Ағылшын тілін ойындар мен әңгімелер арқылы үйренеміз

Аннотация

Бұл мақалада ағылшын тілін үйретуде ойындар мен әңгімелерді қолданудың тиімділігі қарастырылады. Ойындар оқушылардың қызығушылығын арттырып, қарым-қатынас дағдыларын дамытады, ал әңгімелер тілдік орта қалыптастырып, тыңдау және сөйлеу қабілеттерін жетілдіреді. Сонымен қатар, ойындардың түрлері мен олардың сабақтарда қолдану әдістері сипатталады. Бұл зерттеу тілді үйренудің интерактивті және шығармашылық тәсілдерін қолдануды насихаттайды.

Кілт сөздер: ағылшын тілі, ойын арқылы оқыту, рөлдік ойындар, сөздік ойындар, интерактивті әдістер, әңгімелер арқылы оқыту, тіл үйрену әдістері.

Кіріспе

Қазіргі жаһандану дәуірінде ағылшын тілін білу – қажеттілік. Бұл тіл халықаралық қарым-қатынастың, ғылым мен технологияның, сондай-ақ мәдениетаралық байланыстың маңызды құралына айналды. Ағылшын тілін оқыту әдістері күн санап жаңарып, жетілдірілуде. Соның ішінде ойындар мен әңгімелер арқылы үйрету – тіл үйренуді жеңіл әрі қызықты ететін әдістердің бірі. Бұл мақалада ағылшын тілін ойындар мен әңгімелер арқылы үйренудің маңыздылығы мен тиімділігі қарастырылады.

1. Ойындар арқылы ағылшын тілін үйрену

1.1 Ойынның маңызы мен артықшылықтары

Ойын – адамның табиғи қажеттіліктерінің бірі. Психологтар мен педагогтар ойын барысында адам жаңа ақпаратты оңай қабылдайтынын атап көрсетеді. Тілді үйрену процесінде ойындар бірнеше маңызды рөл атқарады:

• Қызығушылық тудырады – ойын барысында оқушылар сабаққа белсенді қатысады. Көптеген оқушылар үшін дәстүрлі грамматикалық жаттығулар мен мәтін оқу бірсарынды болуы мүмкін, ал ойын элементтері енгізілгенде олар белсенділік танытады. Түрлі командалық ойындар, жарыстар және интерактивті тапсырмалар оқушыларды жігерлендіріп, ынталандырады.

• Есте сақтауды жақсартады – ойын арқылы алынған ақпарат ұзақ уақыт есте қалады. Бұл когнитивті процестердің белсенді болуымен байланысты, өйткені ойын барысында оқушылар ақпаратты қайталап, оны әртүрлі жағдайларда қолданады. Көптеген зерттеулер ойын түрінде берілген ақпаратты оқушылар тез меңгеріп, ұзақ уақыт ұмытпайтынын көрсетеді.

• Қарым-қатынас дағдыларын дамытады – ойын кезінде оқушылар ағылшын тілінде сөйлесуге мәжбүр болады. Әсіресе рөлдік ойындарда олар нақты өмірлік жағдайларды елестетіп, еркін сөйлеуге тырысады. Ойындар оқушыларды өз ойын ашық білдіруге, басқа адамдармен диалог құруға үйретеді. Бұл әдіс коммуникативті тілді дамытудың тиімді құралы болып табылады.

• Қателіктерден қорықпай үйренуге мүмкіндік береді – ойын кезінде қате жасау оқушы үшін стресс тудырмайды, керісінше үйрену құралы ретінде қарастырылады. Көптеген оқушылар грамматикалық немесе лексикалық қателер жасаудан қорқады, бірақ ойын кезінде олар өзін еркін сезініп, дұрыс сөйлеуді үйренеді. Бұл олардың сенімділігін арттырады және тілдік кедергілерді жеңуге көмектеседі.

• Креативті ойлауды дамытады – ойын элементтері шығармашылық қабілеттерді жетілдіруге ықпал етеді. Әсіресе, оқушыларға өз ойындарын ойлап табуға немесе белгілі бір оқиға желісі бойынша жаңа шешімдер ұсынуға мүмкіндік бергенде, олардың қиялы мен логикалық ойлауы дамиды.

• Топтық жұмыс дағдыларын жақсартады – көптеген ойындар командалық жұмысқа негізделген, бұл оқушыларды бірлесіп жұмыс істеуге, пікір алмасуға және серіктестерімен ынтымақтасуға үйретеді.

• Тілдік орта қалыптастырады – ойын барысында ағылшын тілі табиғи ортада қолданылады. Әдетте, оқушылар жаңа сөздер мен фразаларды ойын кезінде өздері байқамай-ақ үйреніп кетеді. Бұл олардың сөздік қорын байытып, сөйлеу дағдыларын жақсартады.

Осылайша, ойындар тек қызықты уақыт өткізу ғана емес, сонымен қатар ағылшын тілін тиімді меңгеруге көмектесетін қуатты құрал болып табылады.

1.2 Ағылшын тілі сабақтарында қолданылатын ойын түрлері

1. Рөлдік ойындар (Role-Playing Games)

   • Бұл ойындар оқушыларға белгілі бір рөлге еніп, шынайы өмірлік жағдайларда сөйлесу мүмкіндігін береді. Мұндай ойындар арқылы оқушылар әлеуметтік және коммуникативті дағдыларын дамыта алады.

   • Мысалы: "Мейрамханадағы диалог", "Әуежайдағы жолаушы мен қызметкер", "Дәріханада сөйлесу", "Қонақүйде бөлме брондау".

   • Бұл ойындарды өткізгенде мұғалім нақты сценарийлер ұсынуы мүмкін немесе оқушыларға өз бетінше диалог құруға мүмкіндік береді.

2. Сөздік ойындар (Vocabulary Games)

   • Сөздік қорды байытуға бағытталған. Бұл ойындар оқушылардың жаңа сөздерді есте сақтауына, олардың мағынасын түсініп, дұрыс қолдануына көмектеседі.

   • Мысалы: "Hangman" (жасырынған сөзді табу), "Word Association" (сөздерді байланыстыру), "Scrabble" (әріптерден сөздер құрастыру).

   • Сонымен қатар, "Pictionary" (сурет салып, сөзді табу), "Bingo" (сөздерді сәйкестендіру) сияқты ойындар да өте танымал.

3. Қозғалыс ойындары (Action Games)

   • Балаларға немесе жасөспірімдерге арналған. Бұл ойындар қозғалыс арқылы үйренуге мүмкіндік береді, сондықтан олар жас оқушылар үшін өте тиімді.

   • Мысалы: "Simon Says" (бұйрықтарды орындау), "Charades" (ым-ишарамен сөзді түсіндіру), "Musical Chairs" (музыка тоқтаған кезде орын табу).

   • Мұндай ойындар ағылшын тіліндегі бұйрықтарды, етістіктерді, дене мүшелерінің атауларын және басқа да сөздік қор элементтерін үйренуге көмектеседі.

4. Интерактивті онлайн ойындар

   • Көптеген оқушыларға қызықты болуы мүмкін. Қазіргі таңда технологияның дамуы арқасында ағылшын тілін үйренуге арналған көптеген онлайн ойындар бар.

   • Мысалы: "Kahoot!" (викториналар жасау және шешу), "Quizlet Live" (сөздерді есте сақтауға көмектесетін жаттығулар), "Duolingo Challenges" (ағылшын тілін үйренуге арналған арнайы тапсырмалар).

   • Сонымен қатар, "Wordwall", "Baamboozle", "BBC Bitesize" сияқты платформалар да оқушыларға пайдалы ресурстар ұсынады.

   • Онлайн ойындар тек қызықты ғана емес, сонымен қатар өзара бәсекелестікті ынталандырады, бұл оқушыларды белсенді болуға итермелейді.

Ойын түрлерінің әрқайсысы белгілі бір дағдыларды дамытуға көмектеседі. Мұғалімдер сабақты жоспарлау кезінде әртүрлі ойындарды үйлестіріп қолданса, оқушылардың тілді меңгеру процесі әлдеқайда тиімді әрі қызықты болары сөзсіз.

2. Әңгімелер арқылы ағылшын тілін үйрену

2.1 Әңгіменің маңызы мен пайдасы

Әңгімелер – тілді үйренудің ең табиғи жолдарының бірі. Балалар ана тілін көбіне тыңдау және қайталау арқылы үйренетінін ескерсек, ағылшын тілін үйренуде де осындай әдіс тиімді болатыны анық. Әңгімелердің негізгі артықшылықтары:

• Тыңдау және түсіну дағдыларын дамытады;

• Грамматиканы табиғи жолмен үйренуге көмектеседі;

• Оқушының қиялын және шығармашылық ойлауын дамытады;

• Мәдени танымды кеңейтеді – ағылшын тілді елдердің мәдениетімен танысуға мүмкіндік береді.

2.2 Әңгімелерді қолдану тәсілдері

1. Қысқа әңгімелер оқу

   • Бастапқы деңгейдегі оқушыларға қысқа әрі жеңіл мәтіндер ұсынылады.

   • Мысалы: "The Lion and the Mouse", "Goldilocks and the Three Bears".

2. Аудио және видео әңгімелер тыңдау

   • Тыңдау дағдыларын дамыту үшін маңызды.

   • Мысалы: "Storynory" веб-сайты немесе "BBC Learning English" подкасттары.

3. Әңгімелерді рөлмен оқу

   • Оқушылар диалогтарды дауыстап оқып, сөйлеу машықтарын дамытады.

4. Әңгіме құрастыру

   • Берілген суреттер бойынша оқушылар өз әңгімелерін ойлап тауып, жазып немесе айтып береді.

3. Ойындар мен әңгімелерді біріктіру әдістері

Тіл үйренудің ең тиімді жолы – ойындар мен әңгімелерді біріктіре қолдану. Мұғалімдер келесі әдістерді пайдалана алады:

• Ойын барысында әңгімелерді қолдану – оқушылар белгілі бір оқиғаға қатысты рөлдік ойын ойнайды.

• Сабақ барысында интерактивті әңгімелерді пайдалану – оқушылар оқиғаның жалғасын өздері құрастырады.

• Сценарийлер жазу және сахналау – бұл оқушыларға тілді қолдану тәжірибесін береді.

Қорытынды

Ағылшын тілін үйрену қызықты әрі тиімді болуы үшін ойындар мен әңгімелерді пайдалану өте маңызды. Бұл әдістер оқушыларға тілді үйренуді табиғи әрі еркін ортада жүргізуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, ойындар мен әңгімелер оқу процесін қызықты етеді, сөйтіп оқушылардың ынтасын арттырады. Оқытушылар осы әдістерді белсенді қолданып, тіл үйренудің шығармашылық жолдарын дамытуы қажет.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Brown, H. D. (2007). Teaching by Principles: An Interactive Approach to Language Pedagogy. Pearson Education.

2. Harmer, J. (2007). The Practice of English Language Teaching. Pearson Longman.

3. Wright, A., Betteridge, D., & Buckby, M. (2006). Games for Language Learning. Cambridge University Press.

4. Nation, I. S. P. (2013). Learning Vocabulary in Another Language. Cambridge University Press.

5. Ur, P. (2012). A Course in English Language Teaching. Cambridge University Press.

6. Cameron, L. (2001). Teaching Languages to Young Learners. Cambridge University Press.