Атыс дайындығы бөлімінен оқытушыларға әдістемелік нұсқаулық

Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы

«Жамбыл политехникалық жоғары колледжі» КМҚК

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері қатарында қызмет ету – оның әр азаматының абыройлы міндеті. Қарулы күштердің ұрысқа дайындығы мен қабілеттілігін жоғары дәрежеде қамтамасыз етудің негізгі кепілі – жанжақты дамыған, қазіргі техникамен қару-жарақты игерген, денсаулығы мен дайындығы жоғары әскери қызметшілер бойында қазақстандық патриотизм, интернацианализм қалыптастыру. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері Қатарында қызмет етуді мақтан тұту, аға ұрпақтың жауынгерлік дәстүріне, әскери борышпен әскери антқа адалдық сезімдерін тәрбиелеу - әскери тәртіпті күшейтуге ықпал етеді.

Қазақстан Республикасының 2005 жыл 8 шілдедегі «Әскери міндер мен әскери қызмет туралы» Заңына байланысты міндетті әскери қызмет 1 жылға өзгертілді. Сондықтан әскери қызмет етуге даярлау жалпы білім беретін және кәсіптік - техникалық мектептер мен арнаулы оқу орындарында міндетті мемлекеттік пән АӘД пәні болып табылады. Олай деуіміздің себебі қазіргі уақытта Армия мен флоттың жаңа қарумен және техникамен жарақтандыруына байланысты жас жауынгерлерді оқыту мен тәрбиелеу міндеті едәуір күрделіленді. Қысқа мерзімде өздеріне сеніп тапсырған қару жарақ пен техниканы меңгеру, өзінің тәуелсіз демократиялық Отанының лайықты қорғаушысы болу күрделі іс, сондықтан әрбір жас өспірім мектеп қабырғасынан бастап өзін әскери қызметте дайындауға, өз Отынын ҚР мен оның халқы алдындағы азаматтық жауапкершілікті кәміл ұғынуға тиіс.

Құрметті әскери жетекшілер мына өздеріңізге арналған көмекші құрал кітапшасындағы жауынгерлердің жеке қаруының даму тарихына тоқталдым. Болашақ жастарды тәрбиелеуде, оларға білім беруде көмегі тиіп жатса дұрыс деп ойлаймын.

ВИНТОВКА

Ойықты ұңғылы жеке отты қарудың арналу мақсаты оғымен, сүңгісімен және дүмімен қарсыластың адам күшін жою болып табылады.

Осындай жылдам атылатын винтовканың шығуына үлкен үлес қосқан Тула қару жасау заводының инструментальді шеберханасының бастығы С.И. Мосин болды.

Ол 1890 жылы бесатар винтовканы жасап әскери кеңеске тапсырды. Сынақта винтовка басқа винтовкалардан артықшылықтарын көрсетті.

1891 жылы бұл винтовка орыс армиясын жабдықтауға қабылданды, онда ол үш линиялы 1891 ж. үлгідегі винтовка деп аталды.

1930 жылы бұл винтовкамен Қызыл Армия жауынгерлері де қаруланды. Ол кезде «Орыстың үш линиялы 1891 ж. үлгідегі винтовкасы» деп аталды. Осы 1930 ж винтовкаға біраз өзгерістер енгізіліп СССР Революциялық әскери кеңесінің шешімімен Қызыл армияға «1891/30 жж. үлгідегі 7,62 мм винтовка» деген атпен қайта қабылданды.

Бұл тамаша конструктордың еңбегін Кеңестер Одағының Үкіметі, бағалап арнайы қаулы қабылдады С.И.Мосиннің қайтыс болуына 50 жыл толуына байланысты (1952 ж) Тула қаласында Ескерткіш орнатылып, ол кісінің атымен бір көше және механикалық техникумнің аты берілді.

1891/1930 жж. үлгідегі 7,62 мм винтовка Конструктор С.И.Мосин

Бұл винтовкамен бірге Кеңестер армиясының қару жарағына «1938 ж үлгідегі » сүңгісіз карабин қосылды. Карабин винтовка, ұзындығы жағынан қысқартылған және қолдануға ықшамдалған қару, онымен атты әскер бөлімдері мен артиллерия, миномет есептоптары қаруланды.

Ұлы Отан соғысының тәжірибесі көрсеткендей, соғыстың алғашқы айларында ақ «1891/1930 жж. үлгідегі 7,62 мм винтовка» өзінің ұзындығына байланысты қолдануға ыңғайсыз болды, ұрыс кезінде, оқпандағы байланыс жолдарындағы қозғалыс кезінде, елді мекендер мен ормандарда және әртүрлі кедергілермен бөгеттерден өту кезінде қолайсыздықтар байқалды.

1944 жыл 17 қаңтар жаяу әскер, атты әскер бөлімдері мен инженерлік бөлімдерді қаруландыру үшін сүңгісі алынбайтын, қайырылатын «1944 ж. үлгідегі» карабин қолданылды.

Ұлы Отан соғысының соңғы кездерінде бұл карабин жаппай қолданыс тапты.

«1944 ж. үлгідегі» карабин мен «1938 ж. үлгідегі» карабиннің айырмашылығы тек сүңгісінде болды.

«1891/30 ж.ж. үлгідегі» винтовка мен «1938 жылғы үлгідегі» карабиндердің тактикалық көрсеткіштері.

АВТОМАТТЫ ҚАРУ

Автоматты қару жасаудың конструкторлық ойлары Қазан социалистік революциясының жеңісінен кейін қолға алынды. Бұл бастаманың басында В.Г. Федоров әртүрлі қарулардың үлгілерін жасауға шеберхана ұйымдастырды. Алғашқы кеңестік 6,5 мм автоматтың конструкциясын үлгісі В.Г. Федоров 1919 ж жасап, ол 1920 жылы сынақтан өткізілді. Сынақ барысында бірқатар күрделі кемшіліктер анықталды және әскерді 6,5 м жапондық патронмен қамтамасыз ету қиындық тудырды. Сондықтан бұл автоматты өндірістен алынып тасталды.

В.Г. Федоровтың әріптестері мен оқушылары автоматты қару шығару жолында қажырлы жұмыстар жүргізді. Олар – Ф.В. Токарев, В.А.Дегтярев, Г.С. Шпагин және басқалар.

Сол уақыттағы жаңаша тапанша – пулеметті ұсынған В.А.Дегтярев болды. Сол кездегі басқа қарулармен өткізілген салыстырмалы сынақ кезінде оның тапанша – пулеметі жоғары көрсеткіштер көрсетіп, 1934 ж Қызыл Армияның қару жарағына қабылданды. Бұл тапанша – пулеметке 1930 ж үлгідегі тапаншаға арналған 7,62 мм патрон пайдаланылды. Қарудың құрылысы қарапайым, қолдануда сенімділігімен ерекшеленді. Атыс жекелей және автоматты түрде жүргізіледі. Бұл қару 1939-1940 ж.ж. ақфиндермен болған соғыста қолданылды.

1940 жылы тапанша – пулеметке азғантай өзгертулер енгізілді, ол қорапшалы оқжатары, барабанды оқжатарға ауыстырылды. Мұнда сиымдылығы 25-тен 71 патронға артты. Осы өзгерістерден кейін ол «Конструктор Дегтяревтің 1940 жылғы үлгідегі тапанша –пулеметі» ППД-40 деп аталды.

Калибр……………………...………... 7,62 мм

Вес без магазина …….…………….….3,6 кг

Длина ………………………………… 780 мм

Темп стрельбы ............…1000 выстр/мин

Боевая скорострельность…….…………… ……………………….…...100-120 выстр/мин

Емкость магзина………..…....….71 патрон

Начальная скорость пули.............500 м/сек

ППД - 40

Осы кезде жаңашаландырылған Г.С. Шпагиннің конструкциясымен жаңа тапанша – пулемет шықты. Ол жан-жақты сынақтан өткізіліп қару жараққа қабылданды және «Конструктор Г.С. Шпагиннің 1941 ж. үлгідегі тапанша - пулеметі» ППШ-41 деп аталды.

ППШ-41 автоматының құрылысы, бөліктері мен механизмдерінің жұмысы ППД-40 автоматына ұқсас, бірақ конструкциясының қарапайымдылығы, қолдануға пайдалануға ыңғайлылығы жоғары және ұңғылық компенсаторды қолдану арқылы атыс кезіндегі тұрақтылық пен оқтың нысанаға шоғырланып баруына қол жеткізілді. Қолданыс барысында Шпагиннің тапанша - пулеметіне аз ғана өзгерістер енгізілді, оның қорапты оқжатары мен көздеуіші жақсартылды.

Ұлы Отан соғысы жолдарындағы қатал сыннан ППШ сүрінбей өтіп, Кеңес Армиясының сүйікті қаруына айналды.

Калибр ………………… …… .... 7,62 мм Боевая скорострельность …..………....

Вес без магазина ……… …………3,5 кг …………………….… 100-200 выстр/мин

Длина …………………… ……... 840 мм Емкость магазина……… 71/85 патрона

Темп стрельбы ………. 1000 выстр/мин Начальная скорость пули…. 500 м/сек

1943 жылы Кеңес Армиясын

ППШ - 41

1943 жылы Кеңес Армиясының қару жарағына жаңа тапанша – пулемет қосылды. Ол А.И. Судаевтың 1943 ж үлгідегі ППС-43 тапанша –пулеметі. Бұл қарудың ұрыстық қасиеті жоғарғы және өте жеңіл қару, оның жиналмалы темір дүмі және тапаншалық тұтқасы болды.

Бұл қарудың атыс қарқыны төмендеу болғандықтан оның атыс кезінде тұрақтылығы жоғары болды. Бұл автоматта жекелей ату ауыстырғышы жоқ, бірақ атыс қарқынын төмендету арқылы жекелей атуға болады. Төмендете ату 3-6 атысқа дейін, автоматты ату 15-20 атысқа дейін.

Автоматтың құрылысы қарапайым, қолдануға жеңіл пайдалану қасиеті жоғары. Автомат жорықтық жағдайда жиналады, тасымалдау мен алып жүруге ыңғайлы ал ұрыстық жағдайда дүмбі жазылады атуға нысана көздеуге ыңғайлы болуы үшін.

Калибр ……………………….…….... 7,62 мм Боевая скорострельность ………..……..…

Вес без магазина …………….………3,04 кг ………………………… 100-200 выстр/мин

Длина ………………………….... 520/623 мм Емкость магазина…………... 35 патрона

Темп стрельбы …………. ..600 выстр/мин Начальная скорость пули ………500 м/сек

ППС - 43

КАЛАШНИКОВ АВТОМАТЫ

Бұл автоматты жасап шығарушы Михаил Тимофеевич Калашников 1919 жылы туылған. Он тоғыз жасында армияға шақырылады, осы кезден бастап, оның атыс қаруына деген қызығушылығы басталады. Алғашында «ТТ» тапаншасына өзгерістер ендірмекші де болды. Осы жоспарларын Ұлы Отан соғысы бұзды.

Танкілердің Брянск түбіндегі шайқасында М.Т. Калашников ауыр жараланып, госпиталдағы емделуден кейін 6 айға демалыс алып, армияға алынған жері Алматыға келеді. Осы жерде 1942 жылы ол алғашқы автоматын (тапанша – пулеметті) жасап шығарады, оны сынақтан Дзержинский атындағы академияда өткізеді. Атыс қарулары жөніндегі белгілі маман академик А.К.Благонров бұл қаруды сынақта өткізеді. Академик А.К.Благонров өз қорытындысында бұл жас қару жасаушының табиғы дарын иесі екендігін мойындап оған техникалық білім беру керектігін ескертті.

М.Т. Калашников алғашқы сәтсіздіктерден мойымай өз жұмысын жалғастыра берді. Көп қиындықтардан кейін 1947 жылы автомат жасап шықты оны «АК-47» деп атады. Бұл автомат сынақтан сүрінбей өтті. М.Т. Калашниковті 1949 жылы Мемлекеттік сыйлықпен марапаттады.

АК-47 автоматы құрылысы қарапайым, қолдану қасиеті өте жоғары бағаланды, бұған айғақ Вьетнам патриоттарының американ агрессиясына жүргізген ұрыстарында толық дәлелденді.

АК-47 автоматы

Бұдан кейінгі жылдары конструктор автоматқа бірқатар өзгерістер енгізіп, жаңартылған АКМ автоматы дүниеге келді. АК-47 мен АКМ автоматтарының ұрыстық қасиеттерін төмендегі 3 – кестеде көрсетілген. Төмендегі кестеде көріп отырғанымыздай АК-47 мен АКМ автоматының арасында бірқатар өзгерістер бар, олар көздеу қашықтығы артқан, салмағы жеңілдеген және сүңгінің орнына сүңгі пышақ ауыстырылған.

Негізгі көрсеткіштері	Ак-47	АКМ
Калибрі (мм)	7,62	7,62
Көздеу қашықтығы (м)	800	1000
Нақты атыс қашықтығы (м)	400	400
Тура атыс қашықтығы (м)
Көздерлік фигураға	350	350
Жүгіруші фигураға	-	525
Шоғырланған атыс қашықтығы (м)
Жер үстіндегі нысана бойынша	800	800
Ұшақтар мен парашюттер бойынша (м)	500	500
Атыс қарқыны (мин)	600	600
Үзбей атқанда	100	140
Жекелей атыспен атқанда	40	40
Жарақталған оқжатармен қоса массасы (кг)	4,8	3, 578тг - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Материал жариялап тегін сертификат алыңыз! Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды Материал жариялау Сертификатты жүктеу Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Бағыт Сынып Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Алғашқы әскери дайындық пәні бойынша барлық материалдарды көру Іс-шаралар кестесі Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары Сайт Peaksoft веб-студиясында жасалған - Peaksoft.kz