Ағылшын тілі сабағында ойын элементтерін
қолдану.
Елбасы жолдауында кез – келген орта санатты
мектептің балаларының ең жоғарғы деңгейдегі шет тілін оқып
үйренуіне жағдай жасайтындай дәрежеге қол жеткізуіміз керек
делінген. Жалпы орта білім беретін мектептерде қазіргі таңда шет
тілін меңгертуге аса мән беріліп отыр. Қазақстан Республикасындағы
ең бірінші кезекте тұрған тіл саясаты туралы басты мәселе
мемлекеттік тілді еркін меңгерту,шет тілін меңгертудегі басты
мақсат – білім алушылардың сапасын халықаралық стандартқа сай
көтеру. Бұл үшін жетілдірілген әдіс шетел ғалымдарының
іс-тәжірибелерімен танысу қажет екендігі ешбір дау туғызбайтыны
белгілі.
12 жылдық білім беру мазмұнының негізгі мақсаты қарқынды дамып келе
жатқан өзгермелі қоғамда өмір суруге икемді,білімді,қабілетті жеке
тұлғаны қалыптастыру,оның болашақ кәсіби бағдарын айқындауына игі
ықпал ету болып табылады.
Бүгінгі күні елімізде 12 жылдық білім беруге көшу қызу пікірталас
туғызуда,оқытудың жаңа жүйесіне көшу-әлемдік білім кеңістігіне
енуді көздейтін заман талабынан туындаған мәселе.12 жылдық оқу
мерзімінде оқытуда жалпы орта білім беру мазмұнында қазіргі білім
беру салалары сақталады: тіл мен әдебиет.
Қазақстанның білім беру жүйесінің әлемдік білім кеңістігіне
біртіндеп өтуі жағдайында шетел тілдерін оқытудың рөлі артады.Әрине
12 жылдық білім беру жағдайында ағылшын тілін оқыту әдістемесінің
бірі ойын элементтерімен іс-әрекеттер арқылы оқыту.Ойын элементтері
оқытудың бір түрі болып табылады.Бұл әдістің тиімділігі оқушылардың
белсенділігін пәнге деген қызығушылығын ,ынтасын арттыруында болып
табылады.
Оқудың алғашқы кезінде оқушының тілдік материалдарды жеңіл меңгеріп
кетуіне көмектеседі.Ойын түрлерін дұрыс өткізілген сабақта
оқушылардың тілді үйренуіне ынтасы артып,сол тілді білуге
қызығады.
Оқушының шаршауын сейілтіп,қызығушылығын арттыратын тек ойын
элементтері болып саналады.Ойын оқушыны бірігіп жұмыс істеуге бағыт
береді,іздендіруге дағдысына қалыптастыруына мүмкіндік
туғызады.
Ағылшын тілін оқытуда ойын түрлерін мынадай мақсатта қолдану
тиімді.
1.Алфавитті дұрыс меңгерту
2.Орфографияны дұрыс оқыту
3.Дұрыс оқу дағдысын қалыптастыру
4.Лексиканы меңгерту
5.Оқушылардың ойын дамыту, дұрыс жазу, дұрыс айту,дұрыс білу
дағдысын қалыптастыру.
Оқушыларды шетел тілінде сөйлеуге қарым-қатынас жасауға шет тілін
әрбір мұғалім өз сабақтарында жаттығудың бір түрі ретінде ойындарды
қолданылып,сабақты қызықты өтуге, оқушылардың тілге деген
қызығушылығын арттыруға білім деңгейін тексеру құралы ретінде
пайдалануға болады.
Таңдап алынған ойындар оқушылардың сөз байлығына ,тіл қорына сай
болу керек.Мұғалім кез-келген ойынды өткізу үшін алдын-ала жоспар
құрып алуы керек. Сонымен бірге мұғалім ойынға қойылатын төмендегі
әдістемелік талаптарын біліп орындауы тиіс.
Ол әдістемелік тұрғыдан алғанда мынадай бөліктерден тұрады:
1.Ойынның өтілетін сабақтарының мазмұны мен тақырыбына сай
болуы.
2.Ойынға берілген уақытты нақты белгілеу.
3.Ойынның ойналу түрі топ болып ойнау.
4.Ойынға қажетті материалдардың түгел дайындалып қойылуы.
5.Қолданылған сөздер,сөз тіркестері,өлең таңдау
6.Ойындардың өту барысының жоспарын жасау.
Мұғалім алдымен оқушының оқуға қызығушылығын ояту қажет. Оқушының
қызығу жәрдемімен оқып үйрену барысында қабілеті ашылып, дарыны
ұшталады, өз күшіне мүмкіндігіне сенімі артады,кісілігі қалыптасып,
дара тұлғалық сипаттарға ие бола бастайды.
Қызығуды туғызу үшін ойын түрлерін пайдаланудың орны бөлек. Тиімді
пайдаланылған ойын түрлері мұғалімнің түсіндіріп отырған материалын
оқушылардың зор ынтамен тыңдап берік меңгеруіне көмектеседі.
Өйткені төменгі сыныптағы оқушылардың аңсары сабақтан гөрі ойынға
ауыңқырап отырады. Қызықты ойын түрінен кейін олар тез серігіп
тапсырманы ықыластана әрі сапалы орындайтын болады. Ойындар барлық
сыныптарда қолданылады.
Сонымен бірге сынып ішінде ойнайтын ойындар мен іс-әрекеттер арқылы
да оқытуға болады.Біз сынып ішінде ойындарды қашан қолдануымыз
керек.Мысалы сабақ үстінде жаңа сөздерді қайталау үшін,өтілген жаңа
сабақты еске түсіру үшін қолданған жөн.
Сынып ішінде мынадай ойындарды ойнауға болады:
What’s in the bag?
Around the world
Board Race
Order Race
Question race
Bingo
Go fish ойындарын қолдануға да болады.
Бұл ойындар оқушылардың танымын кеңейтіп,
білім мен білік шеберліктерінің жан-жақты дамуына,
қалыптасуына,
тілдік материалдарды жақсы біліп,
сөз іскерліктерін меңгеруіне көп көмектеседі.
Ойындар оқушылардың танымын,
ақыл–ой белсенділігін қалыптастырудың маңызды құралы бола отырып,олардың бағдарлама материалының негізгі тақырыптары бойынша алған білімдерін тереңдете түсуді,әрі пысықтауды көздейді.Бұл ойындар балалардың сабақ үстіндегі жұмысын түрлендіре түседі,
олардың пәнге қызығушылығын оятып,
ынта –ықылыас қоюына баулиды және оқушылардың зейінін,ойлау қабілеттерін дамытады.
Ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақты міндеттерді шешеді.
Ойынның мақсаты бағдарламада анықталған білім,
білік,
дағдылар жайында түсінік беру,
оларды қалыптастыру,
және тиянақтау және пысықтау немесе тексеру сипатында болып келеді.
Ойынның міндеті баланың қызығушылығын оятып,
белсенділігін арттыру мақсатында іріктеліп алынған нақты мазмұнымен анықталады.
Ойын ұғымына түсінік берсек,
бұл баланың мінез –құлқына өзі басқарумен қатар топпен жұмыс жүргізе білу әрекеті,
ол баланың бір-біріне көмектесу,
тез ойлау қабілетін,
алға ұмтылу ісін дамытады.
Сондықтан бағдарлама бойынша бекітілген оқыту үрдісінде ойын түрлерін сабақ үрдісінде үнемі пайдаланып отыру керек.
Ағылшын тілі пәнінде көбіне рольдік ойындар,
грамматикалық ойындар,
танымдық ойындар қолданылады.
Ойын-оқу,
еңбек іс-әрекеттерімен бірге адамның өмір сүруінің маңызды бір түрі.
Іс-әрекетті кесте түрінде қарастырсақ,оқушының белсенділігімен білім сапасын көрсетеді.
Білім алумен Баланың дене Оқушылардың қызығуы артады
біліктілік оқушының қозғалысы жақсарады Топпен жұмыс істеуге
дағдысын Баланы еңбек етуге дағдыланады.
қалыптастырады.
талпындырады Танымдық әрекеттерді
Ұйымшылдық қабілеті жетілдіреді.
артады.
Ойлау қабілеті артады,
дамиды.
Осы іс –
әрекеттер арқылы оқушыларды оқытуға да болады.
Іс-әрекеттің мынадай түрлеріне тоқталсақ:
Matching
Categories
Fill in the blanks
Dialogues
Drawing
Singing осы іс-әрекеттің түрлерін сабақ үстінде қолданса өте тиімді нәтиже береді.
Ойынның өзіне тән мотивтері болады.
Мысалы:
мазмұндық,
рөлдік ойындар баланың зейінін есін,
ойлауын,
қиялын қалыптастыруда зор маңыз атқарады.
Ойын әсері арқылы бала өз қасиетін қалай қанағаттандыра алатындығын,
қандай қабілеті бар екенін байқап көреді.
Ал,
ақыл-ой ойындарында белгілі бір ережелерді сақтап ойнайды.
Ол ойындар баланың тапқырлығын,
байқағыштығын,
зейінділігін арттырумен қатар,
ерік сезім түрлерін дамытады.
Ойын түрлері өте көп.
Соның ішінде сабақта пайдаланылатын танымдық ойындар,
сөздік ойындар жан-жақты дамытып білімді толық игеруіне көмектеседі.
Ойын түрлерінің материалдары сабақтың тақырыбы мен мазмұнына неғұрлым сәйкес келсе,
оның танымдық,
тәрбиелік маңызы арта түседі.
Оны тиімді пайдалану сабақтың әсерлілігін,
тартымдылығын күшейтеді,
оқушылардың сабаққа ынтасы мен қызығушылығы артады.
Ойын сабақтың әр кезеңдерінде,
тақырыбына қарай мұғалім өзі таңдап алып,
қолданып отырады.
Сондықтан осы баяндамада тілді меңгерту мақсатында сабақта қолданылатын түрлі ойындармен таныстыра кетуді жөн көріп отырмын.
1.What’s in the bag? Сумкада не бар ойыны.
Мұғалім алдымен балаларға бір сумка алып келеді.
Балалардан сұрайды.
Балалар сумкада не бар? Балалар ішінде дәптер,
қалам, кітап бар деп айта бастайды. Мұғалім бұл ойынды сабақ
соңында қолданса болады. Әсіресе жаңа сөздерді еске түсіру үшін
қолдануға болады. Мұғалім сумканың ішіндегі заттармен
таныстырады.Сумкада не бар? Мұғалім
оқушылардан What’s
this? Сұрағы арқылы затты көрсету арқылы сұрайды.
Мысалы: Pen, copybook, pencil, ruller, rubber деп көрсетеді. Сосын оқушыларға жеке-жеке
қайталатады.Сөздерді ұмытпау керек. Сосын оқушыларға сумка ішіндегі
заттарды таратып беріп,оқушылардан осы заттарды мына сұрақ арқылы
сұрауға да болады.Мысалы: Who has a
pencil? Who has a
ruller? Жауап бергенде оқушылар кімде екенін табу
керек.Оқушылар тапса Janar has a
pencil деп табу керек. Бұл ойын оқушының абаққа деген
қызығушылығы артып, сөздік қорлары молайып, есте сақтау қабілеті
артады.
2.Board race Тақта сайысы ойыны
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім оқушыларды екі топқа бөліп,ойынның ережесімен
таныстырады.Бұл ойында мұғалім түстер,сандар,сөздер айтады сол
айтылған сөздерді,сандарды оқушылар қатесіз жазу керек.Келесі оқушы
әрі қарай жалғасын жалғастырып отырады.Соңында оқушылардың жазғанын
тексеріп қателерін жөндеп қай топтың жеңгенін анықтайды.Мысалы:
P-1 ----P-2
Red ----Red
Ten ---Ten
Stone ----Stone
Winter ----Winter
Book ------Book
Осылай рет-ретімен оқушылар жалғастырып болған соң қателерін жөндеп
қай жақтын жеңгенін айтады. Бұл ойында оқушылар шапшаңдықты, дұрыс
жаза білуді,есте сақтау қабілеттері артады.
3.Question Race Сұрақтар сайысы
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім сол сабаққа қатысты сұрақтар қойылады. Осы сұрақтар
оқушыларға таратылып беріледі. Оқушылар сол сұрақтарға дұрыс жауап
беру керек. Мысалы жыл мезгілдерін өткен кезде суреттер арқылы да
мынадай сұрақтар арқылы қолдануға болады.
1.How many seasons are there
in a year?
2.What are they?
3.How many months are there in a year?
4.What are they?
5.What season is it now?
6.What month is it now?
7.How many days are there in a week?
8.What are they?
Осы сұрақтар арқылы оқушылардың сөйлеу қабілеттері артып,сөздік қорлары молайып,сабаққа деген қызығушылығы артады.
Қорыта келгенде,
оқу үрдісінде «ойын түрлерін пайдалану біріншіден,
оқушылардың білімін берік меңгерту құралы болса,
екіншіден балалардың сабаққа деген қызығушылығын көтеру болып табылады.
Ойын түрлерін пайдалану мынадай нәтижеге жеткізеді.
Нәтиже
1. Әр оқушының шығармашылығы артады.
2. Жылдам жұмыс істеуге дағдыланады
3. Оқушының жеке қабілеті анықталады
4. Оқушы топ жаруға ұмтылады.
5. Оқушының ойлау қабілеті дамиды
6. Әр оқушы өз деңгейімен бағаланады.
oirk
Ағылшын тілі сабағында ойын элементтерін қолдану
Тақырыбы: Ағылшын тілі
сабағында ойын элементтерін қолдану.
Жоспары:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
а)Ағылшын тілі сабағында ойын элементтерін және іс – әрекеттер
арқылы оқыту.
ІІІ. Қорытынды
Елбасы жолдауында кез – келген орта санатты мектептің балаларының
ең жоғарғы деңгейдегі шет тілін оқып үйренуіне жағдай жасайтындай
дәрежеге қол жеткізуіміз керек делінген. Жалпы орта білім беретін
мектептерде қазіргі таңда шет тілін меңгертуге аса мән беріліп
отыр. Қазақстан Республикасындағы ең бірінші кезекте тұрған тіл
саясаты туралы басты мәселе мемлекеттік тілді еркін меңгерту,шет
тілін меңгертудегі басты мақсат – білім алушылардың сапасын
халықаралық стандартқа сай көтеру. Бұл үшін жетілдірілген әдіс
шетел ғалымдарының іс-тәжірибелерімен танысу қажет екендігі ешбір
дау туғызбайтыны белгілі.
12 жылдық білім беру мазмұнының негізгі мақсаты қарқынды дамып келе
жатқан өзгермелі қоғамда өмір суруге икемді,білімді,қабілетті жеке
тұлғаны қалыптастыру,оның болашақ кәсіби бағдарын айқындауына игі
ықпал ету болып табылады.
Бүгінгі күні елімізде 12 жылдық білім беруге көшу қызу пікірталас
туғызуда,оқытудың жаңа жүйесіне көшу-әлемдік білім кеңістігіне
енуді көздейтін заман талабынан туындаған мәселе.12 жылдық оқу
мерзімінде оқытуда жалпы орта білім беру мазмұнында қазіргі білім
беру салалары сақталады: тіл мен әдебиет.
Қазақстанның білім беру жүйесінің әлемдік білім кеңістігіне
біртіндеп өтуі жағдайында шетел тілдерін оқытудың рөлі артады.Әрине
12 жылдық білім беру жағдайында ағылшын тілін оқыту әдістемесінің
бірі ойын элементтерімен іс-әрекеттер арқылы оқыту.Ойын элементтері
оқытудың бір түрі болып табылады.Бұл әдістің тиімділігі оқушылардың
белсенділігін пәнге деген қызығушылығын ,ынтасын арттыруында болып
табылады.
Оқудың алғашқы кезінде оқушының тілдік материалдарды жеңіл меңгеріп
кетуіне көмектеседі.Ойын түрлерін дұрыс өткізілген сабақта
оқушылардың тілді үйренуіне ынтасы артып,сол тілді білуге
қызығады.
Оқушының шаршауын сейілтіп,қызығушылығын арттыратын тек ойын
элементтері болып саналады.Ойын оқушыны бірігіп жұмыс істеуге бағыт
береді,іздендіруге дағдысына қалыптастыруына мүмкіндік
туғызады.
Ағылшын тілін оқытуда ойын түрлерін мынадай мақсатта қолдану
тиімді.
1.Алфавитті дұрыс меңгерту
2.Орфографияны дұрыс оқыту
3.Дұрыс оқу дағдысын қалыптастыру
4.Лексиканы меңгерту
5.Оқушылардың ойын дамыту, дұрыс жазу, дұрыс айту,дұрыс білу
дағдысын қалыптастыру.
Оқушыларды шетел тілінде сөйлеуге қарым-қатынас жасауға шет тілін
әрбір мұғалім өз сабақтарында жаттығудың бір түрі ретінде ойындарды
қолданылып,сабақты қызықты өтуге, оқушылардың тілге деген
қызығушылығын арттыруға білім деңгейін тексеру құралы ретінде
пайдалануға болады.
Таңдап алынған ойындар оқушылардың сөз байлығына ,тіл қорына сай
болу керек.Мұғалім кез-келген ойынды өткізу үшін алдын-ала жоспар
құрып алуы керек. Сонымен бірге мұғалім ойынға қойылатын төмендегі
әдістемелік талаптарын біліп орындауы тиіс.
Ол әдістемелік тұрғыдан алғанда мынадай бөліктерден тұрады:
1.Ойынның өтілетін сабақтарының мазмұны мен тақырыбына сай
болуы.
2.Ойынға берілген уақытты нақты белгілеу.
3.Ойынның ойналу түрі топ болып ойнау.
4.Ойынға қажетті материалдардың түгел дайындалып қойылуы.
5.Қолданылған сөздер,сөз тіркестері,өлең таңдау
6.Ойындардың өту барысының жоспарын жасау.
Мұғалім алдымен оқушының оқуға қызығушылығын ояту қажет. Оқушының
қызығу жәрдемімен оқып үйрену барысында қабілеті ашылып, дарыны
ұшталады, өз күшіне мүмкіндігіне сенімі артады,кісілігі қалыптасып,
дара тұлғалық сипаттарға ие бола бастайды.
Қызығуды туғызу үшін ойын түрлерін пайдаланудың орны бөлек. Тиімді
пайдаланылған ойын түрлері мұғалімнің түсіндіріп отырған материалын
оқушылардың зор ынтамен тыңдап берік меңгеруіне көмектеседі.
Өйткені төменгі сыныптағы оқушылардың аңсары сабақтан гөрі ойынға
ауыңқырап отырады. Қызықты ойын түрінен кейін олар тез серігіп
тапсырманы ықыластана әрі сапалы орындайтын болады. Ойындар барлық
сыныптарда қолданылады.
Сонымен бірге сынып ішінде ойнайтын ойындар мен іс-әрекеттер арқылы
да оқытуға болады.Біз сынып ішінде ойындарды қашан қолдануымыз
керек.Мысалы сабақ үстінде жаңа сөздерді қайталау үшін,өтілген жаңа
сабақты еске түсіру үшін қолданған жөн.
Сынып ішінде мынадай ойындарды ойнауға болады:
What’s in the bag?
Around the world
Board Race
Order Race
Question race
Bingo
Go fish ойындарын қолдануға да болады.
Бұл ойындар оқушылардың танымын кеңейтіп,
білім мен білік шеберліктерінің жан-жақты дамуына,
қалыптасуына,
тілдік материалдарды жақсы біліп,
сөз іскерліктерін меңгеруіне көп көмектеседі.
Ойындар оқушылардың танымын,
ақыл–ой белсенділігін қалыптастырудың маңызды құралы бола отырып,олардың бағдарлама материалының негізгі тақырыптары бойынша алған білімдерін тереңдете түсуді,әрі пысықтауды көздейді.Бұл ойындар балалардың сабақ үстіндегі жұмысын түрлендіре түседі,
олардың пәнге қызығушылығын оятып,
ынта –ықылыас қоюына баулиды және оқушылардың зейінін,ойлау қабілеттерін дамытады.
Ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақты міндеттерді шешеді.
Ойынның мақсаты бағдарламада анықталған білім,
білік,
дағдылар жайында түсінік беру,
оларды қалыптастыру,
және тиянақтау және пысықтау немесе тексеру сипатында болып келеді.
Ойынның міндеті баланың қызығушылығын оятып,
белсенділігін арттыру мақсатында іріктеліп алынған нақты мазмұнымен анықталады.
Ойын ұғымына түсінік берсек,
бұл баланың мінез –құлқына өзі басқарумен қатар топпен жұмыс жүргізе білу әрекеті,
ол баланың бір-біріне көмектесу,
тез ойлау қабілетін,
алға ұмтылу ісін дамытады.
Сондықтан бағдарлама бойынша бекітілген оқыту үрдісінде ойын түрлерін сабақ үрдісінде үнемі пайдаланып отыру керек.
Ағылшын тілі пәнінде көбіне рольдік ойындар,
грамматикалық ойындар,
танымдық ойындар қолданылады.
Ойын-оқу,
еңбек іс-әрекеттерімен бірге адамның өмір сүруінің маңызды бір түрі.
Іс-әрекетті кесте түрінде қарастырсақ,оқушының белсенділігімен білім сапасын көрсетеді.
Білім алумен Баланың дене Оқушылардың қызығуы артады
біліктілік оқушының қозғалысы жақсарады Топпен жұмыс істеуге
дағдысын Баланы еңбек етуге дағдыланады.
қалыптастырады.
талпындырады Танымдық әрекеттерді
Ұйымшылдық қабілеті жетілдіреді.
артады.
Ойлау қабілеті артады,
дамиды.
Осы іс –
әрекеттер арқылы оқушыларды оқытуға да болады.
Іс-әрекеттің мынадай түрлеріне тоқталсақ:
Matching
Categories
Fill in the blanks
Dialogues
Drawing
Singing осы іс-әрекеттің түрлерін сабақ үстінде қолданса өте тиімді нәтиже береді.
Ойынның өзіне тән мотивтері болады.
Мысалы:
мазмұндық,
рөлдік ойындар баланың зейінін есін,
ойлауын,
қиялын қалыптастыруда зор маңыз атқарады.
Ойын әсері арқылы бала өз қасиетін қалай қанағаттандыра алатындығын,
қандай қабілеті бар екенін байқап көреді.
Ал,
ақыл-ой ойындарында белгілі бір ережелерді сақтап ойнайды.
Ол ойындар баланың тапқырлығын,
байқағыштығын,
зейінділігін арттырумен қатар,
ерік сезім түрлерін дамытады.
Ойын түрлері өте көп.
Соның ішінде сабақта пайдаланылатын танымдық ойындар,
сөздік ойындар жан-жақты дамытып білімді толық игеруіне көмектеседі.
Ойын түрлерінің материалдары сабақтың тақырыбы мен мазмұнына неғұрлым сәйкес келсе,
оның танымдық,
тәрбиелік маңызы арта түседі.
Оны тиімді пайдалану сабақтың әсерлілігін,
тартымдылығын күшейтеді,
оқушылардың сабаққа ынтасы мен қызығушылығы артады.
Ойын сабақтың әр кезеңдерінде,
тақырыбына қарай мұғалім өзі таңдап алып,
қолданып отырады.
Сондықтан осы баяндамада тілді меңгерту мақсатында сабақта қолданылатын түрлі ойындармен таныстыра кетуді жөн көріп отырмын.
1.What’s in the bag? Сумкада не бар ойыны.
Мұғалім алдымен балаларға бір сумка алып келеді.
Балалардан сұрайды.
Балалар сумкада не бар?
Балалар ішінде дәптер,
қалам,
кітап бар деп айта бастайды.
Мұғалім бұл ойынды сабақ соңында қолданса болады.
Әсіресе жаңа сөздерді еске түсіру үшін қолдануға болады.
Мұғалім сумканың ішіндегі заттармен таныстырады.Сумкада не бар?
Мұғалім оқушылардан What’s
this? Сұрағы арқылы затты көрсету арқылы сұрайды.
Мысалы: Pen, copybook, pencil,
ruller, rubber деп көрсетеді.
Сосын оқушыларға жеке-жеке қайталатады.Сөздерді ұмытпау керек.
Сосын оқушыларға сумка ішіндегі заттарды таратып беріп,оқушылардан осы заттарды мына сұрақ арқылы сұрауға да болады.Мысалы: Who has a pencil? Who has a
ruller? Жауап бергенде оқушылар кімде екенін табу керек.Оқушылар тапса Janar has a
pencil деп табу керек.
Бұл ойын оқушының абаққа деген қызығушылығы артып,
сөздік қорлары молайып,
есте сақтау қабілеті артады.
2.Board race Тақта сайысы ойыны
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім оқушыларды екі топқа бөліп,ойынның ережесімен таныстырады.Бұл ойында мұғалім түстер,сандар,сөздер айтады сол айтылған сөздерді,сандарды оқушылар қатесіз жазу керек.Келесі оқушы әрі қарай жалғасын жалғастырып отырады.Соңында оқушылардың жазғанын тексеріп қателерін жөндеп қай топтың жеңгенін анықтайды.Мысалы:
P-1 ----P-2
Red ----Red
Ten ---Ten
Stone ----Stone
Winter ----Winter
Book ------Book
Осылай рет-ретімен оқушылар жалғастырып болған соң қателерін жөндеп қай жақтын жеңгенін айтады.
Бұл ойында оқушылар шапшаңдықты,
дұрыс жаза білуді,есте сақтау қабілеттері артады.
3.Question Race Сұрақтар сайысы
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім сол сабаққа қатысты сұрақтар қойылады.
Осы сұрақтар оқушыларға таратылып беріледі.
Оқушылар сол сұрақтарға дұрыс жауап беру керек.
Мысалы жыл мезгілдерін өткен кезде суреттер арқылы да мынадай сұрақтар арқылы қолдануға болады.
1.How many seasons are there in a year?
2.What are they?
3.How many months are there in a year?
4.What are they?
5.What season is it now?
6.What month is it now?
7.How many days are there in a week?
8.What are they?
Осы сұрақтар арқылы оқушылардың сөйлеу қабілеттері артып,сөздік қорлары молайып,сабаққа деген қызығушылығы артады.
Қорыта келгенде,
оқу үрдісінде «ойын түрлерін пайдалану біріншіден,
оқушылардың білімін берік меңгерту құралы болса,
екіншіден балалардың сабаққа деген қызығушылығын көтеру болып табылады.
Ойын түрлерін пайдалану мынадай нәтижеге жеткізеді.
Нәтиже
1. Әр оқушының шығармашылығы артады.
2. Жылдам жұмыс істеуге дағдыланады
3. Оқушының жеке қабілеті анықталады
4. Оқушы топ жаруға ұмтылады.
5. Оқушының ойлау қабілеті дамиды
6. Әр оқушы өз деңгейімен бағаланады.
Сабақ барысында оқушы зейінін сабаққа аудару, ауызша сөйлей алу және жазу дағдысын қалыптастыру, пәнге деген қызығушылығымен өз бетінше жұмыс жасай алу қабілетін дамытуда дидактикалық ойындардың үлесі зор десек болады. Мәтінді мазмұндауға үйрету, жоспар құруға, белгілі бір суретке тақырып қоя білуге, сол суретке қарап сөйлем құрауға, мұғалімнің көмегімен өздерінің ойларын, қызықты іс-әрекеттерін әңгімелеуге үйрету дидактикалық ойындарды ойнау барысында қалыптасады. Балалар білімді ойын арқылы қабылдап үйренеді. Сондықтан сабақтағы ойын оқушы білімін тыңдап, ой-өрісін кеңейте алады, білім алудағы қызығушылығы артады. Ойын арқылы бала көптеген мәліметтер алады, психологиялық ерекшеліктерін қалыптастырады. Баланың жас ерекшелігіне, сабақтың мақсатына сай ұжымдастырылған ойындардың берері мол.
Келешекте жаппай 12 жылдық білімге көшетіндіктен 12 жылдық білім беру бойынша мемлекеттік стандарт жобасын алып қарасақ та оқытудың ойын технологиясына үлкен мән берілген. «Пәндік, пәнаралық сипаттағы дидактикалық және сюжеттік, рөлдік ойындар білім алушыға өзін танытуға, жолдастарының пікірімен санасуға, көпшілік алдында сөйлеу қабілетін үйренуге, жан-жақты білімін көрсетуге мүмкіндік береді. Рөлдік, сюжеттік ойындардың көмегімен білім алушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыратын оқу міндеттерін шешуге болады.
Ойын арқылы оқушының білімі мен бейімін, жеке тұлғалық қасиет-қабілеттерін арттыру мүмкіндіктері зерттелген. Ойындардың қажеттілігін іріктеп ала білу-ұстаз шеберлігіне байланысты. Оқушының тілін дамытуда сөздік ойындарын қолдану тиімдірек. Сондай ойындардың бірі – «Керекті сөзді тауып айт». Ойынның мақсаты – қажетті сөздерді дұрыс тауып айтуға жаттықтыру, оқушы зейінін қалыптастыру. Мұғалім сол сабаққа қатысты жалпылама сөзді атайды, оқушылар қажетті сөздерді атайды немесе жазады. Сондай-ақ оқушы зейінін қалыптастыруда «Who’s the faster?» ойынын өткізуге болады. Бұл ойынды барлық сабақтарда қолдануға болады. Сабақ барысында оқушылардың қызығушылығы, зейіні, тілін дамыту үшін дидактикалық ойындар мен тапсырмалардан басқа грамматикалық ойындардың орны ерекше. Яғни құзіреттілік тапсырмалар арқылы оқушының тілімен, оқуға деген және пәнге деген ынтасы артады. Сабақта тиімді қолданылған ойын оқушылардың грамматиканы толық меңгеріп, сауатты жазу дағдысына мол мүмкіндік береді. Оқушыларды өз беттерімен жұмыс істеуге дағдыландырады, ізденімпаздыққа баулиды. Грамматикалық ойындардың ерекшеліктері де бар. Бұл ойын әр түрлі жағдаяттар арқылы жүзеге асады. Ойын сабақтың әр бөлігінде, әр мақсатта жекеленіп, дараланып қолданылады. Жаңа тақырыпты түсіндіруде, өткенді қайталауда, пысықтау сабақтарында пайдаланылады.
Сабақ барысында оқушының тілін дамытатындай, коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыратындай ойындарды қолданамын. Олар: «доппен ойыны» – балалар допты бір-біріне лақтырып тез заттың атын немесе түсін, яғни жалғастыру керек. «Сұрақ қой» ойынында үстелдің үстінде бірнеше заттар жатады, оқушылар әр затқа сұрақ қою керек, «Затты тап» ойынында мұғалім әлдебір затты гаетпен жауып, сұрақтар қою барысында оқушылар ол не зат екенін шешу керек, «Сөз құра» – суретке қарап атын атау және осы сөздің бірінші әрпіне сөз құрау керек, «Дым білмес» ойынында дым білмес тақтадағы сөзді немесе карташадағы санды дұрыс оқымайды,мысалы: мұғалім 20 санын көрсетеді, ал дым білмес It’s twelve десе, сынып түзетіп No, it’s twenty деп жауап беру керек, «Түсті ата» ойынында мұғалім қызыл түсті карташаны көрсетіп « What colour is
it ?” балалар It’s red деп жауап береді . Әр ойын сабақ мақсатына сай қолданыс табады. Бұл ойындар оқушының сөйлеу тілін жаттықтырады, яғни коммуникативтік құзіреттілікті арттырады.
Қимылдары дамуымен қатар ойын барысында өлең, тақпақ жаттайды, мысалы: «colours”, “friends”, “ school”, “family” .
Сонымен қатар оқушы құзыреттіліктерін дамытатындай рольдік, сюжеттік ойындарға үлкен мән беремін. Ойын үстінде бала сұранысы мен мұғалім тапсырмасы өзара ұштасады. Мысалы: «Our house» ойыны. Топ өздері тұрғысы келетін үйдің сұлбасын сызады немесе суретін салады. Одан кейін осы үйді салу үшін материалдарды анықтап алады. Осылайша ойын өмірмен байланыста болып, оқушы құзыреттілігін дамытуға септігін тигізеді.
Сонымен, ойын келесі маңызды міндеттер: баланың қоғамдық қатынастарға бейімделуі, жалпы адамзаттық мәдени құндылықтар мен әртүрлі ұлт өкілдерінің мәдениеттерін меңгеруі: баланың шынайы адамгершілік коммуникацияға енуіне мүмкіндік беретін коммуникативті іс-әрекеттердің көрініс табуы жүзеге асырылады. Баланың әр қырынан көрінуіне интеллектуалдық, шығармашылық, коммуникативтік жағынан және әртүрлі қиындықтарды жеңуге жағдай жасайды. Осы орайда сабағымда қолданып жүрген коммуникативтік құзіреттілікке құрылған тапсырмалардың мынадай үлгілерін қолданамын:
Task 1.Turn these sentences into questions.
a) Aidar can play the chess.
b) This is Ann’s mother.
c) They can speak French.
d) I am fromJapan.
e) They are friends.
Task2. a) Read the text about Omar’s letter to his friend.
Dear Darkhan!
I have got a new friend. His name is Adil. He is 14. He is tall and handsome. He is not fat, he is thin. He has got a sister. Her name is Asem. She is 13. She is beautiful. Her hair is short. Adil’s father is strict but he is kind. His mother is very nice. They are very friendly.
b) Answer the questions:
1. What’s Omar’s friend’s name? ________________________ .
2. How old is Adil? ___________________________ .
3. Is Adil fat? ____________________ .
4. What is he like? ___________________________ .
Task 3. a) Write a short story about your friend .
b) Answer the following questions about you friend (friends).
1) What’s your friend’s name?
2) What does she/he look like?
3) What does she like /dislike?
4) What is her favourite sport?
5) What are her father and mother?
6) What do they look like?
7) What are their personal qualities?
Task4. a) Read the text , translate and answer true or false.
My best friend
Brian is my best friend. He’s 14 years old. He has blue eyes and blonde hair. He’s short and a bit fat, and he isn’t very good-looking.
When he’s not at school he’s watching TV. His favourite TV programme is The X-Files. He is very lazy but he’s a happy person. He always laughs and he is very friendly. I like him a lot.
a. Brain is slim. _____ d. He enjoys watching TV. _____
b. Brain is tall. ______ e. He is friendly. ________
c. He is lazy. _______
Task 5. Say it in English. a) екінші қалам b) бесінші күн c) он екінші ай
d) отыз алтыншы сабақ e) он бесінші жаттығу
Task 6. Write 5 sentences of what you did/didn’t do) yesterday. Ex: Yesterday I worked ( or didn’t work) in the house.
to work in the garden, to read a book, to write a letter to granny, to clean the carpet with the vacuum cleaner, to wash up, to make cakes, to go shopping, to water the flowers, to air the room.
Task 7. Make compound words.
-
Play a. glasses
-
Pop b. teller
-
Eye c. ground
-
Story d. corn
-
Post e. card
Task 8. Join a word from box A with a phrase from box B and write sentences about your family.
|
A |
B |
|
Usually |
watches the news on TV |
|
Always |
reads in bed |
|
Never |
listens to classical music |
|
Often |
works at the weekend |
|
Sometimes |
plays basketball with friends |
|
|
goes shopping on Saturdays |
Ex: My sister always reads in bed.
-
My sister _____________________________________
-
My brother ____________________________________
-
My mother ____________________________________
-
My father _____________________________________
Бастапқы және кейінгі этаптарда ағылшын тілін оқытудағы бір негізгі аспект ол ойын элементтерін тиімді пайдалану болып табылады. Ойын арқылы бала қоғамдық тәжірибені меңгереді, сондықтан әр сабақ үрдісінде қандай ойын қолдануға болатынын сабақтың мақсатына, жас ерекшелігіне сәйкес таңдау керек.
Менің сабақ барысында пайдаланатын кейбір ойындардың үлгілері:
«Міlling» – «Сыңарыңды тап» жаттығуы. Бұл жаттығуды кезкелген пән сабағында қолдануға болады. Оқушылар екі топқа бөлінеді. «А» және «В» тобы. Өтілген тақырып бойынша бір топқа оқиғаның аты, ал екінші топқа – оқиғаның мән-жайы жазылған карточкалар беріледі. Олар сынып бөлмесінде еркін жүріп өз сыңарларын табу керек.
« Сөйлемді аяқта…» . Бұл жаттығуды да кезкелген пән сабағында қолдануға болады. Оқушылар екі топқа бөлінеді. «А» және «В» тобы. Өткен тақырып бойынша бір топқа сөйлемнің басы, екінші топқа сөйлемнің аяқталуы беріледі, олар сынып бөлмесінде еркін жүріп өз сыңарларын табу керек. Бұл ойындарды 4-5 сыныптармен жиі өткіземін.
Teaching with limited Resources:« Шектелген ресурстармен оқыту» Бұл жағдайда мұғалім сынып бөлмесіндегі бар заттарды қолданып сабақ өткізеді. Мысалы: бөлмедегі орындықтарды пайдаланып ойындар өткізу.
«Hot chair» – «Ыстық орындық». Тақтаның алдында 2 орындық қойылады. Біреуі – «true», екіншісі– «false». Тақтаның алдына 4-6 оқушы шақырылады. Мұғалім өткен тақырып бойынша сөйлемдер айтады. Оқушылар естісімен екі орындықтың біреуіне жүгіріп отырады. Дұрыс отырмаған оқушы ойыннан шығады. Женген оқушы тиісті «5» бағасын алады.
“Compare them”ойыны. Жануарлардың суреттерін дайындаg, оқушыларды жұптап бөлемін де, әр жұпқа 2 суреттен беремін, тақтаға бірнеше сын есімдерді жазылады, Мысалы: Bad short tasty Beautiful long small Good young big Nice old sweet. Оқушылар суреттеріндегі жануарлар ды салыстырып, неғұрлым көп сөйлем жазады. Анаграмма / Wordsnakes. Оқушыларға берілген анаграмманы шешуге ұсынамын: woruyehaohellohowareyouIamfineseeyougoodbye. “Kim`s Game” ойыны. Оқушының сумкасындағы заттарды оқыту үшін бәрін партаның үстіне жинап қойып, оларды қайталату керек. Содан соң бір-бірден тығып, өздеріне таптыру керек. Мысалы: Close your eyes! Open your eyes! What“s missing?.
Сөйлеу аудирование, оқу және жазумен тығыз байланыста. Аудирование мен сөйлеу ойды ауызша жеткізу ретінде бір-бірімен тығыз байланысты. Сөйлеу бұл тікелей оқумен байланысты. Сөйлеу жазумен де байланысты. Мысалы оқушы жазу үстінде өз ойынан сыбырлап айтып отырады.
Сөйлеу монологтық және диалогтық түрде жүзеге асырылады. Диалог- бұл екі не одан да көп адамдардың сөйлеу кезіндегі қарым – қатынасы. Біреуі тыңдаушы, біреуі-сөйлеуші бола алады. Яғни диалогтық сөйлесу оқушының тілін дамытуға көп септігін тигізеді, сабақтар барысында диалог құрау, ойнау жиі жүргізіледі.
Қазіргі мектептегі ақпараттық құралдарды жетік меңгеру, Power Point, Active Studio бағдарламаларымен жұмыс істеп қана қоймай үнемі интернет жүйесіндегі жаңалықтар мен өзгерістерді өзінің кәсіби шеберлігіне қолдана білу, білім кеңістігін кеңейту, ашу бағытындағы өзгерістер мен әлемдік білім беру кеңістігіне кіруге талпыну. Соңғы кезде уақыт көрсетіп отырғандай, мұғаліммен салыстырғанда оқушыда көп ақпарат болатыны кейінгі көрсетілген тәжірибелер дәлелдеп отыр. Қазіргі кезде адамның кәсіби шеберлігіне, білім өрісіне, зиялылық және танымдылық деңгейіне өмірдің өзі биік талаптар қойып отыр. Сондықтан әрбір мұғалім өз қызметіне ақпараттық технологияны пайдалана білуі кажет. Бұл мәселе білім беруді ақпаратттындырудың қажетті шартына айналып отыр. Осы мақсатпен дидактикалық ойындарды оқушыларды Active Studioмен сабақтарымда суреттерді сәйкестендіру, суретін салу, керекті суретті орнына қою сияқты ойындары оқушы білімін дамытуға қолданамын, және де суреттер арқылы есте сақтау қабілеттері де дамуына септігін тигізеді.
Қорытындылай келе, дидактикалық ойындар оқушылардың таным белсендігін жандандыратын, өздігінен ойлауын дамытатын тәсілдердің бірі. Олар кез-келген оқу материалын қызықты да тартымды қылып, оқушылардың көңілді күйін көтеруге, өздерінің жұмыстарына қанағаттануға және білім үрдісін жеңіл меңгеруге көмектеседі. Сабақ барысында ойын арқылы дамытуға арналған тапсырмалар жүйелі бағытталып, ұйымдастырылып отырса сонда ғана мұғалімнің сабақ мақсатына жеткізуіне мүмкіндік береді.
«Let’s draw a
Rainbow!»ойыны.
Мақсаты:
түстерді
үйрету.
Ойынға
қажет
құралдар:түрлі
–түсті
қарандаштар,
кемпірқосақ
салынған
сурет.
Ойын барысы:
біріншіден
мұғалім
кемпірқосақ
салынған
суретті
тақтаға
іледі.
Оқушылар
7
түрлі
қарандашты
партаның
үстіне
қояды.
Мұғалім: This is a rainbow. I can see red
colour(суретті
көрсетеді,
балалар
сол түсті
қарандашты
көтереді), orange colour, yellow colour, green
colour, blue colour, dark blue colour, violet colour. The rainbow
is colourful. It’s beautiful. Let’s draw a
rainbow!
Сосын
мұғалім
балаларға
кемпірқосақтағы
түстерді
реттілігімен
есте сақтап
алуларына
уақыт
береді
де,
суретті
тақтадан
алып тастайды.
Балалар
кемпірқосақты
салып
болғаннан
кейін,
мұғалім
суретті
тақтаға
іледі.
Балалар
өз суреттерімен
салыстырады.
Суреттер
салынып,
салыстырылғаннан
кейін,
мұғалім
кемпірқосақтың
түстерін
көрсете
отырып
сұрайды. What colour is
it? Балалар
сұраққа
жауап
береді.
Ойынның
ұзақтығы: 7-10
минут.
2. «At the
Zoo» ойыны.
Мақсаты:can
модальді
етістігінің
қолданылуын
үйрету.
Ойынға
қажет
құралдар:
әр түрлі
партаға
қойылған
ойыншық
аңдар.
Ойын барысы:
оқушылардың
біреуі
–
экскурсовод,
қалғандары
жануарлар
саябағына
келушілер.
Мысалы,
балалар
аюдың
қасына
барады.
Экскурсовод: This is a bear. It can run and jump. It can
swim and climb trees but it can’t
fly.
Келушілер: Can it
hop?
Экскурсовод:No, it
can’t.
Cосын басқа
оқушы
экскурсовод
болады
да,
ойын ары қарай
жалғасады.
Ойынның
ұзақтығы: 7-10
минут.
3.
Жазуға
үйрету
ойыны.
Мұғалім
тақтаға
қандай
да бір сөзді
жазады,
мысалы:schoolchildren.
Осы сөздегі
әріптерден
сөз құрастыруы
керек.
Мәселен: schoolchildren: he, she, side, shoe, nose,
ill, red, doll, line, child,
school және т.б.
Қай топ көп сөз құраса,
сол топ жеңіске
жетеді.
4. «Whose birthday is
today?» ойыны.Мұғалім
оқушыларға
“One of you has a birthday today. Guess who
she is”.
Оқушылар: What colour is her
hair?
What colour are her
eyes?
What is her nose
like?
What is she
wearing?
What is her hobby?
– деген
сұрақтарға
жауап
бере отырып,
оқушылар
кімнің
туған
күні екенін
табу керек.
Бұл ойын оқушыларды
ағылшын
тілінде
сөйлеуге
үйретеді.
.
Бастауыш
буынға
келетін
болсақ,
шетел
тілін
оқытудағы
бір негізгі
аспект
ол ойын элементтерін
тиімді
пайдалану
болып
табылады.
Әр сабақ
процесінде
қандай
дидактикалық
ойын қолдануға
болатынын
сабақтың
мазмұнына,
мақсатына
жас ерекшелігіне
сәйкес
таңдау
керек.
Мысалы, 4
сыныптағы
«Тамақ»
тақырыбына
жаңа материалды
бекіту
кезінде
«Артық
сөзді
тап»
ойынын
қолдануға
болады.
Cheese
rain
Hamburger
bread
Pizza
butter
Milk
meat
Мұндай
тапсырмалар
оқушылардың
өз ойын дәлелдеуге,
абстрактілі
ойлауға
көмектеседі. 2-4
сыныптарда
«Қай әріпті
жоғалттым?»,
«Іздеп
тап»,
«Түстерді
айыр»
ойындары
тілдік,
лексикалық,
грамматикалық,
фонетикалық
ойындар
ұйымдастыруға
болады.
2
сыныпта
фонетикалық
ойындар
қолданылады.
Мысалы,
«Естимін-
Естімеймін»
ойынын
алатын
болсақ
ойын барысында
оқушылар
топқа
бөлінеді.
Мұғалім
сөздерді
айтып
отырады,
оқушылар
сөздердегі
дауысты,
дауыссыз
дыбыстардың
кездесуіне
орай шарт бойынша
қолдарын
немесе
екі қолымен
бірдей
көрсетеді,
мұғалім
тақтаға
ойнап
тұрған
балалардың
қателерін
жазып
тұрады.
Қатесі
аз болған
топ жеңімпаз
атанады.
Бұл ойын оқушылардың
есту дағдысын
қалыптастырады.
Сонымен
бірге
алфавитпен
жұмыс
істеуге
арналған
ойын.
Мысалы,
«Әріп қайда?»
ойыны.
Мұғалім
тақтаға
бірнеше
сөз жазып,
солардың
ішінен
берілген
әріп басқаша
оқылатындай
үш сөз табуды
тапсырады.
Кім бұрын
тапса
сол жеңімпаз.
Лексикалық
ойындар.
Мысалы, 3
сыныпта
сан есімдерді
өткен
кезде
«Сандар»
ойыны
ойналады.
Оқушылар
екі топқа
бөлінеді.
Тақтаның
оң және сол жағына
бірдей
сандар
жазылады.
Мұғалім
сандарды
бірінен
кейін
бірін
айтып
отырады,
ойыншылар
сол сандарды
тез тауып,
сызып
тастап
отырады.
Тапсырманы
бірінші
орындаған
топ жеңіске
жетеді.
Ойын нәтижесінде
балалардың
сан есім туралы
білімі
қаншалықты
меңгергені
тексеріледі.
Грамматикалық ойындар. Мысалы, «Қимылдарды көрсету» ойынын қарастырайық. Ойыншылар жұп болып бірнеше топқа бөлінеді. Бір ойыншы мимикамен немесе понтомимамен бір қимылды көрсетеді, ал екіншісі етістіктерді қолдана отырып, бұл қимылды түсіндіруі керек. Мұндай ойындар нәтижесінде көбінесе, етістіктерді ауызша сөйлеуде тез қолдануға дағдыланады.
Дайындық тобында «Parts
of the body» тақырыбын өткенде оқушыларға жаңа сөздерді меңгерту
үшін «Let’s fly» ойынын ойнатуға болады. Бұл ойында оқушылар
орындарынан тұрып, қолдарын екі жаққа көтеріп құс тәрізді ұшады,
бірге let's fly, fly, fly деп айтады. Мұғалім «nose» деген сөзді
естігенде мұрындарын ұстау керек. Қателескен немесе сөзді білмеген
оқушы ойыннан шығады. Сол сияқты «face, head, hand…». Ойын
нәтижесінде оқушылар жаңа сөздерді тез
меңгереді.
Бұл ойын арқылы оқушылардың білім сапасын
қалыптастыруда:
1. Грамматиканы жақсы
меңгереді;
2. Оқу мен жазу дағдыларын
қалыптасырады;
3. Бала бойында тілді үйренуге деген талпыныс
пайда болады;
4. Басқа елдің мәдениетіне, өміріне деген
қызығушылығы туады;
5. Сөздерді дұрыс айтуға
ұмтылады.
Қорыта келгенде, оқушылардың білім, білік шеберліктерінің жан жақты дамуына, қалыптасуына, тілдік материалдарды жақсы біліп, сөз іскерліктерін меңгеруіне ойындар көп көмек береді. Олар арқылы түрлі дағдыларды меңгеру барысында оқушылар белсенділікке, өз бетінше жұмыс істеуге, қорытынды жасауға дағдыланады. Бастауыш сынып пен орта буын сабақтастығы барысында оқу үрдісінде «ойын» түрлерін пайдалану, біріншіден оқушылардың білімін берік меңгерту құралы болса, екіншіден балалардың сабаққа деген қызығушлығын, белсенділігін арттырып, білім сапасын көтеру болып табылады. Ойын әрекетінсіз ағылшын тілі лексикасын оқушының есінде қалдыру тиімділігі аз және ақыл ой күшін көп қажет етеді. Оқу үрдісіне енгізілген ойын ағылшын тілі сабағында оқытудың бір түрі ретінде қызықты, жеңіл және жанды болуы керек. Ойын оқу үрдісін жеңілдететінін ескеру қажет.
1. «Алфавит» (“Alphabet”)
ойыны
Мақсаты: ағылшын тілі әріптерін қаншалықты
меңгергендігін
тексеру.
Шарты: Тақтаға «А», «В», «С» сияқты
алфавиттің үлкен әріптерін іліп қоямыз. Ал, оқушылар осы әріптің
кіші әріптерін үстелге шашылып жатқан әріптерінің ішінен тауып ілу
керек.
2. «Ойлан, тап» (“Think
and find”) ойыны
Мақсаты: оқушылардың қиялын, сезім түйсігін
дамыту.
Шарты: Ортаға түрлі заттарға толы дорбаны
қоямыз. Оқушыларды екі топқа бөліп, бір бірден шақырамыз. Көзі
байлаулы оқушы дорба ішіндегі затты табуы тиіс. Қай топ бірінші
аяқтайды, сол топ жеңіске
жетеді.
3. «30 секунд» (“30
second”) ойыны
Мақсаты: оқушыларды жылдам ойлауға дағдылау
және тақырыпты
бекіту
Шарты: Бір ойыншы тақырыпқа сай сөз айтады,
келесі оқушы сол сөздің соңындағы әріптен келетін сөз айтуы тиіс.
Егер оқушы 30 секунд ішінде айта алмаса ойыннан
шығады.
4. «Дұрыс жаз» (“Write
right”) ойыны
Мақсаты: жылдам ойлау қабілетін
дамыту
Шарты: Тақтаға екі сөз жазылады. Кімде кім
сол сөздің әр әріпіне сөзді көп тауып жазса, сол топ жеңіске
жетеді.
Мысалы: Swim – son, well, ill,
mother
5. «Ширату»
(“Brainstorm”) ойыны
Мақсаты: Оқушылардың сөздік қорын
тексеру
Шарты: Тақтаға ұзақ сөз беріп, оның ішінен
сөз шығару керек. Ескерту: сөз құрамында қанша әріп бар сонша
әріпті қолдануы
тиіс.
Мысалы: beautiful: eat, tea, but, fil, lie and so
on.
6.
«Шашу»(“Strew”)
ойыны
Мақсаты:
еске сақтау
қабілетін
тексеру.
Шарты:
Сабақтың
тақырыбына
сай сөздердің
жазылу
ретін
шатастырып
жазып
қоямыз.
Оқушылар
берілген
уақыт
ішінде
сөздерді
дұрыс
жазуы
керек.
7.
«Менің
заттарым» (“My
things”) ойыны
Мақсаты:
оқушылардың
еске сақтау,
байқағыштық
қабілетін
жаңарту
Шарты:
Оқушыларға
күнделікті
өмірдегі
тұрмыстық
заттардың
атын қазақшаға
аударып
айтамыз.
Мысалы:
мен кеше бір «Перизат»
үйге алып келдім.
Әпкем
маған
сүйікті
су сабыным
«Көгершінді»
сыйлады.
Bingo
Go fish ойындарын қолдануға да болады. Бұл ойындар оқушылардың
танымын кеңейтіп, білім мен білік шеберліктерінің жан-жақты
дамуына, қалыптасуына, тілдік материалдарды жақсы біліп, сөз
іскерліктерін меңгеруіне көп көмектеседі.
Ойындар оқушылардың танымын, ақыл–ой белсенділігін қалыптастырудың
маңызды құралы бола отырып,олардың бағдарлама материалының негізгі
тақырыптары бойынша алған білімдерін тереңдете түсуді,әрі
пысықтауды көздейді.Бұл ойындар балалардың сабақ үстіндегі жұмысын
түрлендіре түседі, олардың пәнге қызығушылығын оятып, ынта –ықылыас
қоюына баулиды және оқушылардың зейінін,ойлау қабілеттерін
дамытады. Ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақты міндеттерді
шешеді.
Ойынның мақсаты бағдарламада анықталған білім, білік, дағдылар
жайында түсінік беру, оларды қалыптастыру, және тиянақтау және
пысықтау немесе тексеру сипатында болып келеді. Ойынның міндеті
баланың қызығушылығын оятып, белсенділігін арттыру мақсатында
іріктеліп алынған нақты мазмұнымен анықталады.
Ойын ұғымына түсінік берсек, бұл баланың мінез –құлқына өзі
басқарумен қатар топпен жұмыс жүргізе білу әрекеті, ол баланың
бір-біріне көмектесу, тез ойлау қабілетін, алға ұмтылу ісін
дамытады. Сондықтан бағдарлама бойынша бекітілген оқыту үрдісінде
ойын түрлерін сабақ үрдісінде үнемі пайдаланып отыру керек.
Ағылшын тілі пәнінде көбіне рольдік ойындар, грамматикалық ойындар,
танымдық ойындар қолданылады. Ойын-оқу, еңбек іс-әрекеттерімен
бірге адамның өмір сүруінің маңызды бір түрі. Іс-әрекетті кесте
түрінде қарастырсақ,оқушының белсенділігімен білім сапасын
көрсетеді.
Білім алумен Баланың дене Оқушылардың қызығуы артады
біліктілік оқушының қозғалысы жақсарады Топпен жұмыс істеуге
дағдысын Баланы еңбек етуге дағдыланады.
қалыптастырады. талпындырады Танымдық әрекеттерді
Ұйымшылдық қабілеті жетілдіреді.
артады. Ойлау қабілеті артады,
дамиды.
Осы іс – әрекеттер арқылы оқушыларды оқытуға да болады.
Іс-әрекеттің мынадай түрлеріне тоқталсақ:
Matching
Categories
Fill in the blanks
Dialogues
Drawing
Singing осы іс-әрекеттің түрлерін сабақ үстінде қолданса өте тиімді
нәтиже береді.
Ойынның өзіне тән мотивтері болады. Мысалы: мазмұндық, рөлдік
ойындар баланың зейінін есін, ойлауын, қиялын қалыптастыруда зор
маңыз атқарады. Ойын әсері арқылы бала өз қасиетін қалай
қанағаттандыра алатындығын, қандай қабілеті бар екенін байқап
көреді. Ал, ақыл-ой ойындарында белгілі бір ережелерді сақтап
ойнайды. Ол ойындар баланың тапқырлығын, байқағыштығын,
зейінділігін арттырумен қатар, ерік сезім түрлерін дамытады. Ойын
түрлері өте көп. Соның ішінде сабақта пайдаланылатын танымдық
ойындар, сөздік ойындар жан-жақты дамытып білімді толық игеруіне
көмектеседі.
Ойын түрлерінің материалдары сабақтың тақырыбы мен мазмұнына
неғұрлым сәйкес келсе, оның танымдық, тәрбиелік маңызы арта түседі.
Оны тиімді пайдалану сабақтың әсерлілігін, тартымдылығын күшейтеді,
оқушылардың сабаққа ынтасы мен қызығушылығы артады.
Ойын сабақтың әр кезеңдерінде, тақырыбына қарай мұғалім өзі таңдап
алып, қолданып отырады. Сондықтан осы баяндамада тілді меңгерту
мақсатында сабақта қолданылатын түрлі ойындармен таныстыра кетуді
жөн көріп отырмын.
1.What’s in the bag? Сумкада не бар ойыны.
Мұғалім алдымен балаларға бір сумка алып келеді. Балалардан
сұрайды. Балалар сумкада не бар? Балалар ішінде дәптер, қалам,
кітап бар деп айта бастайды. Мұғалім бұл ойынды сабақ соңында
қолданса болады. Әсіресе жаңа сөздерді еске түсіру үшін қолдануға
болады. Мұғалім сумканың ішіндегі заттармен таныстырады.Сумкада не
бар? Мұғалім оқушылардан What’s this? Сұрағы арқылы затты көрсету
арқылы сұрайды. Мысалы: Pen, copybook, pencil, ruller, rubber деп
көрсетеді. Сосын оқушыларға жеке-жеке қайталатады.Сөздерді ұмытпау
керек. Сосын оқушыларға сумка ішіндегі заттарды таратып
беріп,оқушылардан осы заттарды мына сұрақ арқылы сұрауға да
болады.Мысалы: Who has a pencil? Who has a ruller? Жауап бергенде
оқушылар кімде екенін табу керек.Оқушылар тапса Janar has a pencil
деп табу керек. Бұл ойын оқушының абаққа деген қызығушылығы артып,
сөздік қорлары молайып, есте сақтау қабілеті артады.
2.Board race Тақта сайысы ойыны
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім оқушыларды екі топқа бөліп,ойынның ережесімен
таныстырады.Бұл ойында мұғалім түстер,сандар,сөздер айтады сол
айтылған сөздерді,сандарды оқушылар қатесіз жазу керек.Келесі оқушы
әрі қарай жалғасын жалғастырып отырады.Соңында оқушылардың жазғанын
тексеріп қателерін жөндеп қай топтың жеңгенін анықтайды.Мысалы:
P-1 ----P-2
Red ----Red
Ten ---Ten
Stone ----Stone
Winter ----Winter
Book ------Book
Осылай рет-ретімен оқушылар жалғастырып болған соң қателерін жөндеп
қай жақтын жеңгенін айтады. Бұл ойында оқушылар шапшаңдықты, дұрыс
жаза білуді,есте сақтау қабілеттері
артады.
3.Question Race Сұрақтар
сайысы
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім сол сабаққа қатысты сұрақтар қойылады. Осы сұрақтар
оқушыларға таратылып беріледі. Оқушылар сол сұрақтарға дұрыс жауап
беру керек. Мысалы жыл мезгілдерін өткен кезде суреттер арқылы да
мынадай сұрақтар арқылы қолдануға
болады.
1.How many seasons are there
in a year?
2.What are they?
3.How many months are there in a year?
4.What are they?
5.What season is it now?
6.What month is it now?
7.How many days are there in a week?
8.What are they?
Осы сұрақтар арқылы оқушылардың сөйлеу қабілеттері артып,сөздік қорлары молайып,сабаққа деген қызығушылығы артады.
Қорыта келгенде,
оқу үрдісінде «ойын түрлерін пайдалану біріншіден,
оқушылардың білімін берік меңгерту құралы болса,
екіншіден балалардың сабаққа деген қызығушылығын көтеру болып табылады.
Ойын түрлерін пайдалану мынадай нәтижеге жеткізеді.
Нәтиже
1. Әр оқушының шығармашылығы артады.
2. Жылдам жұмыс істеуге дағдыланады
3. Оқушының жеке қабілеті анықталады
4. Оқушы топ жаруға ұмтылады.
5. Оқушының ойлау қабілеті дамиды
6. Әр оқушы өз деңгейімен бағаланады
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
Ағылшын пәнінен ойындар
Ағылшын пәнінен ойындар
Ағылшын тілі сабағында ойын элементтерін
қолдану.
Елбасы жолдауында кез – келген орта санатты
мектептің балаларының ең жоғарғы деңгейдегі шет тілін оқып
үйренуіне жағдай жасайтындай дәрежеге қол жеткізуіміз керек
делінген. Жалпы орта білім беретін мектептерде қазіргі таңда шет
тілін меңгертуге аса мән беріліп отыр. Қазақстан Республикасындағы
ең бірінші кезекте тұрған тіл саясаты туралы басты мәселе
мемлекеттік тілді еркін меңгерту,шет тілін меңгертудегі басты
мақсат – білім алушылардың сапасын халықаралық стандартқа сай
көтеру. Бұл үшін жетілдірілген әдіс шетел ғалымдарының
іс-тәжірибелерімен танысу қажет екендігі ешбір дау туғызбайтыны
белгілі.
12 жылдық білім беру мазмұнының негізгі мақсаты қарқынды дамып келе
жатқан өзгермелі қоғамда өмір суруге икемді,білімді,қабілетті жеке
тұлғаны қалыптастыру,оның болашақ кәсіби бағдарын айқындауына игі
ықпал ету болып табылады.
Бүгінгі күні елімізде 12 жылдық білім беруге көшу қызу пікірталас
туғызуда,оқытудың жаңа жүйесіне көшу-әлемдік білім кеңістігіне
енуді көздейтін заман талабынан туындаған мәселе.12 жылдық оқу
мерзімінде оқытуда жалпы орта білім беру мазмұнында қазіргі білім
беру салалары сақталады: тіл мен әдебиет.
Қазақстанның білім беру жүйесінің әлемдік білім кеңістігіне
біртіндеп өтуі жағдайында шетел тілдерін оқытудың рөлі артады.Әрине
12 жылдық білім беру жағдайында ағылшын тілін оқыту әдістемесінің
бірі ойын элементтерімен іс-әрекеттер арқылы оқыту.Ойын элементтері
оқытудың бір түрі болып табылады.Бұл әдістің тиімділігі оқушылардың
белсенділігін пәнге деген қызығушылығын ,ынтасын арттыруында болып
табылады.
Оқудың алғашқы кезінде оқушының тілдік материалдарды жеңіл меңгеріп
кетуіне көмектеседі.Ойын түрлерін дұрыс өткізілген сабақта
оқушылардың тілді үйренуіне ынтасы артып,сол тілді білуге
қызығады.
Оқушының шаршауын сейілтіп,қызығушылығын арттыратын тек ойын
элементтері болып саналады.Ойын оқушыны бірігіп жұмыс істеуге бағыт
береді,іздендіруге дағдысына қалыптастыруына мүмкіндік
туғызады.
Ағылшын тілін оқытуда ойын түрлерін мынадай мақсатта қолдану
тиімді.
1.Алфавитті дұрыс меңгерту
2.Орфографияны дұрыс оқыту
3.Дұрыс оқу дағдысын қалыптастыру
4.Лексиканы меңгерту
5.Оқушылардың ойын дамыту, дұрыс жазу, дұрыс айту,дұрыс білу
дағдысын қалыптастыру.
Оқушыларды шетел тілінде сөйлеуге қарым-қатынас жасауға шет тілін
әрбір мұғалім өз сабақтарында жаттығудың бір түрі ретінде ойындарды
қолданылып,сабақты қызықты өтуге, оқушылардың тілге деген
қызығушылығын арттыруға білім деңгейін тексеру құралы ретінде
пайдалануға болады.
Таңдап алынған ойындар оқушылардың сөз байлығына ,тіл қорына сай
болу керек.Мұғалім кез-келген ойынды өткізу үшін алдын-ала жоспар
құрып алуы керек. Сонымен бірге мұғалім ойынға қойылатын төмендегі
әдістемелік талаптарын біліп орындауы тиіс.
Ол әдістемелік тұрғыдан алғанда мынадай бөліктерден тұрады:
1.Ойынның өтілетін сабақтарының мазмұны мен тақырыбына сай
болуы.
2.Ойынға берілген уақытты нақты белгілеу.
3.Ойынның ойналу түрі топ болып ойнау.
4.Ойынға қажетті материалдардың түгел дайындалып қойылуы.
5.Қолданылған сөздер,сөз тіркестері,өлең таңдау
6.Ойындардың өту барысының жоспарын жасау.
Мұғалім алдымен оқушының оқуға қызығушылығын ояту қажет. Оқушының
қызығу жәрдемімен оқып үйрену барысында қабілеті ашылып, дарыны
ұшталады, өз күшіне мүмкіндігіне сенімі артады,кісілігі қалыптасып,
дара тұлғалық сипаттарға ие бола бастайды.
Қызығуды туғызу үшін ойын түрлерін пайдаланудың орны бөлек. Тиімді
пайдаланылған ойын түрлері мұғалімнің түсіндіріп отырған материалын
оқушылардың зор ынтамен тыңдап берік меңгеруіне көмектеседі.
Өйткені төменгі сыныптағы оқушылардың аңсары сабақтан гөрі ойынға
ауыңқырап отырады. Қызықты ойын түрінен кейін олар тез серігіп
тапсырманы ықыластана әрі сапалы орындайтын болады. Ойындар барлық
сыныптарда қолданылады.
Сонымен бірге сынып ішінде ойнайтын ойындар мен іс-әрекеттер арқылы
да оқытуға болады.Біз сынып ішінде ойындарды қашан қолдануымыз
керек.Мысалы сабақ үстінде жаңа сөздерді қайталау үшін,өтілген жаңа
сабақты еске түсіру үшін қолданған жөн.
Сынып ішінде мынадай ойындарды ойнауға болады:
What’s in the bag?
Around the world
Board Race
Order Race
Question race
Bingo
Go fish ойындарын қолдануға да болады.
Бұл ойындар оқушылардың танымын кеңейтіп,
білім мен білік шеберліктерінің жан-жақты дамуына,
қалыптасуына,
тілдік материалдарды жақсы біліп,
сөз іскерліктерін меңгеруіне көп көмектеседі.
Ойындар оқушылардың танымын,
ақыл–ой белсенділігін қалыптастырудың маңызды құралы бола отырып,олардың бағдарлама материалының негізгі тақырыптары бойынша алған білімдерін тереңдете түсуді,әрі пысықтауды көздейді.Бұл ойындар балалардың сабақ үстіндегі жұмысын түрлендіре түседі,
олардың пәнге қызығушылығын оятып,
ынта –ықылыас қоюына баулиды және оқушылардың зейінін,ойлау қабілеттерін дамытады.
Ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақты міндеттерді шешеді.
Ойынның мақсаты бағдарламада анықталған білім,
білік,
дағдылар жайында түсінік беру,
оларды қалыптастыру,
және тиянақтау және пысықтау немесе тексеру сипатында болып келеді.
Ойынның міндеті баланың қызығушылығын оятып,
белсенділігін арттыру мақсатында іріктеліп алынған нақты мазмұнымен анықталады.
Ойын ұғымына түсінік берсек,
бұл баланың мінез –құлқына өзі басқарумен қатар топпен жұмыс жүргізе білу әрекеті,
ол баланың бір-біріне көмектесу,
тез ойлау қабілетін,
алға ұмтылу ісін дамытады.
Сондықтан бағдарлама бойынша бекітілген оқыту үрдісінде ойын түрлерін сабақ үрдісінде үнемі пайдаланып отыру керек.
Ағылшын тілі пәнінде көбіне рольдік ойындар,
грамматикалық ойындар,
танымдық ойындар қолданылады.
Ойын-оқу,
еңбек іс-әрекеттерімен бірге адамның өмір сүруінің маңызды бір түрі.
Іс-әрекетті кесте түрінде қарастырсақ,оқушының белсенділігімен білім сапасын көрсетеді.
Білім алумен Баланың дене Оқушылардың қызығуы артады
біліктілік оқушының қозғалысы жақсарады Топпен жұмыс істеуге
дағдысын Баланы еңбек етуге дағдыланады.
қалыптастырады.
талпындырады Танымдық әрекеттерді
Ұйымшылдық қабілеті жетілдіреді.
артады.
Ойлау қабілеті артады,
дамиды.
Осы іс –
әрекеттер арқылы оқушыларды оқытуға да болады.
Іс-әрекеттің мынадай түрлеріне тоқталсақ:
Matching
Categories
Fill in the blanks
Dialogues
Drawing
Singing осы іс-әрекеттің түрлерін сабақ үстінде қолданса өте тиімді нәтиже береді.
Ойынның өзіне тән мотивтері болады.
Мысалы:
мазмұндық,
рөлдік ойындар баланың зейінін есін,
ойлауын,
қиялын қалыптастыруда зор маңыз атқарады.
Ойын әсері арқылы бала өз қасиетін қалай қанағаттандыра алатындығын,
қандай қабілеті бар екенін байқап көреді.
Ал,
ақыл-ой ойындарында белгілі бір ережелерді сақтап ойнайды.
Ол ойындар баланың тапқырлығын,
байқағыштығын,
зейінділігін арттырумен қатар,
ерік сезім түрлерін дамытады.
Ойын түрлері өте көп.
Соның ішінде сабақта пайдаланылатын танымдық ойындар,
сөздік ойындар жан-жақты дамытып білімді толық игеруіне көмектеседі.
Ойын түрлерінің материалдары сабақтың тақырыбы мен мазмұнына неғұрлым сәйкес келсе,
оның танымдық,
тәрбиелік маңызы арта түседі.
Оны тиімді пайдалану сабақтың әсерлілігін,
тартымдылығын күшейтеді,
оқушылардың сабаққа ынтасы мен қызығушылығы артады.
Ойын сабақтың әр кезеңдерінде,
тақырыбына қарай мұғалім өзі таңдап алып,
қолданып отырады.
Сондықтан осы баяндамада тілді меңгерту мақсатында сабақта қолданылатын түрлі ойындармен таныстыра кетуді жөн көріп отырмын.
1.What’s in the bag? Сумкада не бар ойыны.
Мұғалім алдымен балаларға бір сумка алып келеді.
Балалардан сұрайды.
Балалар сумкада не бар? Балалар ішінде дәптер,
қалам, кітап бар деп айта бастайды. Мұғалім бұл ойынды сабақ
соңында қолданса болады. Әсіресе жаңа сөздерді еске түсіру үшін
қолдануға болады. Мұғалім сумканың ішіндегі заттармен
таныстырады.Сумкада не бар? Мұғалім
оқушылардан What’s
this? Сұрағы арқылы затты көрсету арқылы сұрайды.
Мысалы: Pen, copybook, pencil, ruller, rubber деп көрсетеді. Сосын оқушыларға жеке-жеке
қайталатады.Сөздерді ұмытпау керек. Сосын оқушыларға сумка ішіндегі
заттарды таратып беріп,оқушылардан осы заттарды мына сұрақ арқылы
сұрауға да болады.Мысалы: Who has a
pencil? Who has a
ruller? Жауап бергенде оқушылар кімде екенін табу
керек.Оқушылар тапса Janar has a
pencil деп табу керек. Бұл ойын оқушының абаққа деген
қызығушылығы артып, сөздік қорлары молайып, есте сақтау қабілеті
артады.
2.Board race Тақта сайысы ойыны
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім оқушыларды екі топқа бөліп,ойынның ережесімен
таныстырады.Бұл ойында мұғалім түстер,сандар,сөздер айтады сол
айтылған сөздерді,сандарды оқушылар қатесіз жазу керек.Келесі оқушы
әрі қарай жалғасын жалғастырып отырады.Соңында оқушылардың жазғанын
тексеріп қателерін жөндеп қай топтың жеңгенін анықтайды.Мысалы:
P-1 ----P-2
Red ----Red
Ten ---Ten
Stone ----Stone
Winter ----Winter
Book ------Book
Осылай рет-ретімен оқушылар жалғастырып болған соң қателерін жөндеп
қай жақтын жеңгенін айтады. Бұл ойында оқушылар шапшаңдықты, дұрыс
жаза білуді,есте сақтау қабілеттері артады.
3.Question Race Сұрақтар сайысы
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім сол сабаққа қатысты сұрақтар қойылады. Осы сұрақтар
оқушыларға таратылып беріледі. Оқушылар сол сұрақтарға дұрыс жауап
беру керек. Мысалы жыл мезгілдерін өткен кезде суреттер арқылы да
мынадай сұрақтар арқылы қолдануға болады.
1.How many seasons are there
in a year?
2.What are they?
3.How many months are there in a year?
4.What are they?
5.What season is it now?
6.What month is it now?
7.How many days are there in a week?
8.What are they?
Осы сұрақтар арқылы оқушылардың сөйлеу қабілеттері артып,сөздік қорлары молайып,сабаққа деген қызығушылығы артады.
Қорыта келгенде,
оқу үрдісінде «ойын түрлерін пайдалану біріншіден,
оқушылардың білімін берік меңгерту құралы болса,
екіншіден балалардың сабаққа деген қызығушылығын көтеру болып табылады.
Ойын түрлерін пайдалану мынадай нәтижеге жеткізеді.
Нәтиже
1. Әр оқушының шығармашылығы артады.
2. Жылдам жұмыс істеуге дағдыланады
3. Оқушының жеке қабілеті анықталады
4. Оқушы топ жаруға ұмтылады.
5. Оқушының ойлау қабілеті дамиды
6. Әр оқушы өз деңгейімен бағаланады.
oirk
Ағылшын тілі сабағында ойын элементтерін қолдану
Тақырыбы: Ағылшын тілі
сабағында ойын элементтерін қолдану.
Жоспары:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
а)Ағылшын тілі сабағында ойын элементтерін және іс – әрекеттер
арқылы оқыту.
ІІІ. Қорытынды
Елбасы жолдауында кез – келген орта санатты мектептің балаларының
ең жоғарғы деңгейдегі шет тілін оқып үйренуіне жағдай жасайтындай
дәрежеге қол жеткізуіміз керек делінген. Жалпы орта білім беретін
мектептерде қазіргі таңда шет тілін меңгертуге аса мән беріліп
отыр. Қазақстан Республикасындағы ең бірінші кезекте тұрған тіл
саясаты туралы басты мәселе мемлекеттік тілді еркін меңгерту,шет
тілін меңгертудегі басты мақсат – білім алушылардың сапасын
халықаралық стандартқа сай көтеру. Бұл үшін жетілдірілген әдіс
шетел ғалымдарының іс-тәжірибелерімен танысу қажет екендігі ешбір
дау туғызбайтыны белгілі.
12 жылдық білім беру мазмұнының негізгі мақсаты қарқынды дамып келе
жатқан өзгермелі қоғамда өмір суруге икемді,білімді,қабілетті жеке
тұлғаны қалыптастыру,оның болашақ кәсіби бағдарын айқындауына игі
ықпал ету болып табылады.
Бүгінгі күні елімізде 12 жылдық білім беруге көшу қызу пікірталас
туғызуда,оқытудың жаңа жүйесіне көшу-әлемдік білім кеңістігіне
енуді көздейтін заман талабынан туындаған мәселе.12 жылдық оқу
мерзімінде оқытуда жалпы орта білім беру мазмұнында қазіргі білім
беру салалары сақталады: тіл мен әдебиет.
Қазақстанның білім беру жүйесінің әлемдік білім кеңістігіне
біртіндеп өтуі жағдайында шетел тілдерін оқытудың рөлі артады.Әрине
12 жылдық білім беру жағдайында ағылшын тілін оқыту әдістемесінің
бірі ойын элементтерімен іс-әрекеттер арқылы оқыту.Ойын элементтері
оқытудың бір түрі болып табылады.Бұл әдістің тиімділігі оқушылардың
белсенділігін пәнге деген қызығушылығын ,ынтасын арттыруында болып
табылады.
Оқудың алғашқы кезінде оқушының тілдік материалдарды жеңіл меңгеріп
кетуіне көмектеседі.Ойын түрлерін дұрыс өткізілген сабақта
оқушылардың тілді үйренуіне ынтасы артып,сол тілді білуге
қызығады.
Оқушының шаршауын сейілтіп,қызығушылығын арттыратын тек ойын
элементтері болып саналады.Ойын оқушыны бірігіп жұмыс істеуге бағыт
береді,іздендіруге дағдысына қалыптастыруына мүмкіндік
туғызады.
Ағылшын тілін оқытуда ойын түрлерін мынадай мақсатта қолдану
тиімді.
1.Алфавитті дұрыс меңгерту
2.Орфографияны дұрыс оқыту
3.Дұрыс оқу дағдысын қалыптастыру
4.Лексиканы меңгерту
5.Оқушылардың ойын дамыту, дұрыс жазу, дұрыс айту,дұрыс білу
дағдысын қалыптастыру.
Оқушыларды шетел тілінде сөйлеуге қарым-қатынас жасауға шет тілін
әрбір мұғалім өз сабақтарында жаттығудың бір түрі ретінде ойындарды
қолданылып,сабақты қызықты өтуге, оқушылардың тілге деген
қызығушылығын арттыруға білім деңгейін тексеру құралы ретінде
пайдалануға болады.
Таңдап алынған ойындар оқушылардың сөз байлығына ,тіл қорына сай
болу керек.Мұғалім кез-келген ойынды өткізу үшін алдын-ала жоспар
құрып алуы керек. Сонымен бірге мұғалім ойынға қойылатын төмендегі
әдістемелік талаптарын біліп орындауы тиіс.
Ол әдістемелік тұрғыдан алғанда мынадай бөліктерден тұрады:
1.Ойынның өтілетін сабақтарының мазмұны мен тақырыбына сай
болуы.
2.Ойынға берілген уақытты нақты белгілеу.
3.Ойынның ойналу түрі топ болып ойнау.
4.Ойынға қажетті материалдардың түгел дайындалып қойылуы.
5.Қолданылған сөздер,сөз тіркестері,өлең таңдау
6.Ойындардың өту барысының жоспарын жасау.
Мұғалім алдымен оқушының оқуға қызығушылығын ояту қажет. Оқушының
қызығу жәрдемімен оқып үйрену барысында қабілеті ашылып, дарыны
ұшталады, өз күшіне мүмкіндігіне сенімі артады,кісілігі қалыптасып,
дара тұлғалық сипаттарға ие бола бастайды.
Қызығуды туғызу үшін ойын түрлерін пайдаланудың орны бөлек. Тиімді
пайдаланылған ойын түрлері мұғалімнің түсіндіріп отырған материалын
оқушылардың зор ынтамен тыңдап берік меңгеруіне көмектеседі.
Өйткені төменгі сыныптағы оқушылардың аңсары сабақтан гөрі ойынға
ауыңқырап отырады. Қызықты ойын түрінен кейін олар тез серігіп
тапсырманы ықыластана әрі сапалы орындайтын болады. Ойындар барлық
сыныптарда қолданылады.
Сонымен бірге сынып ішінде ойнайтын ойындар мен іс-әрекеттер арқылы
да оқытуға болады.Біз сынып ішінде ойындарды қашан қолдануымыз
керек.Мысалы сабақ үстінде жаңа сөздерді қайталау үшін,өтілген жаңа
сабақты еске түсіру үшін қолданған жөн.
Сынып ішінде мынадай ойындарды ойнауға болады:
What’s in the bag?
Around the world
Board Race
Order Race
Question race
Bingo
Go fish ойындарын қолдануға да болады.
Бұл ойындар оқушылардың танымын кеңейтіп,
білім мен білік шеберліктерінің жан-жақты дамуына,
қалыптасуына,
тілдік материалдарды жақсы біліп,
сөз іскерліктерін меңгеруіне көп көмектеседі.
Ойындар оқушылардың танымын,
ақыл–ой белсенділігін қалыптастырудың маңызды құралы бола отырып,олардың бағдарлама материалының негізгі тақырыптары бойынша алған білімдерін тереңдете түсуді,әрі пысықтауды көздейді.Бұл ойындар балалардың сабақ үстіндегі жұмысын түрлендіре түседі,
олардың пәнге қызығушылығын оятып,
ынта –ықылыас қоюына баулиды және оқушылардың зейінін,ойлау қабілеттерін дамытады.
Ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақты міндеттерді шешеді.
Ойынның мақсаты бағдарламада анықталған білім,
білік,
дағдылар жайында түсінік беру,
оларды қалыптастыру,
және тиянақтау және пысықтау немесе тексеру сипатында болып келеді.
Ойынның міндеті баланың қызығушылығын оятып,
белсенділігін арттыру мақсатында іріктеліп алынған нақты мазмұнымен анықталады.
Ойын ұғымына түсінік берсек,
бұл баланың мінез –құлқына өзі басқарумен қатар топпен жұмыс жүргізе білу әрекеті,
ол баланың бір-біріне көмектесу,
тез ойлау қабілетін,
алға ұмтылу ісін дамытады.
Сондықтан бағдарлама бойынша бекітілген оқыту үрдісінде ойын түрлерін сабақ үрдісінде үнемі пайдаланып отыру керек.
Ағылшын тілі пәнінде көбіне рольдік ойындар,
грамматикалық ойындар,
танымдық ойындар қолданылады.
Ойын-оқу,
еңбек іс-әрекеттерімен бірге адамның өмір сүруінің маңызды бір түрі.
Іс-әрекетті кесте түрінде қарастырсақ,оқушының белсенділігімен білім сапасын көрсетеді.
Білім алумен Баланың дене Оқушылардың қызығуы артады
біліктілік оқушының қозғалысы жақсарады Топпен жұмыс істеуге
дағдысын Баланы еңбек етуге дағдыланады.
қалыптастырады.
талпындырады Танымдық әрекеттерді
Ұйымшылдық қабілеті жетілдіреді.
артады.
Ойлау қабілеті артады,
дамиды.
Осы іс –
әрекеттер арқылы оқушыларды оқытуға да болады.
Іс-әрекеттің мынадай түрлеріне тоқталсақ:
Matching
Categories
Fill in the blanks
Dialogues
Drawing
Singing осы іс-әрекеттің түрлерін сабақ үстінде қолданса өте тиімді нәтиже береді.
Ойынның өзіне тән мотивтері болады.
Мысалы:
мазмұндық,
рөлдік ойындар баланың зейінін есін,
ойлауын,
қиялын қалыптастыруда зор маңыз атқарады.
Ойын әсері арқылы бала өз қасиетін қалай қанағаттандыра алатындығын,
қандай қабілеті бар екенін байқап көреді.
Ал,
ақыл-ой ойындарында белгілі бір ережелерді сақтап ойнайды.
Ол ойындар баланың тапқырлығын,
байқағыштығын,
зейінділігін арттырумен қатар,
ерік сезім түрлерін дамытады.
Ойын түрлері өте көп.
Соның ішінде сабақта пайдаланылатын танымдық ойындар,
сөздік ойындар жан-жақты дамытып білімді толық игеруіне көмектеседі.
Ойын түрлерінің материалдары сабақтың тақырыбы мен мазмұнына неғұрлым сәйкес келсе,
оның танымдық,
тәрбиелік маңызы арта түседі.
Оны тиімді пайдалану сабақтың әсерлілігін,
тартымдылығын күшейтеді,
оқушылардың сабаққа ынтасы мен қызығушылығы артады.
Ойын сабақтың әр кезеңдерінде,
тақырыбына қарай мұғалім өзі таңдап алып,
қолданып отырады.
Сондықтан осы баяндамада тілді меңгерту мақсатында сабақта қолданылатын түрлі ойындармен таныстыра кетуді жөн көріп отырмын.
1.What’s in the bag? Сумкада не бар ойыны.
Мұғалім алдымен балаларға бір сумка алып келеді.
Балалардан сұрайды.
Балалар сумкада не бар?
Балалар ішінде дәптер,
қалам,
кітап бар деп айта бастайды.
Мұғалім бұл ойынды сабақ соңында қолданса болады.
Әсіресе жаңа сөздерді еске түсіру үшін қолдануға болады.
Мұғалім сумканың ішіндегі заттармен таныстырады.Сумкада не бар?
Мұғалім оқушылардан What’s
this? Сұрағы арқылы затты көрсету арқылы сұрайды.
Мысалы: Pen, copybook, pencil,
ruller, rubber деп көрсетеді.
Сосын оқушыларға жеке-жеке қайталатады.Сөздерді ұмытпау керек.
Сосын оқушыларға сумка ішіндегі заттарды таратып беріп,оқушылардан осы заттарды мына сұрақ арқылы сұрауға да болады.Мысалы: Who has a pencil? Who has a
ruller? Жауап бергенде оқушылар кімде екенін табу керек.Оқушылар тапса Janar has a
pencil деп табу керек.
Бұл ойын оқушының абаққа деген қызығушылығы артып,
сөздік қорлары молайып,
есте сақтау қабілеті артады.
2.Board race Тақта сайысы ойыны
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім оқушыларды екі топқа бөліп,ойынның ережесімен таныстырады.Бұл ойында мұғалім түстер,сандар,сөздер айтады сол айтылған сөздерді,сандарды оқушылар қатесіз жазу керек.Келесі оқушы әрі қарай жалғасын жалғастырып отырады.Соңында оқушылардың жазғанын тексеріп қателерін жөндеп қай топтың жеңгенін анықтайды.Мысалы:
P-1 ----P-2
Red ----Red
Ten ---Ten
Stone ----Stone
Winter ----Winter
Book ------Book
Осылай рет-ретімен оқушылар жалғастырып болған соң қателерін жөндеп қай жақтын жеңгенін айтады.
Бұл ойында оқушылар шапшаңдықты,
дұрыс жаза білуді,есте сақтау қабілеттері артады.
3.Question Race Сұрақтар сайысы
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім сол сабаққа қатысты сұрақтар қойылады.
Осы сұрақтар оқушыларға таратылып беріледі.
Оқушылар сол сұрақтарға дұрыс жауап беру керек.
Мысалы жыл мезгілдерін өткен кезде суреттер арқылы да мынадай сұрақтар арқылы қолдануға болады.
1.How many seasons are there in a year?
2.What are they?
3.How many months are there in a year?
4.What are they?
5.What season is it now?
6.What month is it now?
7.How many days are there in a week?
8.What are they?
Осы сұрақтар арқылы оқушылардың сөйлеу қабілеттері артып,сөздік қорлары молайып,сабаққа деген қызығушылығы артады.
Қорыта келгенде,
оқу үрдісінде «ойын түрлерін пайдалану біріншіден,
оқушылардың білімін берік меңгерту құралы болса,
екіншіден балалардың сабаққа деген қызығушылығын көтеру болып табылады.
Ойын түрлерін пайдалану мынадай нәтижеге жеткізеді.
Нәтиже
1. Әр оқушының шығармашылығы артады.
2. Жылдам жұмыс істеуге дағдыланады
3. Оқушының жеке қабілеті анықталады
4. Оқушы топ жаруға ұмтылады.
5. Оқушының ойлау қабілеті дамиды
6. Әр оқушы өз деңгейімен бағаланады.
Сабақ барысында оқушы зейінін сабаққа аудару, ауызша сөйлей алу және жазу дағдысын қалыптастыру, пәнге деген қызығушылығымен өз бетінше жұмыс жасай алу қабілетін дамытуда дидактикалық ойындардың үлесі зор десек болады. Мәтінді мазмұндауға үйрету, жоспар құруға, белгілі бір суретке тақырып қоя білуге, сол суретке қарап сөйлем құрауға, мұғалімнің көмегімен өздерінің ойларын, қызықты іс-әрекеттерін әңгімелеуге үйрету дидактикалық ойындарды ойнау барысында қалыптасады. Балалар білімді ойын арқылы қабылдап үйренеді. Сондықтан сабақтағы ойын оқушы білімін тыңдап, ой-өрісін кеңейте алады, білім алудағы қызығушылығы артады. Ойын арқылы бала көптеген мәліметтер алады, психологиялық ерекшеліктерін қалыптастырады. Баланың жас ерекшелігіне, сабақтың мақсатына сай ұжымдастырылған ойындардың берері мол.
Келешекте жаппай 12 жылдық білімге көшетіндіктен 12 жылдық білім беру бойынша мемлекеттік стандарт жобасын алып қарасақ та оқытудың ойын технологиясына үлкен мән берілген. «Пәндік, пәнаралық сипаттағы дидактикалық және сюжеттік, рөлдік ойындар білім алушыға өзін танытуға, жолдастарының пікірімен санасуға, көпшілік алдында сөйлеу қабілетін үйренуге, жан-жақты білімін көрсетуге мүмкіндік береді. Рөлдік, сюжеттік ойындардың көмегімен білім алушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыратын оқу міндеттерін шешуге болады.
Ойын арқылы оқушының білімі мен бейімін, жеке тұлғалық қасиет-қабілеттерін арттыру мүмкіндіктері зерттелген. Ойындардың қажеттілігін іріктеп ала білу-ұстаз шеберлігіне байланысты. Оқушының тілін дамытуда сөздік ойындарын қолдану тиімдірек. Сондай ойындардың бірі – «Керекті сөзді тауып айт». Ойынның мақсаты – қажетті сөздерді дұрыс тауып айтуға жаттықтыру, оқушы зейінін қалыптастыру. Мұғалім сол сабаққа қатысты жалпылама сөзді атайды, оқушылар қажетті сөздерді атайды немесе жазады. Сондай-ақ оқушы зейінін қалыптастыруда «Who’s the faster?» ойынын өткізуге болады. Бұл ойынды барлық сабақтарда қолдануға болады. Сабақ барысында оқушылардың қызығушылығы, зейіні, тілін дамыту үшін дидактикалық ойындар мен тапсырмалардан басқа грамматикалық ойындардың орны ерекше. Яғни құзіреттілік тапсырмалар арқылы оқушының тілімен, оқуға деген және пәнге деген ынтасы артады. Сабақта тиімді қолданылған ойын оқушылардың грамматиканы толық меңгеріп, сауатты жазу дағдысына мол мүмкіндік береді. Оқушыларды өз беттерімен жұмыс істеуге дағдыландырады, ізденімпаздыққа баулиды. Грамматикалық ойындардың ерекшеліктері де бар. Бұл ойын әр түрлі жағдаяттар арқылы жүзеге асады. Ойын сабақтың әр бөлігінде, әр мақсатта жекеленіп, дараланып қолданылады. Жаңа тақырыпты түсіндіруде, өткенді қайталауда, пысықтау сабақтарында пайдаланылады.
Сабақ барысында оқушының тілін дамытатындай, коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыратындай ойындарды қолданамын. Олар: «доппен ойыны» – балалар допты бір-біріне лақтырып тез заттың атын немесе түсін, яғни жалғастыру керек. «Сұрақ қой» ойынында үстелдің үстінде бірнеше заттар жатады, оқушылар әр затқа сұрақ қою керек, «Затты тап» ойынында мұғалім әлдебір затты гаетпен жауып, сұрақтар қою барысында оқушылар ол не зат екенін шешу керек, «Сөз құра» – суретке қарап атын атау және осы сөздің бірінші әрпіне сөз құрау керек, «Дым білмес» ойынында дым білмес тақтадағы сөзді немесе карташадағы санды дұрыс оқымайды,мысалы: мұғалім 20 санын көрсетеді, ал дым білмес It’s twelve десе, сынып түзетіп No, it’s twenty деп жауап беру керек, «Түсті ата» ойынында мұғалім қызыл түсті карташаны көрсетіп « What colour is
it ?” балалар It’s red деп жауап береді . Әр ойын сабақ мақсатына сай қолданыс табады. Бұл ойындар оқушының сөйлеу тілін жаттықтырады, яғни коммуникативтік құзіреттілікті арттырады.
Қимылдары дамуымен қатар ойын барысында өлең, тақпақ жаттайды, мысалы: «colours”, “friends”, “ school”, “family” .
Сонымен қатар оқушы құзыреттіліктерін дамытатындай рольдік, сюжеттік ойындарға үлкен мән беремін. Ойын үстінде бала сұранысы мен мұғалім тапсырмасы өзара ұштасады. Мысалы: «Our house» ойыны. Топ өздері тұрғысы келетін үйдің сұлбасын сызады немесе суретін салады. Одан кейін осы үйді салу үшін материалдарды анықтап алады. Осылайша ойын өмірмен байланыста болып, оқушы құзыреттілігін дамытуға септігін тигізеді.
Сонымен, ойын келесі маңызды міндеттер: баланың қоғамдық қатынастарға бейімделуі, жалпы адамзаттық мәдени құндылықтар мен әртүрлі ұлт өкілдерінің мәдениеттерін меңгеруі: баланың шынайы адамгершілік коммуникацияға енуіне мүмкіндік беретін коммуникативті іс-әрекеттердің көрініс табуы жүзеге асырылады. Баланың әр қырынан көрінуіне интеллектуалдық, шығармашылық, коммуникативтік жағынан және әртүрлі қиындықтарды жеңуге жағдай жасайды. Осы орайда сабағымда қолданып жүрген коммуникативтік құзіреттілікке құрылған тапсырмалардың мынадай үлгілерін қолданамын:
Task 1.Turn these sentences into questions.
a) Aidar can play the chess.
b) This is Ann’s mother.
c) They can speak French.
d) I am fromJapan.
e) They are friends.
Task2. a) Read the text about Omar’s letter to his friend.
Dear Darkhan!
I have got a new friend. His name is Adil. He is 14. He is tall and handsome. He is not fat, he is thin. He has got a sister. Her name is Asem. She is 13. She is beautiful. Her hair is short. Adil’s father is strict but he is kind. His mother is very nice. They are very friendly.
b) Answer the questions:
1. What’s Omar’s friend’s name? ________________________ .
2. How old is Adil? ___________________________ .
3. Is Adil fat? ____________________ .
4. What is he like? ___________________________ .
Task 3. a) Write a short story about your friend .
b) Answer the following questions about you friend (friends).
1) What’s your friend’s name?
2) What does she/he look like?
3) What does she like /dislike?
4) What is her favourite sport?
5) What are her father and mother?
6) What do they look like?
7) What are their personal qualities?
Task4. a) Read the text , translate and answer true or false.
My best friend
Brian is my best friend. He’s 14 years old. He has blue eyes and blonde hair. He’s short and a bit fat, and he isn’t very good-looking.
When he’s not at school he’s watching TV. His favourite TV programme is The X-Files. He is very lazy but he’s a happy person. He always laughs and he is very friendly. I like him a lot.
a. Brain is slim. _____ d. He enjoys watching TV. _____
b. Brain is tall. ______ e. He is friendly. ________
c. He is lazy. _______
Task 5. Say it in English. a) екінші қалам b) бесінші күн c) он екінші ай
d) отыз алтыншы сабақ e) он бесінші жаттығу
Task 6. Write 5 sentences of what you did/didn’t do) yesterday. Ex: Yesterday I worked ( or didn’t work) in the house.
to work in the garden, to read a book, to write a letter to granny, to clean the carpet with the vacuum cleaner, to wash up, to make cakes, to go shopping, to water the flowers, to air the room.
Task 7. Make compound words.
-
Play a. glasses
-
Pop b. teller
-
Eye c. ground
-
Story d. corn
-
Post e. card
Task 8. Join a word from box A with a phrase from box B and write sentences about your family.
|
A |
B |
|
Usually |
watches the news on TV |
|
Always |
reads in bed |
|
Never |
listens to classical music |
|
Often |
works at the weekend |
|
Sometimes |
plays basketball with friends |
|
|
goes shopping on Saturdays |
Ex: My sister always reads in bed.
-
My sister _____________________________________
-
My brother ____________________________________
-
My mother ____________________________________
-
My father _____________________________________
Бастапқы және кейінгі этаптарда ағылшын тілін оқытудағы бір негізгі аспект ол ойын элементтерін тиімді пайдалану болып табылады. Ойын арқылы бала қоғамдық тәжірибені меңгереді, сондықтан әр сабақ үрдісінде қандай ойын қолдануға болатынын сабақтың мақсатына, жас ерекшелігіне сәйкес таңдау керек.
Менің сабақ барысында пайдаланатын кейбір ойындардың үлгілері:
«Міlling» – «Сыңарыңды тап» жаттығуы. Бұл жаттығуды кезкелген пән сабағында қолдануға болады. Оқушылар екі топқа бөлінеді. «А» және «В» тобы. Өтілген тақырып бойынша бір топқа оқиғаның аты, ал екінші топқа – оқиғаның мән-жайы жазылған карточкалар беріледі. Олар сынып бөлмесінде еркін жүріп өз сыңарларын табу керек.
« Сөйлемді аяқта…» . Бұл жаттығуды да кезкелген пән сабағында қолдануға болады. Оқушылар екі топқа бөлінеді. «А» және «В» тобы. Өткен тақырып бойынша бір топқа сөйлемнің басы, екінші топқа сөйлемнің аяқталуы беріледі, олар сынып бөлмесінде еркін жүріп өз сыңарларын табу керек. Бұл ойындарды 4-5 сыныптармен жиі өткіземін.
Teaching with limited Resources:« Шектелген ресурстармен оқыту» Бұл жағдайда мұғалім сынып бөлмесіндегі бар заттарды қолданып сабақ өткізеді. Мысалы: бөлмедегі орындықтарды пайдаланып ойындар өткізу.
«Hot chair» – «Ыстық орындық». Тақтаның алдында 2 орындық қойылады. Біреуі – «true», екіншісі– «false». Тақтаның алдына 4-6 оқушы шақырылады. Мұғалім өткен тақырып бойынша сөйлемдер айтады. Оқушылар естісімен екі орындықтың біреуіне жүгіріп отырады. Дұрыс отырмаған оқушы ойыннан шығады. Женген оқушы тиісті «5» бағасын алады.
“Compare them”ойыны. Жануарлардың суреттерін дайындаg, оқушыларды жұптап бөлемін де, әр жұпқа 2 суреттен беремін, тақтаға бірнеше сын есімдерді жазылады, Мысалы: Bad short tasty Beautiful long small Good young big Nice old sweet. Оқушылар суреттеріндегі жануарлар ды салыстырып, неғұрлым көп сөйлем жазады. Анаграмма / Wordsnakes. Оқушыларға берілген анаграмманы шешуге ұсынамын: woruyehaohellohowareyouIamfineseeyougoodbye. “Kim`s Game” ойыны. Оқушының сумкасындағы заттарды оқыту үшін бәрін партаның үстіне жинап қойып, оларды қайталату керек. Содан соң бір-бірден тығып, өздеріне таптыру керек. Мысалы: Close your eyes! Open your eyes! What“s missing?.
Сөйлеу аудирование, оқу және жазумен тығыз байланыста. Аудирование мен сөйлеу ойды ауызша жеткізу ретінде бір-бірімен тығыз байланысты. Сөйлеу бұл тікелей оқумен байланысты. Сөйлеу жазумен де байланысты. Мысалы оқушы жазу үстінде өз ойынан сыбырлап айтып отырады.
Сөйлеу монологтық және диалогтық түрде жүзеге асырылады. Диалог- бұл екі не одан да көп адамдардың сөйлеу кезіндегі қарым – қатынасы. Біреуі тыңдаушы, біреуі-сөйлеуші бола алады. Яғни диалогтық сөйлесу оқушының тілін дамытуға көп септігін тигізеді, сабақтар барысында диалог құрау, ойнау жиі жүргізіледі.
Қазіргі мектептегі ақпараттық құралдарды жетік меңгеру, Power Point, Active Studio бағдарламаларымен жұмыс істеп қана қоймай үнемі интернет жүйесіндегі жаңалықтар мен өзгерістерді өзінің кәсіби шеберлігіне қолдана білу, білім кеңістігін кеңейту, ашу бағытындағы өзгерістер мен әлемдік білім беру кеңістігіне кіруге талпыну. Соңғы кезде уақыт көрсетіп отырғандай, мұғаліммен салыстырғанда оқушыда көп ақпарат болатыны кейінгі көрсетілген тәжірибелер дәлелдеп отыр. Қазіргі кезде адамның кәсіби шеберлігіне, білім өрісіне, зиялылық және танымдылық деңгейіне өмірдің өзі биік талаптар қойып отыр. Сондықтан әрбір мұғалім өз қызметіне ақпараттық технологияны пайдалана білуі кажет. Бұл мәселе білім беруді ақпаратттындырудың қажетті шартына айналып отыр. Осы мақсатпен дидактикалық ойындарды оқушыларды Active Studioмен сабақтарымда суреттерді сәйкестендіру, суретін салу, керекті суретті орнына қою сияқты ойындары оқушы білімін дамытуға қолданамын, және де суреттер арқылы есте сақтау қабілеттері де дамуына септігін тигізеді.
Қорытындылай келе, дидактикалық ойындар оқушылардың таным белсендігін жандандыратын, өздігінен ойлауын дамытатын тәсілдердің бірі. Олар кез-келген оқу материалын қызықты да тартымды қылып, оқушылардың көңілді күйін көтеруге, өздерінің жұмыстарына қанағаттануға және білім үрдісін жеңіл меңгеруге көмектеседі. Сабақ барысында ойын арқылы дамытуға арналған тапсырмалар жүйелі бағытталып, ұйымдастырылып отырса сонда ғана мұғалімнің сабақ мақсатына жеткізуіне мүмкіндік береді.
«Let’s draw a
Rainbow!»ойыны.
Мақсаты:
түстерді
үйрету.
Ойынға
қажет
құралдар:түрлі
–түсті
қарандаштар,
кемпірқосақ
салынған
сурет.
Ойын барысы:
біріншіден
мұғалім
кемпірқосақ
салынған
суретті
тақтаға
іледі.
Оқушылар
7
түрлі
қарандашты
партаның
үстіне
қояды.
Мұғалім: This is a rainbow. I can see red
colour(суретті
көрсетеді,
балалар
сол түсті
қарандашты
көтереді), orange colour, yellow colour, green
colour, blue colour, dark blue colour, violet colour. The rainbow
is colourful. It’s beautiful. Let’s draw a
rainbow!
Сосын
мұғалім
балаларға
кемпірқосақтағы
түстерді
реттілігімен
есте сақтап
алуларына
уақыт
береді
де,
суретті
тақтадан
алып тастайды.
Балалар
кемпірқосақты
салып
болғаннан
кейін,
мұғалім
суретті
тақтаға
іледі.
Балалар
өз суреттерімен
салыстырады.
Суреттер
салынып,
салыстырылғаннан
кейін,
мұғалім
кемпірқосақтың
түстерін
көрсете
отырып
сұрайды. What colour is
it? Балалар
сұраққа
жауап
береді.
Ойынның
ұзақтығы: 7-10
минут.
2. «At the
Zoo» ойыны.
Мақсаты:can
модальді
етістігінің
қолданылуын
үйрету.
Ойынға
қажет
құралдар:
әр түрлі
партаға
қойылған
ойыншық
аңдар.
Ойын барысы:
оқушылардың
біреуі
–
экскурсовод,
қалғандары
жануарлар
саябағына
келушілер.
Мысалы,
балалар
аюдың
қасына
барады.
Экскурсовод: This is a bear. It can run and jump. It can
swim and climb trees but it can’t
fly.
Келушілер: Can it
hop?
Экскурсовод:No, it
can’t.
Cосын басқа
оқушы
экскурсовод
болады
да,
ойын ары қарай
жалғасады.
Ойынның
ұзақтығы: 7-10
минут.
3.
Жазуға
үйрету
ойыны.
Мұғалім
тақтаға
қандай
да бір сөзді
жазады,
мысалы:schoolchildren.
Осы сөздегі
әріптерден
сөз құрастыруы
керек.
Мәселен: schoolchildren: he, she, side, shoe, nose,
ill, red, doll, line, child,
school және т.б.
Қай топ көп сөз құраса,
сол топ жеңіске
жетеді.
4. «Whose birthday is
today?» ойыны.Мұғалім
оқушыларға
“One of you has a birthday today. Guess who
she is”.
Оқушылар: What colour is her
hair?
What colour are her
eyes?
What is her nose
like?
What is she
wearing?
What is her hobby?
– деген
сұрақтарға
жауап
бере отырып,
оқушылар
кімнің
туған
күні екенін
табу керек.
Бұл ойын оқушыларды
ағылшын
тілінде
сөйлеуге
үйретеді.
.
Бастауыш
буынға
келетін
болсақ,
шетел
тілін
оқытудағы
бір негізгі
аспект
ол ойын элементтерін
тиімді
пайдалану
болып
табылады.
Әр сабақ
процесінде
қандай
дидактикалық
ойын қолдануға
болатынын
сабақтың
мазмұнына,
мақсатына
жас ерекшелігіне
сәйкес
таңдау
керек.
Мысалы, 4
сыныптағы
«Тамақ»
тақырыбына
жаңа материалды
бекіту
кезінде
«Артық
сөзді
тап»
ойынын
қолдануға
болады.
Cheese
rain
Hamburger
bread
Pizza
butter
Milk
meat
Мұндай
тапсырмалар
оқушылардың
өз ойын дәлелдеуге,
абстрактілі
ойлауға
көмектеседі. 2-4
сыныптарда
«Қай әріпті
жоғалттым?»,
«Іздеп
тап»,
«Түстерді
айыр»
ойындары
тілдік,
лексикалық,
грамматикалық,
фонетикалық
ойындар
ұйымдастыруға
болады.
2
сыныпта
фонетикалық
ойындар
қолданылады.
Мысалы,
«Естимін-
Естімеймін»
ойынын
алатын
болсақ
ойын барысында
оқушылар
топқа
бөлінеді.
Мұғалім
сөздерді
айтып
отырады,
оқушылар
сөздердегі
дауысты,
дауыссыз
дыбыстардың
кездесуіне
орай шарт бойынша
қолдарын
немесе
екі қолымен
бірдей
көрсетеді,
мұғалім
тақтаға
ойнап
тұрған
балалардың
қателерін
жазып
тұрады.
Қатесі
аз болған
топ жеңімпаз
атанады.
Бұл ойын оқушылардың
есту дағдысын
қалыптастырады.
Сонымен
бірге
алфавитпен
жұмыс
істеуге
арналған
ойын.
Мысалы,
«Әріп қайда?»
ойыны.
Мұғалім
тақтаға
бірнеше
сөз жазып,
солардың
ішінен
берілген
әріп басқаша
оқылатындай
үш сөз табуды
тапсырады.
Кім бұрын
тапса
сол жеңімпаз.
Лексикалық
ойындар.
Мысалы, 3
сыныпта
сан есімдерді
өткен
кезде
«Сандар»
ойыны
ойналады.
Оқушылар
екі топқа
бөлінеді.
Тақтаның
оң және сол жағына
бірдей
сандар
жазылады.
Мұғалім
сандарды
бірінен
кейін
бірін
айтып
отырады,
ойыншылар
сол сандарды
тез тауып,
сызып
тастап
отырады.
Тапсырманы
бірінші
орындаған
топ жеңіске
жетеді.
Ойын нәтижесінде
балалардың
сан есім туралы
білімі
қаншалықты
меңгергені
тексеріледі.
Грамматикалық ойындар. Мысалы, «Қимылдарды көрсету» ойынын қарастырайық. Ойыншылар жұп болып бірнеше топқа бөлінеді. Бір ойыншы мимикамен немесе понтомимамен бір қимылды көрсетеді, ал екіншісі етістіктерді қолдана отырып, бұл қимылды түсіндіруі керек. Мұндай ойындар нәтижесінде көбінесе, етістіктерді ауызша сөйлеуде тез қолдануға дағдыланады.
Дайындық тобында «Parts
of the body» тақырыбын өткенде оқушыларға жаңа сөздерді меңгерту
үшін «Let’s fly» ойынын ойнатуға болады. Бұл ойында оқушылар
орындарынан тұрып, қолдарын екі жаққа көтеріп құс тәрізді ұшады,
бірге let's fly, fly, fly деп айтады. Мұғалім «nose» деген сөзді
естігенде мұрындарын ұстау керек. Қателескен немесе сөзді білмеген
оқушы ойыннан шығады. Сол сияқты «face, head, hand…». Ойын
нәтижесінде оқушылар жаңа сөздерді тез
меңгереді.
Бұл ойын арқылы оқушылардың білім сапасын
қалыптастыруда:
1. Грамматиканы жақсы
меңгереді;
2. Оқу мен жазу дағдыларын
қалыптасырады;
3. Бала бойында тілді үйренуге деген талпыныс
пайда болады;
4. Басқа елдің мәдениетіне, өміріне деген
қызығушылығы туады;
5. Сөздерді дұрыс айтуға
ұмтылады.
Қорыта келгенде, оқушылардың білім, білік шеберліктерінің жан жақты дамуына, қалыптасуына, тілдік материалдарды жақсы біліп, сөз іскерліктерін меңгеруіне ойындар көп көмек береді. Олар арқылы түрлі дағдыларды меңгеру барысында оқушылар белсенділікке, өз бетінше жұмыс істеуге, қорытынды жасауға дағдыланады. Бастауыш сынып пен орта буын сабақтастығы барысында оқу үрдісінде «ойын» түрлерін пайдалану, біріншіден оқушылардың білімін берік меңгерту құралы болса, екіншіден балалардың сабаққа деген қызығушлығын, белсенділігін арттырып, білім сапасын көтеру болып табылады. Ойын әрекетінсіз ағылшын тілі лексикасын оқушының есінде қалдыру тиімділігі аз және ақыл ой күшін көп қажет етеді. Оқу үрдісіне енгізілген ойын ағылшын тілі сабағында оқытудың бір түрі ретінде қызықты, жеңіл және жанды болуы керек. Ойын оқу үрдісін жеңілдететінін ескеру қажет.
1. «Алфавит» (“Alphabet”)
ойыны
Мақсаты: ағылшын тілі әріптерін қаншалықты
меңгергендігін
тексеру.
Шарты: Тақтаға «А», «В», «С» сияқты
алфавиттің үлкен әріптерін іліп қоямыз. Ал, оқушылар осы әріптің
кіші әріптерін үстелге шашылып жатқан әріптерінің ішінен тауып ілу
керек.
2. «Ойлан, тап» (“Think
and find”) ойыны
Мақсаты: оқушылардың қиялын, сезім түйсігін
дамыту.
Шарты: Ортаға түрлі заттарға толы дорбаны
қоямыз. Оқушыларды екі топқа бөліп, бір бірден шақырамыз. Көзі
байлаулы оқушы дорба ішіндегі затты табуы тиіс. Қай топ бірінші
аяқтайды, сол топ жеңіске
жетеді.
3. «30 секунд» (“30
second”) ойыны
Мақсаты: оқушыларды жылдам ойлауға дағдылау
және тақырыпты
бекіту
Шарты: Бір ойыншы тақырыпқа сай сөз айтады,
келесі оқушы сол сөздің соңындағы әріптен келетін сөз айтуы тиіс.
Егер оқушы 30 секунд ішінде айта алмаса ойыннан
шығады.
4. «Дұрыс жаз» (“Write
right”) ойыны
Мақсаты: жылдам ойлау қабілетін
дамыту
Шарты: Тақтаға екі сөз жазылады. Кімде кім
сол сөздің әр әріпіне сөзді көп тауып жазса, сол топ жеңіске
жетеді.
Мысалы: Swim – son, well, ill,
mother
5. «Ширату»
(“Brainstorm”) ойыны
Мақсаты: Оқушылардың сөздік қорын
тексеру
Шарты: Тақтаға ұзақ сөз беріп, оның ішінен
сөз шығару керек. Ескерту: сөз құрамында қанша әріп бар сонша
әріпті қолдануы
тиіс.
Мысалы: beautiful: eat, tea, but, fil, lie and so
on.
6.
«Шашу»(“Strew”)
ойыны
Мақсаты:
еске сақтау
қабілетін
тексеру.
Шарты:
Сабақтың
тақырыбына
сай сөздердің
жазылу
ретін
шатастырып
жазып
қоямыз.
Оқушылар
берілген
уақыт
ішінде
сөздерді
дұрыс
жазуы
керек.
7.
«Менің
заттарым» (“My
things”) ойыны
Мақсаты:
оқушылардың
еске сақтау,
байқағыштық
қабілетін
жаңарту
Шарты:
Оқушыларға
күнделікті
өмірдегі
тұрмыстық
заттардың
атын қазақшаға
аударып
айтамыз.
Мысалы:
мен кеше бір «Перизат»
үйге алып келдім.
Әпкем
маған
сүйікті
су сабыным
«Көгершінді»
сыйлады.
Bingo
Go fish ойындарын қолдануға да болады. Бұл ойындар оқушылардың
танымын кеңейтіп, білім мен білік шеберліктерінің жан-жақты
дамуына, қалыптасуына, тілдік материалдарды жақсы біліп, сөз
іскерліктерін меңгеруіне көп көмектеседі.
Ойындар оқушылардың танымын, ақыл–ой белсенділігін қалыптастырудың
маңызды құралы бола отырып,олардың бағдарлама материалының негізгі
тақырыптары бойынша алған білімдерін тереңдете түсуді,әрі
пысықтауды көздейді.Бұл ойындар балалардың сабақ үстіндегі жұмысын
түрлендіре түседі, олардың пәнге қызығушылығын оятып, ынта –ықылыас
қоюына баулиды және оқушылардың зейінін,ойлау қабілеттерін
дамытады. Ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақты міндеттерді
шешеді.
Ойынның мақсаты бағдарламада анықталған білім, білік, дағдылар
жайында түсінік беру, оларды қалыптастыру, және тиянақтау және
пысықтау немесе тексеру сипатында болып келеді. Ойынның міндеті
баланың қызығушылығын оятып, белсенділігін арттыру мақсатында
іріктеліп алынған нақты мазмұнымен анықталады.
Ойын ұғымына түсінік берсек, бұл баланың мінез –құлқына өзі
басқарумен қатар топпен жұмыс жүргізе білу әрекеті, ол баланың
бір-біріне көмектесу, тез ойлау қабілетін, алға ұмтылу ісін
дамытады. Сондықтан бағдарлама бойынша бекітілген оқыту үрдісінде
ойын түрлерін сабақ үрдісінде үнемі пайдаланып отыру керек.
Ағылшын тілі пәнінде көбіне рольдік ойындар, грамматикалық ойындар,
танымдық ойындар қолданылады. Ойын-оқу, еңбек іс-әрекеттерімен
бірге адамның өмір сүруінің маңызды бір түрі. Іс-әрекетті кесте
түрінде қарастырсақ,оқушының белсенділігімен білім сапасын
көрсетеді.
Білім алумен Баланың дене Оқушылардың қызығуы артады
біліктілік оқушының қозғалысы жақсарады Топпен жұмыс істеуге
дағдысын Баланы еңбек етуге дағдыланады.
қалыптастырады. талпындырады Танымдық әрекеттерді
Ұйымшылдық қабілеті жетілдіреді.
артады. Ойлау қабілеті артады,
дамиды.
Осы іс – әрекеттер арқылы оқушыларды оқытуға да болады.
Іс-әрекеттің мынадай түрлеріне тоқталсақ:
Matching
Categories
Fill in the blanks
Dialogues
Drawing
Singing осы іс-әрекеттің түрлерін сабақ үстінде қолданса өте тиімді
нәтиже береді.
Ойынның өзіне тән мотивтері болады. Мысалы: мазмұндық, рөлдік
ойындар баланың зейінін есін, ойлауын, қиялын қалыптастыруда зор
маңыз атқарады. Ойын әсері арқылы бала өз қасиетін қалай
қанағаттандыра алатындығын, қандай қабілеті бар екенін байқап
көреді. Ал, ақыл-ой ойындарында белгілі бір ережелерді сақтап
ойнайды. Ол ойындар баланың тапқырлығын, байқағыштығын,
зейінділігін арттырумен қатар, ерік сезім түрлерін дамытады. Ойын
түрлері өте көп. Соның ішінде сабақта пайдаланылатын танымдық
ойындар, сөздік ойындар жан-жақты дамытып білімді толық игеруіне
көмектеседі.
Ойын түрлерінің материалдары сабақтың тақырыбы мен мазмұнына
неғұрлым сәйкес келсе, оның танымдық, тәрбиелік маңызы арта түседі.
Оны тиімді пайдалану сабақтың әсерлілігін, тартымдылығын күшейтеді,
оқушылардың сабаққа ынтасы мен қызығушылығы артады.
Ойын сабақтың әр кезеңдерінде, тақырыбына қарай мұғалім өзі таңдап
алып, қолданып отырады. Сондықтан осы баяндамада тілді меңгерту
мақсатында сабақта қолданылатын түрлі ойындармен таныстыра кетуді
жөн көріп отырмын.
1.What’s in the bag? Сумкада не бар ойыны.
Мұғалім алдымен балаларға бір сумка алып келеді. Балалардан
сұрайды. Балалар сумкада не бар? Балалар ішінде дәптер, қалам,
кітап бар деп айта бастайды. Мұғалім бұл ойынды сабақ соңында
қолданса болады. Әсіресе жаңа сөздерді еске түсіру үшін қолдануға
болады. Мұғалім сумканың ішіндегі заттармен таныстырады.Сумкада не
бар? Мұғалім оқушылардан What’s this? Сұрағы арқылы затты көрсету
арқылы сұрайды. Мысалы: Pen, copybook, pencil, ruller, rubber деп
көрсетеді. Сосын оқушыларға жеке-жеке қайталатады.Сөздерді ұмытпау
керек. Сосын оқушыларға сумка ішіндегі заттарды таратып
беріп,оқушылардан осы заттарды мына сұрақ арқылы сұрауға да
болады.Мысалы: Who has a pencil? Who has a ruller? Жауап бергенде
оқушылар кімде екенін табу керек.Оқушылар тапса Janar has a pencil
деп табу керек. Бұл ойын оқушының абаққа деген қызығушылығы артып,
сөздік қорлары молайып, есте сақтау қабілеті артады.
2.Board race Тақта сайысы ойыны
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім оқушыларды екі топқа бөліп,ойынның ережесімен
таныстырады.Бұл ойында мұғалім түстер,сандар,сөздер айтады сол
айтылған сөздерді,сандарды оқушылар қатесіз жазу керек.Келесі оқушы
әрі қарай жалғасын жалғастырып отырады.Соңында оқушылардың жазғанын
тексеріп қателерін жөндеп қай топтың жеңгенін анықтайды.Мысалы:
P-1 ----P-2
Red ----Red
Ten ---Ten
Stone ----Stone
Winter ----Winter
Book ------Book
Осылай рет-ретімен оқушылар жалғастырып болған соң қателерін жөндеп
қай жақтын жеңгенін айтады. Бұл ойында оқушылар шапшаңдықты, дұрыс
жаза білуді,есте сақтау қабілеттері
артады.
3.Question Race Сұрақтар
сайысы
Бұл ойынның шарты:
Мұғалім сол сабаққа қатысты сұрақтар қойылады. Осы сұрақтар
оқушыларға таратылып беріледі. Оқушылар сол сұрақтарға дұрыс жауап
беру керек. Мысалы жыл мезгілдерін өткен кезде суреттер арқылы да
мынадай сұрақтар арқылы қолдануға
болады.
1.How many seasons are there
in a year?
2.What are they?
3.How many months are there in a year?
4.What are they?
5.What season is it now?
6.What month is it now?
7.How many days are there in a week?
8.What are they?
Осы сұрақтар арқылы оқушылардың сөйлеу қабілеттері артып,сөздік қорлары молайып,сабаққа деген қызығушылығы артады.
Қорыта келгенде,
оқу үрдісінде «ойын түрлерін пайдалану біріншіден,
оқушылардың білімін берік меңгерту құралы болса,
екіншіден балалардың сабаққа деген қызығушылығын көтеру болып табылады.
Ойын түрлерін пайдалану мынадай нәтижеге жеткізеді.
Нәтиже
1. Әр оқушының шығармашылығы артады.
2. Жылдам жұмыс істеуге дағдыланады
3. Оқушының жеке қабілеті анықталады
4. Оқушы топ жаруға ұмтылады.
5. Оқушының ойлау қабілеті дамиды
6. Әр оқушы өз деңгейімен бағаланады
шағым қалдыра аласыз













