Ширату.
-Саяхатқа барған ұнай
ма?
-Саяхатқа бару үшін жоспар
құрып алайық.
-Ең бірінші мақсатымызды
анықтап алу керек.
Ширату:
Тақтаға бес оқушы шығады,
біреуінде сан, екіншісінде амал таңбасы (+), үшіншісінде бос шаршы,
төртіншісінде тең белгісі, бесіншісінде
сан.
-Саяхатқа шыққан бір оқушы 8
қадам жасады, ал екінші оқушы неше қадам жасағанын білмейміз.
Үшінші оқушы осы екеуінің неше қадам жасағанын айтып
тұр.
-Не жазуға
болады?
-Теңдеуді ламинатталған
қағазға жазыңдар.
-Оқып жіберейік. -Не
белгісіз?
-Қосылғыш белгісіз. -Ол бүтін
бе, әлде бөлік пе?
-Қандай сан
қоямыз?
-Екінші оқушы қанша қадам
жүрді?
-Қалай табуға
болады?
-Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы
мен мақсаты қандай болмақ?
Кіріспе. Осы
құрастырған теңдеуді шешіп
көрейік. 8 + х = 13.
А) Теңдеуді сандық сәуленің
көмегімен шешу;
Ә) Бір-біріне қосуға болатын
текшемен шешу.
(Мысалы: Lego) Бір-біріне 5
текшені қосыңыз.
-Мен 13 текше болғанша 1
текшеден біртіндеп қоса беремін.
-Бірінші жалғаған текше
алтыншы болады, екінші жетінші және тағы сол сияқты сегізінші текше
он үшінші болады.
-Осыдан кейін алғашқы жиналған
5 текшені алып тастайық.
-Жалғаған бөлік неше текшеден
тұрады?
-8 текшеден
тұрады.
-Қалай
таптық?
Қорытынды. Теңдеу сандық сәуленің
(қадамдарды санау) және заттардың көмегімен шешілді (текшелерді
санау).
-Мұндай ресурстарды үнемі
қолдана беретіндей жағдай болмайды. Сондықтан белгісіз
қосылғыштармен берілген кез келген теңдеуді шешетін ереже керек.
Әртүрлі жауап алған оқушылармен бірігіп, теңдеуді қайтадан шешкізу.
Теңдеуді шешу кезінде бөлік пен бүтіннің өзара байланысын түсінуге
жетелеу үшін оларға мынадай сұрақтар қою:
— осы теңдеудегі бөлік пен
бүтінді атаңдар.
— Белгісіз қосылғыш болып
табылатын не?
— Бөліктер мен бүтіннің өзара
байланысы туралы қандай ережелер бар?
(1. Белгісіз бөлікті табу үшін
бүтіннен белгілі бөлікті алу қажет.
2. Белгісіз бүтінді табу үшін
оның бөліктерін қосу қажет.)
— Теңдеудегі белгісіз
қосылғыштарды табу үшін олардың қайсысын
қолданамыз?
-Егер бөлікті табу керек
болса, бүтіннен басқа бөлікті алу керек.
Қорытынды. Ендеше белгісіз
қосылғышты табу үшін қосындыдан белгілі қосылғышты азайту
керек
Қорытындыны бекіту үшін оны
тірек сызбада көрсету. Мысалы:
-Белгісіз қосылғышпен берілген
теңдеуді қалай шешу керек?
-Ол үшін:теңдеуден амалдар
компонентін тауып, оны белгілеу;
егер х қосылғыш
болса, “Белгісіз қосылғышты табу
үшін қосындыдан белгілі қосылғышты алу керек” деген ережені
пайдалану; амалды орындау; жауабын
жазу.
Сергіту.
Отыр екен бір қоян, Ұзын құлақ
сұр қоян.
Міне – міне. Отырыстан
тоңады,
Шапалақты ұрады. Шақ – шақ,
шақ – шақ.
Көп тұрмастан аяқты,
Топылдатар аяқты.
Топ – топ, топ –
топ.
Теңдеудегі белгісіз
қосылғышты тап. (Жалпы
сыныппен)
Теңдеуді шешуді сынып алдында
тақтада орындауға болады. Оқушылар кезекпен тақтаға шығады және
теңдеудің шешу жолын толық түсіндірмесімен айтып, теңдеуді
шығарады:
Теңдеуді
оқимын…;
Бұл теңдеуде қосылғыш — ...,
қосынды — …;
Белгісіз қосылғыш. Белгісіз
қосылғышты табу үшін қосындыдан белгілі қосылғышты
азайтамын;
х — айырма … және …
тең;
Жауап: х тең
…;
Жауабы:
х = 0; y = 12; a = 80; b =
40.
Туннельде неше вагон
бар? (Ж)
-Туннельдің ішінде неше ванон
бар?
Олар 2 санынан 15 санына дейін
бір саннан біртіндеп санайды, себебі 2 вагон туннельден шығып тұр,
ал 15 вагон әлі туннельге кірген жоқ. Кейбір оқушылар шешудің басқа
тәсілін, яғни 15 санынан 2 санына дейін санау арқылы шешуді ұсынуы
мүмкін. Бұл шешуді де құптау керек, оны түсіндіріп беруін сұрап
және 2 санына қосу тәсілімен тексерту.
Мынадй теңдіктерді құрастыруға
болады:
6 + х = 18 және 2 + х =
14.
Шығарып
көр. Оқулықтағы иллюстрацияда
берілген текшелерден жасалған фигураларға бірнеше текшені қосқаны
(белгісіз бөлікті) және жаңа фигураны қалай алғаны нұсқармен
көрсетіліп тұр. Белгісіз бөлік, яғни қосылғышты білу керек. Бұл
тапсырманы өз бетінше орындайды және жұппен
тексереді.
Жауабы:а) 4 текше; ә) 9
текше.
Орындап
көр. (Ж)
Оларға моншақ салынған қорапты
ұсыныңыз. Моншақтың саны 20-дан артпауы тиіс. Бірінші ойыншы
қораптағы моншақтарды санайды да, сол санды есінде сақтайды. Содан
кейін ол екінші ойыншыға қорапты беріп, ондағы моншақтарды санап,
шыққан санды есте сақтауын ескертеді. Осыдан кейін бірінші ойыншы
қорапқа тағы бірнеше моншақ салады. Бұл — оның қарсыласы табу үшін
жасырылған белгісіз бөлік. Екінші ойыншы моншақтарды қайта санап,
“Қанша моншақ қосылды?” деген сұраққа ауызша жауап беруі тиіс.
Сонан кейін олар рөлдерімен ауысады. Тапсырманы орындау барысында
бүтінді алу үшін белгілі бөлікке қандай да бір санды қосу тәсілін
бекітеді.
|