Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрлігі
Павлодар облысы,Ақтоғай
ауданы,Балтасап ауылы
«Балтасап негізгі
мектебі»
коммуналдық
мемлекеттік мекемесі
АҒЫЛШЫН ТІЛІ
ГРАММАТИКАСЫ
оқу-әдістемелік
құрал
Пән
мұғалімі: Ж.М.Малгаждарова
2015-2016
оқу
жылы
Пікір берушілер: Хайыров
А.Б. – ф.ғ.к.,
доцент
«Ағылшын
тілі грамматикасы» оқу-әдістемелік оқу қҧралында ағылшын тілінің
грамматикасы жан-жақты талданып, анықтамалар
берілген. Аталмыш оқу-қҧралда ағылшын тілінің
грамматикасының кейбір бӛлімдері кесте арқылы тҥсіндіріліп,
мысалдардың қазақша аудармалары кӛрсетілген, сонымен қатар бҧл
оқу-әдістемелік қҧралда ағылшын тілінің грамматикасы қазақ тілі
грамматикасымен салыстырмалы тҥрде оқытылады.
Бҧл әдістемелік қҧрал 19
бӛлімнен тҧрады: алдымен ағылшын тілінің грамматикасы
тҥсіндіріледі, кейін жаттығулар жиынтығы, соңында ӛткен
грамматикалық тақырыпты пысықтауға тест тапсырмалары
берілген.
Бҧл оқу-әдістемелік қҧралы
оқытушылар мен студенттерге, сонымен қатар ағылшын тілін
оқып-ҥйренушілерге, жалпы кӛпшілікке арналған.
UNIT I
THE NOUN – ЗАТ ЕСІМ
Зат есім түрлері
Зат есім – заттардың,
нәрселердің атын, табиғаттағы және қоғамдағы қҧбылыстарды, уақиғаларды, ҧғымдар мен тҥсініктерді білдіретін сӛз табы. Зат есімдер жалқы және жалпы болып екіге бӛлінеді.
► Proper Nouns (Жалқы есімдер)
белгілі бір затты, нәрсені арнайы, даралай айтады.
Кісі
аттары:
Aygerim, Amanat,
Almas.
Географиялық
атаулар:
қала,
ӛзен,
кӛл,
тау аттары
Алматы
-
Almaty
Астана
-
Astana
► Common Nouns (Жалпы есімдер)
әр алуан деректі және дерексіз заттар мен ҧғымдарды білдіретін зат есімдер.
Жалпы
есімдер
санауға санауға келетін (countable)
және санауға келмейтін (uncountable)
болып екіге бӛлінеді.
Countable (cанауға келетін)
яғни заттарды санауға болатын зат есімдер:
I have bought a book. I
have bought two books.
There are many libraries
in Astana.
Uncountable (cанауға келмейтін)
зат есімдер тобы:
|
Food: rice, sugar, fruit, milk,
bread, butter, cheese
Fluids: blood, water, oil, coffee,
tea, gasoline
Raw
materials: wood, paper, glass, iron,
silver, wool
Gases: oxygen, nitrogen, air,
pollution, steam
General: furniture, mail, money,
traffic, equipment
Groups: jewelry, machinery, luggage,
clothing, cash
Languages: English, Chinese, Japanese,
Spanish
Academic subjects: chemistry, mathematics,
psychology Abstract
things: education, health,
intelligence, beauty, knowledge, sleep, hope, music,
time
|
Зат есімнің классификациясы
Негізгі зат есім (Simple Nouns).
Негізгі зат есімге ешқандай жҧрнақ жалғанбайды.
Мысалы:
a
table, a room, a girl, a ship.
Туынды зат есім (Derivate Nouns)
Зат есімге жҧрнақ жалғану арқылы жасалған зат есім. Туынды зат есім жасайтын
жҧрнақтар:
-
er:
teacher, writer
-
ment:
development, government
-
ness:
sadness, kindness
-
ion:
restriction, connection
-
dom:
freedom, wisdom
-
hood:
childhood, neighbourhood
-
ship:
leadership, friendship
Кҥрделі зат есім (Compound
nouns) Екі немесе бірнеше зат есімнен құралған зат есім. A class, a postman, an
airport
Зат есімдердің көпше түрінің жасалуы
|
Ереже Rules
|
Жекеше
түрі
Singular
|
Кӛпше түрі Plural
|
Есте сақтаңыз
Remember
|
|
Зат есімнің тҥрін жасау ҥшін
тҥбірге
-s жалғауы жалғанады.
|
a table a dog a
cat
|
two
tabls
two
dogs
two
cats
|
|
|
Зат есімдер –ch,
-s,
-ss,
sh, tch, -x әріптеріне
аяқталса, - es жалғауы жалғанады.
|
a dish
a match a class a box
|
two
dishes
two
matches
two
classes
two
boxes
|
|
|
Зат есім –у әрпіне аяқталып, оның
алдында дауыссыз
тҧрса -es жалғауы
жалғанады да, -у әрпі –i әрпіне айналады.
|
a story
a city
|
two
stories
two cities
|
|
|
Егер зат есім жекеше
тҥрде –у әрпіне аяқталып, оның алдында
дауысты әріп
тҧрса, онда
–у әрпі
ӛзгермейді, кӛпше тҥрде
тек –s
жалғауы
жалғанады.
|
a key a day
|
two keys two days
|
|
|
Зат есім жекеше тҥрде
-f немесе -fe әріптеріне
аяқталса әрпі
v
әрпіне ӛзгереді де,
-es
жалғауы
жалғанады.
|
a knife
a shelf
|
two knives two shelves
|
Ереже бағынбайтын кейбір зат
есімдер:
▪ a
cuff-cuffs
▪ a handkerchief-
handkerchiefs
▪ a roof -
roofs
▪ a safe- safes ▪ a
belief – beliefs
▪ a chief -
chiefs
▪
a
cliff – cliffs
|
|
Жекеше тҥрде зат есім
–о әрпіне
аяқталса және
–о әрпінің алдында дауыссыз
әріп
тҧрса, онда зат
есімге
–es
жалғауы
жалғанады.
|
a tomato
a hero
zero
volcano tornado
mosquito
|
two
tomatoes two
heroes
zeroes
/
zeros
volcanoes
/
volcanos
tornadoes
/
tornados
mosquitoes
/
mosquitos
|
▪ a
kilo – kilos
▪ a
photo - photos
▪ a
piano – pianos
▪ radio - radios
▪ a
video - videos
▪ a
zoo - zoos
▪ a
hippo - hippos
▪ tattoo – tattoos
▪
a
rhino – rhinos
|
|
Күрделі зат есімдерге кӛптік жалғау басты
мағыналы сӛзге жалғанады.
|
customhouse
hotel –
keeper
mother-inlaw
manservant
|
custom-houses
hotel –
keepers
mother-in-laws
man-servants
|
|
|
Кейбір зат есімдердің көпше тҥрі ешқандай
ережеге бағынбай,
сөздегі дауыстыны өзгерту арқылы жасалады.
|
a man
a woman a
foot
a mouse a tooth a
goose
|
men
women feet
mice
teeth geese
|
|
|
Кейбір зат есімдердің жекеше түрі мен көпше тҥрі бірдей.
|
a deer
a species
a sheep a fish
|
deer
species
sheep fish
|
|
|
Латын, грек |
Ассистент
10 Сәуір 2024
453
