Ағылшын тілін оқытуда оқушыларда жиі кездесетін қиындықтар мен оларды шешу жолдары

Ағылшын тілін оқытуда оқушыларда жиі кездесетін қиындықтар мен оларды шешу жолдары 

Кемелбекова Камила Аханқызы

<<Академик Е.А Бөкетов атындағы Қарағанды зерттеу университеті>> шетел тілдер факултетінің 4 курс студенті

Қаржаубаева Жібек Сайлауқызы

<<Академик Е.А Бөкетов атындағы Қарағанды зерттеу университеті>> шетел тілдер факултетінің 4 курс студенті

  Аңдатпа

Мақала ағылшын тілін үйренудегі негізгі қиындықтар мен оларды тиімді жеңу әдістеріне арналады. Мотивацияның рөлі, ана тілінің әсері, мәдени айырмашылықтар және акцент сияқты мәселелер қарастырылады. Дағдыларды жақсарту үшін тыңдау, сөйлесу сабақтары мен оқу сияқты тәжірибелер ұсынылады. Оқу процесіне қолайлы орта мен кешенді тәсілдің маңызы атап өтіледі.

Кілт сөздер: мотивация;мәдениет;акцент;тыңдау;кешенді тәсіл

Ағылшын тілі — әлемде ең кең таралған тілдердің бірі болып табылады және білім беру, бизнес, медицина, банк ісі, туризм және басқа да салаларда маңызды рөл атқарады. Компьютерлік жүйелердің көпшілігінде ағылшын тілі қолданылады, сондықтан ол халықаралық қарым-қатынас құралына айналды, әрі оны үйренушілердің саны артып келеді. Алайда, оқушылар ағылшын тілін меңгеруде түрлі қиындықтарға ұшырайды.

Бұл мақалада ағылшын тілін шетел тілі ретінде үйренудегі негізгі қиындықтар қарастырылып, студенттерге тілді еркін меңгеруге көмектесетін тиімді әдістер ұсынылады. Қазіргі жағдайда ағылшын тілін білу маңызды болып табылады, өйткені ол халықаралық қарым-қатынас тілі болып саналады.[1]

Ағылшын тілі халықаралық деңгейде ең сұранысқа ие тілдердің бірі болып саналады, себебі ол білім беру, бизнес, медицина, банк ісі, туризм және басқа да көптеген салаларда кеңінен қолданылады. Бұл тіл компьютерлік технологиялардың негізгі қарым-қатынас құралы бола отырып, халықаралық тіл ретінде өзінің орнын нығайтты, бұл өз кезегінде көп адамдарды оны үйренуге ынталандырады. Алайда, оның танымал болуына қарамастан, көптеген оқушылар ағылшын тілін меңгеруде бірқатар қиындықтарға тап болады.

Бұл мақалада оқушылардың ағылшын тілін үйренудегі қиындықтарының негізгі себептері қарастырылып, оны тиімді игеруге көмектесетін стратегиялар ұсынылған. Қазіргі заманда адамнан ағылшын тілін білу талап етіледі, өйткені бұл мәдениеттер мен ұлттар арасындағы қарым-қатынас құралы болып табылады.

Ағылшын тілін үйренудегі табыстың кілті – оқушылардың мотивациясында. Зерттеулер көрсеткендей, мотивация оқу нәтижелеріне айтарлықтай әсер етеді. Егер оқушы оң көзқарасқа ие болса, бұл тек қойылған мақсаттарға жетуге ғана емес, оқу процесін де жағымды әрі өнімді етуге көмектеседі. Ағылшын тілін үйренуге ынталандыратын бірқатар факторларды атап өтуге болады:[2]

1. Жеке және кәсіби пайда. Ағылшын тілін білу адамға кәсіби және жеке өмірде көптеген мүмкіндіктер ашады. Ол халықаралық жұмыс орындарына қол жеткізуге, мансаптық өсу мүмкіндіктерін жақсартуға және шетелге сапар шегуге жеңілдік береді.

2. Когнитивті даму. Шет тілін меңгеру шығармашылық ойлауды дамытуға және ақыл-ой қабілеттерін белсендіруге көмектеседі. Ағылшын тілін үйренушілер жиі күрделі мәселелерді шешу қабілеттерін жақсы көрсетеді, өйткені олардың миы икемді әрі тиімді жұмыс істейді.

Алайда, артықшылықтарымен қатар оқушылар кейбір қиындықтарға да тап болады, олар олардың прогресін тежей алады:[3]

1. Ана тілінің ағылшын тілін үйренуге әсері. Ана тілі шетел тілін меңгеруге айтарлықтай ықпал етуі мүмкін, әсіресе тілдердің құрылымдары бір-бірінен айтарлықтай айырмашылықтар көрсеткенде. Мысалы, ағылшын тілінде жиі кездесетін кейбір грамматикалық құрылымдар оқушының ана тілінде болмауы мүмкін, бұл қиындықтар туғызады.

2. Мәдени айырмашылықтар. Ағылшын тілі өзіне тән ерекше сөздер мен идиомаларға бай, олар ағылшын тіліндегі елдердің мәдениетін білмейтін оқушыларға түсініксіз болуы мүмкін. Мысалы, «time flies» (уақыт ұшады) немесе «break the ice» (мұзды бұзу) сияқты сөздер мен фразалар түсінуде қиындық тудыруы мүмкін.

3. Акцент және айтылым. Ағылшын тілін үйренушілердің жиі кездесетін қиындықтарының бірі – акцент. Әр түрлі диалектілер мен акценттер (британдық, американдық, австралиялық) сөздерді түсінуге кедергі келтіріп, ауызша қарым-қатынаста кедергілер туғызуы мүмкін.[4]

Оқушылардың тілдік дағдыларын жақсартуға көмектесетін тиімді әдістер бар. Оларға мыналар кіреді:

1. Тыңдау. Ағылшын тіліндегі әндерді, подкасттарды немесе жаңалықтарды тыңдау тәжірибесі тыңдалым дағдыларын жақсартып, айтылым мен интонацияны түсінуді жетілдіреді.

2. Сөйлесу тәжірибесі. Ағылшын тілінде диалогтарға қатысу қарым-қатынас дағдыларын жетілдіруге көмектеседі. Топтық сабақтар мен тілдік клубтар тілдік кедергіні жоюға және ойларды еркін білдіруге мүмкіндік береді.

3. Ағылшынша оқу. Кітаптар, мақалалар мен жаңалықтарды оқу сөздік қорды байытуға және жазбаша тілдің түсінігін жақсартуға септігін тигізеді. Оқушыларға қызықты мәтіндерді таңдау ұсынылады, бұл олардың мотивациясы мен оқуға деген қызығушылығын арттырады.

Одан бөлек, қолайлы оқу ортасын құру да өте маңызды. Мұғалім немесе тәлімгер оқыту процесіне ыңғайлы жағдайлар жасап, тиімді жұмыс істеуге көмектеседі. Сыныптағы немесе курс кезіндегі дұрыс ұйымдастырылған атмосфера оқудың тиімділігін арттыра алады, себебі оқушылар өзін еркін әрі жайлы сезінеді, бұл материалды жақсы меңгеруге ықпал етеді.[5]

Қорытындылай келе, ағылшын тілін үйрену – бұл ұзақ әрі күрделі процесс, ол шыдамдылықты, табандылықты және жүйелі жұмысты қажет етеді. Тілді меңгеру үшін дұрыс тәсілді қолдану және әртүрлі оқыту әдістерін пайдалану өте маңызды. Айқын жоспар, оң мотивация және қолдаушы орта оқыту процесін барынша тиімді етеді.

Осыған орай студенттердің арасында олар оқыған кезде және қазіргі кезде олардың ойы бойынша қандай қиындықтар кездеседі және біз оны қалай шеше аламыз деген мақсатта сауалнама алынды. Сауалнама нәтижесі бойынша:

Сауалнаманың нәтижесіне сәйкес №1 сурет

Сауалнамада анықталған проблемалар:

• Сөйлесуде сенімсіздік – 40%

• Сөздік қордың жетіспеушілігі – 30%

• Грамматикалық қиындықтар – 20%

• Тыңдалымда түсінбеушілік – 10%

2. Нәтижелерді талдау:

• Сөйлесуде сенімсіздік (40%) студенттердің негізгі мәселесі болып табылады. Бұл көбіне тілде сөйлеу практикасының жеткіліксіздігінен туындайды. Сөйлесу практикасын жақсарту үшін тіл клубтары мен тілдік серіктестермен диалогтар жасау маңызды.

• Сөздік қордың жетіспеушілігі (30%) жиі кездесетін проблема болып табылады. Бұл сөздік қорды белсенді түрде кеңейтудің маңыздылығын көрсетеді, әсіресе оқу, тыңдау және жаңа сөздерді күнделікті өмірде қолдану арқылы.

• Грамматикалық қиындықтар (20%) айтарлықтай үлкен әсер етпегенімен, бұл мәселеге назар аудару қажет. Бұл грамматикалық құрылымдарды практикада қолдануға көбірек көңіл бөлу қажеттігін көрсетеді.

• Тыңдалымда түсінбеушілік (10%) сирек кездеседі, бірақ бұл тыңдалым практикасының, әсіресе әртүрлі акценттер мен диалектілермен танысу қажеттігін білдіреді.

Ағылшын тілін үйренудегі негізгі қиындықтарды шешу үшін бірнеше тиімді әдістер мен тәсілдер бар. Осы қиындықтарды шешу жолдарын келесідей топтастыруға болады:

Бұл пробелманы шешу жолдары

• Тілдік практика: Тіл үйренушілердің сөйлеу сенімсіздігін жеңу үшін ең тиімді әдіс — сөйлеу практикасын көбейту. Бұл үшін тілдік клубтар, онлайн тіл үйрену топтары, әртүрлі тілдік ойындар мен диалогтарға қатысу қажет.

• Күнделікті сөздермен танысу: Күнделікті өмірде жиі қолданылатын сөздер мен фразаларды үйрену. Бұл сөздер оқу, тыңдау және сөйлеу барысында қолданылады.

• Грамматикалық тапсырмалар мен жаттығулар: Тіл үйренушілер грамматикалық мәселелерді жеңу үшін арнайы жаттығулар орындауы керек. Бұл жаттығулар тек теориялық білімдермен шектелмей, практикалық тұрғыдан да шеберліктерін арттыруға көмектеседі.

• Тыңдаған мәтіндерді талдау: Тыңдаған материалды бірнеше рет тыңдап, түсінбеген жерлерді талдау және жаттығулар орындау арқылы тыңдалым қабілетін арттыру.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Тұрсынова, М. (2005). “Шет тілін үйрету әдістемесі.”

2. Жұмабаева, С. (2008). “Шетел тілін оқыту әдістемесі.”.

3. Ur, P. (1996). “A Course in English Language Teaching.”

4. Щербань, Н. И. (2006). “Методика преподавания иностранных языков.”

5. Каплюк, Ю. С. (2003). “Методика преподавания английского языка.”