ӘР ТҮРЛІ ТІС ПАСТАЛАРЫНЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫН ЗЕРТТЕУ

Аннотация

Әрқайсымыз өмірімізде кем дегенде бір рет тістерді кариеспен емдедік және бұл ең жақсы жағдайда, өйткені көптеген адамдар тіс дәрігерінен қорқады. Осыны негізге ала отырып, ел тұрғындары өз денсаулығына немқұрайлы қарайды деп айта аламыз. Шынында да, адамның әдемі күлкіге деген ұмтылысы тек қана құмарлық емес, сонымен қатар сау болуға деген ұмтылыс болуы керек. Бірақ нақты нәтижелерді тек менің зерттеулерім дәлелдеп, нақты көрсете алады.

Зерттеу пәні: әртүрлі маркалы тіс пасталары, олардың құрамы және тіс эмальына әсері.

Зерттеу мәселесі: тіс пасталарының химиялық құрамы.

Зерттеу болжамы: тіс пастасы құрамында тіс эмальына теріс әсер ететін зиянды заттар болуы мүмкін.

Баламалы гипотеза ретінде, тіс пастасы тіс эмальына зиянды әсер етпейді деген болжам.

Мақсаты: тіс пасталарының құрамын, олардың заттарының тіс эмальына әсерін зерттеу, химия, биология сабақтарында, сыныптан тыс жұмыстарда зерттеу нәтижелерін насихаттау.

Тапсырмалар:

• тіс пасталарының шығу тарихын зерттеу;

• әртүрлі маркалы тіс пастасын химиялық құрамы бойынша салыстыру;

• әртүрлі маркалы тіс пасталары құрамындағы заттардың салыстырмалы талдауын және бағалауын жүргізу;

• тіс пасталарының әртүрлі компоненттерінің адам денсаулығына әсерін анықтау;

• әлеуметтанулық сауалнама арқылы адамдардың тіс пастасын таңдаудағы қалауын анықтау.

Зерттеу нысаны: 4 маркалы тіс пасталары.

Зерттеу кезеңдері.

1-кезең. Зерттеу объектісін таңдаңыз.

2-кезең. Зерттеу мақсатын тұжырымдады.

3-кезең. Зерттеу гипотезасын ұсыныңыз.

4-кезең. Құрылған зерттеу мақсаттары.

5-кезең Әдебиеттерді зерттеп, талдады.

6-кезең Зерттеу әдісін таңдаңыз.

7-кезең. Тәжірибе жүргізді, жұмысты жүйеге келтірді, нәтижелерін талдады.

8-кезең. Зерттеу жұмысын жазып, редакциялады.

9-кезең Баяндама жасады.

10 кезең. Дайын компьютерлік презентация.

Аннотация

Каждый из нас хотя бы раз в жизни лечил зубы с кариесом, и это в лучшем случае, ведь многие люди боятся стоматолога. Исходя из этого, можно сказать, что жители страны заботятся о своем здоровье. Ведь стремление человека к красивой улыбке должно быть не только страстью, но и желанием быть здоровым. Но фактические результаты могут быть доказаны и ясно показаны только моими исследованиями.

Предмет исследования: зубные пасты разных марок, их состав и влияние на зубную эмаль.

Задача исследования: химический состав зубных паст.

Гипотеза исследования: зубная паста может содержать вредные вещества, негативно влияющие на зубную эмаль.

В качестве альтернативной гипотезы выдвинуто предположение, что зубная паста не оказывает вредного воздействия на зубную эмаль.

Цель: изучить состав зубных паст, влияние их веществ на зубную эмаль, популяризировать результаты исследований на уроках химии и биологии, внеурочной деятельности.

Задания:

• изучить историю происхождения зубных паст;

• сравнение зубных паст разных марок по химическому составу;

• проведение сравнительного анализа и оценки веществ, содержащихся в зубных пастах разных марок;

• определение влияния различных компонентов зубных паст на здоровье человека;

• определить предпочтения людей в выборе зубной пасты путем социологического опроса.

Объект исследования: 4 марки зубных паст.

Этапы исследования.

Фаза 1. Выберите объект исследования.

Фаза 2. Сформулирована цель исследования.

3-й этап. Предложите исследовательскую гипотезу.

4 этап. Установленные цели исследования.

5 этап изучал и анализировал литературу.

Шаг 6 Выберите метод исследования.

7-й этап. Провели эксперименты, систематизировали работу, проанализировали результаты.

8 этап. Написал и отредактировал исследовательскую работу.

Сообщается об этапе 9.

10 периодов. Готовая компьютерная презентация.

Abstract

Each of us has treated teeth with caries at least once in our life, and this is in the best case, because many people are afraid of the dentist. Based on this, we can say that the people of the country care about their health. Indeed, a person's desire for a beautiful smile should be not only a passion, but also a desire to be healthy. But the actual results can only be proven and clearly shown by my research.

Research subject: toothpastes of different brands, their composition and effect on tooth enamel.

Research problem: chemical composition of toothpastes.

Research hypothesis: toothpaste may contain harmful substances that have a negative effect on tooth enamel.

As an alternative hypothesis, the assumption that toothpaste does not have a harmful effect on tooth enamel.

Purpose: to study the composition of toothpastes, the effect of their substances on tooth enamel, to promote the results of research in chemistry and biology classes, extracurricular activities.

Tasks:

• study the history of the origin of toothpastes;

• comparison of different brands of toothpaste by chemical composition;

• conducting a comparative analysis and evaluation of substances contained in toothpastes of different brands;

• determining the effect of various components of toothpastes on human health;

• to determine the preferences of people in choosing toothpaste through a sociological survey.

Object of research: 4 brands of toothpastes.

Research stages.

Phase 1. Select the research object.

Phase 2. Formulated the purpose of the study.

3rd stage. Propose a research hypothesis.

4th stage. Established research objectives.

5th stage studied and analyzed the literature.

Step 6 Choose a research method.

7th stage. Conducted experiments, systematized the work, analyzed the results.

8th stage. Wrote and edited the research paper.

Stage 9 Reported.

10 periods. Ready computer presentation.

КІРІСПЕ

Қарқынды заманымызда бәріміз бір жерге асығамыз: біреу жұмысқа, біреу мектепке, біреу балабақшаға. Кейде біз белгілі бір тіс пастасын қолданғаннан кейін тістеріміз қандай салдар күтетіні туралы ойланбаймыз. Мәселенің өзектілігін анықтау үшін ең алдымен мектеп оқушылары арасында сауалнама жүргізуді жөн көрдім. Осы зерттеу барысында құрдастарымен әңгімелесуден олардың көпшілігі ауыз қуысын күтуді таңдау туралы ойланбайтыны анықталды.

Көптеген адамдар тіс пастасын қаптамасына, бағасына және жарнамасына қарап таңдайды. Жарнама берушілер сатып алушыларды тарту үшін әрқашан шындықты айта бермейді, яғни мен аз ғана зерттеу арқылы шындыққа жете аламын.

Зерттеу мақсатына жету үшін мен келесі әдістерді қолдандым:

1) теориялық: таңдалған және талданған әдебиеттер, интернет көздерінен алынған тарихқа, химиялық құрамына байланысты материалдар, мәселені анықтады, гипотезаны тұжырымдады;

2) эмпирикалық: зерттелетін объектілерді бұрыннан белгілі деректермен салыстыру және нәтижелерін талдау, заттармен болып жатқан өзгерістерді бақылау, қорытынды тұжырымдау, социологиялық зерттеу жүргізу, тіс пасталарында белгілі бір заттардың болуын көрсететін тәжірибелер жүргізу;

3) сауалнама: социологиялық зерттеу жүргізілді;

4) математикалық-статистикалық: сауалнама әдістерін пайдалана отырып, алынған мәліметтер негізінде диаграмма тұрғызды;

5) тәжірибелік: тіс пасталарында белгілі бір заттардың болуын дәлелдейтін немесе жоққа шығаратын эксперименттер жүргізілді.

Жобаның практикалық маңыздылығы:

• жүйеленген және жалпыланған теориялық материал;

• тіс пастасын қолдану бойынша ұсыныстар әзірленді;

• құрамында заттардың бар екенін анықтады.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1-бөлім. ТЕОРИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ

1.1 Тіс пасталарының шығу тарихы

Ежелгі заманнан бері тіпті ежелгі адамдар тістерінен тамақ қалдықтарын кетіру үшін әртүрлі импровизацияланған құралдарға жүгінуге мәжбүр болды. Ауыз қуысының гигиенасы үшін күл, ұнтақ тастар, ұсақталған шыны, балға малынған жүн, көмір, гипс, өсімдік тамырлары, шайыр, какао дәндері, тұз және т.б. Тіс күтімі және оған қатысты өнімдер туралы сөз Ежелгі Египет жазба деректерінде кездеседі. Дәл Египетте алғашқы «өркениетті» тіс щеткалары пайда болды. Ауыз қуысының гигиенасын сақтау Үндістан мен Қытай империясында да өзекті болды. Тазартқыш қоспалар ретінде күйдіргеннен кейін ұсақталған малдың бақалшықтары, мүйіздері мен тұяқтары, гипс, сондай-ақ ұнтақ минералдар пайдаланылды, щетка түрінде ұшы жарылған ағаш таяқтар, металл тіс шұқығыштары және тілге арналған қырғыштар пайдаланылды. Тіс пастасын одан әрі жетілдірудің еңбегі адамзат тарихындағы екі ұлы өркениетке – ежелгі гректер мен римдіктерге жатады. Тіс пастасына арналған алғашқы рецепттер біздің дәуірімізге дейінгі 1500 жылдарға жатады. Гиппократ (б.з.д. 460-377 жж.) тіс ауруларының алғашқы сипаттамасын жасап, тіс пастасын қолдануды ұсынды. Біздің эрамызға дейінгі екінші мыңжылдықта. e. табиғи қышқылдар - шарап сірке суы немесе шарап қышқылы қосылған пемза тастан жасалған тіс ұнтағы қолданылған. Рим империясы құлағаннан кейін ауыз қуысын күту құралдарының даму тарихы біздің заманымыздың 1000 жылға дейін құпия болып қала береді, дәл осы кезеңнен бастап Персиядағы қазба жұмыстары кезінде табылған ауыз қуысын күту нұсқаулары басталады. Заманауиларға ең жақын тіс пасталары алғаш рет 18 ғасырдың аяғында Ұлыбританияда пайда болды. Ұнтақтарды дәрігерлер мен химиктер жасағанымен, олардың құрамында тістерге зиян келтіретін заттар жиі кездеседі. 19 ғасырда тіс тазартқыштардың көпшілігі арнайы шағын қағаз пакеттерде сатылатын ұнтақ түрінде қалды. Оның мақсаты бляшкаларды жою ғана емес, сонымен қатар тыныс алуды сергіту болды, ол үшін негізінен әртүрлі табиғи қоспалар қолданылды. Бұл өнімдерді дәмді ету үшін тіс ұнтақтарына глицерин қосылды. 50-жылдары. Тіс дәрігері Джон Харрис тіс ұнтағын жасау үшін өсімдік сығындылары немесе эфир майлары қосылған борды пайдалануды ұсынды. 19 ғасырдың екінші жартысынан бастап тіс пастасын жасау жұмыстары басталды. 1873 жылы Colgate компаниясы ұнтақ пастасын ұсынды, бірақ жаңалықты тұтынушылар бірден қабылдамады. 1884 жылы сорғымен қоректенетін түтік әзірленді, ол қазіргі біз қолданатындарға өте ұқсас. 1896 жылы Колгейт мырза өз технологиясын қолдана отырып, түтіктерде тіс пастасын шығара бастады, соның арқасында түтік те, бұл паста да Америка мен Еуропада жалпы танылды, өйткені олар тек жоғары гигиена мен қауіпсіздікті ғана емес, сонымен қатар даусыз тұрмыстық артықшылықтарға ие болды. Түтікке орауды енгізу арқылы тіс пастасы адам үшін қажетті затқа айналды.

1.2. Тіс пасталарының классификациясы

Тіс пастасы – тазартуға, дезодорациялауға және тіс тіндеріне пайдалы профилактикалық әсер беруге арналған күрделі көп компонентті жүйе. Тіс пасталары екі үлкен топқа бөлінеді: гигиеналық және емдеу-профилактикалық.

Емдік және профилактикалық деп бөлуге болады:

1) Сорбция – ауыз қуысын зиянды заттардан (микробтар мен токсиндерден) тазарту. Құрамында энтеросгель немесе басқа сорбенттер бар. Бұл әртүрлі қабынулардың (стоматит, пародонт ауруы және т.б.) пайда болуының алдын алу.

2) Органикалық – табиғи ингредиенттерден (шөптер, минералдар) және сығындылардан жасалған. Оларды ауыз қуысының ауруларының алдын алу үшін қолдануға болады.

3) Ағарту – эмальды ағарту, тістерді ағарту. Бұл әрекет композициядағы күшті абразивтердің, сондай-ақ сутегі асқын тотығының немесе мочевинаның шағын концентрациясының болуымен қамтамасыз етіледі.

4) Кариеске қарсы – кариес қаупін азайтады. Мұндай пасталардың негізгі ингредиенттері фтор мен кальций болып табылады. Эмальдың кристалдық торының құрылымына еніп, фторид иондары оған күш береді. Олар реминерализацияға қатысады және қатты тіндерді қышқылдар мен бактерияларға төзімді етеді. Құрамында кальций бар пасталар да кариеске қарсы қасиеттерге ие. Олар эмальды деминерализация қаупін азайтады.

5) Қабынуға қарсы – ауыз қуысындағы қабынумен күресуге, жұмсақ тіндердің қызаруын кетіруге, қызыл иектің қан кетуін азайтуға көмектеседі. Тіс пастасын өндіруде белсенді қолданылатын келесі компоненттер осындай әсер ету спектріне ие: шалфей, түймедақ, емен қабығы, қырмызы және т.б.

6) Десенсибилизация – ыстық пен суыққа күрт әрекет ететін эмальға арналған тіс сезімталдығын төмендету. Пастада ауырсынуды басатын дәрілер мен эмальды қалпына келтіретін элементтер бар. Олар тістің бетіндегі микроскопиялық тесіктерді толтырады және эмальды минералдармен қанықтырады.

Гигиеналық пасталар мыналарды қамтиды:

1. тазарту - құрамында натрий пирофосфаты бар, ол тістердегі қышқыл бляшкаларды кетіреді және тіс тасының пайда болуына жол бермейді.

2. Дезодорация – құрамында ауыз қуысын күту үшін қолданылатын арнайы антисептиктер бар.

1.3. Тіс пасталарының түрлері

Тіс пасталарының негізгі толтырғыштары гель түзетін, абразивтік және көбік түзетін заттар болып табылады. Жағымды көрініс, дәм мен иіс дәм мен түсті жақсартатын компоненттерді қамтамасыз етеді.

Абразивті ингредиенттер тістерді тазартады және жылтыратады. Дикальций фосфат моногидраты, дикальций фосфат дигидраты, сусыз дикальций фосфаты, кальций пирофосфаты, үшкальций фосфаты, алюминий гидроксиді, кремний диоксиді, цирконий силикаты кеңінен қолданылады. Тістердің қатты тіндерінің бейорганикалық қосылыстарымен әрекеттесетін кейбір компоненттер тістерді жабатын эмальдың беріктігіне оң әсер ететіні анықталды.

Тіс пасталарының көбік құраушы бөлігі беттік белсенді заттармен ұсынылған. Өнімнің құрамында олар неғұрлым көп болса, соғұрлым ол көбіктенеді. Тазалау қабілеті бойынша көбіктендіргіш пасталар өте тиімді. Олар тамақ қалдықтарын жуады, бляшкадан тазартады.

Гель пасталарында абразивті заттар жоқ. Олардың құрамында көбінесе арнайы өңделген кремний оксиді қосылыстары бар. Гель пасталары тіс тіндеріне өшіргіш әсер етпейді.

Қазір тіс ұнтағын қолданатындар өте аз. Олар өте абразивті және тіс эмальын оңай зақымдауы мүмкін. Ал олардың емдік-профилактикалық әсері нашар көрінеді.

1.4. Тіс пасталарының құрамы

Тіс пасталары әдетте абразивті толтырғыштан (химиялық тұндырылған бор, дикальций фосфаты, кальций пирофосфаты-натрий метафосфаты және т.б.), байланыстырғыштан (гиперол, натрий альгинаты және т.б.), беттік белсенді заттардан (ализарин майы, натрий сульфат, т.б.) тұрады. .., көбік түзу белсенділігі жоғары), антисептиктер мен хош иістендіргіштер. Сонымен қатар, пастаға емдік және профилактикалық қоспаларды енгізуге болады: тұздар, дәрілік өсімдіктердің сығындылары, микроэлементтер, ферменттер.

Тіс пастасының құрамдас бөліктері зиянсыз болуы керек, ауыз қуысының шырышты қабаты мен эмальына тітіркендіргіш және абразивті әсер етпеуі керек, сонымен қатар жоғары көбіктену қабілетіне ие және емдік және профилактикалық әсерге ие болуы керек.

Теңдестірілген тіс пастасы құрамын тек барлық компоненттерді бірге қарастыру арқылы жасауға болады, өйткені олардың көпшілігі қос функцияға ие болуы мүмкін немесе бір-бірімен әрекеттесуі мүмкін.

Кариеспен күресу үшін пасталарға натрий фторидтері (NaF), алюминий және аминофторид қосылады. Барлық жағымды қасиеттерге қарамастан, құрамында фторид бар тіс пасталары 30-35% жағдайда кариеске қарсы әсер етпейді. Осыған байланысты тістерді нығайтуға көмектесетін басқа емдік пасталар әзірленді. Оларға бір және екі алмастырылған калий және натрий фосфаттары, кальций және натрий глицерофосфаттары, кальций глюконаты, фосфор қышқылының тұздары, қатты тіс тіндерінің химиялық құрамын өзгертуге (қалпына келтіруге) және баяулатуға қабілетті макро- және микроэлементтер енгізіледі. тіс жабынының пайда болуы.

Абразивтер «жылтырататын» заттардың бір түрі болып табылады. Олар паста көлемінің шамамен 40% құрайды. Олардың міндеті - тістерді тамақ қалдықтарынан және тістерде пайда болатын пленкадан тазарту. Олар майлы табаны «тегістеу» кезінде щетка немесе құм сияқты механикалық әрекет етеді. Абразивтің әсер ету дәрежесі құрамдас бөлшектердің мөлшеріне, оның бөлшектерінің пішініне, беріктігіне және қаттылығына байланысты. Бөлшектердің мөлшері неғұрлым үлкен болса, соғұрлым абразивті және тіс пастасы жақсы тазалайды. Дегенмен, паста жарақаты да артады. Сондықтан абразивтілігі жоғары пасталарды қолдану сақтықпен жасалуы керек. Мысалы, темекі шегушілерге арналған пасталар, әрине, абразивтіліктің жоғары дәрежесіне ие. Сондықтан олар травматикалық және агрессивті. Сондықтан мамандар оларды күнде емес, аптасына 1-2 рет қолдануға кеңес береді. Пасталарға арналған бірдей «агрессивті» бедел, «еріткіш тақта». Абразивті бөлшектердің белсенді беті белсенді ингредиенттер, хош иістер, беттік белсенді заттар оған аз сорбцияланатындай етіп таңдалуы керек. Көбінесе тіс пасталарында бөлшектерінің мөлшері 2-20 мкм аралығындағы кальций карбонаты қолданылады. Абразив ретінде жиі кальций карбонаты (қарапайым бор) қолданылады. Ол 100 жылдан астам пасталарда қолданылған. Бор - тиімді тазартқыш, бірақ тістерге жылтыр бермейді.

2-бөлім. ПРАКТИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ

2.1. Социологиялық зерттеулер

Мақсаты: Респонденттер қандай тіс пастасын қолданатынын және олардың құрамына мән беретінін анықтау.

Оқу орны: Шиелі ауданы №46 мектеп гимназиясында өткізілді.

Зерттеу әдістемесі: мұғалімдер мен оқушылар арасында сауалнама жүргізу, одан кейін статистикалық өңдеу және алынған мәліметтерді талдау.

Респонденттер: Зерттеуге 30 адам қатысты, оның ішінде мұғалімдер мен 9-сынып оқушылары.

Социологиялық сауалнама:

Құрметті дос! Сізден сұрақтарыңызға ашық жауап беруіңізді сұраймыз, бұл біздің зерттеуімізге көмектесесіз!

1. Сіз қандай тіс пастасын қолданасыз?__________________________

2. Сізге қандай тіс пастасы ұнайды?

а) ағарту

б) фтор

в) қызыл иектің қан кетуіне қарсы

3. Сатып алу кезінде тіс пасталарының химиялық құрамы сізді қызықтырады ма?

а) иә

б) жоқ

«Тіс пастасын қолдану» социологиялық зерттеуінің нәтижелері сызба түрінде берілген.

«Қандай тіс пастасын қолданасыз?» деген сұраққа. Респонденттердің 38% -ы "Splat", 23% - "Colgate", 15% - "Aquafresh", 12% - "Pepsodent", 8% - "Paradontax", 4% - Close Up (№1 қосымша) деп жауап берді.

«Қандай тіс пастасын ұнатасыз?» деген сұраққа. 63% фторид, 13% ағарту, 24% қан кетуге қарсы деп жауап берді (№2 қосымша)

«Сатып алу кезінде тіс пасталарының химиялық құрамы сізді қызықтырады ма?» деген сұраққа. 100% жоқ деп жауап берді және бұл таңқаларлық емес, өйткені пакеттегі композиция ағылшын тілінде жазылған. (№ 3 қосымша)

Қорытынды: сауалнама респонденттердің көпшілігі Splat брендінің тіс пастасын қолданатынын, құрамы ешкімді қызықтырмайтынын, көбісі фторидті тіс пастасын ұнататынын көрсетті.

2.2. Тіс пастасын теориялық зерттеу

Мақсаты: әртүрлі брендтердің тіс пасталары құрамын аудару.

Зерттеу объектілері: зерттеу үшін Colgate, Pepsodent, Splat, Aquafresh 4 маркалы тіс пастасын алдым.

2.2.1. Ағылшын тілінен тіс пасталары құрамының аудармасы

1) Aquafresh:

аква - су

Гидратталған кремний тотығы – кремний диоксиді

Сорбит - сорбит

Глицерин - глицерин

Натрий лавр сульфаты - натрий лаурит сульфаты

Арома - хош иіс

Ксантан сағызы - полисахарид

Титан диоксиді - титан диоксиді

PEG-6 - полиэтиленгликоль

Натрий фториді

Натрий сахарин - натрий сахарин

Карагенан - Карагенан

Кальций карбонаты - кальций карбонаты

Лимонен - ​​лимонен (цитрус иісі)

2) пепсодент:

Кальций карбонаты - кальций карбонаты

Су - Су

Гидратталған кремний тотығы – кремний диоксиді

Сорбит - сорбит

Дәм - хош иісті қоспалар

Перлит - перлит

Глицерин - глицерин

Целлюлоза Сағыз – карбоксиметил целлюлоза

Калий цитраты - калий цитраты

Натрий силикаты – натрий силикаты

DMDM гиадатоин – микробқа қарсы консервант

Cl 74160 - көк бояу

Cl 74260 - органикалық бояғыш

3) Сплат:

аква - су

Гидратталған кремний тотығы – кремний диоксиді

Калий нитраты – калий нитраты

Дикальций фосфат дигидрат - дикальций фосфаты

PEG-8- еріткіш

Кальций пирофосфаты - кальций пирофосфаты

Пентатрий трифосфаты – пентатрий трифосфаты

Арома - хош иіс

Целлюлоза Сағыз – карбоксиметил целлюлоза

Натрий кокосульфаты – натрий кокосульфаты

Натрий монофторфосфаты - натрий монофторфосфаты

CL 77891 - Ақ пигмент

Саркозинат - саркозинат

Глицерин - глицерин

ПВП - поливинилпирролидон

Ментол - ментол

Метилпарабен - метилпарабен

Лимонен - ​​лимонен (цитрус иісі)

4) Colgate:

аква - су

Гидратталған кремний тотығы – кремний диоксиді

Сорбит - сорбит

PEG-12-диметикон

Натрий бикарбонаты - натрий гидрокарбонаты

Арома - хош иіс

Натрий лавр сульфаты - натрий лаурит сульфаты

Ксантан спорт залы - ксантан сағызы

Целлюлоза Сағыз – карбоксиметил целлюлоза

Глицерин - глицерин

Кальций карбонаты - кальций карбонаты

Натрий фториді

Натрий сахарин - натрий сахарин

Лимонен - ​​лимонен (цитрус иісі)

2.3. Тіс пасталарымен химиялық тәжірибе

2.3.1. Абразивті бөлшектерді анықтау

Құрал-жабдықтар: стақан, шыны таяқша, сүзгі қағаз.

Тәжірибе барысы: стакандарға әр тіс пастасына бір бұршақ қосып, сәл жылы сумен сұйылтыңыз, содан кейін шыны таяқшамен толығымен ерігенше араластырыңыз (мүмкіндігінше). (Қосымша №4)

Содан кейін алынған ерітінділерді төрт колбаға құйып, сүзеді. (№ 5 қосымша). Фильтраттарға тұз қышқылының ерітіндісі қосылды және күшті көпіршікті пайда болды.

Байқалады: әрбір үлгіде ерімейтін заттар көрінеді.

Нәтижелердің негіздемесі: тіс пастасын сумен араластырған кезде ерімеген заттарды көзбен байқай алмадық, бірақ ерітінділерді сүзгі қағазында сүзгеннен кейін тұнба қалады, бұл абразивті бөлшектер.

CaCO3 + 2HCl = CaCO3↓ + H2O + CO2↑

2H+ + CO32- = H2O + CO2↑

Тәжірибе нәтижелері:

Қорытынды: Пепсодент пастасы ең жоғары абразивтілікке ие, яғни ол тіс эмальын ең көп зақымдайды. Пепсодент пастасы ең аз көбіктенеді, бұл тістерден бляшкаларды нашар тазартуды көрсетеді. Сондай-ақ, Pepsodent тіс пастасы өте төмен ерігіштікке ие, бұл оның тістерге қолданылуына кедергі келтіруі мүмкін.

2.3.2. Тіс пасталарындағы фторид иондарын сапалық анықтау.

Реактивтер мен жабдықтар: кальций хлориді, пробиркалар, фильтраттар.

Тәжірибе барысы: №1 тәжірибеде алынған әрбір фильтраттың төрттен бірін пробиркаларға құйып, содан кейін сол жерге кальций хлоридінің ерітіндісін қосады. (№ 6 қосымша)

2 NaF + CaCl2 = CaF2↓ + 2NaCl - CaCl2

Реакция белгісі (бар болса): ақ тұнба.

Қорытынды: осының негізінде ерітіндіде фторид иондары бар деген қорытынды жасауға болады: (No7 қосымша)

2F- + Ca 2+ = CaF2 ↓

Барлық фильтраттарда фторид иондарының әртүрлі мөлшері бар.

2.3.3. Тіс пасталарындағы фосфат – иондарды сапалы анықтау.

Реактивтер мен жабдықтар: күміс нитраты, фильтраттар, пробиркалар.

Тәжірибе барысы: №1 тәжірибеде алынған әрбір фильтраттың төрттен бір бөлігін пробиркаларға құйып, содан кейін сол жерге күміс нитратының ерітіндісін қосады.

Ca3(PO4)2 + 6AgNO3 = 2Ag3PO4↓ + 3Ca(NO3)2

Реакция белгісі (бар болса): сары түсті тұнба.

Қорытынды: осының негізінде ерітіндіде фосфат иондары бар деген қорытынды жасауға болады: (No8 қосымша)

PO43- + 3Ag+ = Ag3PO4↓

Барлық фильтраттарда әртүрлі мөлшерде фосфат иондары болады.

2.3.4. Тіс пасталарындағы глицеринді сапалы анықтау.

Реактивтер мен жабдықтар: мыс сульфаты, натрий гидроксиді, пробиркалар, фильтраттар.

Тәжірибе барысы: алдымен мыс гидроксидінің ерітіндісін аламыз, ол үшін мыс сульфатына натрий гидроксидінің артық мөлшерін қосамыз:

CuSO4 + 2NaOH = Cu(OH)2↓ + Na2SO4

Мыс гидроксиді ерітіндісін алғаннан кейін оны төрт түрлі фильтратқа қосамыз.

C3H8O3 + Cu(OH)2 → C3H6O3Cu + 2H2O

Реакцияның белгісі (бар болса): ақшыл түсті жүгері гүлінің көк ерітіндісінің түзілуі.

Қорытынды: осының негізінде ерітіндіде глицериннің болуы туралы қорытынды жасауға болады (№9 қосымша)

2.3.5. Тіс пасталарындағы карбонат иондарын сапалық анықтау.

Реактивтер мен жабдықтар: тұз қышқылы, фильтраттар, пробиркалар.

Тәжірибе барысы: №1 тәжірибеде алынған әрбір фильтраттың төрттен бірін пробиркаларға құйып, содан кейін сол жерге тұз қышқылының ерітіндісін қосады.

Реакция белгісі (бар болса): көмірқышқыл газының бөлінуі.

Қорытынды: осының негізінде кальций иондарының ерітіндісі бар деген қорытынды жасауға болады: (Қосымша No10)

Барлық фильтраттарда әртүрлі мөлшерде карбонат иондары болады.

2.3.6. Тіс пасталарының қорғаныш қасиеттерін зерттеу.

Мақсаты: тіс пасталарының қорғаныш қасиеттерін зерттеу.

Зерттеу объектілері: зерттеу үшін Colgate, Pepsodent, Splat, Aquafresh 4 маркалы тіс пастасын алдым.

Эксперимент үшін маған төрт тауық жұмыртқасы қажет болды. (№ 11 қосымша).

Эксперимент жүргізу тәртібі:

1) Тауық жұмыртқасын тіс пасталарымен өңдеу (No 12 қосымша).

2) Жұмыртқаны сірке қышқылының ерітіндісіне батырып, 3 сағатқа қалдырамын.

3) Пепсодент пастасымен өңделген жұмыртқаның қабығы жұмсақ болды, ал қалған барлық тіс пасталары қабығын қорғады және ол тегіс және қатты болып қалды.

Қорытынды: осы тәжірибе барысында Пепсоденттен басқа барлық тіс пасталарының құрамында фторид бар екені белгілі болды.Бұл өндірушінің тұтынушыны алдап, этикеткасында (құрамында фтордың болуы) жалған ақпарат көрсеткенін көрсетеді.

Қорытынды бөлім

Жұмыс мені қатты қызықтырды. Сауатты тұтынушыға айналдым – сатып алатын заттың құрамына үнемі көңіл бөлемін.

Тіс пасталарының шығу тарихын зерттедім, әртүрлі маркалы тіс пастасын химиялық құрамы жағынан салыстырдым. Мен тіс пасталарының әртүрлі компоненттерінің тіс эмальына әсерін білдім.

Зерттеу нәтижесінде мен затбелгіде жарияланған заттар тіс пастасы құрамында әрдайым бола бермейтінін білдім. Мәселен, мысалы, тіс пастасын шығаратын төрт өндірушілердің барлығы: Aquafresh, Colgate, Pepsodent, Splat тіс пастасы құрамында фтор бар деп жазады, бірақ менің зерттеуім бойынша олардың үшеуінде ғана фторид бар. Деректер «Тіс пасталарындағы химиялық заттардың болуы» кестесінде жинақталған (14-қосымша). Барлық пасталар құрамында: су, кремний диоксиді, глицерин және кальций карбонаты. Кейбір тіс пасталары құрамындағы жоғары абразивтілік эмальды қатты зақымдауы мүмкін. Мұндай пасталарды қолданғаннан кейін тістердің жоғары сезімталдығы пайда болуы мүмкін, соның салдарынан тіс дәрігеріне бару сөзсіз.

Зерттеу барысында тіс пастасы құрамында тіс эмальына теріс әсер ететін зиянды заттар (абразивтер) болуы мүмкін деген гипотеза расталды. Тіс пен ауыз қуысын күтуге арналған өнімдердің көпшілігінде фторид бар. Бұл эмальды нығайтуға көмектесетін және микрофлораның таралуын болдырмайтын маңызды зат. Фторидтің жетіспеушілігі тіс эмальын әлсіретіп, оны қуыстарға осал етеді. Фтордың артық болуы қайтымсыз процестерді тудырады: метаболикалық бұзылулар, қан ұюының нашарлауы.

Нәтижесінде мен әмбебап тіс пастасы жоқ деген қорытындыға келдім. Өйткені Әрбір адамның тістің құрылымында өзіндік ерекшелігі бар, ол стоматологиялық күтімді таңдауға әсер етеді. Ауыз қуысының күтімі сізге тіс дәрігерін таңдауға көмектеседі - бұл тамаша шешім. Тіс пастасын таңдауға бәрі әсер етуі мүмкін: судың кермектігі, сіз тұратын аймақ, тіпті адамдар ішетін сусындар.

Ал мен зерттеу жұмысымды атақты ғалым хирург Николай Амосовтың «Дәрігерлер ауруды емдейді, бірақ денсаулықты өзі алу керек» деген сөзімен аяқтағым келеді.

Пайдаланылған көздер тізімі

1. Wikipedia онлайн қызметі [Электрондық ресурс]. – Кіру режимі: https://ru.wikipedia.org/wiki/tooth, тегін.

2. Ludent.ru онлайн қызметі [Электрондық ресурс]. – Кіру режимі: https://ludent.ru/klassifikazia, тегін.

3. Polevstom.ru онлайн қызметі [Электрондық ресурс]. – Кіру режимі: http://www.polevstom.ru/info-1/vidy-zubnyh-past, тегін.

4. Zhivika.ru онлайн қызметі [Электрондық ресурс]. – Кіру режимі: https://zhivika.ru/article/zubnaya_pasta, тегін.

5. osp74.ru онлайн қызметі [Электрондық ресурс]. – Кіру режимі: http://osp74.ru/health.php, тегін.

6. vio.uchim.info онлайн қызметі [Электрондық ресурс]. – Кіру режимі: http://vio.uchim.info/Vio_91, тегін.

7. Химия 8-сынып: оқулық / О.С. Габриэлян. – 5-ші басылым. – М.: Тоқаш, 2017. 319б.

8. Химия 9-сынып: оқулық / О.С. Габриэлян. – 5-ші басылым. – М.: Тоқаш, 2017. 319б.

9. Г.М. Флейшер. Тіс пастасы щеткасы. - М., 2004 ж

10. Кестелердегі бүкіл мектеп курсы: химия, А.И. Врублевский - М .: Легион, 2015 ж

Қосымшалар

№ 1.қосымша

Респонденттер қандай тіс пастасын пайдаланады?

№2 қосымша

Респонденттерге тіс пастасының қандай түрі ұнайды?

№ 3 қосымша

Респонденттерді тіс пасталарының химиялық құрамы қызықтырады ма?

№ 4қосымша

Тіс пастасы ерітінділерін дайындау

№ 5 қосымша

Тіс пастасы ерітінділерін сүзу

№ 6 қосымша

Химиялық тәжірибеге дайындық

№ 7 қосымша

Тіс пасталарындағы фторид – иондарды сапалы анықтау.

№ 8 қосымша

Тіс пасталарындағы фосфат – иондарды сапалы анықтау

№ 9 қосымша

Тіс пасталарындағы глицеринді сапалы анықтау.

№ 10 қосымша.Тіс пасталарындағы кальций иондарын сапалы анықтау.

№ 11 қосымша

Экспериментке дайындық

№ 12 қосымша

Тауық жұмыртқасын тіс пастасымен өңдеу

№ 13 қосымша

Жұмыртқалардың сірке қышқылы ерітіндісімен әрекеттесуі