Сабақтың тақырыбы:

Қазақ халқы этногенезінің тарихы. Қазақ халқының қалыптасуының аяқталуы

Осы сабақта қол жеткізілген оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сәйкес)

7.1.1.3 – ежелгі және ортағасырлар тарихының оқиғалары арасында байланыс орнату арқылы қазақ халқы қалыптасуының негізгі кезеңдерді анықтау;

7.1.1.4 – «қазақ» этнонимінің мағынасын түсіндіру

Сабақтың мақсаты:

Барлығы:қазақ халқы қалыптасуын кезеңдері мен себептерін білу

Көпшілігі: «қазақ» сөзінің мағынасын анықтау

Кейбірі:.қазақ халқы құрылуының тарихи маңызын анықтау

Бағалау критерийі:

қазақ халқы қалыптасуын кезеңдері мен себептерін біледі, «қазақ» сөзінің мағынасын және қазақ халқы құрылуының тарихи маңызын анықтады,

Тілдік мақсаттары:

мемлекетіндегі өзгерістер туралы тыңдайды, оқиды, әңгімелейді, жазады (оқылым, тыңдалым, жазылым дағдылары)

Терминдер: маңғыт, мырзалар

Тәрбиелік мақсаты (құндылықтарға баулу)

өз ұлтын, халқын құрметтеу және мақтаныш сезімін қалыптастыру;

Пәнаралық байланыс

Оқылым, жазылым тапсырмаларын орындату арқылы қазақ тілімен байланысты, картамен жұмыс арқылы географиямен байланысты жүзеге асыру

Алдынғы білім

XIII-XV ғасырдың бірінші жартысындағы рухани мәдениеттің дамуы

Сабақ барысы

Сабақтың кезеңдері

Жаттығу түрлері

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру кезеңі

Сабақтың барысы

«Этнос» сөзi гректiң «ethnos» – «халық» дегенді білдіреді.

Этногенез» -халықтың құрылу үрдiсiн білдірді.

Мәтінмен жұмыс

Талқыланатын сұрақтар:

1.Қазақстанда халықтың құрылу процесі неше кезеңге бөлінген және қалай аталады? (2: үндіеуропалық, түркілік)

2.Үндіеуропалыққа қандай дәуірді және қандай тайпаларды жатқызамыз? (қола «андрондықтар), темір: сақ, үйсін, қаңлы, сармат)

3. Ғұндардың келуімен қандай өзгеріс байқалды? (монғолоидтік белгі пайда болды)

4.Екінші кезең туралы не білдіңдер? 6 ғ бастап о.ғ. мемл., және моңғолдық кезең -моңғолоидтік тұрпат...)

Қазақ халқының қалыптасуына ықпал еткендер: (дәптерге жазу)

•Қола дәуірі кезіндегі б.з.б 2 мыңж – 1 мыңжылдықтардағы андронов тайпалары

/еуропоидтар/

•Темір дәіріндегі ежелгі сақ, үйсін, қаңлы,сармат, т.б. тайпалар

• Шығыстан келген ғұндар. Қан араласып, монғолоидтың белгілер дами бастады.

•13 ғ монғол шапқыншылығынан кейін монғолоидтық

тұрпат күшейе түсті

Қазақ жерінде тұратын тайпалардың халық болып қалыптасуының себептері: оқушылар анықтайды)

• Ортақ мекені

• Ортақ тілі

• Ортақ шаруашылығы

• Ортақ мәдениеті

Жаңа терминдермен жұмыс:

Алаш-қазақтың хандақ құрғанға дейінгі тайпалардың ортақ атауы

Жүз-тарихи-шаруашылық және географиялық аймақ, рулық топтың жер аумағы.

Халық-қандай да бір аумақта тұрақты дамыған адамдар жиынтығы

«Қазақ» сөзінің мағынасын анықтау.Сәйкестендіру.

Енисей жазбасында

«қазақ» сөзі «мықты», «берік», «алып» мағынасында айтылады

Ежелгі Сібір тайпалары тілінде

«еркін», «кезбе» деген түсіндірме берілген

Мәмлюктік Египет мемлекетінің араб-қыпшақ сөздігінде

«қазғақоғлұм» деген сөздегі «ғ» әрпінің түсіп қалуы нәтижесінде тұрақталған