Ашық сабақ тақырыбы: Бағаналы жасушалар ұғымы және олардың қасиеттері. 11-сынып

Тақырып бойынша 17 материал табылды

Ашық сабақ тақырыбы: Бағаналы жасушалар ұғымы және олардың қасиеттері. 11-сынып

Материал туралы қысқаша түсінік

"Бағаналы жасушалар ұғымы және олардың қасиеттері" тақырыбында құрастырылған сабақ.

Материалдың қысқаша нұсқасы

Қысқа мерзімді жоспар

Білім беру ұйымының атауы	«Песчан №2 ЖОББМ» КММ
Бөлім:	Өсу және даму
Педагогтің Т.А.Ә.	Жумасанов Сердалы Сембаевич
Күні:
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Бағаналы жасушалар ұғымы және олардың қасиеттері (қайта жаңаруы, жіктелуі).
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары	11.2.3.1 - бағаналы жасушалардың мамандану үдерісін және олардың практикалық қолданылуын түсіндіру
Сабақтың мақсаты	- Бағаналы жасушалардың түрлері мен мамандану үдерісін сипаттайды. - Бағаналы жасушалардың қасиетін ажыратады. - Медицинада бағаналы жасушаладың практикалық маңыздылығын талдайды. -ЕБҚО: - Бағаналы жасушалардың қасиеттерін ажыратады.
Ойлау дағдысының деңгейі	Қолдану
Бағалау критерийі	Бағаналы жасушалардың түрлері мен мамандану үдерісін сипататтау. Бағаналы жасушалардың қасиетін ажырату. Медицинада бағаналы жасушаладың практикалық маңыздылығын талдау. -ЕБҚО: - Бағаналы жасушалардың қасиеттерін ажырату
Құндылықтар	Тәуелсіздік және патриотизм: Оқушылар алған білімдерін өз елінің өркендеуіне ат салысу мақсатын ұстануға бейімделуге бет бұру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Басы

/7 мин/

Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасып, сабаққа дайындығын тексеру.

Жеке жұмыс.

-«Миға шабуыл» стратегиясы

Сұрақтар:

-Тірі ағзалардың кіші құрылымдық бірлігі не?

-Прокариотты ағзаларға қандай ағзалар жатады?

-Эукариотты ағзаларға қандай ағзалар жатады?

-Тірі ағзалардың тіршілік деңгейлері қандай?

-Жасушаның тіршілік әрекеттері қандай?

-Жасушаның тірі ағза үшін маңызы қандай?

-Обыр ауруының себебі не?

-Қандай факторлар қатерлі ісік ауруларын тудырады?

-Қатерлі ісік ауруларының алдын-алу мүмкін бе?

Бағыттаушы сұрақтар арқылы жаңа сабаққа шығу.

Топпен жұмыс.

«Мозайка» әдісі

ЕБҚО арналған тапсырма: Барлық оқушылармен орындайды.

Сұрақтарға жауап береді.

-Суреттерді құрау арқылы топқа бөлінеді

-Қолпаштау

Сурет сілтемесі:

https://clck.ru/34nnZh

Ортасы/28мин

Мәтін түйіні	Бағаналы жасушалардың түрлері	Бағаналы жасушалардың мамандану үдерісі	Мәтін бойынша сұрақтар

1-тапсырма. Топпен жұмыс.

І-ІІ топ тапсырмалары. «FILA» әдісі.

Берілген мәтінмен жұмыс жасап, төмендегі кестені толтырыңыздар.

ЕБҚО арналған тапсырма: Барлық оқушылармен орындайды.

2-тапсырма. Жеке жұмыс.

Семантикалық карта. Кестедегі ұғымдар мен анықтамаларын сәкестендіріңіз

ЕБҚО арналған тапсырма:

Семантикалық карта. Кестедегі ұғымдар мен анықтамаларын сәкестендіріңіз.

Функционалдық сауаттылыққа тапсырма.

3-тапсырма. Жеке жұмыс. Видеоролик қарап және мәтінді оқып, ұғымдар мен анықтамаларды сәйкестендіріңіз

Ұғымдар	Анықтамалары
1 Аллогенді	А) Науқас адамның сәулелі терапия әсерінен бұзылған жасушаларды қалпына келтіру әдісіне қатысатын жасушалар тобы.
2. Аутогенді	В) Бір жұмыртқалы егіздер, апалы-сіңілілі Дана мен Раяна бірі-біріне донор болса, дәрігер бағаналы жасушаларды қондырудың осы әдісін қолданад
3. Бағаналы .	С) Ес-түссіз ер адам ауруханаға түсті. Қажетті донор тапшы. Осындай жағдайда дәрігер бағаналы ж
4. Гемопоети-калықсушаларды қондырудың осы әдісін қолданады.	D) Қаражаты жеткілікті науқас бағаналы жасушаларын қондыру үшін донор іздейді. Егер сәті түсіп донор табылса, дәрігер бағаналы жасушаларды қондырудың осы әдісін қолданады
5. Сингенді	Е) Тәжірибеден өтіп жатқан студент қанның құрамында жасушаларды көруге болатынын біледі. Қаннан басқа осы жасушаларды сүйек кемігінде де көруге болады. Студент осы жасушаларды қандай ұғымға сәйкестіндірер еді.

Жауабы: 1-___; 2-___; 3-___; 4-___; 5-___.

ЕБҚО арналған тапсырма:

3-тапсырма. Жеке жұмыс. Видеоролик қарап және мәтінді оқып, ұғымдар мен анықтамаларды сәйкестендіріңіз.

Ұғымдар	Анықтамалары
1. Аутогенді	А) Науқас адамның сәулелі терапия әсерінен бұзылған жасушаларды қалпына келтіру әдісіне қатысатын жасуш
2. Бағаналылар тобы.	В) Бір жұмыртқалы егіздер апалы-сіңілілі Дана мен Раяна бірі-біріне донор болса, дәрігер бағаналы жасушаларды қондырудың осы әдісі қолданады.
3. Сингенді	С) Ес-түссіз ер адам ауруханаға түсті. Қажетті доно

тапшы. Осындай жағдайда дәрігер бағаналы жасушаларды қондырудың осы әдісін қолданады.Жауабы: 1-___; 2-___; 3-___.

Топпен жұмыс.

І-ІІ топ тапсырмасы. «ПДМҚ» әдісі. «Сүйек кемігін трансплантация үшін қолдану» тақырыбында пікір, дәлел, мысал келтіре отырып қорытындылайды

Пікір	Дәлел	Мысал	Қорытынды

ЕБҚО арналған тапсырма: Барлық оқушылармен орындайды.

Мәтінді оқиды, мәліметтермен танысады, кестені толтырады

-Оқулықта берілген мәліметтерді және қосымша мәліметтерді қарастыра отырып, бағаналы жасушалардың қасиеттерін ажыратады

-Оқушылар бағаналы жасушалардың медицинада қолданылуымен танысады;

-Кесте бойынша сәйкестікті табады;

- Медицинада баға-налы жасушаладың практикалық маңыздылығына қатысты ой қоры-тады.

«Саусақ әдісі» бойынша бағалау

Дескриптор:

-Мәтіннің негізгі түйінін анықтайды;

-Бағаналы жасушалардың түрлерін анықтайды;

-Бағаналы жасушалардың мамандану үдерісін сипаттайды;

-Мәтіндегі негізгі тұжырымдарға сұрақ құрастырады;

-«Жауын» әдісі бойынша бағалау.

Дескриптор:

-Бөлінгеннен кейін өзгер-мейтін фенотиптің сақтау қабілеті анықтайды;

-Жасушалардың арнайы-ланған түрлері ретінде ұр-пақ беру түрін анықтайды; - Жасушалардың бір ғана жұбының бөлі түрін көр-сетеді; - Бір бағаналы жасу-ша екі арнайыланған жасу-шаға бөлу түрін анықтай-ды; -Ішкі мүшелерге бастау беретін қабатты анықтай-ды; - Дәнекер ұлпасы, бұл-шықет, қанайналымы жүйесі және сүйек ұлпасы түзілетін қабатты анықтай-ды; - Тері, сезім мүшелері, жүйке жасушалары түзіле-тін қабатты анықтайды; -Жасушалардың әртүрлі ұлпа түрлеріне өзгеру қабі-летін көрсетеді.

ЕБҚО дескриптор:

-Бөлінгеннен кейін өзгер-мейтін фенотиптің сақтау қабілеті анықтайды;

- Жасушалардың бір ғана жұбының бөлі түрін көрсетеді;-Ішкі мүшелерге бастау беретін қабатты анықтайды; - Тері, сезім мүшелері, жүйке жасу-шалары түзілетін қабатты анықтайды;- Жасушалар-дың әртүрлі ұлпа түрлеріне өзгеру қабілетін көрсетеді.

«Жапондық бағалау» әдісі.

Дескриптор:

Сәйкестікті табу:

-Жасушаларды аллогенді қалпына келтіру әдісін анықтайды;

- Жасушаларды аутогенді қалпына келтіру әдісін анықтайды;

- Бағаналы жасушалардың анықтамасын табады;

- Жасушаларды гемо-поетикалық қалпына кел-тіру әдісін анықтайды;

-Сингенді жасушалардың анықтамасын табады.

ЕБҚО дескриптор:

- Жасушаларды аутогенді қалпына келтіру әдісін анықтайды;

- Бағаналы жасушалардың анықтамасын табады;

- Сингенді жасушалардың анықтамасын табады.

«ПДМҚ» дескрипторы:

- Берілген мәтін бойынша сүйек кемі-гін трансплантация-лауға қатысты пікір білдіреді;

-Дәлел келтіреді;

-Мысал келтіреді;

- Сүйек кемігін транс-плантация үшін қолда-ну материалын сара-лай отырып қоры-тында жазады.

Мәтін сілтемесі:

https://clck.ru/34pkHQ

https://clck.ru/34rP3C

Видеоролик сілтемесі:

https://youtu.be/SqYWyrcht7w

Қосымша ақпарат сілтемесі: https://kazmedic.org/archives/2671

Соңы/10 мин

Бекіту. АКТ қолдану.

Word ALL тест тапсырмасын орындайды.

Рефлексия.

«Инсерт» әдісі

«V» білем

«+» жаңа мәлімет

«-» білмеймін

«?» сұрақ туады

ЕБҚО арналған тапсырма: Барлық оқушылармен орындайды.

-Тест сұрақтарына жауап береді.

Дескриптор:

-Әр дұрыс жауапқа 1 ұпайдан беріледі.

https://wordwall.net/ru/resource/58185418

Үй тапсырмасы: Графикті сөйлету. «1970-2002 жылдар аралығында гемоэтикалық бағаналы жасушалардың трансплантациясы».

Графикті қолдана отырып, аутогенді және аллогенді жасушаларды қалпына келтіру әдістерінің әр түрлі көрсеткіште болуын түсіндіріңіздер.

ЕБҚО арналған тапсырма:

Барлық оқушылармен орындайды.

-Оқушылар графикті қолдана отырып 1970-2002 жылдар аралығында гемоэтикалық бағаналы жасушалардың трансплантациясына қатысты ой қорытады.

Дескриптор:

-Аутогенді және алло-генді жасушалардың трансплантациясына

қатысты көрсеткіш-терді салыстырады;

https://clck.ru/34tBrC

1-тапсырмаға қосымша ақпарат. Мәтін сілтемесі: https://clck.ru/34pkHQ

Бағаналы жасушалардың түрлері мен мамандану үдері.

Бағаналы жасушаның үш негізгі түрі бар: эмбриондық бағаналы жасушалар (embryonic stem cells); жетілген бағаналы жасушалар (adult stem cells)плурипотентті жетектеуіш бағаналы жасушалар (induced pluripotent stem cells).

Эмбриондық бағаналы жасушалар адам нәрестеге айналар кезде эмбрион үшін жаңа жасушаларды береді. Бұл бағаналы жасушалар плурипотентті деп аталады, яғни олар дененің кез-келген жасушасына ауыса алады.

Жетілген бағаналы жасушалар

Жетілген бағаналы жасушалар организм өсіп жатқанда зақымдалған жасушаларды ауыстыру үшін жаңа жасушаларға айналады.

Жетілген бағаналы жасушалар мультипотентті деп аталады, яғни олар кез-келген жасушаға емес, дененің кейбір жасушаларына ауыса алады, мысалы: Қан (немесе «гемопоэтті») бағаналы жасушалар қандағы жасушалардың әртүрлі түрлерін ғана алмастыра алады; Тері (немесе «эпителий») бағаналы жасушалар біздің теріміз бен шашымызды құрайтын әр түрлі жасушаларды қамтамасыз етеді.

Плурипотентті жетектеуіш бағаналы жасушалар немесе ‘iPS жасушалары’ - ғалымдар зертханада жасайтын бағыналы жасушалар."Индукция", яғни "жетектеуіш" дегеніміз, зертханада тері немесе қан жасушалары секілді қалыпты Жетілген жасушаларды алып, оларды қайта бағдарламалап, бағаналы жасушаларға айналдыру арқылы жасалады.

2-тапсырма. Семантикалық карта

Жеке жұмыс.

	Өздігінен жаңару	Потенттілік	Ассиметриялық бөліну	Стохастикалық бөліну	Эндодерма	Мезодерма	Эктодерма	Мультипотенттілік
1. Бөлінгеннен кейін өзгермейтін фенотипті сақтау қабілеті	+
2. Жасушалардың арнайыланған түрлері ретінде ұрпақ беруі		+
3. Жасушалардың бір ғана жұбы бөлінеді			+
4. Бір бағаналы жасуша екі арнайыланған жасушаға бөлінеді				+
5. Ішкі мүшелерге бастау беретін					+
6. Дәнекер ұлпасы, бұлшықет, қанайналымы жүйесі, және сүйек ұлпасы						+
7. Тері, сезім мүшелері, жүйке жасушалары							+
8. Жасушалардың әртүрлі ұлпа түрлеріне өзгеру қабілеті								+

ЕБҚО арналған тапсырма:

2-тапсырма. Семантикалық карта

Жеке жұмыс.

	Өздігінен жаңару	Ассиметриялық бөліну	Эндодерма	Эктодерма	Мультипотенттілік
1. Бөлінгеннен кейін өзгермейтін фенотипті сақтау қабілеті	+
2. Жасушалардың бір ғана жұбы бөлінеді		+
3. Ішкі мүшелерге бастау беретін			+
4. Тері, сезім мүшелері, жүйке жасушалары				+
5. Жасушалардың әртүрлі ұлпа түрлеріне өзгеру қабілеті					+

3-тапсырмаға қосымша ақпарат. Мәтін сілтемесі: https://kazmedic.org/archives/2671

Гемопоетикалық жасушалар трансплантациясы. Бағаналы жасушалар.

Сүйек кемігі - жұмсақ борпылдақ зат, сүйек ішінде орналасады. Сүйек кемігі дамымаған, гемопетикалық немесе қан түзетін бағаналы жасушалардан тұрады. Гемопоетикалық бағаналы жасушалар эмбриональды жасушалардан айырмашылығы бар, ол эмбрионалды жасушалар ағзаның барлық жасушалар алды болып келеді, ал гемопоетикалық жасушаларға тек қан жасушалары жатады. Оған лейкоциттер, эритроциттер, тромбоциттер жатады. Гемопоетикалық бағаналы жасушалар негізін сүйек кемігін құрайды. Осы жасушалардың барлығын трансплантация үшін қолдануға болады. Бұл процедура, бағаналы жасушалар көмегімен науқас ағзасындағы жасушаларды қалпына келтіру, жоғарғы дозалы химия және сәулелі терапия әсерінен бұзылған жасушаларды қалпына келтіру әдісі.

Аутогенді – науқасқа өзінің бағаналы жасушаларын салады.

Сингенді - бір жұмыртқалы егіздерден алып жасалады.

Аллогенді - ағасынан, апайынан, ата-анасынан немесе туысы емес донорлардың жасушаларын қолданады.

Сүйек кемігін, перифериялық қандағы бағаналы жасушалар Трансплантациясын неге ракты емдеуде қолданады? Рак кезінде ем қолдануда жоғары дозалы химиотерапия немесе сәулелі терапия қолданады, бұл терапияда қолданатын дәрілер тек рак жасушаларын ғана емес сонымен қоса сау сүйек кемігін бұзады, ал сүйек кемігінің жасушаларынсыз ағза оттегін тасмалдайтын, инфекциядан қорғайтын, қан кетудің алдын алатын жасушаларды өндіре алмайды. Соған байланысты бағаналы жасушалар трансплантациясы сүйек кемігін қалпына келтіруге көмектеседі.

3-тапсырма. Мәтінді қолдана отырып сәйкестікті табыңыздар.

Ұғымдар	Анықтамалары
1 Аллогенді	А) Науқас адамның сәулелі терапия әсерінен бұзылған жасушаларды қалпына келтіру әдісіне қатысатын жасушалар тобы.
2. Аутогенді	В) Бір жұмыртқалы егіздер апалы-сіңілілі Дана мен Раяна бірі-біріне донор болса, дәрігер бағаналы жасушаларды қондырудың осы әдісі қолданады.
3. Бағаналы	С) Ес-түссіз ер адам ауруханаға түсті. Қажетті донор тапшы. Осындай жағдайда дәрігер бағаналы жасушаларды қондырудың осы әдісін қолданады.
4. Гемопоети-калық	D) Қаражаты жеткілікті науқас бағаналы жасушаларын қондыру үшін донор іздейді. Егер сәті түсіп донор табылса, дәрігер бағаналы жасушаларды қондырудың осы әдісін қолданады
5. Сингенді	Е) Тәжірибеден өтіп жатқан студент қанның құрамында жасушаларды көруге болатынын біледі. Қаннан басқа осы жасушаларды сүйек кемігінде де көруге болады. Студен осы жасушаларды қандай ұғымға сәйкестіндірер еді.

Жауабы:

1-D ; 2-C; 3-A; 4-E; 5-B.

ЕБҚО арналған тапсырма:

3-тапсырма. Мәтінді қолдана отырып сәйкестікті табыңыздар.

Ұғымдар	Анықтамалары
1. Аутогенді	А) Науқас адамның сәулелі терапия әсерінен бұзылған жасушаларды қалпына келтіру әдісіне қатысатын жасушалар тобы.
2. Бағаналы	В) Бір жұмыртқалы егіздер апалы-сіңілілі Дана мен Раяна бірі-біріне донор болса, дәрігер бағаналы жасушаларды қондырудың осы әдісі қолданады.
3. Сингенді	С) Ес-түссіз ер адам ауруханаға түсті. Қажетті донор тапшы. Осындай жағдайда дәрігер бағаналы жасушаларды қондырудың осы әдісін қолданады.

Жауабы:

1-С; 2-А; 3-В.

Рефлексия. Тест тапсырмасы. Тапсырма сілтемесі: https://wordwall.net/ru/resource/58185418

1. Адамның дене жасушасындағы хромосома саны қанша?
А) 26
В) 36
С) 46
D) 56

2. Соматикалық жасушалардың ядроларында хромосомалар жиынтығы неше?
А) Гаплоидты
В) Диплоидты
С) Мультиплойдты

D) Полиплоидты

3. Әртүрлі ұлпа түрлеріне өзгере алатын жасушаларға қайсысы жатады?

А) Гаплоидты
В) Диплоидты
С) Мультиплойдты

D) Полиплоидты

4. Жасуша ядросында сақталған генетикалық ақпарат есептеудің «Нөлдік нүктесінде» қай жасушаға тиесілі?
А) Бағаналы жасушалар
В) Дене жасушалары
С) Жыныс жасушалары

D) Сомалық жасушалар

5. Қай ғалым бағаналы жасушаларды «ересек» сүйек мезенхимасынан анықтаған?

А) А. Фриденштейн
В) Р. Гук.
С) Т. Шванн

D) Э. Геккель

6. Эмбрионда бағаналы жасушалардың үлесі қанша?

А) 10 мың жасушаға 1 жасуша
В) 20 мың жасушаға 1 жасуша
С) 30 мың жасушаға 1 жасуша

D) 40 мың жасушаға 1 жасуша

7. Бағаналы жасушалардың стохастикалық бөліну түріне қайсысы жатады?

А) Бір бағаналы жасуша екі арнайыланған жасушаға бөлінеді
В) Бір бағаналы жасуша төрт арнайыланған жасушаға бөлінеді
С) Екі бағаналы жасуша екі арнайыланған жасушаға бөлінеді

D) Үш бағаналы жасуша екі арнайыланған жасушаға бөлінеді

8. Эмбрионалды бағаналы жасушалардың эктодерма қабатынан түзілетін мүшелер қандай?

А) Бұлшықет
В) Бүйрек
С) Сүйек

D) Тері

9. Аутогенді әдіс арқылы бұзылған жасушаларды қалпына келтіру қалай жүзеге асады?

А) Ағасынан мен апайынан
В) Әкесі мен анасынан
С) Бір жұмыртқалы егіз сыңарынан

D) Науқастың өзінен

10. Сингенді әдіс арқылы бұзылған жасушаларды қалпына келтіру қалай жүзеге асады?

А) Ағасынан мен апайынан
В) Әкесі мен анасынан
С) Бір жұмыртқалы егіз сыңарынан

D) Науқастың өзінен

Жауабы:

1-С; 2-В, 3-С 4-А; 5-В; 6-А; 7-А; 8-D; 9- D; 10-С.

Жүктеу

Бөлісу

ЖИ арқылы жасау

Файл форматы:

doc

Биология Ашық сабақ 11 сынып

16.01.2025

559

Жүктеу

ЖИ арқылы жасау

Жариялаған:

Жумасанов Сердалы Сембаевич

Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз,
шағым қалдыра аласыз

Ашық сабақ тақырыбы: Бағаналы жасушалар ұғымы және олардың қасиеттері. 11-сынып

Ашық сабақ тақырыбы: Бағаналы жасушалар ұғымы және олардың қасиеттері. 11-сынып

Химия пәні

Тарих пәні

Биология пәні

Ағылшын тілі пәні

География пәні

Информатика пәні

Мектепке дейінгі білім беру

«Қазақ тілі» жəне «Қазақ əдебиеті»

Дене шынықтыру

Білім алушылардың білім сапасын арттыру

Инклюзивті білім беру