Коскулова Жанар Мухтаровна, Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының Жанкелдин ауданы білім бөлімі мемлекеттік мекемесінің «Ыбырай Алтынсарин атындағы жалпы білім беретін мектебі» КММ-сінің әлеуметтік педагогы

Әлеуметтік педагогтің кәсіби міндеттері және тәжірибелік қызметі

Қазіргі қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістер білім беру жүйесіне де өз ықпалын тигізіп отыр. Оқушының тұлғалық дамуы, әлеуметтік бейімделуі, құқықтары мен мүдделерінің қорғалуы – білім беру мекемелерінде қызмет ететін әлеуметтік педагогтың басты назарындағы мәселелер. Әлеуметтік педагог – баланың жан-жақты дамуына жағдай жасайтын, отбасы, мектеп және қоғам арасындағы өзара байланысты үйлестіретін маман. Әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметіндегі негізгі міндеттердің бірі – оқушылардың әлеуметтік жағдайын зерделеу. Бұл бағытта тұрмысы төмен, көпбалалы, толық емес отбасылардан шыққан, мүмкіндігі шектеулі балаларды анықтау және деректер базасын қалыптастыру жұмыстары жүйелі жүргізіледі. Мысалы, тәжірибемде аталған санаттағы балалардың білім алуға тең қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында тегін тамақтандыру, оқу құралдарымен және қысқы киім-кешекпен қамтамасыз ету мәселелерін шешуге ықпал еттім.

Құқықтық қорғау – әлеуметтік педагог жұмысының ажырамас бөлігі. Оқушылардың заңды құқықтары мен мүдделерінің сақталуын қадағалау барысында қамқоршылық және қорғаншылық органдарымен, құқық қорғау мекемелерімен, сондай-ақ мемлекеттік және үкіметтік емес ұйымдармен тұрақты байланыс орнатылады. Мәселен, қиын жағдайға тап болған балалардың мәселелерін дер кезінде шешу үшін жергілікті билік құрылымдарымен серіктестік орнату тәжірибемде кең қолданылады.

Әлеуметтік қолдау көрсету – балалардың мектепте және қоғамда өзін қауіпсіз әрі сенімді сезінуіне жағдай жасайды. Оқушылардың әлеуметтік қажеттіліктерін қанағаттандыру барысында ата-аналардың өтініштері қарастырылып, әлеуметтік көмек көздерін тарту жүзеге асырылады. Бұл ретте мектеп әкімшілігі, ата-аналар қауымдастығы және қайырымдылық қорлары арасындағы өзара әрекет маңызды орын алады.

Әлеуметтендіру және девиантты мінез-құлықтың алдын алу – әлеуметтік педагогтің негізгі бағыттарының бірі. Балалардың қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыруға, жауапкершілік сезімін арттыруға, өзін-өзі тануға және бағалауға ықпал ететін тренингтер, тәрбие сағаттары, пікірталастар тұрақты өткізіледі.

Девиантты мінез-құлықтағы немесе мектептен тыс қалған балалармен жүргізілетін жеке жұмыс тәжірибемде психологиялық кеңес беру, шығармашылық үйірмелерге тарту, спорттық шараларға қатыстыру тиімді нәтиже бергенін атап өткен жөн.

Отбасымен жұмыс – әлеуметтік педагог қызметінің негізгі қырларының бірі. Ата-аналарға педагогикалық, психологиялық кеңес беру арқылы тәрбиелік мәселелерді шешуде серіктестік орнатылады. Әсіресе, ата-ананың бала тәрбиесіндегі жауапкершілігін арттыру мақсатында түрлі дөңгелек үстелдер, пікір алмасулар ұйымдастырылады.

Алдын алу жұмыстары – әлеуметтік педагог қызметінің стратегиялық бағыты. Жасөспірімдер арасында суицидтің, құқық бұзушылықтың, буллингтің алдын алу үшін кешенді шаралар жүзеге асырылады. Бұл мақсатта мектеп психологтарымен бірлескен семинар-тренингтер, ақпараттық акциялар және түсіндірме әңгімелер өткізілді. Осындай жұмыстардың нәтижесінде оқушылардың өмірлік дағдылары дамып, түрлі қауіп-қатердің алдын алуға мүмкіндік жасалды.

Әлеуметтік серіктестік – әлеуметтік педагог қызметін тиімді ұйымдастырудың басты тетігі. Денсаулық сақтау, ішкі істер органдары, қамқоршылық кеңесі, қоғамдық ұйымдар және жергілікті билік құрылымдарымен бірлескен іс-шаралар балалардың әлеуметтік мәселелерін кешенді түрде шешуге жол ашады. Бұл тәжірибе әлеуметтік жұмыстың нәтижелілігін арттыруға елеулі үлес қосып отыр.

Қорытындылай келе, әлеуметтік педагог – тек көмек көрсетуші ғана емес, сонымен қатар оқушының тұлғалық дамуына, оның әлеуметтік бейімделуіне және құқықтық қорғалуына ықпал ететін кәсіби маман. Өз тәжірибемде жүзеге асырып отырған әрбір міндеттің түпкі мақсаты – жас ұрпақтың қауіпсіз, қолайлы ортада өсіп-жетілуіне және қоғамда өз орнын табуына жағдай жасау болып табылады. Бұл қызметтің нәтижелілігі тек білім беру мекемесімен ғана шектелмей, отбасымен, қоғаммен және мемлекеттік құрылымдармен бірлескен серіктестік әрекет арқылы жүзеге асады.