Қазақ тілі пәнінен 8–сынып оқушыларына арналған аралық аттестаттау тапсырмалары

1 – нұсқа

1. Оқылым. (1 балл)

-оқылым стратегияларын қолдану:комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу

1-тапсырма. Берілген мәтінді оқып, комментарий жасаңыз.

2-тапсырма. Мәтінді іріктеп оқып,талдау жасаңыз.

Қазақтың әдептілік, әділдік атты құндылықтарын қазақ философиясы баға жетпес қазына деп таниды. Осындай ұлт намысының абыройының, қадір-қасиетінің қаншалықты жоғары деңгейде бағаланғанын аңғаруға болады. Кез келген адамның адами санасы мен мінез-құлқын анықтайтын бірінші психологиялық қасиет – ар-намысы. Бұл – жеке тұлғаның адамның бойындағы адалдық, шыншылдық, ар, абырой, тектілік, әділеттілік, ұят, көргенділік дейтін құнды қасиеттерді бағалайтын жүйелі моральдық мәдениеттілік, саналық этика мен әлеуметтік психологиялық ұғым. Адамның намысы мен ұяты түрлі қызмет атқарады; ол кезкелген тұлғаның жан дүниесіндегі, ішкі санасындағы білінбейтін, көрініс бермейтін тәртіп ұят сақшысы сияқты, адамгершілікке жанаспайтын теріс іс-әрекеттер істеуден аяқ тартқызып, сақтандырып ғана қоймай, пасық, жымысқы ниеттерден де алыстап бойынан арылту үшін аса қажетті. Бұл туралы әлем данышпандары да әр заманда ар-намыс пен қадірқасиеттің категорияларын алғаш болып Рим стоицизмнің соңғы кезеңінің өкілдері Сенека, Эпиктет, Марк Аврелий зерделеген Сенеканың флософиясында мәдениеттілікке этикаға деген көзқарасы басым. Эпиктет адамның қоғамдағы ар-намысы мен абыройын сақтап қалуды үйреткен, озбырлықпен алдап тапқан пайданың адамға әкелетін еш абыройы мен қадірі жоқ екендігін ойда болған. Рим императоры Марк Аврелий бүкіл әлемге өзінің адамзаттың бірінші байлығы шынайы өмір сүру қағидалары туралы насихаттарымен танылған. Ұят, ар, абырой құндылықтары туралы ұлылар да айтып жазып кеткен. Ұлы Абай атамыз өзінің қара сөздерінде: «Кімнің ұяты жоқ болса, оның иманы да жоқ» деп, Баласағұн «Ұят-жаман ойдың жүгені, Бұл жалғанда бұзатын-арсыз адам» деп айтқан.

2 Жазылым. (3 балл)

-эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе)

1.«Адами құндылықтар алға жетелейді» тақырыбында дәлелдер келтіре отырып,

ойыңызды жүйелеп аргументативті эссе жазыңыз.Сөз саны 130-140.

3.Әдеби тіл нормалары.(1 балл)

-сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану;

-Эссеңізді қайта оқып, онда кездесетін есімді, етістікті тіркестерді теріп жазыңыз.

Бағалау критерийлері:

2 – нұсқа

1.Оқылым.(1 балл )

-оқылым стратегияларын қолдану:комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу

1-тапсырма. Берілген мәтінді оқып, комментарий жасаңыз.

2-тапсырма. Мәтінді іріктеп оқып,талдау жасаңыз.

Мамандық таңдау – маңызды іс. Уақыт өте дәстүрлі мамандықтар сұраныстан айырылып, жаңа маман иелері пайда болады. Fast Future британдық агенттіктің футурологтары 2030 жылы сұранысқа ие болып, кең жайылатын мамандықтардың тізімін болжады. 17 жылдан кейін заманауи инженерлер мен сату бойынша менеджерлердің орнына мынандай маман иелері қажет болады:

Ғылым жетістіктері этикасының маманы. Бұл кісі адамдарды клондау, өлілерді тірілту сынды адам өмірі мен өлімінің этикасына қатысты мәселелерді шешу керек. Ғалымдардың ойлауынша, ол уақытқа дейін өмір мен өлім адам қолында болады екен.

Ғарыш туризм мамандары: ұшқыштар, бортинженерлер мен гидтар. Дамыған технология ғарышқасаяхаттауғамүмкіндікберіп, жаңажұмысорындарыменқамтамасызетеді.

Жерболашақтаүлкенқұндылыққаайналып, жердіүнемдеуөмірдіңкезкелгенсаласындабайқалады. Өндіріс пен шаруашылықкөпжердіалмасүшін, «тігінентұратынфермалар мен өндірісорындары» көбейеді. Осы саладажұмысістейалатынмамандардыңқажеттілігі де артады.

Климат өзгерісібойыншамаманболашақтаеңжиікездесетінмамандықтардыңқатарындаболады.

Қарткісілердіңденсаулығынкүтушімаман тек үлкенкісілергемедициналықкөмеккөрсететінболады.

Виртуалдықұқықтыңзаңгеріқарапайымзаңгерлерден де үлкенсұранысқаиеболады. Ал виртуалдыәлемдіжинастыратынадамэлектрондыпошта, гаджеттер мен компьютердегі файл мен папкалардыреттепбереді.

2.Жазылым. (3 балл)

-эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе)

1 «Мен таңдаған мамандық» тақырыбында аргументативті эссе жазыңдар.Мамандық таңдаудың қыры мен сырын білесің бе?Өз ойынды дәлел келтіре отырып жаз.Сөз саны 130-140.

3.Әдеби тіл нормалары. (1 балл)

-тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану;

Тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің жасалу жолы мен қызметін анықтап, сөйлем мүшелеріне талдау жасаңыз. (2-3 сөйлем).

Бағалау критерийлері:

3- нұсқа

1.Оқылым.(1 балл )

- оқылым стратегияларын қолдану:комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу .

1-тапсырма. Берілген мәтінді оқып, комментарий жасаңыз.

2-тапсырма. Мәтінді іріктеп оқып,талдау жасайды.

Жергілікті аймақтың Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген жануарлары мен -өсімдіктері. Экологиялық апат түсінігі — тек су, топырақ, ауаның ластануы мен тиімсіз қолданылуы ғана емес, сонымен бірге экожүйенің биологиялық құрамының бұзылуы — өсімдіктер мен жануарлардың кейбір түрлерінің тікелей немесе жанама түрде жойылуы.

Түрлердің жойылуының бір ғана себебі — адамның шаруашылық іс-әрекеті: тікелей ізіне түсу (аңшылық, балық аулау, орманның кесілуі және т.б.) немесе жанама әсері (байырғы тіршілік ортасынан ығыстыру, ортаның тез өзгеруі). Өсімдіктер мен жануарлардың кейбір түрлерінің жойылуы неге алып келуі мүмкін?

Биоценоздың — табиғаттың (элементарлық ұяшықтарының) тұрақтылығы бірден бұзылады. Ал бұл тізбекті реакция сияқты, одан да ірі кешендердің деградациясына және «ғаламшардың тыныс алуының» бұзылуына, топырақ құнарлылығының және биологиялық өнімдер алу мүмкіндігінің бірден төмендеуіне алып келеді.

Әр жоғалған түр қайта қалпына келмейді. Ғылым оны жаңадан жасап шығаруға дәрменсіз. Демек, адамдар әрбір биологиялық түрге тән құнды қасиеттерді пайдалана алмайды. Ал бұл — адамзат үшін орны толмайтын шығын. Сондықтан 1948 жылы құрылған Халықаралық табиғат және табиғат ресурстарын қорғау одағы шеңберінде 1949 жылы «тірі қалу» бойынша комиссия құрылды. Олардың маңызды міндеттерінің бірі жойылу қаупі туып тұрған түрлердің тізімін жасап, оларды қорғау жолдарын анықтау болды.

2.Жазылым. (3 балл)

-эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе)

1.«Қызыл кітапқа енген аң-құстар» тақырыбында аргументативті эссе жазыңыз.Қызыл кітапқа енген қандай аң-құстард білесіз? Өз ойыңызды дәлел келтіре отырып жаз.Сөз саны 130-140.

3.Әдеби тіл нормалары. (1 балл)

-сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу;

Сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолданып, теріп жазыңыз.

Бағалау критерийлері:

4 – нұсқа

1 Оқылым.(1 балл)

- оқылым стратегияларын қолдану:комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу .

1-тапсырма. Берілген мәтінді оқып, комментарий жасаңыз.

2-тапсырма. Мәтінді іріктеп оқып,талдау жасайды.

Қазiр адамзат өз өмiрiн ғарышсыз елестете алмайды. 1961 жылдың 12 сәуiрiнде Ю.Гагарин алғаш ұшқанда, ешкiм де дәл бүгiнгiдей бәрi мобильдi, бәрiн де ғарыштан бақылауға болатын заманға жететiнiн ойламаған болар. Ғарышты игеру өмiрдiң барлық саласына жаңалық әкелдi. Мәселен, ауыл шаруашылығын дамыту керек дейiк. Ол үшiн ауа райының құбылысы, мал жайылымы, ауыз судың жеткiлiктiлiгi бақылануға тиiс. Ал оны бақылау тек ғарыш арқылы жүзеге асады. Бұл пiкiрдi мәжiлiс депутаты Мұрат Әбеновтың сөзiмен түйiндесек: «Чехияда iс-сапарда болдым. Олардың бос жатқан жерiн көрiп, неге игермейтiнiн сұрадым. Сонда олар: «Бiздер, Еуропа елдерi, «белгiлi бiр дақыл түрлерiн ғана отырғызамыз» деген келiсiм-шартқа отырдық. Бұл жер – игерiлмеуге тиiс жер, сол үшiн де ақы төлейдi» дедi. Қызық көрiп: «Сiздердi қайдан бiледi? Берген ақшаны алып, қосымша неге пайда таппасқа?» – деп сұрағанымда, «бәрi ғарыштан бақыланады» дедi. Демек, дамыған елдер бiр-бiрiмен бәсекелес болмас үшiн шектеу қойған. Егер еккен өнiм өтпей қалса, ысырап болады. Мiне, ғарыштың пайдасы» – дейдi М.Әбенов.

Жалпы Жердiң жасанды серiктерi елдiң географиялық жағдайын, геофизикалық өзгерiсiн, атмосферасын зерттейдi. Жер шарына қаупi бар апаттардың алдын алады.

Осыдан екi-үш жыл бұрын «Каz­Sat-1» жер серiгi ұшырылатынын естiп, қуанғанбыз. Өйткенi, отандық жер серiгiнiң пайдасы зор едi. Бiрiншiден, отандық телевизия саласы дамып, көршiлес Қытай, Монғолия елiндегi отандастарымыз тамашалай алатын едi. Сондайақ, мұнайдың қорын анықтауға да мүмкiндiк алар едiк, алайда оның сапары сәтсiз болды. Белгiсiз себептермен жоғалып кеттi. Ғарыш саласының мамандары осы олқылықтың орнын толтыру үшiн «КаzSat-2» Жер серiгiн дайындады.

2.Жазылым. (3 балл)

-эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе)

1.«Ғарыш әлемін бағындырған -Қазақстан» тақырыбында дәлелдер келтіре отырып,

ойыңызды жүйелеп аргументативті эссе жазыңыз.Сөз саны 130-140.

3.Әдеби тіл нормалары. (1 балл)

-жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану

Жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолданыңыз.

1.

2.

Бағалау критерийлері:

«ҚАЗАҚ ТІЛІ» ОҚУ ПӘНІ БОЙЫНША РУБРИКА

8-сынып