АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҒЫНДА ОЙЫН ЭЛЕМЕНТТЕРІН ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ

Атырау қаласы,

№33 Қасым Қайсенов атындағы ора мектеп

«Ағылшын тілі» пәнінің мұғалімі

Бақтығалиева Айзада Ишанғалиқызы

АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҒЫНДА ОЙЫН ЭЛЕМЕНТТЕРІН ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ

Қазіргі заманда тіл үйрену тек теориялық білім алу ғана емес, сонымен қатар практикалық дағдыларды қалыптастыру процесіне де айналған. Ағылшын тілі пәнін оқытуда оқушылардың тілдік дағдыларын дамыту үшін әр түрлі әдіс-тәсілдер қолдану маңызды. Соның ішінде ойын элементтерін сабаққа енгізу ерекше нәтиже береді. Ойын — оқушыларды белсендіру, шығармашылық қабілеттерін дамыту, тіл үйренуге деген қызығушылықтарын арттырудың тиімді құралы болып табылады. Бұл мақалада ағылшын тілі сабағында ойын элементтерін қолданудың тиімділігі талқыланады.

1. Ойынның педагогикалық негіздері

Ойын – бұл белгілі бір ережелер мен мақсаттарға негізделген әрекет. Ойын әдісін педагогикада алғаш рет Ян Амос Коменский, Фридрих Фребель, Монтессори сияқты педагогтар ұсынған. Олар ойынның оқыту процесіндегі маңыздылығын атап өткен. Ағылшын тілін үйретуде ойын элементтерін пайдалану – оқушылардың оқу процесіне қызығушылығын арттыруға, тілдік дағдыларын дамытуға көмектесетін тиімді құрал болып табылады.

Ойынның педагогикалық тиімділігі мыналарға негізделеді:

-Мотивацияны арттыру. Ойын оқушының сабаққа деген қызығушылығын оятып, оны белсенді етеді.

- Әлеуметтік өзара әрекеттесу. Топтық және жұптық жұмыстар оқушылардың бір-бірімен қарым-қатынас жасауына, тілдік ортада өзін еркін сезінуіне мүмкіндік береді.

- Тілдік дағдыларды дамыту. Ойын барысында тыңдау, сөйлеу, жазу және оқылым дағдылары жетіледі.

- Жарқын эмоциялар мен көңіл-күй. Ойын барысында оқушылардың көңіл-күйі көтеріліп, олар өздерін сабақты үйрену барысында жақсы сезінеді.

2. Ойын элементтерінің түрлері және олардың тиімділігі.Ағылшын тілін оқытуда әр түрлі ойын түрлерін қолдануға болады. Олардың әрқайсысы оқушылардың тілдік дағдыларын дамытуға бағытталған. Ойын түрлері:

Рөлдік ойындар. Оқушылар белгілі бір рөлдерге еніп, сол рөлде сөйлеу, тыңдау дағдыларын дамытады. Мысалы, «Дүкендегі әңгіме», «Мейрамханадағы тапсырыс беру» сияқты рөлдік ойындар оқушылардың сөйлеу дағдыларын дамытуға көмектеседі.

Сөздік ойындар. Бұл ойындар сөздік қорды кеңейтуге және грамматикалық құрылымдарды дұрыс қолдануға көмектеседі. Мысалы, «Сөздерді аяқта», «Сөздер тізбегі» сияқты ойындар сөздік қорды жаттауға тиімді.

Логикалық ойындар. Оқушылар логикалық ойлауын дамытып, ағылшын тілінде дұрыс жауап табуға тырысады. Мысалы, «Кроссвордтар», «Табу» сияқты ойындар оқушылардың сөздерді дұрыс қолдануына көмектеседі.

Құрастыру ойындары. Бұл ойындар оқушылардың грамматикалық құрылымдар мен сөйлемдер құрастыру дағдыларын дамытуға көмектеседі. Мысалы, сөздер мен суреттерді қосып сөйлемдер құрастыру ойындары.

Жарыстар мен викториналар. Бұл ойындар оқушылардың бәсекелестік рухын оятады. Жеңіске жету үшін олар ағылшын тілінде жылдам әрі дұрыс жауап беру керек. Мұндай ойындар оқушылардың ағылшын тіліндегі білімін нығайтады.

3. Ойын элементтерін қолданудың тиімділігі.Ойын элементтерін ағылшын тілі сабағында қолданудың көптеген артықшылықтары бар. Олардың ең бастысы – оқушылардың тіл үйренуге деген қызығушылығын арттыру. Сабақта ойын элементтері қолданылған кезде оқушылар тек тыңдаушы емес, белсенді қатысушыға айналады. Бұл олардың өзіне деген сенімділігін арттырып, жаңа ақпаратты меңгеруге деген ынтасын күшейтеді.Оқушылардың көңіл-күйін жақсарту. Ойын сабақты қызықты әрі көңілді етеді, бұл оқушылардың стресс деңгейін төмендетеді. Егер сабақ тек теориямен шектелсе, оқушыларға бірсарынды болып көрінуі мүмкін, ал ойын элементтері сабақтың ерекше әрі есте қаларлық болуына ықпал етеді.Әрбір оқушының жеке қабілеті мен ерекшеліктеріне қарай ойын түрін таңдай отырып, оны дамытуға мүмкіндік туғызуға болады. Мысалы, кейбір оқушыларға грамматикаға байланысты ойындар тиімді болса, ал басқалары сөздік қорды дамытатын ойындарға көбірек қызығушылық танытуы мүмкін.Ойындар оқушылардың шығармашылық әлеуетін ашады. Олар өз идеяларын ағылшын тілінде еркін білдіре алады, бұл тілдік шекараларын кеңейтеді.

- Әлеуметтік дағдыларды дамыту. Ойындар топта немесе жұпта жүргізілгенде оқушылардың арасындағы коммуникация және ынтымақтастық дағдылары дамиды. Олар бір-бірімен бірге жұмыс істей отырып, ағылшын тілінде қарым-қатынас жасау мүмкіндігіне ие болады.

4. Ойын элементтерін қолдануға арналған тапсырмалар Ағылшын тілі сабағында ойын элементтерін қолдану үшін әртүрлі тапсырмалар дайындалуы мүмкін. Міне, бірнеше мысал:

1. "Сөзді аяқта" (Word completion)*

Оқушыларға сөздердің бастапқы әріптері беріледі, олар сол сөздерді дұрыс аяқтап, сөйлем құру керек. Мысалы:

- T n (негізгі сөз: "Train" - пойыз)

- S rt (негізгі сөз: "Start" - бастау)

2. "Кроссворд" (Crossword) Оқушыларға ағылшын тілінде кроссворд беріледі. Бұл тапсырма сөздік қорды және тілдің грамматикалық құрылымын дамытуға бағытталған.

3. "Сөйлем құрастыру" (Sentence construction)

Оқушыларға сөздер беріледі, олар сол сөздермен грамматикалық тұрғыдан дұрыс сөйлемдер құруы тиіс. Бұл тапсырма сөйлем құрылымы мен сөздердің дұрыс орналасуын үйренуге көмектеседі.

4. "Табу" (Taboo)

Оқушыларға бір сөздің анықтамасы беріледі, бірақ сол сөзді қолдануға болмайды. Олар оны сипаттап, басқа оқушы сол сөзді табуы керек. Бұл ойын оқушылардың сөздік қорын кеңейтуге көмектеседі.

5. "Рөлдік ойын" (Role-playing game)Оқушыларға әр түрлі өмірлік жағдайлар беріледі (мысалы, дүкенде, дәріханада, мейрамханада және т.б.), олар өз рөлдерін ойнап, ағылшын тілінде сөйлесуге тиіс.

Қорытынды.

Ағылшын тілін оқытуда ойын элементтерін қолдану – оқушылардың қызығушылығын арттыру, тілдік дағдыларды дамыту және сабақтың тиімділігін жоғарылату үшін аса маңызды әдіс. Ойындар арқылы оқушылар тек білім ғана алмай, сонымен қатар практикалық дағдыларын да жетілдіреді. Ойын элементтерін пайдалану оқушылардың мотивациясын арттырып, олардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға және ағылшын тілінде еркін сөйлесуіне мүмкіндік береді. Осылайша, ойын — ағылшын тілін үйренудің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.