тапсырма

Жырдан үзінді жаттау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:29.09.2015 ж

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Батыр бала Бөген мен Шұбар ат

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Батыр бала Бөген мен шұбар ат туралы танысу. Оқушылардың ойлау,көркем оқу қабілеттерін дамыту. Батырлар жырына деген сүйіспеншілікті дамыту. Әдебиетке деген бейімділігін байқау.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет

"Бөген батыр" - жыр. Жырды І.Нурмағамбетов 1930 жылы ел аузынан жазып алып, 1935 жылы казіргі Әдебиет және өнер институтына тапсырған. Жырдың негізгі идеясы - халық арасынан шыққан Бөген мен оның ұлы Тұрғын батырларды ел қамқоры, қорғаны етіп көрсету. Жыр екі томдық "Батырлар жырының" 2-томына енген (1951). Жыр нұсқасы Орталық ғылыми кітапхананың қолжазбалар қорында сақтаулы.

Мағынаны тану

Жырдан үзінді оқу.

Сұрақтарға жауап беру.

Топқа тапсырма:

1-то «Бөген балаға сипаттама бер»

2-топ «Шұбар ат» туралы әңгімеле

Ой толғаныс

-

Батырлар

Үйге тапсырма

Жырды жаттап ал,мазмұнына сурет сал

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Әл-Фараби туралы аңыз. Өнерлі жігіт.

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

1. Білімділігі: Мәтінді дұрыс түсініп, мәнерлеп оқуға үйрету. Заттың
сынын білдіретін сөздерді анықтай білуге
сауаттылықтарын арттыру.
2. Дамытушылығы: Оқушылардың сөздік қорын молайтып, білімдерін толықтыру.
3. Тәрбиелігі: Өнерлі, білімді болуға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Кіріктірілген сабақ
Сабақтың әдісі: Сатылай кешенді талдау, сұрақ – жауап
Сабақтың көрнекілігі: Әбу –Насыр Әл-Фараби портреті, слайд.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

1. Өнерлі жігіт
Ел аузынан
Бұрынғы заманда жазу сызу болмағандықтан әңгіме ел арасында ауыздан ауызға жетіп отырған. Ел аузынан алынғандықтан оның авторы болмайды.
Әңгімедегі Фараби туралы қысқаша мәлімет беру. Әл-Фараби 870 жылы Арыс өзенінің Сырға құяр тұсындағы Фараб қаласында отырарлық әскербасының отбасында дүниеге келген. Толық аты-жөні Әл-Фараби Әбу – Насыр Мұхаммед ибн Мұхаммед ибн Ұзлағ ибн Тархан.
Әл-Фараби өздігінен оқып жетілген ғалым. Ұлы ұстазы Аристотельдің еңбектерін қызығып оқыған Аристотельдің «Метафизикасын», «Қырық жан туралы», еңбегін жүз рет,ал «Риторикасын» екі жүз рет оқып шыққан.Әл-Фараби «Кемеңгерлік меруерті», «Ізгі қала тұрғындарының көзқарасы», «Бақытқа жету», «Логика» сияқты тағы басқа трактаттар жазған. Әбу-Насыр Әл-Фараби 950 жылы қайтыс болған.
2. Өзара мағыналық байланыста айтылатын екі немесе одан да көп сөйлемнен құралады.
3 Шығармадағы негізгі ойды немесе тақырыпты қысқаша атау деген сөз. Бұл тақырып мәтінге
сай алынған.
4 Автордың айтайын деген басты пікірі. Мәтіндегі негізгі ой мен тақырып бір-бірімен тығыз байланыста болады. Бұл шығармадағы негізгі ой-жігіттің тісімен шеге суырып, әр түрлі өнер көрсетуі. Фарабидің қамқорлық жасауы. Кейін сол баланың үлкен ғалым болуы.

Мағынаны тану

Ә
бу Насыр Әл-Фараби Әбу Насыр Мұхаммад ибн Тархан ибн Узлағ әл-Фараби (870 - 950 ж. ш.) – әлемге әйгілі ойшыл,философ, социолог, математик, физик, астроном, ботаник, лингвист, логика, музыка зерттеушісі.

 Жатқа жазу.
Өнерлі өрге жүзеді.
Өнерді үйрен де, жирен.
Өнер - таусылмас азық, жұтамас байлық.

Ой толғаныс

1) Фараби жігіттің қандай өнерін байқады?
2) Ол жігітке қандай ұсыныс айтты?
3) Өнерлі жігіт қандай жақсылыққа жетті?
4) Фараби қандай еңбектер жазған?
5) Сенің қандай өнерің бар?

Үйге тапсырма

Мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұнын әңгімелеу. Әл-Фараби туралы мәлімет жинақтап келу.

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Қорқыт ата туралы аңыз

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

Оқушыларға қобызға арналған күйлер, күй атасы - Қорқыт жайлы түсінік беру.
Қобыз аспабын таныстыру. Қобыз күйлері арқылы оқушылардың сана сезімін, ой - өрісін кеңейту. Өткен заман мен қазіргі заманды сабақтастыра отырып баланың өмірге көзқарасын қалыптастыру. Музыка арқылы адал, сезімтал, адамгершілікті, салауатты, инабатты бала тәрбиелеу.
Музыкалық қабілеттерін одан әрі дамыту. Шығармашылық белсенділіктерін арттыру. Туған жердің табиғатын сүюге, жан - жануарларға қамқор болуға баулу.
Көрнекілік Қобыз, домбыра аспаптары, слайд көрсету, үнтаспа, қорқыттың суреті, қобыз аспабы
Сабақтың түрі Аралас сабақ
Сабақтың әдіс - тәсілдері: Сұрақ - жауап, түсіндіру, тірек сызба, музыка тыңдау.

Психологиялық ахуал

Үлкендерге сіз
Кішілерге біз
Әдеппенен бас иіп
Сәлем бердік біз

Қорқыттың күйін тыңдату

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Қ орқыт Ата – түркі халықтарына ортақ ұлы ойшыл, жырау, қобызшы. Қорқыт Ата өмірде ізі, артында әдеби-музыка мұрасы қалған тарихи тұлға ретінде белгілі. Қорқыт Атаның өмір сүрген кезеңі туралы ғылымда әр түрлі болжамдар қалыптасқан.

Мағынаны тану

«Қобыздың атасы» атанған Қорқыт баба VIII - IX ғасырда қазіргі Қызылорда облысы, Қармақшы ауданына қарасты Сырдария өзенінің төменгі жағында, Жанкент қаласында өмір сүрген. Қорқыттың әкесі Қарақожа оғыз тайпасына жататын Баят руынан шыққан, ал анасы - қыпшақ қызы. Қорқыт алдағы күнді болжаған көріпкел және шебер күйші болған. Ол қобызды тек бақсы - балгер мен кезбе дуаналардың қолында жүретін жай құрал есебінде емес, нағыз халықтық музыка аспабы ретінде таныта білді.
Қорқыт туралы аңыз көп
Қорқыт жасынан өте ұғымтал, болып өседі. Ол аспаптардың бәрінде керемет ойнайды. Адам мен жануарлардың үнін, табиғаттағы құбылыстар мен дыбыстарды жеткізетін жаңа бір аспап жасағысы келеді.
Қарағай ағашын кесіп әкеліп, одан бір нәрсенің жобасын жасайды. Бірақ әрі қарай не істерін білмей қиналады. Күндер осылай өте береді. Бір күні шаршап отырып, көзі ілініп кетіп, түс көреді Түсіне періште енеді. Ол балаға: «Қорқыт, жасап жатқан қобызың 6 жасар нар атанның жілігіндей екен, енді оған нар түйенің терісінен жасалған шанақ, ортекенің мүйізінен ойылған тиек, бесті айғырдың құйрығынан тартылған қыл ішек жетпей тұр. Осылар болса, аспабың сайрағалы тұр екен» деп кеңес береді.
Қорқыт ұйқысынан ояна сала, осы айтылғандардың бәрін жасап қобызды қолына алған кезде қобыз сайрап қоя береді. Қобыз үнін бар табиғат, ұшқан құс, жүгірген аң - бәрі құлақ түре тыңдапты.

Қобыздың түрлері: қыл қобыз, прима қобыз.(слайд)

Ермексаздан «Қобыз» аспабын жасау

. Күйлері: «Қорқыт» «Аққу» «Әуппай» «Башпай» «Желмая» «Ұшардың ұлуы»

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.

Ой толғаныс

1. Бүгінгі сабақта қандай күйшімен таныстық?
2. Қорқыт қай жерде дүниеге келген(картадан көрсету)?
3. Қорқыт кім болған?
4. Қорқыт қандай аспап жасады?
5. Қобыздың түрлерін ата?
6. Қорқыттың күйлерін ата?
7. Қорқыттың қандай күйін тыңдадық?
8. Қорқыттың ізін жалғастырушы кімдер?

Үйге тапсырма

Қорқыт туралы түсінік айту

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Мен не үйрендім?

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

1.Білімділік: Оқушыларға өткен тақырыптарды қайталату.

2.Дамытушылық: Оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілеті мен еркін сөйлеу қабілетін арттыру. Шығармашылығын дамыту.

3.Тәрбиелік: Топтағы ынтымақтастыққа тәрбиелеу. Сыни тұрғыда ойлай отырып, әділ баға беруге үйрету. Ортақ бір тұжырымға келуге дағдыландыру.

Оқу нәтижелері:

1.Өтілген тақырыптар бойынша өз ойларын жеткізе алады.

2.Тапсырмаларды түсініп,түсінгенін жеткізе алады.

3.Топта жұмыс жасау қабілеті артады.

Түйінді идеялар:

Оқушылардың сыни тұрғысынан ойлауын дамыта отырып, әңгімелердің тәрбиелік мәнін жете түсініп,өмірде қолдануға бейімдеу.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Атақты адамдар өмірі мен шығармашылығына арналған постер жасау

1. Құрманғазы Сағырбайұлы

2.Қажымұқан Мұңайтпасұлы

3. Мағжан Жұмабаев

4. Оспанхан Әубәкіров

Мағынаны тану

2. Қандай батырларды білесіңдер?

Жоба жазу.

Ой толғаныс

Үйге тапсырма

Тест тапсырмаларын құрастыру

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Бес ешкі

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

Халық ауыз әдебиетінің бір түрі ертегілер жайлы түсінік беріп, түсініп оқуға, ойланып сөйлеуге, ойын толық жеткізе білуге үйрету.

Міндеттері:- сөздік қорын, тіл байлығын дамыту; адалдыққа, шыншылдыққа тәрбиелеу.

Қолданылатын модулдер: Диалогтік оқыту, Оқыту үшін бағалау, АКТ.

Стратегиялық іс әрекет:  «Ой қозғау»,  «Кезектесіп қайталау», жұптық жұмыс

Сурет қиындыларын құрастыру арқылы топқа бөлу. Тест жұмысын орындайды, бірін-бірі тексереді.

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

- Суреттерде қандай жануарлар бейнеленген?

-Бұл жануарлар туралы не білесіңдер?

Мағынаны тану

Тақырыпты айту, мақсатпен таныстыру

Тізбектей, рөлге бөліп

Оқыту

Ертегі мазмұны бойынша сұрақтар қою.

Топтарға тапсырмалар беріледі.

Ой толғаныс

Ертегі саған ұнады ма? Несімен ұнады?

-сабақ өте ұнады «жасыл» стикер

-сабақ орташа ұнады «қызыл стикер»

-сабақ мүлдем ұнамады «сары» стикер

Үйге тапсырма

Ертегінің мазмұнын айту.

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ғажайып бақ

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

Сабақтың мақсаты: Ертегі мазмұнын ұғынып, ой түйін шығару.

Міндеттері: - халық ауыз әдебиетінің бірі ертегі жанрының ерекшелігімен таныстыра отырып, оқушыны адалдыққа, батылдыққа тәрбиелеу;

• ертегідегі оқиға желісінің байланысын, ертегідегі кездесетін оралымды сөз мағынасын ұғындыру арқылы ойлау қабілетін, байқағыштығын жетілдіру.

Қолданылатын модулдер: Диалогтік оқыту, Оқудағы көшбашшылық, Оқыту үшін бағалау, АКТ.

Стратегиялық іс әрекет: «Ой шақыру», «Кезектесіп қайталау»

Оқушыларды сандар бойынша орындарын ауыстыру.

1 топ- 1,2,3,4,5

2 топ-6,7,8,9,10

3-топ-11,12,13,14,15

4топ-16,17,18,19,20

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

- Суретте не бейнеленген?

- Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы не туралы деп ойлайсыздар?

- Өмірде не қымбат?

Мағынаны тану

4 топқа тапсырмалар беріледі.

1 топ- ертегі желісі бойынша сұрақтарға жауап беру.

2 топ-ертегіні бөлімдерге бөліп, әр бөлімге тақырып қою.

3 топ- ертегі мазмұнына сай келетін мақал-мәтелдер, нақыл сөздер жазу.

4 топ- төр шәкірттің сөзін жазу, сендер не істер едіңдер?

Ой толғаныс

Бүгінгі өткен ертегі бойынша қандай ой түйдіңіздер?

Үш түрлі көңіл күй тарату. Өз ойларын білдіреді

Ұнаған көңіл күйді таңдап, тақтаға ілу.

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Ы Алтынсарин Қарабатыр

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

Білімділік:Ыбырай шығармаларының қыр-сырларын меңгертіп, мазмұнына, өлеңдеріне ашу.

Дамытушылық:Оқушылардың шығарманың мазмұнын аша білу қабілетін дамыту.

Тәрбиелік:оқушылардың әдебиетке деген сүйіспеншілікиерін ояту.

Сабақтың түрі :Дәстүрлі сабақ

Сабақтың типі: жаңа материалды меңгерту

Сабақтың әдіс –тәсілдері:сұрақ-жауап, түсіндіру, талдау

Сабақтың көрнекілігі: электронды презентация, интерактивтік тақта, , суреттер, Ыбырайдың шығармалар жинағы, баспасөз материалдары

Пәнаралық байланыс: тарих, география

Психологиялық ахуал

Психологиялық дайындық

Біз балдырған баламыз,

Құстай қанат қағамыз.

Дүниені аралап,

Оқып білім аламыз.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Мағынаны тану

1. Ыбырай Алтынсарин кім?

Ақын ағартушы педагог

Жазушы оқулық авторы

Ғұлыма шағын әңгіме шебері

1. Оқушылардың Ыбырай Алтынсариннің өмір жолы жайлы не білетіндіктерін сұрап, толықтыру.

2. Ыбырай Алтынсариннің қандай әңгімелері мен өлеңдерін білетіндіктерін еске түсіріп, мазмұнын айтқызу.

2. Ыбырай Алтынсариннің өмір жолына шолу жасау.

Жылдар Маңызды оқиғалар

1841 жылы 20 қазанда Қостанай облысы Затабол ауданында туған.

1850 жылы Орынбордағы қазақ балаларына арнап ашылған жеті жылдық орыс-қазақ мектебіне барған.

1857 жылы «өте жақсы» деген бағамен бітірген.

1859 жылы Орынбордағы шекаралық комиссияға тілмаш болған.

1859 жылы Орынбордағы шекаралық комиссияның төрағасы, Шығысты зерттеуші белгілі ғалым,профессорВ.В.Григорьевпен жақын танысады.

1860 жылы Торғай мектебіне мұғалім болып тағайындалады.

1864 жылы Торғайдағы мектепті ашады.

1876 жылы Петербург, Қазан қалаларына барады.

1876 жылы «Қазақ хрестоматиясын» жазуға кіріседі.

1879 жылы «Қазақ хрестоматиясы» Орынборда басылып шығады.

1879 жылы Торғай облысы мектептерінің инспекторы қызметіне тағайындалады.

1881 жылы Орск қаласында тұңғыш мұғалімдер мектебі ашылады.

1879-1883 жылдары Торғай қаласының төрт уезінде (Торғай,Ырғыз,Троиц,Ақтөбе) мектептер ашылады.

1983 жылы Торғайда қолөнер мектебі ашылады.

1983 жылы «Мұсылмандық тұтқасы» оқу құрал жазып шықты.

1887 жылы Ырғызда тұңғыш қыздар мектебі ашылады.

1987 жылы Қостанай уезінің Обаған және Жетіқара болыстарынан бір сыныптық мектептер ашылды. Жанынан қазақ балалары жататын 25 орындық интернат салдырды.

1889 жылы Ауыр науқастан 48 жасында қайтыс болады.

Ы. Алтынсарин –оқулық авторы.

1. «Қазақ хрестоматиясына енген тақырыптар қандай бөлімдерден тұрады?

А/ Балалар өмірінен алынған әңгімелер. Бұлар түрлі орыс хрестоматиясынан, көбінесе И.Паульсонның хрестоматиясынан алынды.

Ә/ Әр түрлі жинақтардағы адамдар өмірінен алынған әңгімелер.

Б/ Қазақ ақындарының ең таңдаулы өлең -жырларынан үзінді.

В/ қазақтың мақал –мәтелдері.

2. Білімге шақырған өлеңдері

«Кел,балалар,оқылық!» , «Өнер, білім бар жұрттар»

3. Табиғат туралы «Өзен», «Жаз».

4. Орыс жазушыларының аудармалары:

И.Б.Паульсонның «Книга для чтения и практических упражнений в русском языке», К.Д.Ушинский «Родное слово», Л.Н. Толстой, Крылов.

Оқулықтағы «Қарабатыр» ертегісі бойынша талдау жұмысын жүргізу

Сұрақтарға жауап беру

Ой толғаныс

Ы.Алтынсаринге қатысты сөздерді талдау.

1. «Ыбырай Алтынсарин –қазақ арасынан шыққан тұңғыш кемеңгер адам еді, ол өзінің қараңғы, көшпелі халқының ішіне еуропалық мәдениеттің жарық сәулесін таратты»

«Оренбурский листок» газетінен

2. «Қазақ халқы қарапайым, өнері жоқ халық, бірақ біз қарапайымдылықтың өзінен де көп жақсылық табамыз» Ы.Алтынсарин.

3. «Халық мектептері үшін ең керектісі –оқытушы. Тамаша педагогика құралдары да, ең жақсы үкімет бұйрықтары да, инспектор бақылауы даоқытушыға тең келе алмайды.»

Ы.Алтынсарин

4. Қазақтарға-осы дарынды, ақыл-есі мол халыққакешікпей рухани және қоғамдық даму жолына түсетін дұрыс бағыт беру қалай дегенмен де қажет болып отыр»

Ы.Алтынсариннің (губернаторға жолдаған баяндамасынан)

Үйге тапсырма

Мазмұндау,автор туралы мәліметтер жинақтау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

А Сейдімбек Әйел-Ана

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

1)Әйел-Ананыңтапқырлығы, батырлығыжөнінде мағлұматберу;

2) Тілдік қорларынбайытаотырып, ойлау, естесақтау  қабілетін дамыту;

3) Оқушылардыадщамгершілікке, инабаттылыққа, ананы сыйлауға, құрметтеуге тәрбиелеу;

Сабақтың әдісі: Сатылай кешенді талдау, сұрақ-жауап, топтықжұмыс

Психологиялық ахуал

Қазақ тілім, өз тілім, ана тілім

Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім

Қастерлейді ұл қызың мәнгі сені

Болашағым, бақытым дара тілім.

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

1) «Қарабатыр» ертегісі бойынша түсінгендерін айту.

2) Шығармашылық жұмыстарын тексеру

-Ертегі бойынша құраған өлеңдерін тексеру

-Ертегі бойынша салған суреттерін тексеру;

Мағынаны тану

1) А.Сейдімбек туралы топтастыру арқылы мағлұмат беру

2)А. Сейдімбектің «Әйел-Ана» әңгімесін сатылай кешенді талдау  әдісі бойынша   түсіндіру

Әйел-Ана

Күншуақ елі

 Қапыда шапқан жау

Жау әміршісінің жарлығы

 Тұтқындардың шешімі

Ақ шашты ананың ақылы

Жау әміршісінің алдануы

Қасиетті сөз

ІУ.Оқулықпен жұмыс

1)Мәтінді іштей оқыту

2) Мәтінді дауыстап оқыту

3) Мәтін мазмұнымен жұмыс

-Елшінің айтқан сөзін тауып, нақышына тауып келтіріп оқу

-Ертегіден Әйел-Ананың сөзін тауып оқу

У.Дәптермен  жұмыс

1)Ертегідегі тауға, далаға, орманға, көлге қатысты сипаттау сөздерді тауып, мына үлгі бойынша жазу:

….  …..   таулары

….. …… далалары

….. …… орманы

….. …. өзен-көлдері

Ой толғаныс

Шығармашылық жұмыс

1)Бес жол өлең құрастыру

І-топ: Күншуақ елі

ІІ-топ: Ана туралы

«Ана» туралы өлең айту

УІІІ.Поэзия минуты

1)«Ана» туралы білетін өлеңдерін мәнерлеп айту

2) «Ана» сөзін топтастыру

ІХ. Сабақты бекіту

«Құрақ құрау» ойыны

Шарты:

-Ұяшықтарды таңдау арқылы сұраққа жауап бере отырып, құрақ құралады.

-Сурет бойынша сабақ қорытындыланады

1)Күншуақ елін тұтқынға алған жау оларға не істемек болады

2)Ер-азаматтарды аман алып қалу үшін Әйел-Ана қандай тапқырлық           жасады?

3) Ақын ертегі арқылы қандай ақыл, өнеге бермекші болып отыр?

4) Ер-азаматтарды қорғаннан алып шығудың тағы қандай жолын ұсынар едің?

Үйге тапсырма

Мазмұндау

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады

Пәннің аты

Уақыты:

Кабинет:

Мұғалім

Сабақтың атауы

Қ.Жармағанбетов Ормандағы оқиға

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

Сабақтың жабыдығы

Түрі

Білімділігі: ормандағы оқиға ертегісінің мазмұнын түсіндіріп, мәнін ашу.Орманның адам өміріндегі маңыздылығын әңгімелеу. 
Дамытушылығы: оқушылардың шығармашылықпен ойлана білуін,байланыстыра сөйлеу тілін, сөздік қорларын дамыту. 
Тәрбиелігі: орман байлықтарын қорғай білуге, ертегідегі негізгі ой, адам бойындағы жаман әдеттерден аулақ болуға тәрбиелеу 
Түрі: жаңа білімді меңгерту. 
Әдісі: «Ой қозғау» стратегиясы, семантикалық карта,шығармашылық тапсырма. 
Көрнекілігі: Табиғаттағы ағаштар суреті, қима қағаздар

Психологиялық ахуал

Қане, достым, тексерші,
Дайынсың ба сабаққа?
Орнында ма, бүтін бе,
Дәптер, қалам, кітабың?
Тұрма күнделік алдыңда,
Қолыңда ма қаламың?

Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік тілейді.

Қызығушылықты ояту

Ертегілер:
Қиял - ғажайып ертегісі
Шыншыл ертегілер
Жан - жануарлар ертегісі
Әдеби ертегілер
- Әдеби ертегі дегеніміз қандай ертегі?

- Қайың,қараағаш, тобылғы жайлы не білесіздер?
-Орман дегеніміз не?
- Ендеше қазір сіздер алдарыңыздағы плакаттың ортасын сызықпен бөліп, бір жағына табиғаттағы осы ағаштарды суреттеп жазасыздар. 1- топ: Қайың 
2-топ: Қараағаш
3-топ: Тобылғы
Топ жұмысын тыңдау

Мағынаны тану

 «Ормандағы оқиға» тақырыбына назар аударайық. 
-Халық ауыз әдебиетінің қай жанр түріне жатады? 
Ертегі – халқымыздың ертеден келе жатқан мәдени мұраларының бірі, ауыз әдебиеті. Ертегі арқылы халқымыздың тарихын, тұрмыс-салтын, әдет-ғұрпын, нанымын, дүниетанушылық көзқарастарын білеміз. 
ә) Ертегі авторы Қайнекей Жармағанбетов (1918-1974) қазіргі Қостанай облысының Жангелдин ауданында өмірге келген. Оның «Заман біздікі», «Адам туралы аңыз» т.б. өлең жинақтары, «Әнші азамат» повесі бар. 
б) Ертегі мазмұнынан түсінік беру. 
4. «Ой қозғау» стратегиясы. 
1) Ағаштардың бір-біріне ренжісуіне не себеп болды? 
2)Тобылғы қайыңға қандай әңгіме айтты? 
3) Ол қарағашқа қандай әңгіме айтты? 
5. Дәптерге ағаш аттарын жазу. Сөздік жұмысы. 
Қосақ- сауу үшін ұзын арқанмен мойындарынан бір-біріне тақап қосақтай байланған қой немесе ешкілер тобы. 
6. Мәтінмен жұмыс. 
а) Ертегіні рөлге бөліп оқу. 
ә) Ертегідегі негізгі ойды табу. Адам бойындағы жағымсыз қасиеттер. 
б) Тобылғының іс-әрекетіне баға беру. 
в) Ертегіні сахналау.

Ой толғаныс

Кестемен жұмыс. 

Не білемін? Не білдім? Не білгім келеді? 
Орманда ағаштар көп. 
Өсімдіктер, жануарлар 
тіршілік етеді. Орман ағаш, халық байлығы, тынығу орны,қорғаныш.Еліміздегі 
Орманды алқаптар: Қостанай,Павлодар,Көкшетау. Орманды жерлердің 
қазіргі жағдайлары. 

Семантикалық карта. 
Ағаш аттары 
Орта жағдайы 
Қайың 
Сексеуіл 
Қарағаш 
Бұта немесе кішкене ағаш түріндегі өсімдіктің бір туысы.Діндері қисық,жиі бұтақталған. 

+ 
Жарықты жақсы көретін, 
тез өсетін,қабығы ақ түсті, 
көп жылдық өсімдік. 
+ 
Құрғақшылыққа төзімді, 
тамыры тереңге келетін, 
отынға пайдаланатын ағаш түрі. 
+ 

Шығармашылық тапсырма. Ертегі ойлап жазу. 
- Орман иелері жануарлар түрін таңдап алайық. 
- Ол не? (кім?) 
- Ол қандай? 
- Нені? (Кімді? ) кездестірді? 
- Не айтты? 
- Қандай жауап болды? 
- Әрі қарай не болды? 
- Оқиға немен аяқталды?

Үйге тапсырма

Мазмұнын айту

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады