Әлемнің екінші ұстазы – Әбу Насыр әл-Фараби. 7-сыныпқа арналған тәрбие сағаты

Педагогтің аты-жөні

Тасбулатова М.С.

Күні

2025.10.02

Сынып 7 «А»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Әлемнің екінші ұстазы – Әбу Насыр әл-Фараби. Қауіпсіздік сабағы «Қазақстандағы сенім телефондары мен жедел қызметтердің нөмірлері» (10 минут)

Сабақтың мақсаты

1. Оқушыларға екінші ұстаз – әл-Фараби өмірі, еңбек жолы туралы түсінік беріп, ғұламаның жан-жақты ерекше тұлға болғандығын анықтау.

Құндылықтарды дарыту

Жасампаздық пен жаңашылдық: Ә р т ү р л і т а н ы м қ ұ р а л д а р ы н қ о л д а н у , ә л е м т у р а л ы б і л і м д і ж и н а қ т а й а л у ( т і л д і к , о қ ы р м а н д ы қ м ә д е н и е т , а қ п а р а т т ы қ , ц и ф р л ы қ о р т а д а ғ ы қ ы з м е т )

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Баға-лау

Ресурс-тар

Ұйымдастыру кезеңі (5минут)

Амандасу

Оқушыларды түгелдеу. Тақырыпты болжау.

амандасады

Сабақ басы

(5минут)

Суреттер бойынша тақырыпты болжайды

Өзіндік презента-ция

Ортасы

(20 минут)

Әлемге әйгілі ойшыл, философ, социолог, математик, физик, астроном, ботаник, лингвист, логика, музыка зерттеушісі Аристотельден кейін "екінші ұстаз" атағына ие болды. Әл-Фараби Шығыс пен Батыстың ғылымы мен ежелгі мәдениетін табыстырып, еуропалық Ренессанстың өрлеуіне үлкен ықпал етті.

 Әбу-Насыр Мұхаммед Ибн Мұхаммед ибн Ұзлақ ибн Тархан әл-Фараби. Әлем оны "Әбу-Насыр әл-Фараби" деп таниды. Бірақ азан шақырып қойған аты – Мұхаммед. Әкесінің есімі де сондай болған. Атасының аты – Тархан, бабасы – Ұзлақ. Сол кезде "тархан" деген әскери атақ та болды. 

Ұлы ойшылдың балалық және жастық шағына қатысты деректер жоқ. Дегенмен, 870 жылы Арыс өзенінің Сырдарияға құятын сағасындағы Фараб қаласында (қазіргі Түркістан облысындағы Отырар қаласының маңайында болған ортағасырлық қала) дүниеге келгені белгілі. Сол себепті ол Әбу Насыр әл-Фараби, яғни, "Фарабтан шыққан Әбу Насыр" атанып кеткен. Ал "Әбу Насыр" деген атауға қатысты бірнеше жорамал бар. Ғалымдардың пайымдауынша, Әбу Насыр "Насырдың әкесі" дегенді білдіреді, яғни әл-Фарабидің Насыр деген ұлы болған. Тағы бір жорамалға сәйкес, бұл – арабтардың ерекше құрмет белгісі. Шығыста ұстазды немесе қадірлі адамды өз атымен атамайтын дәстүр болды. Сол себепті халық ойшылды "Әбу Насыр", қазақшаға аударғанда "жәрдемші" деп қадірлеген.  Тарихи деректер бойынша 70-ке жуық тіл білген. 

Әл-Фарабидің «қаруы» әлеуметтік әділетсіздік пен азапқа қарсы сөз, ағарту, философиясы болды. Ол адамдардың жер бетіндегі бақытына жетуіне сенді. Бұл идеяны ол өз шығармаларында: «Қайрымды қала тұрғындарының көзқарасы туралы трактат», «Азаматтық саясат», «Бақытқа жол сілтеу», «Бақытқа жету туралы» және т.б. трактаттарынан көруге болады, әл-Фарабидің жан-жақты ғылыми ізденістерінің нәтижесі «Ғылым классификациясы туралы» трактаты болып табылады, онда сол кездегі ғылымдар қатаң түрде тізбектелген, әр адамның зерттеу пәні анықталған. Әл-Фараби: “Егер мен Аристотель кезінде өмір сүрсем, мен оның шәкірттерінің арасында ең үздік шәкірті болар едім”-деген. Әл-Фараби Аристотель іліміне ұқсас тұтас энциклопедиялық жүйені құрды.

Ұлы ойшыл ежелгі Шам қаласында (Сирияның Дамаск қаласы) 950 жылы 80 жасында дүние салды.

Өмірі мен шығармашылығымен танысады

Соңы (10 минут)

Мақсаты: оқушылардың қауіп төнген жағдайда жедел қызмет пен сенім телефондарына дұрыс хабарласу дағдыларын дамыту.

Негізгі міндет: оқушыларға қауіпті жағдайда өрт сөндіру бөліміне, полицияға, жедел жәрдемге, апаттық газ қызметіне, бірыңғай құтқару қызметіне және 111 байланыс орталығына дұрыс хабарласуды үйрету.

Сабақтың барысы:

Кіріспе

Шұғыл қызметтердің телефон нөмірлерін көру:

https://orken-instituty.kz/ru/telefony-goryachih-linij

Негізгі бөлім

Қауіпсіз болу үшін жедел қызметтердің нөмірлерін есте сақта:

Өрт кезінде 101-ге қоңырау соқ.

Егер саған шабуыл жасалса немесе тоналсан -102 нөміріне қоңырау соқ.

Жақындарың ауырған кезде-жедел жәрдемге, 103 нөміріне қоңырау соқ.

112 нөмірі- кез келген төтенше жағдай үшін.

Егер сені біреу ренжітсе, 111 нөміріне хабарлас.«Есте сақта!»

Өрт күзеті	101
Полиция	102
Жедел жәрдем	103
Авариялық газ қызметі	104
Бірыңғай құтқару қызметі	112
«111 байланыс орталығы» балалар мен ересектер көмекке жүгінуі үшін, өмірлік қиын жағдайға тап болған отбасы туралы, балалардың құқықтарының бұзылуын хабарлау үшін ашылды. «111» нөмірі – 24/7 байланыста «111» нөмірі – құпиялылықты сақтайды «111» нөмірі –ІІД және өңірлердің жедел топтарымен тәулік бойы байланыста.	111

Әр өңірде бала құқықтары жөніндегі өңірлік уәкіл жұмыс істейді, оған кез келген жағдайда жүгінуге болады. Өңірлік уәкілдің номерін көрсетілген сілтемелер арқылы білуге болады:

https://www.instagram.com/p/C-W91yCsA_N/?igsh=MXBtMGVremhoYzMzag==

https://www.instagram.com/p/C-W-EuCMB4Q/?igsh=MWJ1bHcyNjFlaW55Mg==

немесе 111 нөміріне қоңырау шалу арқылы біле аласыз.

Сондай-ақ, бала құқықтары бұзылған жағдайда, бала құқықтары жөніндегі республикалық уәкілге келесі сілтеме бойынша жүгінуге болады: https://www.instagram.com/zakiyevadinara?igsh=dWZ1cnNxdGI4bm9n

немесе Балалардың құқықтарын қорғау комитетіне: https://www.instagram.com/kopd_mp_rk?igsh=MWZvZnlibmdkOWtyNQ%3D%3D&utm_source=qr жүгіне аласыз.

Кейстерді талдау:

1- кейс

Кейстерді талқылау.

1-кейс.

Егер адамдар отпен ұқыпсыз болса немесе электр сымдар тұйықталса, не болуы мүмкін?

Бұл жағдайда қайда қоңырау соғу керек?

Мұндай жағдайда дереу 101 өрт сөндіру бөліміне немесе 112 нөміріне қоңырау соғу керек.

Телефонмен анық, асықпай сөйлесу керек: қоңырау кезінде өрт сөндіру тобы дабылмен өрт орнына шығады, ал барлық қосымша ақпарат оған рация арқылы беріледі.

2-кейс.

Егер сіздің өміріңізге қауіп төніп тұрса, біреу үйге кіріп жатса, есікті қағып тұрса, көшеде бейтаныс адам соңынан қалмаса, қалада адасып қалсаң немесе біреу жеке заттыңды алып кетсе.

Кімнен көмек сұрау керек?

Мұндай жағдайда 102 немесе 112 нөміріне қоңырау соғу керек. Полицияға қоңырау кезінде өзіңізді таныстырып, болған жағдайды түсіндіруіңіз керек.

3-кейс.

Егер сіз кенеттен әткеншектен құлап, қатты жарақат алсаңыз, үйде бірдеңе жеп, ішіңіз ауырса, досыңыз қауіпті жағдайға тап болса.

Мұндай жағдайда қайда қоңырау соғу керек?

Жедел медициналық көмек сізге көмектеседі. Сізге 103 нөміріне қоңырау соғу керек.

Операторға нені хабарлайсыз?

Операторға атыңыз бен тегіңізді, қанша жаста екеніңізді, мекен-жайыңызды міндетті түрде хабарлау керек. Жағдайды, не болғанын және кіммен болғанын түсіндіру керек. Оператор сізге дәрігерді жібереді және жедел жәрдем жоқ кезде не істеу керектігін айтады. Дәрігерлер міндетті түрде көмек көрсетеді.

Кез-келген жағдайда балаларға арналған Бірыңғай байланыс орталығы бар. Бұл 111 телефоны. Ең бастысы - сабырлық сақтап операторға не болғанын түсіндіру керек.

Қорытынды

Сабақты қорытындылау.

Қауіпсіздік сабағы