...... ҚАЛАСЫНЫҢ БІЛІМ БӨЛІМІ ММ

« ББ » КММ

«ИНТЕЛЛЕКТУМ»

авторлық бағдарламасы

(4 сынып, 34 сағат саны)

2023-2024 оқу жылы

..... қаласы

Құрастырушылар

...... қаласы «........ ..... ЖББМ» КММ бастауыш мұғалімі

________ ........

қолы

________ .........

қолы

Білім беру ұйымының Ғылыми-әдістемелік кеңесімен ұсынылды

Хаттама № _____ «__» _________ 2024 жыл

Хатшысы: ...... .....

Мазмұны

1. Түсінік хат

Қазіргі таңда еліміздің білім беру жүйесі, әсіресе бастауыш білім беру саласында ауқымды, концептуалды өзгерістер жүріп жатқаны бәрімізге мәлім. Жасалып жатқан өзгерістердің дені әлемдік білім беру жүйесіндегі жаңашылдықтарға бағытталып отыр. Жаһандық бәсекеде қандай да бір ел білім беруге тиімді, төте тәсілдерді басшылыққа алса, мазмұн мен іс-тәжірибенің синтезіне ие болса, сол ел озық шығады, жетістікке жетеді деген сөз.

Әрбір мемлекеттің негізгі қуат күші – адам капиталы. Ал адам капиталының ең негізгі өзегі білім беруде екені сөзсіз. Отандық білім беру жүйесінде аталған дағдыларды қалыптастыруға немесе жетілдіруге қатысты арнайы бағдарламар бар. Солардың қатарына бір кірпіш болып бізде өз бағдарламамызды қосып отырмыз.

Интеллект-бұл әлеуметтік және эмоционалды дағдыларды дамытуға бағытталған мектепке дейінгі және мектеп мекемелеріне арналған интеллектуалды дамыту ойындарының кешені, сонымен қатар мұғалімдерге арналған толық әдістемелік кешен.

? Ойын балаға қоршаған кеңістікті білуге, зейінді, қиял мен логикалық ойлауды дамытуға көмектеседі.

Балалар үшін ойын тек көңілді ғана емес, маңызды мәселе екенін есте ұстаған жөн. Өзгерістерді жеңуге және болашақта жоғалмауға көмектесу үшін баланың икемді дағдыларын (soft skills) дамытуға назар аудару керек деп саналады. Сіз кез-келген жаста икемді дағдыларды дамыта аласыз.

Интеллектум ойындары - баланың ой-өрісін дамытып, тез шешім қабылдауға, шапшаңдыққа баулиды, арнайы ойындар көмегімен жүргізіледі. Бүгінде әлемнің 17 елінен 32 ойын түрі таңдалған. Тәжірибе көрсеткендей, интеллектісі осылай дамыған балалар болашақта білікті стратег, табысты кәсіпкер болып шығады.

Соңғы 5 жыл көлемінде елімізде қолданылып келе жатқан Интеллектум жүйесінде 32 түрлі ойын негізге алынған.

Бағдарлама мектеп ортасында сабақ ретінде жүргізілуі үшін дайындалған бағдарлама. Бұл бағдарлама әр жас топтарынан 34 аптаға дейінгі жоспарды ұсынады. Бағдарлама халықаралық жәрмеңкелерде арнайы таңдалған, бірнеше жылдар бойы мектепте эксперимент жасалған және жаттығулары нақтыланған ойындардан тұрады.

Бағдарлама балалармен сабақ түрінде жұмыс істеуді, балалардың мұғаліммен бірлескен жұмысын, сондай-ақ олардың тәуелсіз қызметін қамтиды. Бұл сізге негізгі дағдыларды игеруге және жетілдіруге мүмкіндік береді. Қолданылады: презентация, әңгіме, түсініктеме. Тапсырмаларды бөлу кезінде ескеріледі: жасы, олардың дайындығы, бар дағдылары мен дағдылары.

Сабақтың түрлері мен әдістері

Сабақ барысында сабақтың әртүрлі формалары қолданылады:

дәстүрлі, аралас және практикалық сабақтар.

Сондай-ақ әртүрлі әдістер:

Сабақты ұйымдастыру әдісіне негізделген әдістер:

- ауызша (ауызша баяндау, әңгіме, әңгіме және т. б.);

- көрнекі (мультимедиялық материалдарды, иллюстрацияларды көрсету, Бақылау, педагогтың көрсетуі( орындауы), үлгі бойынша жұмыс және т. б.);

- практикалық (нұсқаулық карталар, схемалар және т.б. бойынша жұмыстарды орындау).

Балалардың іс-әрекет деңгейіне негізделген әдістер:

- түсіндірме-иллюстрациялық-балалар дайын ақпаратты қабылдайды және игереді;

- репродуктивті-оқушылар алған білімдерін және игерілген іс-әрекет тәсілдерін жаңғыртады;

- ішінара-іздестіру-балалардың ұжымдық іздестіруге қатысуы, педагогпен бірлесіп қойылған міндеттерді шешу;

- зерттеу-оқушылардың өзіндік шығармашылық жұмысы.

Сабақтарда оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастыру формасына негізделген әдістер:

- фронтальды-барлық оқушылармен бір мезгілде жұмыс;

- жеке-фронтальды-жеке және фронтальды жұмыс түрлерінің ауысуы;

- топтық-топтардағы жұмысты ұйымдастыру;

- жеке-жеке тапсырмаларды орындау, мәселелерді шешу.

«Интеллектум» үйірмесінің бағдарламасы көрнекілік, дәйектілік, мақсаттылық, қолжетімділік қағидаттарына негізделген.

Бұл технологияның жаңашылдығы - Нобель сыйлығына иеленген ойындар жүйесі болып табылады. «Интеллектум» ойыны - болашақтың білім беру үлгісі. Балалар бұл ойынды қызығушылықпен, ынтамен ойнауда.

2. Бағдарламаның мақсат-міндеті

Бағдарламаның өзектілігі. Таным, сана-сезім, мінез-құлықтар, құндылықтар күнде өзгеріп жатқан ХХІ ғасырда эмоциялық интелектке деген қажеттіліктің артары анық әрине. Бір топ ғалымдар эмоциялық интелекті дамыту мектеп жасынан басталуы керек және арнайы бағдарламалар дайындалып, жүйеге қойылуы керек деген ұсынысты алға тартады. Одан қалса эмоциялық интелектісі жоғары адам айкюі (IQ) жоғары адамдарға қарағанда мықтырақ болатыны және көбірек жетістікке жететіні де айқындалып келеді. Бұл тұрғыдан алғанда, эмоциялық интелект - адамның өзінің және өзгелердің эмоциясын түсіну және олардың эмоциялық күйіне бейімделу икемділігі болмақ. Баланың эмоциялық қабілеттерін ашуда интеллектум жүйесінің өзіндік орны бар. Тұлғалық интеллект пен бала болмысының ерекшеліктері мұнда, ең алдымен, түрлі жаттығулар арқылы эксперимент жүргізуге негізделген. Шығармашылдық ойлау қабілеті дамып, қоғамға көбірек пайдалы тұлға бола білуге көмектеседі. Әр ойын түрлі алаңда логика құруға бағыттайды. Стратегиялық ойындарда ойын құруды, өзгерген жағдайларға қарай жаңа жоспар құру және қарсыласының ойын анықтауды үйренеді. Сонымен қатар, стратегиялық ойындарда қарсылас болуға лайық деңгейде жетіледі. Жүйенің қолданылуымен оқушылар қоғамға пайдалы, әлеуметтік бағыты мықты және тіл байлығы мол тұлға болып қалыптасады.

Бағдарламаның мақсаты – стратегиялық ойындар арқылы қырағылықты, көрегендікті, икемділікті, табандылықты, парасаттылықты дамыту, математикалық ойлау және зейін қою, визуалды зейін дағдыларын дамыту және стратегияны әзірлеу визуалды қабылдауды, проблемаларды шешуді, үш өлшемді көру дағдыларын дамыту болып табылады.

Бағдарламаның міндеттері:

Оқыту:

- сабақта алған білімдерін бекіту және кеңейту.

- осы ойындардың көмегімен бейнелі, кеңістіктік ойлау және өз ойын білдіру қабілетін қалыптастыру;

Түзете - дамыта оқыту:

- пробуждать құмарлығы;

- тапқырлықты, тапқырлықты және ойындарға тұрақты қызығушылықты дамыту;

- шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру;

- проблемалық жағдайларда бағдарлай білуді дамыту;

- схемалармен, Нұсқаулық карталармен жұмыс негізінде ойлаудың аналитикалық-синтетикалық қызметін түзету және дамыту;

- саусақтардың қозғалысын, қолдың ұсақ моторикасын түзету және үйлестіруді дамыту.

Тәрбиелейтін:

- оқушылардың Еңбек және эстетикалық тәрбиесін жүзеге асыру;

- шығармашылықтың дербестік қабілетін дамыту;

- оқушыларда шыдамдылық, еңбекқорлық, шыдамдылық;

- оқушыларды практикалық дағдылармен және жұмысты сапалы орындау дағдыларымен қаруландыру;

Бағдарлама контекстінде төмендегі 4 дағды синтезді түрде қамтылып отырады. Олар:

Тілдік дағдылар. Жүйе, жекелей және топтық жұмыстарға қарай құрылды. Жаттығу барысында оқушылар өздерін тану, әлеуметтік диалогтар құру, топтық жұмыстарға белсене атсалысу, мәселені шешу және анализдеу барысында тілді тиісті орында қолдануларына жағдай жасайды. Оларға дұрыс байланыс құру жөнінен маңызды мүмкіндіктер ұсынады.

Математикалық дағдылар. Есептік санау, есептей алу, өлшеу, мөлшерлеу қабілеті, жоспарлау, мәселені шешу әдістері (мәселені тану және аланиз жасау) геометриялық дағдылар, симметрия, логикалық байланыс құру, домино, техникалық қабілеттерді иелендіреді.

Өнер дағдылары. Визуалды қабылдау, эстетикалық пішіндер құрастыру, симметриялық пішіндер жасау, жоба және пішінге анализ жасау, пішіндік доминолар құрастыру секілді шығармашылықпен ойлауға бағыттайды.

Ғылыми дағдылар. Зерттеу, нәтижені болжау, байланыстыру, статистикалық тепе-теңдік құру, физикалық және психомоторикалық қабілеттерін жетілдіреді.

Ойындарда физикалық орындаулардан бұрын немесе кейін қажет болған жаттығу кітаптары орын алады. Кітаптар әр баланың өзі орындауы керек жаттығу беттерінен тұрады. Кітап мазмұнында виуалды қабылдау алаңында; түс және пішінді ажырату, салыстыру, анализ жасау, бөлшектерден бүтінді құрастыру, пішіннің бөлшектерін қабылдау, симметрия, кестені оқу 3D пішінді қабылдау, байланыс құру қабілеттерін жетілдіреді. Ойлау қабілеттері алаңында аналитикалық ойлау, стратегиялық көзқарас, кесте құру, координация жүйесі, ықтималдық, стратегиялық ойын құрастыру, өзгерген жағдайға қатысты шешім қабылдау қабілеттерін жетілдіреді. Математикалық дағдылар алаңында реттестіру, санды қабылдау, логикалықбайланыс құру, координация жүйесі, симметрия және есптей алу қабілеттері жетіледі. Шығармашылық алаңда қиял құру, қиялын жалғастыру, жоспарлау қабілеттері жетіледі.

Интеллектуалдық дамыту ойындарын қолданғанда оның мынадай шарттарға сәйкес болуын қатаң ескеру қажет:

– ойынның балаларға беретін білімдік және тәрбиелік мәні болуы;

– баланың жан-жақты дамуына, танымдық қызметінің артуына әсер етеді;

– өтіліп отырған материалдарға қызығушылығын туғызуы;

– оқу-тәрбие үдерісінің мақсатын іске асыруда балаға қажетті білік пен дағдыны қалыптастыруға көмектесетіндей болуы тиіс;

– тілдік материалдарды салыстыра алуы және қорытынды жасай білуі;

– балалардың қоршаған ортамен таныстырудағы рөлі.

Интеллектуалдық дамыту ойындарына қойылатын талаптар:

1. Ойынға берілген уақыт баланы жалықтырмайтындай болуы;

2. Тақырып аясынан ауытқымай, оның ережесі қатаң сақталуы;

3. Ойынға қажетті материалдар алдын ала даярлануы;

4. Ойынның балаға беретін білімдік және тәрбиелік мәні;

5. Баланың жан-жақты дамуына, танымдық қызметінің артуына әсер етуі керек.

Интеллектум бағдарламасы жүзеге асырылу тұрғысынан да тиімді: ол зертханалық жұмыс ретінде немесе үйірме не жеке дәріс ретінде де жүргізіледі.

3. Бағдарламаны меңгеру деңгейіне қойылатын талаптар

"Интеллектум" үйірмесінде жұмыс істеу кезінде білімге, шеберлікке және дағдыларға қойылатын талаптар.

Түсінуге тиіс:

- жалпы жобалық қызмет және оның негізгі кезеңдері туралы;

- құрылыс (қарапайым және күрделі, бір детальды және көп детальды), эскиз, технология, дизайн ұғымдары туралы.

Білуге тиіс:

- ТБ ережелері;

- қарым-қатынас ережелері;

- оқушылар өз жұмысында пайдаланатын материалдардың атаулары мен қасиеттері;

- бөлшек деген не (бұйымның құрамдас бөлігі);

- мұндай құрылымы және бұйым конструкциясының болады однодетальными және многодетальными;

Игеруге тиіс:

- бақылау, салыстыру, қарапайым жалпылау жасау;

- материалдарды мақсаты бойынша ажырату;

- күрделі емес бұйымдардың бір детальды және көп детальды конструкцияларын ажырату;

- қарапайым сызбаны оқу (эскиз);

- зерттелген операцияларды сапалы орындау;

- қоғамдық орындарда мәдени тәртіп ережелерін сақтау;

- жұмыстың дұрыс орындалуын бақылау.

Жалпы іскерліктер:

Өздігінен:

- ұсынылған оқу тапсырмасын талдау;

- әзірленген жобаға сәйкес жұмыс орнын ұйымдастыру, қажетті материалдарды, құралдар мен құрылғыларды таңдау;

- өзінің практикалық жұмысын оның барлық кезеңдерінде үнемді, ұтымды және шығармашылықпен құру;

- конструкцияны таңдауды және оқу тапсырмасын пайдалылық, беріктік, эстетика талаптарының бірлігінде орындауды негіздеу;

- сызбаға (эскизге), сызбаға сүйене отырып, Қолжетімді практикалық тапсырмаларды орындау.

Мұғалімнің көмегімен:

- практикалық жұмыстарға арналған тақырыптарды таңдау;

- мәселені тұжырымдау, мұғалім ұсынған немесе жұмыс барысында туындайтын оқу мәселелерін ұжымдық талқылау;

- оларды шешудің мүмкін жолдарын ұсыну.

4. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер

Интеллектуалдық дамыту ойындарының ерекшелігі – оның әрекеттік сипатында. Мұнда балалар ойын шығарушылар, ойынды жасаушылар болып табылады. Олар ойында өздеріне мәлім өмір құбылыстары мен оқиғалары туралы білімдерін бейнелейді, оларға өзінің қатынасын білдіреді.

Балалардың ең сүйікті ойын ортасында оларды мотивация беруде өзін тануларына көмекші болады. Сонымен қоса, телевизор, компьютер секілді зиян әдеттердің әсерінен алыстауға бағыттайды.

Интеллектум жүйесінде қолданылатын ойындар, оқушылардың сабақтағы үлгерімін жақсартуда: тың ойлау, мәселені шешу, топ құра алу және шығармашылықпен ойлауды мақсат етеді. Балаларға мотивация беретіндей жаттығулар жасау баланың мектептегі жетістіктерінің жоғары деңгейге көтерілуіне көмектеседі. Сонымен қатар, оларға өмір сүруге қажетті қарым-қатынасты меңгеруге бағыттайды. Мотивацияға толы оқушылар алдына келген мәселелерді жақсылап анализдейді және түрлі шешім жолдарын табады. Түрлі жаттығулар арқылы эксперимент жүргізуде көзқарастары күшейеді. Шығармашылдық ойлау қабілеті дамып, қоғамға көбірек пайдалы тұлға бола білуге көмектеседі.

Әр ойын түрлі алаңда логика құруға бағыттайды. Стратегиялық ойындарда ойын құруды, өзгерген жағдайларға қарай жаңа жоспар құру және қарсыласының ойын анықтауды үйренеді. Сонымен қатар, стратегиялық ойындарда қарсылас болуға лайық деңгейде жетіледі. Жүйенің қолданылуымен оқушылар қоғамға пайдалы, әлеуметтік бағыты мықты және тіл байлығы мол тұлға болып қалыптасады.

Жүйеде қолданылатын ойындар оқушылардың: жоспарлау, өлшеу, зеректік, мәселені шешу жолдарын қарастыру, жаңа әдіс-тәсілдерді байқау, сын тұрғысынан ойлау және зерттеушілік қырларын дамытады. Топтық ойындар әлеуметтік орта ережелере бейімделуге және басшымен жұмыс жасауда бірге әрекет етуге жағдай жасау және түрлі салаларда жобалар шығаруда заманауи қабілеттерді иеленуге көмектеседі.

Интеллектуалдық дамыту ойынының негізгі құрылымдық ерекшелігі – ойынның өзінен туатын және балалар жасайтын немесе ересектер ұсынатын ойын ережесінің қатаң сақталуы, педагогтың ойынды ұйымдастыруға даярлығы, баланың жас және жеке даму қабілеттерінің ескерілуі.

Ақыл-ойды тереңдетуге бағдарланған интеллектуалды ойын – адамның өміртанымының алғашқы қадамы. Сондықтан ойын арқылы балалар өмірден көптеген мәліметтер алып білімін жетілдіреді, қолданып көргенін, танып- білгенін есінде сақтайды. Нәтижесінде қоршаған ортаны өз бетінше зерделейді, тұрмыс пен қызмет түрлерін ажырата бастайды. Еңбекке деген қарым-қатынасы мен қабілеттерін қалыптастырады.

Ойынның ережелері ойнаушының қисынды ой қабілетінің дамуы, бір-біріне деген сыйластық, қажеттіліктерімен санасуы әр оқушының жеке әрекетінен туындайды. Ойынның басты шарты жеңіске жету болса, әр ойыншы өз қарсыласының мүмкіндігімен санасып, бір-біріне деген сенімін арттырады.

Интеллектуалдық дамыту ойынының нәтижесі – қандай жолмен болса да ұту емес, баланың білімді игеру, ақыл – қызметін дамытуда, өзара қарым – қатынас. Интеллектуалдық дамыту кешені сенсорлық тәрбие мен ақыл – ой қабілетін дамыту үшін қажет. Интеллектуалдық дамыту ойындарының жүйесін құруда әлемдік тәжірибелер зерделеніп, озық деп танылғандары іріктелді.

Ойындардың тиімділігі арқасында интеллект келесі икемді дағдыларды дамытады:

- Сыни ойлау

- Шығармашылық

- Байланыс

- Командалық жұмыс

- Ұқыптылық

- Шыдамдылық / ұстамдылық

Интеллектуалдық дамыту ойыны баланың ынта-ықыласын күшейтетін, оқудың қиын процесін жеңілдететін, дамуды тездетуге көмектесетін, оқу барысында таным қызметін күшейту мен көтермелеудің қуаты қайнар көзі болатын білім беру әдісінің бір түрі.

5 Күнтізбелік-тақырыптық жоспар. 4-сынып

6 Тақырыптық жоспар мазмұны

Интеллектуалдық дамыту кешені дидактикалық ойындар негізінде құрылған. Әр дидактикалық ойынның танымдылық және тәрбиелік мазмұны болады. Олар – оқыту мақсаттарын іске асыруға арналған арнаулы ойындар.
Әрқайсысының өзіндік мәні, ерекшеліктері, мазмұны, ережелері, тәртібі, білімдік, тәрбиелік, дамытушылық функциялары бар.

Бұл ұсынылып отырған «Интеллектум» бағдарламасына балалар сүйіспеншілікпен қатысатын, өмірде қажетті негізгі дағдыларды дамытатын ойындар кіреді. Жеке ойындар, бір жағынан, олардың кемшіліктерін білуге көмектеседі, ал екінші жағынан, олардың қабілеттерін дамытуға мәжбүр етеді. Топтық сабақтар әлеуметтенуді дамытады, командалық әрекеттерді біледі, ережелерді сақтауға үйретеді. Стратегиялық ойындар, сондай-ақ зияткерлікті дамытуға бағытталған ойындар, проблемаларды шешу дағдыларын дамытады, қоршаған ортаға өз көзқарасын қалыптастырады. Сабақ барысында креативтілікке жобаларды әзірлеу, жаңа жұмыстарды зерттеу, қоршаған әлемді зерттеу дағдылары үйретіледі. Жүйе аясында оқытылатын бұл ойындар халықаралық көрмелерге қатысқан, мектеп бағдарламасында көп жылдық тәжірибесі бар көшбасшылар арасында таңдалады. Оқу бағдарламасы балалардың даму кезеңдері мен ойындардың мазмұнын ескере отырып жасалады. Бұл ойындар бүкіл әлемде өзін дәлелдеді.

Енді осы ойындардың қысқаша мазмұнын қарастырамыз.

1. BECERIKLI YAPILAR – KEVA. Қиял шектелмеген, желім, сондай-ақ қосылыс элементтері қолданылмайды. Ағаш элементтерді қолдана отырып, ғимараттарды, ескерткіштерді және геометриялық пішіндерді жинаңыз. Тепе-теңдік және пропорция ұғымдарын ассимиляциялау үшін тамаша әрекет. Сәулет пен дизайнға қызығушылық тудырады.

2. META-FORMS - 5 жастан бастап ойнауға болатын танымдық жеке ойын. Құрамы: ойын - формасы мен түсі 3 түрлі 9 пішіннен, ойын тақтасынан және 80 үлгісі бар модель кітапшасынан тұрады. Ойын арқылы дамитын қабілеттер: Бұл ойын ең бірінші баланың логикалық ойлау қабілетін дамытады. Сонымен қатар, визуалдық қабылдауы, мұқияттылығы, зейіні, байқампаздығы секілді дағдыларын қалыптастырады, ұсақ пішіндермен іс-әрекет жасау - моториканы, көз-қол координациясын дамытады. Белгілі мен белгісіздің арасындағы логикалық байланыстарды анықтай білу, анализ жасап тиімді пайдалануға үйретеді. Ережесі: Жеңілден күрделіге бағытталған 80 бейнелі карточкалардағы тапсырмалар фигуралардың түсіне, пішініне қарай ауысып отырады. Түрлі-түсті үш геометриялық пішіндерді (үшбұрыш, шаршы, дөңгелек) берілген тапсырманың логикасына қарай тақтайшаға орналастырып шығу қерек. Ойынның шыққан жері: FoxMind, Canada, 2007.

3. Qwirkle үстел ойыны. Бұл стратегиялық ойын алты түрлі түсті алты фигуралы 108 ағаш чиптерден тұрады. Мұнда ойын тақтасы жоқ, сіз кез - келген тегіс бетті қолданасыз-Сіз үстелде, еденде ойнай аласыз. ... 6 чиптен тұратын сызық Qwirkle - Quirkl (Querkl) деп аталады-демек, ойынның атауы. 6 чиптен тұратын сызықтарға тыйым салынады. Ойынды аяқтаған ойыншы 6 бонустық ұпай алады. Чиптер "үйіндіде" аяқталған кезде, ойын дәл осылай жалғасады, тек ойыншылар "үйіндіден" чиптерді қозғалыс соңында алмайды. Чиптермен алмасуды да жасауға болмайды, сондықтан ойыншы өз кезегінде қозғала алмаса, оның қимылын өткізіп жібереді.

4. DIZIOS үстел ойыны. Ойынның мақсаты: ⠀плиткаларды сол түсті жиектермен қапталған плиткалармен байланыста болатындай етіп орналастырыңыз. Әр плиткада 0-ден 4-ке дейін нүкте бар, олардың әрқайсысы бір ойын нүктесіне тең. Плиткаларды сізге көбірек ұпай әкелетіндердің жанына қойыңыз. Әр фигураның өз орны бар, бірақ оның беттері, түстері, сызықтары алдыңғыға сәйкес келуі керек. Біз карталарды бір-бірлеп біріктіріп, төртбұрышқа жинап, көзілдірікті жинаймыз.

5. REVERSI. 8 × 8 квадрат тақтадағы екі адамға арналған үстел ойыны. Ойын 8 × 8 ұяшықтың квадрат тақтасын пайдаланады (барлық ұяшықтар бірдей түсті болуы мүмкін) және 64 әр түрлі жағынан қарама-қарсы түстермен боялған арнайы чиптер, мысалы, ақ және қара. Тақта жасушалары жоғарғы сол жақ бұрыштан нөмірленеді: тігінен — латын әріптерімен, көлденеңінен — сандармен (іс жүзінде шахмат тақтасын пайдалануға болады).

6. TANGRAMLAR - бұл 7 қарапайым фигураға (танға) кесілген шаршыдан тұратын геометриялық пазл: 2 үлкен, 1 орта және 2 кішкентай үшбұрыш; 1 кішкентай шаршы, 1 параллелограмма Танграм-бастауыш сыныпта оқитын балаларда математикалық қабілеттер мен логиканы дамытудың ең жақсы құралдарының бірі. Танграм-математика мен геометрияны ойын түрінде біріктіру.

7. Block Building 3D-пиксель блоктарынан үй салудың кездейсоқ тренажері. Қазіргі уақытта ойында 5 ерекше үй бар, оларды түрлі-түсті текше блоктарымен салу керек. Мұны істеу үшін сізге монеталар қажет, сіз оларды таңдау белгішесін басу арқылы пайдалы қазбаларды алу арқылы ала аласыз. Ғимараттан ғимараттар салуды бастаңыз, қабырғалар, төбелер, түрлі сәндік элементтер және т.б. тұрғызыңыз, бұл ғимаратқа толық көрініс бере алады. Деңгейдің жоғарылауы ғимараттардың жылдам құрылысын қамтамасыз ететін қосымша валюта әкеледі.

8. «Skippity» бұл ойын классикалық дойбыға өте ұқсас. Шахмат тақтасына ұқсас ойын алаңы бар, тек көп түсті. Чиптер бес түсті: қызыл, қызғылт сары, сары, жасыл және көк. Ойынның мақсаты. Жеңімпаз-көбірек "жиынтықтарды"жинайтын адам. Ойын логикалық ойлауды, визуалды қабылдауды дамытуға, зейіннің шоғырлануы мен таралуын дамытуға, стратегия мен жоспарлауды дамытуға ықпал етеді. Топта жұмыс істей білу, эмоцияларды басқару. Эмоционалды тұрақтылықты дамытады.

9. PENTAGO – бұл «крест-нөлдер» мен «Рубиктің текшесі» арасындағы гибридтің бір түрі. Ойын алаңы-6х6 тесіктің квадраты, төрт кішкене квадратқа бөлінген, өлшемі 3х3 тесік. Ойыншы өз кезегінде өз түсінің шарын бос тесікке орнатады, содан кейін төрт квадраттың біреуін кез-келген бағытта 90 градусқа бұрады.

10. Q-bitz-бұл сіздің визуалды ептілігіңізді сынайтын ойын. Бұл көп ойындар үшін керемет нұсқа, өйткені оған 3 түрлі визуалды эффект кіреді. Бірінші раундта ойыншылар текшелерін пайдаланып ойын карталарындағы өрнектерді қайта жасауға тырысады. Үлгіні аяқтаған адам картаны алады. Ойынның соңында ең көп карталарды теру керек. Картаны текшелерден үлгі-тапсырманы дұрыс қою арқылы алуға болады. Мұны қарсыластардан тезірек жасаңыз.

11. «Equilibrio» үстел ойыны пазл ойыны сіздерді ерекше пішіндер мен әсем сәулет құрылымдары әлеміне саяхаттауға шақырады. Ойыншының міндеті, осы сериядағы барлық логикалық ойындар сияқты, ойын жиынтығына кіретін карталарда көрсетілген тапсырмаларды орындау болып табылады. ... "Equilibrio" басқатырғыш ойыны күрделілік дәрежесіндегі 60 түрлі құрылымды құру бойынша тапсырмаларды қамтиды.

12. «MANGALA» ойыны 48 таспен ойналады. Ойын жеребеден басталады. Ойыншылар барлық 48 тасты 12 тесіктің әрқайсысына төрт бөлікке бөледі, сақтау тесіктері бос қалады. Тақтаның бүйіріндегі алты кішкентай тесік-ойыншының өрісі, қарама-қарсы алты тесік-қарсыластың өрісі. Екі адам ойнайды. Ойын 48 монохромды шарларды пайдаланады. диаметрі 10-14 мм және 12 кішкентай және 2 үлкен тесіктерден тұратын тақтай.

7 Оқу деңгейін бақылау

Алынған білімді бағалау келесі критерийлер бойынша жүзеге асырылады:

- жеке өсу және белгілі бір дағдыларды игеру;

- үйірме бағдарламасын орындау;

- қызметке шығармашылық көзқарас;

- үйірмеге үнемі бару;

- орындалған жұмыстың дербестік дәрежесі.

Қорытынды

Авторлық бағдарламамызда оқушылардың интеллектуалдық, тұлғалық, шығармашылық қабілеттерін арттырудың теориялық және іс-тәжірибелерін ұсынамыз.

Қазіргі заман білім саласының айтулы зерттеушісі, педагог, новатор Кен Робинсон /Ken Robinson/, бүгінгі білім беру жүйесіне креативтілік, сан алуандық қасиет жетіспейтіндігін жиі айтып келеді. «Болашақтың мектебі» атты кітабында ағылшын ғалымы былай дейді: «Балалардың қабілеті сан қырлы. Бірақ, біз оларға қасаң бір қырлы стандартта білім бергіміз келеді. Біз әлі күнге дейін аграрлық, өндірістік жүйеге негізделген орта білімнен арыла алмай келеміз. Бұл жүйе адамның сан қырлы интеллектуалын танудан гөрі жансыз өндірістің жүйенің қажеттіліктерін өтеуге ыңғайлы» [11, 211-218 бб.].

Иә, бала тәрбиесінде өзгеріс болмай - қоғамда өзгеріс болмайды. Аграрлық қоғамдарда біржақтылық білім жүйесіне сай әкелерде балаларына қатаң болды. Тәрбие де, білім де бірлиниялы, диалогқа құрылмаған тәсілді негізге алып отырды. Бұл жоғарыда айтқан балаға сенімділік ұялату қағидатына қайты методология екені айдан-анық. Бойсұнғыштық бағыныштылыққа, тәуелділіктен тәуекелсіздік пайда болып, соның салдарынан ешқандай инновациялар шықпайды.

Қазақстан республикасы 2050 жылы әлемнің ең дамыған 30 мемлекетінің қатарына енуді жоспарлап отыр. Бұл межеге нұсқаумен емес, әр азамат шығармашылық, интеллектуалды әлеуетін жүзеге асыра алғанда ғана кіреміз. Шығармашылық әлеуеттің дамуы (innovative potential, creativity) - отбасыдағы еркіндіктен, ал оны жүзеге асыру - қоғамдағы еркіндікке байланысты. Бұл да өз кезеңінде «Руxани жаңғыру бағдарламасы» аясында қоғамдық талқыға салатын басты міндеттердің бірі деп санаймыз.

Мұғалімге ұсынылатын әдебиеттер тізімі

1. Назарбаев Н. Рухани жаңғыру: болашаққа бағдар. Астана: «Егемен Қазақстан», 2017. №0091. с . – 3

2. Пиаже Ж. Речь и мышление ребенка / Сост., новая ред. пер. с фр., коммент. Вал. А. Лукова, Вл. А. Лукова. - М. : Педагогика-Пресс, 1994. – 526 с.

3. Пиаже Ж. Психология интеллекта/ Электронный ресурс: Пер.с англ.и фр. / Пиаже Жан. - СПб.: Питер, 2003. - 192с.

4. Монтень М. О воспитание детей/ Перевод с французского Г. Косикова; Примеч. Н. Мавлевич М.: Правда, 1991.— 656 с.

5. Выготский Л.С. Мышление и речь/ Л.С. Выготский. М.: Государственное социально-экономическое издательство, 2012. – 296 с.

6. Эриксон Э. Детство и общество (Childhood and Society) / Издательство: СПб.: ИТД «Летний сад» 2000. – 416 с.

7. Гарднер Г. Структура разума: теория множественного интеллекта / Пер. с англ. — М.: ООО "И.Д. Вильяме", 2007. - 512 с

8. Метин O. Egitimde akil oyunlari /Білім берудегі интеллект ойындар/– Istanbul, 2015. - 157 с.

9. Робинсон К. Школа будущего/ К. Робинсон. М.: «Манн, Иванов и Фербер», 2014. – 368 с.

10. Выготский Л. С. Игра и ее роль в психическом развитии ребенка дошкольное образование. Вопросы психологии № 6 1966 Стр. 62–68.