Жанузакова
Айдана.
Физика.
Ампер
күші.
Ампер заңы – бір-бірінен
белгілі бір қашықтықта орналасқан өткізгіштердің шағыш кесіндісі
бойымен өтетін екі токтың өзара механикалық әсерлесу заңы. 1820
жылы француз физигі А.М. Ампер (1775-1836) ашқан. Ампер заңынан
параллель екі өткізгіш бойымен ток бір бағытта жүрсе, олардың
бір-біріне тартылатындығы, қарама-қарсы бағытта жүрсе, бір-бірінен
тебілетіндігі шығады. Ампер заңы бойынша тогы бар өткізгіштің шағын
кесіндісіне (Δl) магнит өрісі тарапынан әсер етуші механикалық
күштің (F) шамасы мына өрнек арқылы
табылады:
F=kIΔlBsinα,
мұндағы α – Δl мен B (магнит
индукциясының векторы) бағытының арасындағы бұрыш, k –
пропорционалдық коэффициент (Гаусс жүйесінде k=1/c, Бірліктердің
халықаралық жүйесінде k=1), I - өткізгіштегі ток
күші.
Ампер —бір-бірінен 1 метр
қашықтықтағы өткізгіш сымдардың, яғни вакуумдардың 1 метрлік
ұзындығы арасында тең әсерлесуді туғызытын ток күшімен
сипатталады.[1]
электр тогы күшінің
Бірліктердің халықаралық жүйесіндегі (СИ) бірлігі. Француз физигі
А.М. Ампердің (1775—1836) есімімен аталған. Белгіленуі: А. 1 А —
бос кеңістікте (вакуумда) бір-бірінен 1 м қашықтықта параллель
орналасқан, шексіз ұзын әрі өте жіңішке дөңгелек қималы, түзу екі
өткізгіш бойымен өткенде, осы өткізгіш ұзындығы 1 м болатын
бөлігінде 2*10−7 Н-ға тең өзара әсер күшін туғызатын, өзгермейтін
ток күшіне тең. 1 А=3*109 СГСЭ бірлігі = 0.1 СГСМ
бірлігі;
магниттік қозғаушы күштің
(ескі атауы — ампер-орам) Бірліктердің халықаралық жүйесіндегі
бірлігі. Бұл жерде 1 А — күші 1 А болатын тұрақты ток контурымен
ілініскен тұйық контур бойындағы магниттік қозғаушы күшке тең. 1 А
= 0.4 π гильберт = 4π * 3 *109 СГСЭ
бірлігі.
Сөз »ток күші”Электрондық
құрылғыны жұмыс істейтін амперлер саны. Ампер - электр тогының
қарқындылығын өлшеу әдісі. Қуаттылықты немесе кернеуді шатастырмау
маңызды, өйткені әрқайсысы әр түрлі ұғымдарды
өлшейді.
Сондықтан, бұл термин
негізінен электроника және электр әлемінде қолданылады, өйткені
белгілі бір электр өткізгіштің қаншалықты «ампер» болатындығы
маңызды.
Ток күші, мысалы, белгілі бір
электр құрылғыларының жұмыс істеуі үшін қажет болатын электр
энергиясының мөлшерін анықтауға қызмет етеді, бұл мөлшер сұранысты
қанағаттандыруға болатындығын білу үшін
маңызды.
Испан Корольдік Академиясының
(DRAE) сөздігінде «ток күші» электрлік құрылғы немесе жүйе жұмыс
істейтін ампердің мөлшері ретінде
анықталған.
Ток күші өткізгіш арқылы
өтетін электрондардың немесе электр тогының мөлшерімен анықталады,
мысалы, шланг арқылы өтетін уақыт бірлігіндегі су мөлшерімен
салыстыруға болады. Ток күшінің бірлігі -
ампер.
Кернеу мен қуаттың
айырмашылығы
Өз кезегінде электр тогы өзіне
тән кейбір сипаттамалармен сипатталады, мысалы, қарқындылық, қуат
немесе кернеу.
Кернеу - бұл уақыт бірлігі
үшін өткізгіш арқылы өтетін электрондар саны. Жоғарыда аталған
мысалдан кейін су ағынының шлангтан шығатын қарқындылығы болар еді.
Кернеу вольтпен өлшенеді, ал қуат сағатына немесе киловатт сағатына
ваттмен көрсетілген.
Халықаралық бірліктер жүйесі
бойынша бұл қарқындылық ампермен өлшенеді, оның символы «А».
Сонымен қатар, электр құрылғыларын ток күшіне қарай, яғни электр
желісінен қажет энергияға, қалыпты жағдайда жұмыс істейтін, оған
әсер ететін проблемаларсыз жіктеуге
болады.
Ток күшінің
маңызы
Дәнекерлеу процесінде «ампер»
мөлшері өте маңызды. Бұл жағдайларда автоматты түрде суға батып
доғалық дәнекерлеу процесіне ең көп әсер ететін параметр болып
табылады, өйткені ол сымның жылдамдығын балқып жатқан кезде береді
және шөгінділердің енуін қолданылатын қарқындылыққа сәйкес реттеуге
мүмкіндік береді.
«Ампер» маңызды болатын тағы
бір мысал - мобильді зарядтағыштар. Барлық құрылғылар бірдей емес,
сондықтан батареялардың барлығы бірдей емес. Түпнұсқа мобильді
зарядтағышты сатып алғанда, оның сол өндіруші шығарған батарея
сипаттамаларына ие болуына кепілдік
беріледі.
Пайдалану
мысалдары
- «Батареяны жылдам қайта
зарядтау технологиясы бір жарым сағат ішінде толық зарядтарды алуға
мүмкіндік беретін жоғары амперлік инъекциядан
тұрады.»
- «Полицейлер Тейзерлердің
жоғары вольтты, төмен амперлікті және қысқа мерзімді электрлік
импульстар шығаратындығын түсіндірді».
- «Мен көлігіме қандай
аккумулятор сатып алатынымды білмеймін, өйткені оның қандай ампер
екенін көре алмаймын».