Білім беру ұйымының атауы

Х.Доспанова №28 ЖОМ КММ

Пәні:

Физика

Бөлім:

Энергия

Педагогтің аты-жөні:

Зулпыхаров Алмас Тынышбаевич

Күні: 13.04.2025

Сынып: 7

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Энергияның сақталуы және айналуына есептер шығару

Сабақтың түрі

Ашық сабақ

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

7.2.3.5. Энергияның түрленуіне мысалдар келтіру;

7.2.3.6. Механикалық энергияның сақталу заңын есептер шығаруда қолдану

Жалпы мақсаты

Өтілген тарауды қайталай отырып, білімдерін жинақтау және қорытындылау.

*формулаларды есеп шығаруда тиімді пайдалану;

*физикалық шамалардың айырмашылықтарын анықтау;

*формулаларды, өлшем бірліктерді жадында сақтауға тырысу.

Күтілетін нәтижелер

*топтық жұмыста белсенділік көрсетеді;

*оқушылардың шығармашылығы дамиды;

*өзіндік жеке жұмысты дамыту жолдарын біледі;

* . сұрақтар қоя алады;

* есеп шығару дағдылары қалыптасады.

Сабақ түрі

Ашық сабақ

Тапсырмалар

*топқа бөліну. (топқа бөлу үшін физикалық шамаларды пайдаланып тренинг жүргізіледі)

*ассоцияциялық карта толтыру. (зерттеу тақырыптары бойынша өз ойларын жеке, топтық жұмыс арқылы жеткізе білуі керек)

*топтық жұмыс. (әр топ берілген тапсырмалар бойынша формулаларды, анықтамаларды, өлшем бірліктерді сәйкестендіруі керек)

*жеке жұмыс. (тест тапсырмалары, есептер шығару)

*ой бөлісу ( Диалог арқылы оқыту әдісін пайдаланып, осы тарау бойынша әр топ бір – біріне 2 сұрақтан қояды. 1-жоғары мәртебелі сұрақ, 1- төмен мәртебелі сұрақ)

*рефлексия ()

Керекті жабдықтар

Оқулық, 7 сыныпқа арналған есептер жинағы, А.П. Рымкевич физика есептерінің жинағы, топшамалар, кесте, бағалау парағы, тест тапсырмалары, белсенді тақта, т.б.

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Кіріспе

Ұйымдастыру бөлімі: оқушылармен амандасу, түгендеу, сыныпты топқа бөлу.

Сақталу қасиетіне ие болатын қандай физикалық шамалар бар? Сұрақ жауабы: импульс, энергия, заряд. Осы сұрақтың жауабы арқылы топқа бөлу. Тренинг.

Бағалау парағы үлестіріледі. Топ жетекшілері аталып, әр тапсырманы орындау кезінде жауап берген оқушыларды бағалап отыру тапсырылады.

Үй тапсырмасын тексеру: Тарауды қайталау, шолу жасау.

Оқушылар потенциалдық энергия, механикалық энергия формулалары бойынша екі топқа бөлінеді.

Оқушылар потенциалдық энергия, механикалық энергия формулалары бойынша екі топқа бөлінеді.

І топ - «Механикалық энергия»

ІІ топ – «Потенциялық энергия»

Оқушылар жоқ оқушыларды атайды, топқа бөлінеді.

Оқушылар импульс, энергия, заряд деп жауаптарын айтады.

Топ жетекшілері тобының оқушыларын бағалап отырады.

Оқушылар өткен тақырыпты естеріне түсіреді.

Оқушылар топтасып, тапсырмаларға жауап беруге дайындалады.

Оқушылар постерге ойларын түсіреді.

Тұсаукесер

Сонымен балалар, өткен тарауды қайталай отырып, бүгінгі сабақта тарау бойынша алған білімімізді әр түрлі тапсырмалар бойынша, есептер шығару арқылы ойымызды жинақтаймыз.

Оқушылар тыңдайды.

Негізгі бөлім

1 – тапсырма. Топтық жұмыс.

Жаңа сабақты бекіту сұрақтары.

1. Кім жылдам әдісі

2. Есептер шығару

3. Тест тапсырмалары

Кім жылдам? Әдісі

1.Энергия дегеніміз қандай шама?

2.Механикалық энергия дегеніміз не?

3.Жұмыс пен энергияның бірліктері қандай?

4.Потенциялық энергия дегеніміз не ?

5.Ауырлық күші әрекетінен дененің потенциялық энергиясының формуласы қалай өрнектеледі?

6.Кинетикалық энергия дегеніміз не?

7.Денеің толық механикалық энергиясы деп қандай энергияны айтады?

8.Тұйық жүйе деп қандай жүйені айтады?

9.Тұйық жүйедегі энергияның сақталу және айналу заңы қалай оқылады?

10.Сығылған серіппенің потенциалдық энергиясы қандай формуламен анықталады?

Бекіту тапсырмалары - Топтық жұмыс

1 – топ Механикалық энергия тобы

№1

Массасы 9,0г оқ винтовка ұңғысынан 800м/с жылдамдықпен шығады.Оның кинетикалық энергиясы қандай?

№2. Жалпы массасы 50 т реактивті ұшақты ұшқыш жермен салыстырғанда 300 м/с жылдамдықпен басқарып келеді. Ұшақтың кинетикалық энергиясы қандай?

№3.

Тарту күші 6*10⁴ Н болатын машиненің жылдамдығы 2 м/с-тен 8 м/с –ке дейін артады Мәшиненің жалпы массасы 8 т. Мәшиненің кинетиалық энергиясының өзгерісін, тарту күшін жұмысын және орын ауыстыр аралығын табыңдаңдар?

2-топ Потенциялық энергия тобы

№1

Массасы 10 г оқ қалыңдығы 5,0 см тақтайға 600 м/с жылдамдықпен соғылып, 200 м/с жылдамдықпен тесіп өтті. Оның кинетикалық энергиясын, істеген жұмысын және тақтайдың кедергі күшін анықтаңдар?

№2

Массасы 1000 кг ұшақ Жерден 1000 м биіктікке көтерілгенде жылдамдығы 200 м/с болады. Оның Жермен салыстырғандағы механикалық энергиясы қандай?

№3

Жүк көлігінің массасы жеңіл автомобильдің массасынан 18 есе артық, ал жүк көлігінің жылдамдығы жеңіл автомобильдің жылдамдығынан 6 есе кем. Олардың кинетикалық энергиясын табыңдар?

Ой бөлісу «Импульстің сақталу заңы. Энергия. Энергияның сақталу және айналу заңы» тақырыптарын қайталау және соған байланысты шығарылған есептерімізді қорытындылай отырып, қаншалықты меңгергеніміз бойынша ой бөлісейік.

Диалогтық оқыту әдісін пайдаланып, осы тарау бойынша әр топ бір – біріне 2 сұрақтан қояды.

Сұрақтар:

1.Адам энергияны қайдан алады? (Адам энергияны жұмыс жасаған кезде және қозғалған кезде алады.)

2..Энергия дегеніміз қандай шама?

3. Сен тұрған жерде энергияның қандай түрі қолданыста ?

4.Энергия деңгейлері айырымдарының физикалық мағынасы қандай?

5.Сенің энергияң бар ма?

6.Энергия жоқтан бар болмайды және ешқайда жоғалып кетпейді! - дегенді қалай түсінесің?

7.Тас вертикаль жоғары лақтырылған. Бұл жағдайда энергияның қандай түрлері болады? (Потенциалдық энергиясы артады, кинетикалық энергиясы кемиді.)

Оқушылар формулаларды, өлшем бірліктерді, анықтамаларды сәйкестендіреді.

Оқушылар берілген есепті топта талқылап, тақтада орындайды.

Сұрақтар бойынша ойланады, жауап береді, бірінің ойын екіншісі толықтырады.

Қорытынды

Бекіту: Тарауды қаншалықты меңгергені туралы жеке жұмыс беріледі.

Тест жұмысы әр топқа 10 сұрақтан беріледі, жауабы интерактивті тақтадан көрсетіледі.

Тест қорытындысын критерий бойынша бағалау:

9-10 –«5»; 8-7- «4»; 5-6-«3»; 1-4 –«2»

І топқа

1. Дене импульсінің өлшем бірлігі

А. кг; В. м/с; С. кг*м/с; Д. Н*кг; Е. кг*с/м

2. Дене импульсінің өзгерісі ... тең

А. күш импульсіне; В. Массасына; С. жылдамдығына;

Д. уақытына; Е. жолына және үдеуіне

3.Дененің массасы мен оның қозғалыс жылдамдығының көбейтіндісіне тең болатын физикалық шама

А. Күш; В. Дене импульсі; С. Уақыт; Д. Энергия; Е. Ара қашықтық

4. Массасы 2 т зымыран жердің үстінде қозғалмай ілініп тұрғанда төмен қарай жылдамдығы 1250 м/с реактивтік ағын шашады. 1с-та қанша газ массасы ағып шығады? g=10м/с².

А. 17 кг; В.16 кг; С.14 кг; Д. 10 кг; Е. 20 кг.

5. Массасы 160г хоккей шайбасының импульсі массасы 8г, 600 м/с жылдамдықпен ұшатын оқтың импульсіне тең болуы үшін шайба қандай жылдамдықпен ұшуы керек?

А. 15м/с; В. 16м/с; С. 17м/с; Д. 18м/с; Е. 30м/с

6. Дененің лақтыру мезетіндегі кинетикалық энергиясы 200Дж. Егер дене массасы 800 г. болса, онда ол Жер бетінен қанша биіктікке көтерілетінін анықтаңдар.

А. 25,5м; В. 24,2м; С. 12,1м; Д. 6м; Е. 3,6м

7. Күш импульсі деп

А. Күш пен оған әрекет ету уақытының қатынасына тең

В. Күш пен массаның бөліндісіне тең

С. Күш пен массаның көбейтіндісіне тең

Д.Күш пен оған әрекет ету уақытының көбейтіндісіне тең

Е. Күш пен оған әрекет ететін жылдамдықтың бөліндісіне тең

8. ХБЖ жүйесінде күш импульсінің өлшем бірлігі

А. Н*с; В.Н/с; С.Н*кг; Д.Н/кг; Е. Н/кг*м/с

9.Футболшы массасы 700 г допты теуіп, оған 15м/с жылдамдық береді. Соққының ұзақтығын 0,020 с деп есептеп, соққы күшінің орташа мәні

А.0,200Н; В. 200Н; С. 525Н; Д. 500Н; Е. 600Н

10. Массасы 200г доп, 5м/с жылдамдықпен ұшады. Импульсі қанша?

А.1кг*м/с;В.0,6кг*м/с;С.14кг*м/с;Д.15кг*м/с;Е.21кг*м/с

ІІ топқа

1. Дене импульсінің таңбасы

А. А; В. Е; С. Р; Д. О; Е. q

2.Дененің массасы мен оның қозғалыс жылдамдығының көбейтіндісіне тең болатын физикалық шама

А.Дене импульсі; В. Күш; С. Уақыт; Д. Энергия

Е. Ара қашықтық

3.Күш импульсі деп

А. Күш пен оған әрекет ету уақытының қатынасына тең

В. Күш пен оған әрекет ету уақытының көбейтіндісіне тең

С. Күш пен массаның көбейтіндісіне тең

Д.Күш пен массаның бөліндісіне тең

Е. Күш пен оған әрекет ететін жылдамдықтың бөліндісіне тең

4.Массасы 10кг балға 1,25 м биіктіктен төске еркін құлап соғылады. Соққы күші 5кН Соққының ұзақтығы

А. 0,0001с; В. 0,01с; С. 10с; Д. 100с; Е. 0,1с

5. Массасы 3кг доңғалақ горизанталь жазықтықта 5м/с жылдамдықпен сырғанамай дөңгеледі. Доңғалақтың импульсін анықтаңдар?

А. 21кг*м/с; В. 19кг*м/с; С. 17кг*м/с; Д. 13кг*м/с; Е. 15кг*м/с

6.Массасы 2т зымыран жердің үстінде қозғалмай ілініп тұрғанда төмен қарай жылдамдығы 1250 м/с реактивтік ағын шашады. 1с-та қанша газ массасы ағып шығады? g=10м/с².

А. 16 кг; В.17 кг; С.14 кг; Д. 10 кг; Е. 20 кг.

7.Футболшы массасы 700г допты теуіп, оған 15м/с жылдамдық береді. Соққының ұзақтығын 0,020с деп есептеп, соққы күшінің орташа мәні

А.0,200Н; В. 200Н; С. 500Н; Д. 525Н; Е. 600Н

8.Массасы 200г доп, 5м/с жылдамдықпен ұшады. Импульсі қанша?

А.1кг*м/с; В.0,6кг*м/с; С.14кг*м/с;Д.15кг*м/с; Е. 21кг*м/с

9. Болаттан және қорғасыннан жасалған көлемдері бірдей екі дене бірдей жылдамдықпен қозғалып келеді. Денелердің импульстерін салыстырыңдар.

А. 2 есе артық; В. 3 есе артық; С. 1,5 есе артық;

Д. 1,5 есе кем; Е. 3 есе кем

10. 72 км/сағ жылдамдықпен келе жатқанда, массасы 1000кг машинаның моторы өшіп қалса, ол қанша уақыттан кейін тоқтайды? Кедергі күші 0,2кН

А. 100с; В. 400с; С. 300с; Д. 200с; Е. 500с

Жауаптары: 1С,2А, 3В, 4В, 5Е, 6А, 7Д, 8А, 9С, 10А

Қ

Менің ойымша...

Бүгінгі сабақтан алған әсерім

Бағалау. Жиынтық бағалау. Топ жетекшілерінің әр тапсырма бойынша қойған бағаларын біріктіріп, мұғалім соңында жиынтық баға қояды.

Үйге тапсырма: 3 – тарау. Сақталу заңдарын қайталау. Қайталауға тест дайындау. (10 сұрақтан 5 жауаптан тұратын)

Есептер жинағынан №11.6; №11.7; №11.20

Оқушылар өз беттерімен орындайды, дәптерлерін көршілерімен ауыстырып, бірін – бірі тексереді, бағалайды.

Оқушылар сабақтан алған әсерлерімен бөліседі. Оқушылар өз ойларын стикерге жазып, тақтаға жапсырады.

Топ жетекшілері сабақ соңында әр тапсырма бойынша топ мүшелерінің бағаларымен таныстырады.

Оқушылар күнделіктеріне жазады.