Бөлім

Ақпаратты ұсыну

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны

Қатыспағандар саны

Сабақтың тақырыбы:

Ақпаратты шифрлау

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.2.1.3- мәтіндік ақпаратты кодтау және декодтау

Сабақтың мақсаты:

Барлық оқушылар:

«Ақпаратты щифрлау» ұғымы туралы анықтама береді

Көптеген оқушылар:

Ақпаратты кодтау әдістерін біледі.

Кейбір оқушылар:

Ақпаратты кодтау әдістерін пайдаланып кодтау-декодтау жасай алады.

Сабақ кезеңі/Уақыты

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Оқушылармен амандасып, сабаққа дайындығын тексеріп, жағымды ахуал туғызады.

Мұғалімдерді қарсы алып, жұмыс орындары дайындалады.

Бақылау

Тақта, маркерлер

Жаңа сабақ (15 мин)

Қарапайым мысалдар (мысалы, Морзе коды, Цезарь шифрлары) арқылы кодтау және декодтау түсінігін түсіндіреді. Жасанды интеллект түсінігімен және оның шифрлаудағы рөлімен таныстырады.

Мұғалімдер тыңдап, сұрақтар қояды.

Ауызша сауалнама

Презентация, тапсырма карточкалары

Түсінгенді тексеру (10 мин)

Негізгі ұғымдарды түсінуді тексеру үшін қысқаша викторина өткізеді.

Шифрлау дегеніміз- құпия ақпаратты бөтен адамдардың оқуына жол бермейтіндей етіп өзгерту.

Мәтіндерді шифрлаған адам оны кері қарай өз қалпына қайтару жолын да ойластырып отырған. Шифрланған /кодталған/ мәтінді бастапқы қалпына келтіруды дешифрлау /декодтау/ деп аталған.

Алфавит –белгілі бір тілде жазылған кез келген ақпаратты құрастырып, кодтау үшін пайдаланылатын символдар.

Ақпаратты кодтау әдістері:

• Морзе әліппесі

• Цезарь шифры

• Брайль карпі /коды/

• Пошта индексін кодтау

• Штрихкодтар

• QR кодтар

• Жалауша әліппесі

Морзе әліппесі. Бұл әліппеде әрбір әріп немесе символ ұзын және қысқа сызбалар немесе сигналдармен алмастырылады.

Цезарь шифры. Әріп көрсетілген позиция санына сәйкес оның оң немесе сол жағында тұрған басқа әріпке ауыстырылады.

Пошта индексін кодтау. Ол сандардың арнайы жазылуымен жасалады.

Штрихкодтар. Бұл әдіс ақпаратты кодтау үшін кезектесетін жолақтар жиынтығын пайдаланады (жолақтардың қалыңдығы және олардың арасындағы қашықтық әртүрлі).

Ақпарат арнайы сканерлермен оқылады.

QR-кодтар. Кодтау негізінде арнайы түрде ұйымдастырылған графикалық кескін пайдаланылады.

Ақпарат ұялы телефонның бейнекамерасы немесе басқа құрылғы арқылы оқылуы мүмкін. Алынған ақпарат сілтеме бойынша пайдаланушыны қажетті интернет ресурсына жібереді.

Мұғалімнің сұрақтарына жауап беру.

Ауызша сауалнама

Ссылка бойынша тақырыппен танысады

Тапсырма карталары

Жаттығулар

(20 мин)

Тапсырмасын орындауды ұсынады: қарапайым шифрды және оны онлайн қызметтерді ЖИ пайдаланып шифрды шешуге арналған тапсырмалар беріледі.

Тапсырма 1: Топтық жұмыс

Морзе коды

Саған қарапайым мәтінмен сөйлем берілген. Берілген сөйлемді Морзе коды арқылы шифрла.

- *Сөйлем:* "СӘЛЕМ ӘЛЕМ"

#### Дискрипторлар:

- *Өте жақсы (9-10 балл):* Оқушы сөйлемді толығымен дұрыс шифрлап, әрбір әріптің Морзе кодын дұрыс анықтап, нәтижені бос орындар мен сызықшаларды дұрыс қолданған.

- *Жақсы (7-8 балл):* Морзе кодында немесе форматта 1-2 қате жіберілген.

- *Қанағаттанарлық (5-6 балл):* Морзе кодында немесе форматта 3-4 қате жіберілген.

### Тапсырма 2: жұптық жұмыс

Энигма шифры

Энигма шифрын қолдана отырып, "ШИФР" сөзін "АБВ" ротормен шифрла.

- *Ротор параметрлері:*

- Ротор 1 = А

- Ротор 2 = Б

- Ротор 3 = В

Дискрипторы

1. Энигма шифрын қолдану ережелерін қданады.о

2. Берілген ротор параметрлерін дұрыс қолдану.-3 балл

3. Шифрланған нәтижені дұрыс көрсетеді.

3-тапсырма. Жеке тапсырма

Оқулық § 1.3, 18-бет, 2-тапсырма.

Морзе әліппесін пайдаланып, «OTAN» «MEKTEP» «SYNYP» сөздерін және өз атынды декодта. Әр әріпке сәйкес келетін кодтан кейін бос орын қалдыр.

Дескриптор:

-Морзе әліппесін пайдаланып берілген сөздерді және өз атынды декодтау орындайды.

ҚБ: стикер /4 балл

Берілген құралдарды пайдалана отырып, топпен немесе жеке жұмыс жасайды.

ЖИ ді қолданады.

Дискрипторға сай тапсырмаларды орындайды.

Мұғалімді тыңдайды

1. Әріптердің Морзе кодындағы баламаларын дұрыс анықтау

2. Әріптер арасында бос орындарды және сөздер арасында сызықшаларды дұрыс қолдану.3 балл

#### Бағалау критерийлері:

1. Энигма шифрын қолдану ережелерін дұрыс түсіну.

2. Берілген ротор параметрлерін дұрыс қолдану.-3 балл

4 балл

Алматыкітап оқулығы

жи

Рефлексия (5 мин)

Жобалардың нәтижелерін талқылауды ұйымдастырады, оқушыларды өз жұмыстарын және топ жұмысын бағалауға шақырады.

Олар өз нәтижелерімен бөлісіп, мұғалімнің сұрақтарына жауап береді.

Рефлексиялық күнделік

Қағаз парақтары, қаламдар

Үй тапсырмасы

§ 1.3,18-бет «Үй тапсырмасы»